ΕΥΑΓΡΙΟΣ ΚΑΙ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ (1)

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΚΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΠΑΘΕΙΑΣ
ΚΕVΙΝ CORRIGAN

Η απάθεια ανιχνεύεται κατ`αρχάς στούς στωϊκούς, όπου απέκτησε μεγάλη ιστορία ξεκινώντας από την άσπλαχνη απάθεια τού Στωϊκού σοφού (ή σπουδαίου) τού Ζήνωνα, μέχρι τήν πιό μετριοπαθή εκδοχή της από τον Σενέκα ο οποίος απωθεί το έλεος και την ευσπλαχνία σαν πάθη αλλά επιτρέπει στόν σοφό να δείξη συγχώρεση και ευγένεια.

Όμως η απάθεια ταυτοχρόνως αποδίδεται στόν Χριστό από τον Ιγνάτιο Αντιοχείας και από τον Αθανάσιο. Καί ο Ωριγένης μιλά θετικά γιά την απάθεια ενώ ο Κλήμης ο Αλαξανδρεύς την ορίζει σαν τόν ακρογωνιαίο λίθο της ασκητικής του θεολογίας. Γιά τον Κλήμη, παρότι η απάθεια δεν εξαφανίζει όλες τις συγκινήσεις , παρόλα αυτά προσφέρει την κατοχή όλων τών παθητικών λειτουργιών, κατά την διάρκεια τής προσευχής έτσι ώστε τα άτακτα πάθη να περιπίπτουν σε μιά κατάσταση ησυχίας . Όπως ο Χριστός ήταν ο Δάσκαλος και το πρότυπο τής τέλειας απάθειας έτσι και οι Χριστιανοί οι οποίοι εύχονται να γίνουν φίλοι τού Θεού, πρέπει να γίνουν απαθείς σάν Αυτόν.

Έτσι λοιπόν όταν χρησιμοποιούν τόν όρο απάθεια ο Ευάγριος και ο Γρηγόριος πάνε πίσω στόν Κλήμη και στόν Ιγνάτιο και στό Μέγα Βασίλειο.

Η ιστορία όμως τής απάθειας πάει πιό πίσω στόν Πλάτωνα και στόν Αριστοτέλη για να καταλήξει στόν Πλωτίνο, και οι επεξεργασίες τού όρου αυτού εκ μέρους τους, διότι οι όροι δέν είναι έννοιες αλλά τρόποι ζωής, είναι αποφασιστικής σημασίας γιά τη μελέτη μας.

ΠΛΑΤΩΝ

Ο Στωϊκός σοφός στηρίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος στή μορφή τού Σωκράτη, ιδιαιτέρως δε στόν Σωκράτη τού Φαίδωνος ο οποίος κυττάζει τον θάνατο μέ ατάραχη ηρεμία και αναβαθμίζει ταυτόχρονα την θεωρία τής αρετής, καθώς την ταυτίζει σχεδόν με το πρόσωπό του, στούς υπόλοιπους δραματικούς διαλόγους τού Πλάτωνος. Ο Σωκράτης επιχειρηματολογεί πώς η αρετή σάν αληθινή σοφία δέν μπορεί να είναι μιά απλή ανταλλαγή ηδονής γιά την ηδονή, πόνου γιά τον πόνο, φόβου γιά τον φόβο. Σάν να μπορούσε να γεννηθεί η αρετή από το αντίθετό της . Η παρουσία αληθινού θάρρους, μετριοπαθείας και άλλων ποιοτήτων στήν ψυχή είναι μιά μορφή καθάρσεως , εξαγνισμού και καθαρότητος, η οποία δέν μπορεί να έχει την αιτία της στά αντίθετα, αλλα αποτελεί ένα αυτο-αίτιο επίπεδο, αυτο-εξαρτημένο επίπεδο τής ανθρώπινης ζωής , το οποίο αντιπροσωπεύεται από τον ίδιο το Σωκράτη. Τί είναι αυτό το νέο επίπεδο; Στό Φαίδωνα και σέ άλλους διαλόγους, είναι η ζωή της ψυχής, η οποία χαρακτηρίζει την ψυχή ξεχωρισμένη και διακριτή από τα πάθη ακόμμη και μέσα στην μεγάλη αναταραχή τών υποθέσεων τής σωματικής μας ζωής.

Στόν Φίληβο ο Σωκράτης ομολογεί πως στα σίγουρα η ψυχή είναι το πεδίο πολέμου όλων τών πόθων μας και των φόβων μας, αλλά υπάρχει επίσης και ένας άλλος τρόπος, μιά άλλη διάθεσις, η οποία επιτρέπει στόν καθένα να ζήσει την ζωή της σοφίας. Τοιουτοτρόπως η ζωή μπορεί να είναι θεία. Διότι αυτό το άλλο επίπεδο προϋποθέτει την έλλειψη μνήμης, τήν Λήθη, όλων τών σωματικών παθών ή τών παθημάτων τού σώματος, πρίν αυτά φτάσουν στην ψυχή, αφήνοντας τοιουτοτρόπως την ψυχή απαθή από τούς κυματισμούς τού σώματος .

(Συνεχίζεται)

Σχόλιο: Ίσως τώρα αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε το περιεχόμενο τής ψυχολογίας το οποίο ο Γιούνγκ ονόμασε ψυχοειδές, το περιεχόμενο τού συγκρητισμού και την απόλυτη έλλειψη κατανοήσεως τών Πατέρων. Σήμερα ζούμε στό επίπεδο τής ψυχής πού περιγράφει ο Πλάτων σάν το πεδιο πολέμου τών πόθων μας και τών φόβων μας. Το νέο κέντρο το οποίο υποτίθεται πώς ανακάλυψε η νεωτερικότης σαν ΠΡΟΣΩΠΟ δέν είναι παρά η παληά καλή ψυχή πού ανακάλυψε πρώτος στήν ανθρωπότητα ο Σωκράτης. Απολύτως απαραίτητη ανακάλυψη γιά να βρεθεί στη συνέχεια ο ΝΟΥΣ. Το μοναδικό εργαλείο τής Πατερικής θεολογίας.

Κοιμόμαστε πολύ μακρυά ακόμη. ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΝΟΥ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΠΙΣΤΗ.

Αμέθυστος