ΠΕΡΙ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΕΩΣ -επανάληψη

Του A.J. NIJK 

Κοσμικότης και εκκοσμίκευση σαν επιχείρημα του Οικουμενικού στοχασμού. 

8. Ο Ντήτριχ  Μπονόφερ: ο κόσμος ωρίμασε, ενηλικιώθηκε. 

Μπονόφερ-συνέχεια! 

                Είναι όμως ξεκάθαρο πώς είναι τρείς οι νέες θέσεις που αποτελούσαν πλέον μέρος τού ακλόνητου θεμελίου τής νέας διανοήσεως που θέλησε να μας γνωστοποιήσει ο Μπονόφερ, και είναι επίσης ξεκάθαρο πώς αυτές οι τρείς θέσεις είναι στενά συνδεδεμένες μεταξύ τους: 
ΜΙΑ ΝΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ[κατασκευάζεται και ήδη έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή, ένας νέος Θεός, διά χειρός προτεσταντισμού. Σήμερα αποκτά και την εκκλησία του, στην οποία θα ανήκουν και όλες οι θρησκείες, μεταρρυθμισμένες, σύμφωνα με τον τρόπο ζωής που επιτάσσει ο νέος αυτός Θεός, οι νόμοι του], ΜΙΑ ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΗΣ ΩΡΙΜΟΤΗΤΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΗΙΝΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΥΠΑΡΞΕΩΣ, ΚΑΙ Η ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΗ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ, ΣΑΝ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ.

                Αυτό που εντυπωσιάζει είναι ο πρωτότυπος χαρακτήρας, άμεσα βιωμένος κάθε μιάς από αυτές τις θέσεις. [βιώματα, εμπειρίες της καθημερινότητος, της υπάρξεως. Η Κυριακή ας περιμένει, τώρα έχει πάρει τον λόγο ο εργαζόμενος, ο Ακαδημαϊκός, ο οποίος με τον ιδρώτα του προσώπου του βγάζει σήμερα τον άρτον τον επιούσιον, δεν κουράζει τον Θεό πλέον]. Στα κείμενα που αναφερόμαστε γίνεται αισθητή μία αληθινή ένωση με τον Θεό ο οποίος "αφήνεται να οδηγηθεί έξω από τον κόσμο πάνω στον σταυρό", ένας θερμός σεβασμός, γεμάτος ελπίδα προς την ωριμότητα τού πλησίον, του "απλού ανθρώπου ο οποίος περνά την καθημερινή του ζωή στην εργασία και στην οικογένεια και οπωσδήποτε και με πολλές εναλλαγές επίσης και αλλαγές πορείας". [Το πνεύμα των οργανώσεων ακριβώς που κατέκλυσε τους ευσεβείς της Ελλάδος οι οποίοι δεν μπορούσαν να αντέξουν τον Μαξιμαλισμό του Ευαγγελίου. Γύρω τους δημιουργήθηκε ένας νέος κλήρος που κινείται γύρω από τους ιερούς κανόνες, όπως οι φαρισαίοι ζούσαν με την ψευδαίσθηση ότι εφαρμόζουν και διδάσκουν τον Νόμο].
 Και μία οξύτατη απόρριψη της θρησκείας, η οποία "ελαχιστοποιεί τον άνθρωπο στην γήινη Φύση του". [χωρίς αυτοσυνειδησία, αυθυπέρβαση, αυτοκυριαρχία, πρόσωπο], και δεν είναι διατεθειμένη να "μοιραστεί τον πόνο του Θεού για έναν κόσμο χωρίς Θεό". [Κόσμος. Δεν υπάρχει άνθρωπος. Γι'αυτό και η Δυτική απομίμηση του Ελληνικού πολιτισμού ονομάστηκε Civilization και ο μέτοχός της Κύριος. Οπλισμένος με την ηθική μάσκα της υποκρισίας, αλλά χωρίς παιδεία, χωρίς μόρφωση, χωρίς ωρίμανση του εσωτερικού τής καρδίας άνθρωπο, χωρίς τόκο εν καλώ, που του δίνει το δικαίωμα μετοχής στο θέατρο του παραλόγου που παίζεται στις Δυτικές κοινωνίες και κρύβει μετά βίας την άγρια επιδίωξη του κέρδους. Έμαθαν ανάποδα το μάθημα τού Απ.Παύλου. Ο οποίος οδηγήθηκε στον Θεό, συνειδητοποιώντας ότι άλλα θέλει και άλλα κάνει. Ακολουθώντας τον δρόμο που χάραξε ο Αυγουστίνος, κατήργησε αυτά που θέλει ο έσω της καρδίας άνθρωπος, ο Δαυίδ, το αιώνιο παιδί της φιλοσοφίας, και κάνει ελεύθερα αυτά που ποθεί να κάνει ο έξω άνθρωπος, ο παθητικός, ο Γολιάθ. Ξεγελώντας εαυτόν και αλλήλους με την εσωτερικότητα του Αυγουστίνου! Ας δούμε ξανά πώς την ορίζει; Σταμάτησε την ορμή τής εξωτερικεύσεως τού πόθου για δράση ή πραγματοποίηση, και την ορμή αυτή εσωτερίκευσέ την. Εκεί θα διυλιστεί και θα γίνει στοχασμός, το θεμέλιο της αυτοκυριαρχίας, της ατομικότητος, του προσώπου Η ΑΛΑΘΗΤΗ ΣΚΕΨΗ. Τους αδύναμους διανοητικά τούς οδηγεί σήμερα στην στέρηση, αλλά την διορθώνει η ψυχολογία. Ο μοντέρνος άνθρωπος. Ο κενολόγος]. 

                Αυτές οι τρείς στιγμές, αυτά τα τρία θέματα, παρουσιάζονται στην συνάφειά τους στην κριτική του Μπονόφερ στό κείμενό του "επίθεση της Χριστιανικής απολογητικής ενάντια στην ωριμότητα του κόσμου", θεωρεί δέ αυτή την επίθεση "κατ'αρχάς, χωρίς νόημα, έπειτα πολύ λίγο ευγενική, και τρίτον πολύ λίγο χριστιανική. Χωρίς νόημα-διότι φαίνεται σαν μία προσπάθεια να ξαναγυρίσει ένας άνθρωπος που έγινε άνδρας στην περίοδο της εφηβείας, να ξαναεξαρτηθεί δηλαδή από πράγματα από τα οποία δεν εξαρτάται πλέον, και να ξαναφορτωθεί προβλήματα τα οποία δεν υφίστανται πλέον γι'αυτόν. Πολύ λίγο ευγενές-διότι γίνεται προσπάθεια εκμετάλλευσης τής αδυναμίας ενός ανθρώπου για ξένους προς αυτόν σκοπούς, και από αυτόν, κερδίζοντας την αποδοχή του, ανελεύθερα. Πολύ λίγο Χριστιανικό-διότι ανταλλάσσεται ο Χριστός με ένα συγκεκριμένο σκαλοπάτι της θρησκευτικότητος τού ανθρώπου, δηλαδή με έναν ανθρώπινο νόμο". [Χρησιμοποιούνται, όπως βλέπουμε με επιδεξιότητα τα ίδια τα θεμέλια του Διαφωτισμού, και στην πραγματικότητα ο Προτεσταντισμός στην ιστορική του πορεία βαπτίζει Χριστιανικό τον Διαφωτισμό, ο οποίος όμως είχε ήδη σχεδιάσει έναν διαφορετικό άνθρωπο, ο οποίος απαίτησε με την σειρά του μία διαφορετική εκκλησία].

                Όσο κι' αν δίνουν μία αίσθηση αυθεντικότητος οι στοχασμοί του Μπονόφερ και όσο δυνατή και αν υπήρξε η επιρροή που άσκησαν και που συνεχίζουν να ασκούν, παραμένει πολύ δύσκολο να σχηματίσουμε μία ακριβέστατη εικόνα των τριών θέσεων που αναφέραμε, εάν τις θεωρήσουμε καθαυτές και στην συνάφειά τους. Ας σταθούμε λίγο παραπάνω στην δεύτερη και τρίτη θέση. Ήδη από τα λίγα στοιχεία που παραθέσαμε φανερώνεται πώς ο Μπονόφερ με τον όρο "ωριμότης" δεν εκφράζει κατ'αρχάς μία Θεολογική πιστοποίηση τού ανθρώπου, αλλά προσπαθεί να τον χαρακτηρίσει στηριζόμενος στην δική του παρατήρηση τού ανθρώπου και της ιστορίας του. Ο όρος προϋποθέτει ένα ιδιαίτερο όραμα του ανθρώπου και των δυνατοτήτων του, περιέχει δηλαδή έν σπέρματι μία ανθρωπολογία: αναφέρεται στον Καντ και στις ιδέες του για την ελευθερία και την αυτονομία του ανθρώπου. Ο όρος ωριμότης περιέχει επίσης μία φιλοσοφία της ιστορίας, μία ιδιαίτερη θεώρηση της ιστορίας τής Δύσεως μετά τον Δέκατο τρίτο αιώνα [μετά την άλωση της Κων/πόλεως], την οποία ερμηνεύει ο Μπονόφερ, δηλαδή σαν "μία κίνηση προς την κατεύθυνση τής αυτονομίας του ανθρώπου, προσθέτοντας, εννοώ μ'αυτό, την ανακάλυψη των νόμων σύμφωνα με τους οποίους ζει ο κόσμος και κυβερνάται, στην επιστήμη, στην πολιτική και  κοινωνική ζωή, στην τέχνη, στην ηθική, στην θρησκεία. Η θεολογική μέριμνα του Μπονόφερ περιλαμβάνει ένα έντονο ενδιαφέρον για τους ανθρώπους και την ιστορία τους, τον ωθεί συνεχώς προς την κατεύθυνση της ανθρωπολογίας και της ερμηνείας της ιστορίας, και συνοδεύεται από μία μεγάλη δίψα για την κατανόηση των χαρακτηριστικών τού παρόντος και τού παρελθόντος των ανθρώπων, στην διάκρισή τους και τον συνδυασμό τους. Αλλά δυστυχώς μένουν όλα στο ξεκίνημα τους, σχέδια, συμβουλές, τα οποία εγείρουν περισσότερες ερωτήσεις από όσες μπορούν να λύσουν και να απαντήσουν.     

                Το ίδιο ισχύει και για την έννοια της θρησκείας η οποία στην αρνητική της διάσταση καθορίζει αποφασιστικά ολόκληρο το σκεπτικό και η οποία εξέλαβε ένα πλαίσιο πολύ πιο συγκεκριμένο από κάθε άλλη έννοια, παρότι τα στοιχεία αυτού του πλαισίου παρέμειναν δυστυχώς διασκορπισμένα. Ο E. Bethge σημειώνει επτά χαρακτηριστικά αυτού που εννοεί ο Μπονόφερ σαν θρησκεία: "την μεταφυσική στιγμή και τον ατομικισμό, τον προνομιούχο χαρακτήρα της θρησκείας, την αποσπασματικότητα της, την έννοια τού από μηχανής Θεού που περιλαμβάνει την πατριαρχική της τάση και την χορηγία της, την ικανότητά της να διανέμεται" και σε κάθε ένα από αυτά τα χαρακτηριστικά βρίσκει επί πλέον λεπτομέρειες. Είναι λοιπόν ξεκάθαρο πώς και η έννοια τής θρησκείας περιέχει ανθρωπολογικές αναφορές. Επί πλέον μιλά για την θρησκεία σαν ένα ιστορικό φαινόμενο, μία έκφραση η οποία καθορίστηκε ιστορικά και είναι αρκούντως σχετική στα ανθρώπινα πράγματα. Θεωρεί δε την Δυτική μορφή του Χριστιανισμού σαν μία προπαρασκευαστική φάση για την πλήρη εξαφάνιση της θρησκείας. 

Συνεχίζεται 

Αμέθυστος.