Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ (20)-ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ

ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΤΟΥ ΑΘΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ (20)

HENRI DE LUBAC
Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΕΝΟΣ ΝΕΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Υπάρχει όμως μέσα στον άνθρωπο μια άλλη πληγή – και αυτή, παρότι είναι όλη ανακατεμένη με την προηγούμενη, δεν είναι όπως και εκείνη ένα εμπόδιο στο μεγαλείο του, αντιθέτως είναι το ανεξίτηλο σημείο της! (Αμβρόσιος: ακόμη και εάν εσύ, Κύριε, αποστρέψεις το πρόσωπό σου από εμάς, παρ’ όλα αυτά μένει τυπωμένο σε μας το Φως του προσώπου σου). Η μορφή με την οποία εμφανίζεται στην συνείδηση, είναι πολλαπλή. Είναι μια ανησυχία που ανανεώνεται πάντοτε, μια ουσιώδης ανικανοποίηση που εμποδίζει τον άνθρωπο όχι μόνον να προσκολληθεί σε οποιαδήποτε σταθερή μορφή, αλλά και να ικανοποιηθεί με οποιαδήποτε πρόοδο προς την ίδια κατεύθυνση. Είναι ένα άλμα της σκέψης, που τον βοηθά να σπάσει έναν προς έναν όλους τους τυφλούς κύκλους στους οποίους τείνει να φυλακίζεται το ανθρώπινο πλάσμα, που ξεπερνά όλα τα συστήματα κριτικής, όλα τα θετικιστικά δόγματα που πίστευαν πως έχουν δίκαιο.

Μπορεί να υπάρχει χωρίς ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, μια αγωνία με άπειρη ποικιλία και με άπειρα ψυχολογικά υποκατάστατα για περιγραφή. Μερικές φορές είναι ένα προαίσθημα, το προαίσθημα μιας άλλης υπάρξεως, το οποίο, όποιος το αισθανθεί, διαδίδει γύρω του το γούστο αυτού του προαισθήματος, ή τουλάχιστον την υποψία, χάρη στην μυστική συνενοχή που του εξασφαλίζει ένα ίδιο πνεύμα διαδεδομένο παντού, παρότι αδρανές στο μεγαλύτερο μέρος του, και το οποίο με την σειρά του βρίσκεται υποταγμένο σε μυστηριώδεις νόμους φυτρώματος και βλάστησης. Είναι αυτό που ονόμασε ένας σύγχρονος φιλόσοφος σαν «κάλεσμα του υπερβατικού, για αυθυπέρβαση». Γύρω από αυτό το καθολικό φαινόμενο μπορούμε να προσπαθήσουμε να δώσουμε πολλές καθησυχαστικές απαντήσεις. Μπορούμε να υποβάλουμε σε κριτική ακόμη και πάρα πολλές απλοϊκές του φανερώσεις. Μπορούμε να καταδικάσουμε διάφορες στρεβλώσεις και να καταγγείλουμε πολλές παρανοήσεις. Μπορούμε να προσπαθήσουμε να ξεριζώσουμε πολλές προκαταλήψεις τις οποίες διατηρεί απέναντι σ’ αυτό το φαινόμενο μια πρωτόγονη νοοτροπία που φέρουμε μέσα μας σαν πανοπλία. Μπορούμε να παρατηρήσουμε επίσης πως αυτό το φαινόμενο περιέργως οξύνεται από μερικές βάρβαρες και σάπιες πλευρές του φυσικού και κοινωνικού οργανισμού.

Παρ’ όλα αυτά όμως, μόνο ένας κακός παρατηρητής θα μπορούσε να δει σ’ αυτό το φαινόμενο μόνο ένα υπόλειμμα της παιδικής ηλικίας ή ένα επιφανειακό κακό, ένα είδος σπυριού που θα μπορούσε κάποια μέρα να αφαιρεθεί, ένα φάντασμα που θα μπορούσε να διαλυθεί, μια ξένη φωνή που θα μπορούσε να χαθεί στην σιωπή. Θα ήταν στ’ αλήθεια πολύ λίγο ρεαλιστής αυτός που θα είχε την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να το ξεφορτωθεί με την βοήθεια της επιστήμης ή με μία φυσική υγεία ή με μία αποκατάσταση της κοινωνίας. Αυτός θα αγνοούσε την ουσία της ίδιας της αιτίας. Θα αγνοούσε  ό,τι πιο ανθρώπινο υπάρχει μέσα στον άνθρωπο, αυτό το οποίο βοηθά ώστε ο άνθρωπος να ξεπεράσει τον άνθρωπο. 
 [ Όλα βρίσκονται σε αρμονία, οι πλανήτες περιστρέφονται με την ίδια σταθερότητα! Γιατί ποθώ Θεέ μου; Ουνγκαρέτι ! ].

Ας υποθέσουμε όμως ότι τα καταφέραμε! Δεν θα διστάσουμε όμως να το πούμε: τότε θα ήταν προτιμότερο να έχουμε λιγότερη υγεία, εάν μια τέτοια υγεία θα μπορούσε να μας ικανοποιήσει σε τέτοιο βαθμό ώστε να προσαρμοστούμε σ’ έναν σαχλό και ηλίθιο ανθρωπισμό. Εάν θα μπορούσε να επικρατήσει μια τέτοια ισορροπία ώστε ο άνθρωπος να χορτάσει τόσο όσο δεν υπήρξε ποτέ μέχρι τώρα, ώστε να μην είναι πλέον ένα πρόβλημα για τον εαυτό του. [ κάτι στο οποίο απέβλεπε ο ορθολογισμός, ο κομμουνισμός και ο σημερινός πολιτισμός της πολιτικής ορθότητος, διακλαδώσεις των δικαιωμάτων, της ισότητος και της φανταστικής αδελφότητος ]. 

Τί μίζερο ιδανικό αυτό που προσπαθεί να επιβληθεί τόσους αιώνες! Μιας γήινης υπάρξεως χωρίς αγώνα, χωρίς αντιφάσεις, χωρίς πόνο και δυστυχία, αλλά και χωρίς ορμή, χωρίς την αναζήτηση του Απολύτου. Θα ήταν ένα ιδανικό μιας τόσο τέλειας συνθήκης μέσα στην ελεγχόμενη πραγματικότητά της, τόσο τέλεια προσαρμοσμένη στο περιβάλλον, ένα ιδανικό που θα αποξήραινε τόσο καλά την πηγή όλων μας των προβλημάτων, όλων των ελέγχων της συνειδήσεώς μας, όλων μας των αμφιβολιών, που πραγματοποιεί μια τόσο πετυχημένη εξίσωση ανάμεσα στο υποκείμενο και στο αντικείμενο, που δεν θα επέτρεπε ούτε την παραμικρή ρωγμή, μέσω της οποίας και μόνον είναι δυνατόν να επικοινωνήσουμε ακόμη με το μυστήριο του Είναι, το παραμικρό παιχνίδι σ’ αυτή την μεγάλη μηχανή τού σύμπαντος τού ανθρώπου τής τόσο μεγαλοφυώς συναρμολογημένης, που δεν θα επέτρεπε ούτε καν τις συζητήσεις του ανθρώπου με τον εαυτό του, και τις υποχρεώσεις ενός προσωπικού ορίζοντος και μιας προσωπικής επιλογής. Θα ήταν η απόλυτη λήθη. Διότι όταν λέμε πως η κοινωνία είναι φτιαγμένη για το πρόσωπο, δεν εννοούμε μόνον πως μια καλή κοινωνική οργάνωση πρέπει να δώσει σε κάθε άτομο, μαζί με τις ανέσεις, τα μέσα για να καλλιεργηθεί, για να ικανοποιηθεί, όπως λέγεται, με τις χαρές του πνεύματος (της τέχνης), να απολαύσει μια καλή μουσική κ.τ.λ. Το ιδανικό δεν είναι ούτε ο άνθρωπος σαν ζώο μεταφοράς ή ένα γρανάζι μιας μηχανής, ούτε ο άνθρωπος σαν εκλεπτυσμένο ζώο, που καλλιεργεί μια «εσωτερική ζωή» σύμφωνα με όλες τις εναλλαγές του ψυχολογισμού. Εάν ο άνθρωπος δεν αποφασίζει, δεν πράττει ελεύθερα, δεν αγωνίζεται, δεν θυσιάζει τον εαυτό του, το εσωτερικό του Είναι, στο Αγαθό και στην Αλήθεια, εάν δεν δεσμεύεται προσωπικώς σε σχέση με το Απόλυτο, τότε είναι ένα ον εκμηδενισμένο.

Τότε βεβαίως θα μπορούσαμε να μιλήσουμε ακόμη για ανθρωπισμό, για κουλτούρα ή για πνευματική ζωή, αλλά τόσο άνοστη, τόσο ανούσια. Χριστιανικά θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για φρίκη. Αλλά και από την ανθρώπινη άποψη τόσο μίζερη. Η τεράστια προσπάθεια που μας ωθεί σήμερα προς τα μπρος και μας πείθει για την πρόοδο των πάντων ή της ιστορίας, πρέπει οπωσδήποτε να καταλήξει σ’ αυτή την νέα Φυλακή; Ανεμπόδιστα;

Και όμως αυτός ο τρομακτικός μηχανισμός της συλλογικής μας φυλακίσεως, ο οποίος αναμιγνύει και σκληραίνει τα πάθη μας και τις αμαρτίες μας, με τα εργαλεία, τα όργανα της επιστημονικής προόδου, εκεί μας οδηγεί.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος