Γερμανία - ένα οικολογικό παραμύθι

Αποσπάσματα από άρθρο της έντυπης έκδοσης του Spiegel Nr.11, 12.3.12

Deutschland-ein Ökomärchen

Γερμανία-ένα οικολογικό παραμύθι

του Alexander Neubacher

Φως

Ο υδράργυρος είναι μια επικίνδυνη ουσία. Εξατμίζεται σε θερμοκρασία δωματίου. Μικρές ποσότητες προκαλούν ζημιά στο συκώτι, στους πνεύμονες και στον εγκέφαλο. Ο διάσημος γιατρός Παράκελσος αυτοκτόνησε κατά λάθος, δουλεύοντας με υδράργυρο. Από τότε οι γιατροί συνιστούν να αποφεύγεται η εισπνοή των ατμών του.

Η αναβίωση λοιπόν της χρήσης του μετάλλου αυτού στα σπίτια μας είναι για τον λόγο αυτό ακόμα πιο εντυπωσιακή. Όπως όλοι οι καλοί Ευρωπαίοι, είμαστε και εμείς οι Γερμανοί στην διαδικασία αντικατάστασης των παλιάς τεχνολογίας λαμπτήρων βολφραμίου, με τους μοντέρνους οικονομικούς. Έτσι αποφάσισε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ότι κάθε λαμπτήρας περιέχει μέχρι και 5 χιλιοστόγραμμα υδράργυρο θεωρείται αναγκαίο κακό, αφού καταναλώνει λιγότερο ρεύμα από ένα συμβατικό λαμπτήρα.

Ο αποχαιρετισμός δεν μας πέφτει εύκολος. Μας άρεσε ο παλιός λαμπτήρας. Μόλις έκλεινες τον διακόπτη, έλαμπε το φως. Το ίδιο δεν ισχύει με τις νέες λάμπες. Πρέπει επίσης να προσέχουμε μη μας πέσουν, γιατί αν σπάσουν μετατρέπονται από οικολογικές λάμπες σε οικολογικούς δολοφόνους.

“Ο υδράργυρος που έχει εισπνευσθεί μεταφέρεται μέσω του αίματος στον εγκέφαλο”, λέει ο Gary Zörner,  από το εργαστήριο αναλυτικής χημείας στο Delmenhorst. “Κάθε μικροποσότητα υδραργύρου, σε κάνει και λίγο περισσότερο βλάκα. Μπορεί να οδηγηθεί κανείς έτσι σε πλήρη πνευματική διαταραχή.”

Επιστήμονες της επιτροπής περιβάλλοντος εξέτασαν πόσο επικίνδυνες είναι οι οικονομικές λάμπες. Έσπασαν λάμπες από γνωστή ευρωπαϊκή μάρκα. Στη συνέχεια μέτρησαν την συγκέντρωση του υδράργυρου στον αέρα, μετά από πέντε λεπτά και μετά από πέντε ώρες.

Όλες οι μετρημένες τιμές βρίσκονταν πολύ πιο πάνω από το επιτρεπτό όριο. Σε μερικές περιπτώσεις έφταναν το 20-πλάσιο της οριακής τιμής. Ακόμα και πέντε ώρες μετά, ήταν αρκετός υδράργυρος στον αέρα, ώστε να αποτελεί κίνδυνο για έγκυες, μικρά παιδιά και ευαίσθητα άτομα.

Λόγω του υδραργύρου απαγορεύεται φυσικά η απόρριψη σπασμένων λαμπτήρων στα συμβατικά σκουπίδια του νοικοκυριού. Μια εταιρεία από την Νυρεμβέργη εφηύρε μια μηχανή, που πριονίζει προσεκτικά κάθε λάμπα, και απορροφά των υδράργυρο και τις άλλες ουσίες που βρίσκονται εκεί μέσα. Το μείγμα συσκευάζεται ερμητικά σε σακούλια, και τοποθετείται σε μπλε κάδους των 300 κιλών. Οι κάδοι αυτοί φορτώνονται σε φορτηγά και μεταφέρονται σε ένα πρώην ορυχείο αλατιού κάπου στα βορειοανατολικά της Γερμανίας. Και έτσι η οικολογική λάμπα καταλήγει ως δηλητηριώδες σκουπίδι, σε εξειδικευμένο χώρο απόρριψης επικίνδυνων υλικών κάτω από την γη, όπου θα παραμείνει μέχρι το τέλος των ημερών.

Μόνωση

Πρώτα φεύγουν οι σουβάδες και οι γυψοσανίδες. Μετά έρχονται μονωτικές πλάκες, μπογιά και το οικονομικό ενεργειακά σπίτι είναι έτοιμο. Τα παλιά τμήματα που λείπουν, επικαλύπτονται με μπογιά. Οπτικά δεν υπάρχει διαφορά, τουλάχιστο από μακριά.

Το πρόβλημα τώρα είναι οι άνθρωποι που ζουν σε τέτοια μονωμένα σπίτια, και επιδεικνύουν μια “ελλειπή-εσφαλμένη συμπεριφορά αερισμού”, όπως λέει ένα σημείωμα του υπουργείου πολεοδομίας. Δυστυχώς ξεχνιέται πολύ συχνά, πως κάθε μόνωση αλλάζει το κλίμα μέσα στους χώρους. Και έτσι εξαπλώνεται η μούχλα σε σημεία που δεν αναμένεται: στο κιβώτιο με τα ρολά, πίσω από τα σώματα θέρμανσης, κάτω από τα παράθυρα.

Μόλις προσβληθούν οι ξύλινοι φορείς, που στηρίζουν την στέγη, το σπίτι πρέπει να εγκαταλειφθεί, γιατί οι μονωτικές πλάκες γίνονται με τον καιρό όλο και πιο υγρές. “Είναι σαν να φοράτε ένα βρεγμένο πουλόβερ ενώ κάνει κρύο” λέει ένας ειδικός. “Ναι, μονώνουμε σαν παγκόσμιοι πρωταθλητές” λέει ο πράσινος δήμαρχος της Τυβίγγης, Boris Palmer, και καταστρέφουμε εντελώς συνειδητά τα κτήριά μας”.

Νερό

Το τηλέφωνο του ντους εξελίχθηκε ραγδαία τα τελευταία χρόνια: όχι στο νερό, ναι στον αέρα. Έτσι το κανονίζει η ευρωπαϊκή οδηγία οικολογικού σχεδιασμού. Πάνε οι εποχές που αρκούσε μόνο η διασπορά του νερού. Σήμερα μέσα στην κεφαλή του ντους τηλεφώνου δημιουργείται αεροζόλ με μια πολύπλοκη διαδικασία. Η υγρασία μέσα στο μείγμα είναι τόσο μικρή που νομίζει κανείς πως το πράγμα έχει σχεδιαστεί για να στεγνώνει τα μαλλιά ταυτόχρονα.

Το υπουργείο διδάσκει ακόμα και τα παιδιά μας πως να χειρίζονται με υπευθυνότητα το νερό. “Σκέψου πως μπορείς να εξοικονομήσεις!”, λέει η ιστοσελίδα, ειδικά σχεδιασμένη για παιδιά, του υπουργείου περιβάλλοντος. “Το πλύσιμο στο ντους είναι οικολογικά καλύτερο από αυτό στην μπανιέρα”...

Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσαν όλα να είναι τέλεια, εάν δεν υπήρχε ένα πρόβλημα: βρωμάει. Μια μυρωδιά σάπιου πλημμυρίζει τον δρόμο μας. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Το μισό Βερολίνο βρίσκεται κάτω από το αέριο αυτό νέφος.

Μια επιτροπή της υδατοπρομήθειας του Βερολίνου δημοσίευσε πρόσφατα μια λίστα με περιοχές που πλήττονται σοβαρά. Στην πρώτη θέση έρχεται μια ακριβή περιοχή, Gendarmenmarkt. Ακόμα και πλατεία Παρισίων στην πύλη του Βρανδενβούργου μυρίζει σαν κάδος με χεσμένες πάνες. Και αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει μόνο το Βερολίνο. Στο Αμβούργο, στο Ρόστοκ και στο Ruhrgebiet, πλήττονται ολόκληρα τετράγωνα.

Λόγω της οικονομίας, δεν ρέει αρκετό νερό στις αποχετεύσεις, και οι σωλήνες κλείνουν. Κόπρανα, ουρία και υπολείμματα φαγητού δεν φεύγουν. Και το καφέ μείγμα κολυμπάει στις υπερβολικά πλατιές σωληνώσεις της αποχέτευσης, όπου ξετυλίγει το πλήρες άρωμα του.

Οι υδατοπρομήθειες προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα τοποθετώντας φίλτρα και βάζοντας αρωματικά ζελέ. Αλλά στις αποχετεύσεις μαζεύονται και δηλητηριώδη βαρέα μέταλλα, όπως χαλκός, νικέλιο και μόλυβδος. Το θειικό οξύ καταστρέφει τις σωλήνες από μπετόν. Εδώ δεν βοηθά κανένα άρωμα.

Για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση, οι σωλήνες και τα κανάλια ξεπλένονται με μεγάλες ποσότητες νερού. Έτσι ότι εξοικονομούμε πάνω στην τουαλέτα και το το ντους, το ρίχνουν κατευθείαν στην αποχέτευση. Μερικές φορές στο Βερολίνο ξοδεύονται με τον τρόπο αυτό μισό εκατομμύριο κυβικά μέτρα νερού, “για να εξασφαλιστεί η αναγκαία ταχύτητα ροής”.

Η Γερμανία έχει περισσότερο από αρκετό νερό. Η πιο λογική λύση θα ήταν να χρησιμοποιούμε περισσότερο νερό. Αλλά οι Γερμανοί δεν λειτουργούν έτσι. Όποιος υπέστη για πολύ καιρό την πίεση να ελαττώσει το νερό κατά το πλύσιμο, δεν θα εγκαταλείψει τις συνήθειες του. Οι απαιτήσεις εξοικονόμησης άφησαν βαθιά σημάδια στην ψυχή μας.

Μετάφραση  Πέτρος

Αμέθυστος