ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ DAVOS Ανάμεσα στον Ernst Cassirer και τον Martin Heidegger. (1)

ΣΥΖΗΤΗΣΗ-ΔΙΑΦΩΝΙΑ ΤΟΥ DAVOS 

Ανάμεσα στον Ernst Cassirer και τον Martin Heidegger. 

         

Ο Χάιντεγκερ αρνείται την μείωση τής υπερβατικής αισθητικής τού Κάντ, στην λογική. Αντιθέτως η βαθειά ενότης τής χρονικότητος με την υπερβατική φαντασία αποτελεί την ουσία τής Καντιανής Κριτικής. Στην συζήτηση που ακολουθεί δέν συγκρούονται μόνον δύο ερμηνείες τού Κάντ, αλλά δύο διαφορετικές συλλήψεις τής καταγωγής και της λειτουργίας τής νοήσεως, κάτι που απασχόλησε μεγάλο μέρος της ιστορίας της Δυτικής φιλοσοφίας. Βεβαίως ο Κασσίρερ αρνείται να στηρίξει την αρχή τής κριτικής στο φυσικο-μαθηματικό  μοντέλο τής γνώσης. Αναγνωρίζει την σπουδαιότητα τής υπερβατικής φαντασίας και του δόγματος τής σχηματοποιήσεως στην Καντιανή φιλοσοφία, αλλά ακριβώς στο κοινό σημείο τους, αρχίζει η διαφωνία τους. Απο εδώ ο Κασσίρερ αναπτύσσει την έννοια τού συμβόλου σαν θεμελίου τής διυποκειμενικότητος, σαν αρχής ενός "αντικειμενικού πνεύματος", το οποίο θέτει το πεπερασμένο έξω απο τον κίνδυνο τού σχετικισμού και τής έλλειψης επικοινωνίας.

          Για τον Χάιντεγκερ όμως, η κεντρικότης τής υπερβατικής φαντασίας είναι η βάση για μία οντολογική ερμηνεία τού κριτικισμού, κάτι που καθιστά ανεπαρκή κάθε προσπάθεια ανοίγματος τής "κριτικής τού καθαρού λόγου" σε μία "κριτική τού πολιτισμού" και των διαφόρων επιπέδων του, όπως το πρότεινε ο Κασσίρερ στην φιλοσοφία τών συμβολικών μορφών!

          Ο Χάιντεγκερ αποδίδει μεγάλη σημασία στην έννοια τής προθέσεως τού Χούσσερλ, σαν απαραίτητη προϋπόθεση της νέας ανάγνωσης τού Κάντ που προτείνει! Εάν ο Κάντ δέν κατόρθωσε να κατανοήσει ότι το "Εγώ σκέπτομαι" είναι ήδη εκ των προτέρων σε σχέση με τον κόσμο, και έμεινε επομένως σε μία δογματική εννοιολόγηση τής υποκειμενικότητος, εάν ο Κάντ δεν κατόρθωσε να επεξεργαστεί την ανακάλυψή του τής προτεραιότητος τού χρόνου και τού δεσμού του με την υπερβατική φαντασία , αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι του έλειψε η έννοια τής προθέσεως. Η πρόθεση είναι η ratio conoscendi της υπερβατικότητος".

         

Κασσίρερ: Τί πράγμα εννοεί ο Χάιντεγκερ σαν νεοκαντισμό; Ποιός είναι ο αντίπαλος εναντίον τού οποίου εστράφη ο Χάιντεγκερ; Νομίζω ότι είναι δύσκολο να βρούμε μία άλλη έννοια τής οποίας τα παρεπόμενα να είναι τόσο ανακριβή, όπως αυτή τού νεοκαντισμού! Πού στοχεύει ο Χάιντεγκερ όταν αντικαθιστά την νεοΚαντιανή κριτική με την δική του φαινομενολογική κριτική; Ο νεοκαντισμός είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος τής συγχρόνου φιλοσοφίας, αλλά δέν γνωρίζω που θα μπορούσα να βρώ στ'αλήθεια έναν νεοκαντιανό με σάρκα και οστά! Θα ήμουν υπόχρεος στον Χάιντεγκερ εάν θα ήθελε να μου ξεκαθαρίσει σε τί πράγμα ακριβώς συνίσταται η αντίθεση! Εγώ νομίζω ότι δέν υπάρχει ούτε μία ουσιαστική αντίθεση! Πρέπει να καθορισθεί η έννοια του "νεοκαντισμού" με λειτουργικό τρόπο, όχι ουσιώδη! Δέν πρόκειται για ένα είδος φιλοσοφίας σαν ένα δογματικό σύστημα εννοιών, αλλά για μία προβληματική κατέυθυνση. Πρέπει να ομολογήσω ότι βρήκα εδώ στον Χάιντεγκερ έναν νεοκαντιανό τον οποίο δέν θα είχα φανταστεί!

          

Χάιντεγκερ: Εάν πρεπει οπωσδήποτε να αναφέρω ονόματα θα έλεγα: Cohen, Windelband, Rickert, Erdmann, Riehl. Η κοινή γραμμή τού νεοκαντισμού μπορεί να κατανοηθεί μόνον εάν ξαναδούμε την γένεσή του, η οποία βρίσκεται στην αμηχανία στην οποία βρέθηκε η φιλοσοφία σχετικά με το πρόβλημα τού ποιού πράγματος στην πραγματικότητα τής λείπει (απομένει) στο σύνολο της γνώσεως! Γύρω στο 1850 είναι τέτοια η κατάσταση ώστε τόσο οι επιστήμες του πνεύματος όσο και εκείνες της φύσεως παριήλθαν στην κατοχή τής ολότητος τού γνωστού, και επομένως αναδύθηκε η ερώτηση: τί πράγμα απομένει ακόμη στην φιλοσοφία, εάν η ολότης τού όντος έχει μοιραστεί ανάμεσα στις επιστήμες; Τής μένει πλέον μόνον η γνώση τής επιστήμης, όχι η γνώση του όντος, και αυτό το σημείο είναι καθοριστικό για την επιστροφή στον Κάντ. Επομένως ο Κάντ αντιμετωπίστηκε σαν θεωρητικός τής φυσικο-μαθηματικής γνώσεως. Η θεωρία τής γνώσεως, αυτή υπήρξε η άποψη κάτω απο την οποία η φιλοσοφία είδε τον Κάντ. Ακόμη και ο Χούσσερλ ανάμεσα στο 1900 και το 1910 κατά κάποιο τρόπο έπεσε στην αγκαλιά τού νεο καντισμού.

          Για  νεο- Καντισμό εννοώ εκείνη την σύλληψη τής κριτικής τού καθαρού λόγου σύμφωνα με την οποία το μέρος τής καθαρής νοήσεως το οποίο φέρει μέχρι την υπερβατική διαλεκτική εξηγείται σαν θεωρία τής γνώσεως σε σχέση με την φυσική επιστήμη! Εμένα με ενδιαφέρει να αποδείξω ότι για τον Κάντ δέν ήταν ουσιώδες αυτό που τονίζεται εδώ σαν θεωρία των επιστημών. Ο Καντ δέν ήθελε καθόλου να δώσει μία θεωρία τής επιστήμης τής φύσεως, αλλά ήθελε να φέρει στο φώς την προβληματική τής μεταφυσικής και ιδιαιτέρως τής οντολογίας. Εκείνο που με ενδιαφέρει είναι να επικεντρώσω αυτόν τον πυρήνα του θετικού μέρους τής κριτικής του καθαρού λόγου και να τον επεξεργαστώ θετικά στην οντολογία! Βασισμένος στην δική μου ερμηνεία τής διαλεκτικής σαν οντολογίας πιστεύω ότι θα κατορθώσω να αποδείξω ότι το πρόβλημα τής φανέρωσης (του φαινομένου) στην υπερβατική λογική, η οποία στον Καντ υπάρχει μόνον με αρνητικό τρόπο-τουλάχιστον έτσι φαίνεται με μία πρώτη ματιά-είναι ένα θετικό πρόβλημα καθότι το ερώτημα είναι ακριβώς αυτό: η φανέρωση (το φαίνεσθαι) είναι μόνον ένα γεγονός που διασταυρώνουμε ή μήπως ολόκληρο το πρόβλημα της νοήσεως πρέπει να κατανοηθεί μ'έναν τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει κατανοητό απ'αρχής με ποιόν τρόπο στην φύση τού ανθρώπου ανήκει αναγκαίως το φαίνεσθαι!;

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.