Εγώ. Το παιχνίδι της ζωής (44)

Συνέχεια από Πέμπτη, 19 Δεκεμβρίου 2013

Αλχημιστές β

Μεταμόρφωσε την ψυχή σου σε χρυσάφι, γιατί εργασία είναι η εργασία πάνω στον εαυτό σου

Το 1932, ο νεαρός τότε φυσικός Leo Szilard είχε επίσης εντυπωσιαστεί βαθιά από την ανάγνωση του μυθιστορήματος αυτού. Ένα χρόνο αργότερα είχε ανακαλύψει την αλυσιδωτή ατομική αντίδραση και είχε παραδώσει τα δικαιώματα της ανακάλυψης του στην βρετανική κυβέρνηση, επειδή όπως λέει είχε καταλάβει τον Wells. Εφτά χρόνια αργότερα, πάλι αναφερόμενος σαφώς στο μυθιστόρημα του Wells, ο Szilard είχε δώσει την ώθηση για το ξεκίνημα του  Manhattan-Project και συνεπώς για την δημιουργία της ατομικής βόμβας.

Αυτά για τις με και χωρίς πρόθεση συνέπειες των τεχνολογικών ουτοπιών, που σχεδόν όλες τα ίδια ονειρεύονται.

Τα όνειρα αυτά, μπορούμε να πούμε, γίνονται με το πέρασμα του χρόνου όλο και πιο ρεαλιστικά και επικερδή για τον ονειρευόμενο. Από την μεταστοιχείωση του Soddy δεν προέκυψε χρυσός αλλά η ατομική βόμβα, και με την ατομική βόμβα ήρθε η νέα λογική με το ένδυμα της θεωρίας των παιγνίων.

Κατά την δεύτερη προσπάθεια, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, δεν ήθελαν πια να κατασκευάσουν πραγματικό χρυσό εντός των πλαισίων του πραγματικού κόσμου. Τώρα όμως είχαν βάλει τον υπολογιστή και τον πράκτορα του(το νούμερο 2), να ψιθυρίσει στον άνθρωπο το μήνυμα του βασιλιά Μίδα: κάθε τι που μέσω εμού αγγίξεις θα γίνει χρυσός...

«Ο πραγματικός καπιταλιστής έχει το άγγιγμα αντίθετο αυτού του Μίδα. Αυτός μετατρέπει τις τεράστιες ποσότητες χρυσού και ρευστότητας, μέσω της αλχημείας του δημιουργικού πνεύματος, σε κεφάλαιο και πραγματικό πλούτο»²⁴¹, γράφει ο George Gilder. Αυτός όμως ο πλούτος δεν είναι παρά ο «εικονικός πλούτος» που είχε περάσει από τα κεφάλια κατά την δεκαετία του ’30.

Στο βιβλίο του «Bad Money», που σκιαγραφεί την οικονομική κρίση του 2007, ο Kevin Phillips δείχνει πως οι χρηματιστές της Wall Street , κινούνται σε ένα περιβάλλον που κυριολεκτικά γίνεται όλο και πιο διαταραγμένο πνευματικά, αλλά ταυτόχρονα αυτοί έχουν  όλο και πιο μεγάλες επιτυχίες²⁴². 

Μεταξύ όλων των πόρων, τον αστείρευτο χαρακτήρα των οποίων ο νέος καπιταλισμός επαινούσε, το χρήμα ήταν εκείνος ο πόρος, για τον οποίο η θεωρία πως ο καθένας μπορεί να έχει τα πάντα πράγματι λειτουργούσε. Η αύξηση του εικονικού χρήματος αύξησε βέβαια τα χρέη και οι οικονομίες είχαν με τον τρόπο αυτό συρρικνωθεί, εκπλήρωσε όμως κάθε επιθυμία, από την απόκτηση αυτοκινήτου μέχρι και οικίας.

Ο βαθμός στον οποίο έλαβε χώρα η μεταστοιχείωση ήταν αντίθετος προς όλους μέχρι τότε ισχύοντες νόμους. «Μπορείς χωρίς λεφτά να αγοράσεις σπίτι, και το χρήμα που δεν υπάρχει μπορείς να το ξοδέψεις;» Έτσι περιέγραψε την ανωμαλία ο George Dyson, ιστορικός των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι βιομηχανίες είπαν πως αυτό γίνεται. Οι βιομηχανίες που δεν διέθεταν πια τις υποδομές παραγωγής.

Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που στο απόγειο αυτής της κατάστασης, το bestseller της Rhonda Byrnes, «The Secret», είχε ανέβει ακόμα πιο πολύ στις πωλήσεις. Εκεί μέσα γράφει, πως εκείνοι που είναι πλούσιοι αξίζουν την επιτυχία που έχουν, «επειδή την προσέλκυσαν».

Λίγο καιρό πριν την κρίση του 2007 ήταν σαφές, πως οι υποσχέσεις της νέας οικονομίας δεν είχαν πραγματοποιηθεί. Ο καπιταλισμός της πληροφορίας είχε δημιουργήσει βέβαια κερδισμένους, αλλά κερδισμένους σε μια κοινωνία όπου ισχύει το «Winner takes it all». Αν και όλοι έβλεπαν πως για πρώτη φορά στην Αμερική και Ευρώπη το εισόδημα της μεσαίας τάξης μειωνόταν διαρκώς, και πως η πλειονότητα των μισθών δεν συσχετιζόταν πια με την ανάπτυξη της παραγωγικότητας ή των κερδών, τα δεδομένα αυτά δεν άλλαξαν με κανένα τρόπο την απεριόριστη αισιοδοξία των ελίτ.

Η Γερμανία, μια χώρα που δεν έχει την θρησκευτική παράδοση των ΗΠΑ, πήρε από το κουτί με τα εργαλεία της «οικονομίας του πνεύματος» κυρίως εκείνα κομμάτια, που φαινόταν ότι ταιριάζουν καλύτερα με την δική της ιστορία του πνεύματος. Μέσα σε ένα κοινότοπο και προδοτικό κοινωνικό προγραμματισμό, από κάθε συζήτηση ειδικών έβγαινε η ανακοίνωση περί «κοινωνίας της γνώσης» και «ισόβιας μάθησης» ως υποχρέωσης.

Αυτό ήταν απλό, αφού το σχολείο της ζωής ανήκει στα στερεότυπα. Πόσο μάλλον σε μια κουλτούρα που είχε προωθήσει το εκπαιδευτικό μυθιστόρημα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη. Ήταν όμως προδοτικό, γιατί η κοινωνία δεν γνώριζε πια αυτά που έπρεπε να γνωρίζει κανείς στην τρίτη εποχή της βιομηχανικής μοντέρνας εποχής, όπως επίσης δεν γνώριζε πως πρέπει να μαθαίνει κανείς.

Αν προσέξουμε όμως καλύτερα, θα ανακαλύψουμε στα συνθήματα την ίδια αρχιτεκτονική του κοσμικού κώδικα, που έχει δημιουργηθεί στην Wall Street και Silicon Valley. Ο κώδικας αυτός διδάσκει πως μπορεί κανείς να ελέγξει τον κόσμο με την σκέψη του.

Η εργασία είναι ουσιαστικά εργασία πάνω στον εαυτό σου, μια πνευματική διαδικασία, η οποία όμως οργανώνεται με τους νόμους της αγοράς. Όποιος έμεινε άνεργος, έχει κατά κάποιο τρόπο εγκαταλειφθεί από την ψυχή του. Το να πουλήσει κανείς την εργασία του, και όχι την ψυχή του, ήταν εκείνος ο πυρήνας που δημιούργησε την ταυτότητα του κόσμου κατά τον 20^ο αιώνα. «Γίνε αυτός που είσαι».

Το τι είναι κάποιο πράγμα δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτό που κάνει. Αυτή η επίγνωση της νέας φυσικής κατέστρεψε την ταυτότητα και θεμελίωσε την νομαδική κατάσταση του μοντέρνου ανθρώπου.

Το ότι το σώμα είναι ένας τάφος της ψυχής -σώμα\σήμα- ανήκει στις θεμελιώδεις πλατωνικές διατυπώσεις της εσπερίας. Οι venture-καπιταλιστές και θεωρητικοί του ίντερνετ ήταν πεπεισμένοι, πως η διάλυση του σωματικού περιβλήματος, δε θα διέλυε μόνο χειροπιαστά οικοδομήματα, αλλά και την αρχιτεκτονική οργανώσεων, γραφειοκρατιών και επιχειρήσεων κάθε είδους, και πως θα καθιστούσε το άτομο ισότιμο ενώπιον κάθε ενσώματης δύναμης.

Είναι εκπληκτικό σε πόσο μικρό βαθμό έγινε κατανοητό ότι το παιχνίδι μπορεί να καταλήξει και διαφορετικά. Όπως η ιδέα της μη ελεγχόμενης επικοινωνίας είχε καταστεί ώθηση για τις μη ελεγχόμενες αγορές, έτσι και η εξίσωση ανθρώπου και επιχείρησης δεν σημαίνει πως οι επιχειρήσεις έγιναν πιο ανθρώπινες, αλλά πως οι άνθρωποι έγιναν σαν τις επιχειρήσεις.

Περί τίνος πρόκειται δεν μπορεί πια να εξηγηθεί με τα «επιστημονικά» θεμέλια της νέας κοσμοθεωρίας. Όπως επίσης δεν μπορεί να εξηγηθεί η ενοχλητική κατάσταση, πως η άυλη οικονομία προκαλεί απώλειες που οδηγούν σε καταρρεύσεις χωρών, και ταυτόχρονα επιτρέπει, μάλλον επιβάλλει την επιβράβευση των ενόχων.

Αυτά μπορούμε να τα καταλάβουμε μόνο εάν κρυφακούσουμε για άλλη μια φορά την συνομιλία που έγινε σε εκείνο το εργαστήριο πριν περισσότερο από 100 χρόνια. Η επιστροφή και ανάσταση, ειδικά στις αγορές, ενός κλάδου με το όνομα αλχημεία, που εδώ και καιρό είχε εξαφανιστεί από την καθημερινότητα και είχε καταστεί άχρηστος, δεν είναι καθόλου τυχαία.

Από το τίποτα να δημιουργήσεις χρυσό: αυτό είναι σήμερα εντολή προς όλους. Το θαύμα της μεταμόρφωσης καθορίζει την αξία της κάθε ψυχής. Ενώ το «νούμερο 2» επιβάλλει σε όλους ένα κόσμο αδιάσειστης λογικής, όλοι γνωρίζουν πως το «νούμερο 1» δεν πιάνεται με την λογική. Η λογική λέει ότι δεν λειτουργεί έτσι. Το να μπει η λογική και να λειτουργήσει στα κεφάλια των ανθρώπων, λειτουργεί μόνο με μαγεία, με την μαγική λέξη που συνοδεύει τον υπολογιστή και το iPhone σαν ένα άστρο.

Τώρα πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στο εργαστήριο.

Συνεχίζεται 

Αμέθυστος

Σχόλιο: ΤΕΛΙΚΩΣ Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ Η ΟΠΟΙΑ ΕΚΤΟΠΙΣΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΠΙΣΤΗ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΣΤΗΝ ΓΑΛΙΛΑΙΑ ΤΗΣ ΙΟΥΔΑΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΕ ΤΟΝ ΔΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟ. 

ΕΝΑΝ ΝΕΟ ΑΝΘΡΩΠΟ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΝΟΜΕΝΟ ΠΛΗΡΩΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ Ο ΟΠΟΙΟΣ ΑΝΤΙΚΑΤΕΣΤΗΣΕ ΤΟΝ ΠΑΛΑΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ Ο ΚΥΡΙΟΣ. 

ΑΥΤΟΣ Ο ΕΙΚΟΝΙΚΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΕΟΤΗΤΑ ΤΟΥ, ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ, ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΟΥ ΑΓΚΑΛΙΑΣΜΕΝΗ ΜΕ ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΙΕΡΑΤΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ.

Αμέθυστος

Σημειώσεις

241. George Gilder, Wealth and Poverty, σ. 63.

242. Kevin Phillips, Bad Money: Reckless Finance, Failed Politics, and the Global Crisis of American Capitalism, σ. xxiv.