Συχνά ακούμε ότι οι πολιτιστικές ρίζες της Ευρώπης είναι ιουδαιοχριστιανικές. Έχει ειπωθεί τόσο συχνά που φαίνεται να έχει γίνει κοινή λογική. Δυστυχώς, αυτό δεν ισχύει καθόλου. Ένας τέτοιος ισχυρισμός σημαίνει την πλήρη διαγραφή ενός σημαντικού —και θεμελιώδους— μέρους των πολιτιστικών ριζών της Ευρώπης. Σημαίνει την εξάλειψη όλων όσων αντιπροσώπευαν τον ελληνικό πολιτισμό, από τον μυκηναϊκό πολιτισμό της Ιλιάδας μέχρι τον Ελληνισμό. Σημαίνει την εξάλειψη της θεμελιώδους επιρροής του λατινικού πολιτισμού, από τη Ρεπουμπλικανική Ρώμη μέχρι την Αυτοκρατορία. Σημαίνει την εξάλειψη του πολιτισμού των Κελτικών λαών, από την Ιρλανδία μέχρι τη Γαλλία. Και σημαίνει την εξάλειψη —γιατί όχι;— των αιώνων ισλαμικής κυριαρχίας, από τη Σικελία μέχρι την Ανδαλουσία.
Μετά από πιο προσεκτική εξέταση, η υποστήριξη της θέσης των ιουδαιοχριστιανικών ριζών είναι, στην πραγματικότητα, μια ιδεολογική επιχείρηση που, αφαιρώντας όλα όσα δεν ταιριάζουν με τη θέση που επιδιώκει να επιβάλει, στοχεύει σε μια ουσιαστική μυστικοποίηση. Στην καλύτερη περίπτωση, επομένως, οι ρίζες μας είναι παγανιστικές-χριστιανικές.
Το να μιλάμε για εβραϊκές ρίζες, δεδομένης της ελάχιστης επιρροής του εβραϊκού πολιτισμού στην Ευρώπη —όχι μόνο ως θρησκευτικής μειονότητας, αλλά και ως θρησκευτικής, εξαιρετικά κλειστής μειονότητας— είναι ακόμη πιο μυστικιστικό. Ούτε θα ήταν βάσιμο, προς τούτο, να υποστηρίξουμε ότι ο Χριστιανισμός έχει τελικά εβραϊκή προέλευση. Η μορφή του Ιησού από τη Ναζαρέτ, στην πραγματικότητα, δεν μπορεί να εντοπιστεί στον Ιουδαϊσμό - εκτός αν δεχτούμε μια άλλη μυστικοποίηση ως αληθινή: ότι οι Εβραίοι είναι μια φυλή, όχι οπαδοί μιας θρησκείας. Αναμφίβολα, γεννήθηκε ανάμεσα στους σημιτικούς λαούς που κατοικούσαν στην αρχαία Παλαιστίνη, και η θρησκευτική του σκέψη - στην οποία άλλοι αργότερα θα στήριζαν τον Χριστιανισμό - σίγουρα θα είχε επηρεαστεί από την εβραϊκή σκέψη. Αλλά όχι μόνο δεν ήταν εβραϊκής πίστης - απλώς θυμηθείτε την αντίθεσή του στο Σανχεντρίν - αλλά σαφώς ενδιαφερόταν πολύ περισσότερο για μια «αντιπαράθεση» με τον παγανιστικό κόσμο της Ρώμης, και αυτό για έναν θεμελιώδη λόγο: ενώ ο Ιουδαϊσμός ήταν (και είναι) μια αποκλειστική θρησκεία, που απευθύνεται σχεδόν αποκλειστικά σε μια κοινότητα των «εκλεκτών» εκ γενετής, πιστεύοντας ότι είναι ανώτεροι από όλους τους άλλους στη γη με θεϊκή επιλογή, η πίστη που κήρυξε ο Ιησούς ήταν οικουμενική και ισότιμη.
Αλλά —όπως επισημαίνει ο Andrea Zhok— το πρόβλημα σήμερα είναι ότι, σε κάθε περίπτωση, αυτές οι (παγανιστικές-χριστιανικές) ρίζες έχουν σε μεγάλο βαθμό ατροφήσει, αντικατασταθεί από τη «θρησκεία» του καπιταλισμού, με όλα όσα συνεπάγεται — τον ακραίο ατομικισμό, την υποβάθμιση κάθε αξίας στο οικονομικό της μέτρο, την εξαφάνιση των κοινωνικών δεσμών... Κάτι που ο Immanuel Todd προσδιορίζει ως την κύρια αιτία της «Ήττας της Δύσης».
Ειδικά από το δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, η ευρωπαϊκή κοινωνία έχει υποβληθεί σε μια διαδικασία «αναγκαστικής πολιτιστικής κεφαλαιοποίησης» — η οποία δεν συμπίπτει συμπτωματικά με την άνοδο της σύγχρονης ιδέας της Δύσης (ουσιαστικά του αγγλοσαξονικού κόσμου), στην οποία απορροφήθηκε η Ευρώπη, διακόπτοντας έτσι όχι μόνο τις δικές της πολιτιστικές ρίζες, αλλά και, κατά συνέπεια, τις ιστορικές συνδέσεις του ευρωπαϊκού πολιτισμού με την Ανατολή (Ευρασία) και τον Νότο (Αφρική και Μέση Ανατολή).
Αυτή προφανώς δεν ήταν μια απότομη μετάβαση, που έλαβε χώρα σε διάστημα λίγων ετών, και σίγουρα είχε τις ρίζες της στη Βιομηχανική Επανάσταση και τον αποικισμό. Αλλά αυτό που συνέβη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν ακριβώς μια διαδικασία εκκένωσης των πολιτιστικών ριζών της Ευρώπης, αντικαθιστώντας τες με ένα σύστημα αξιών που βασίζεται στην αγγλοσαξονική καπιταλιστική «ιδεολογία».
Χωρίς την ανάκτηση και την ενημέρωση των ριζών μας, είναι εξαιρετικά απίθανο να προκύψουν οι συνθήκες για την ανάκτηση της αυτονομίας και της κυριαρχίας μας. Και, προφανώς, δεν είναι θρησκευτικό ζήτημα, ζήτημα ανάκτησης της πίστης κάποιου - γράφω ως άθεος - αλλά πολύ βαθύτερο.
Χωρίς την ανάκτηση και την ενημέρωση των ριζών μας, είναι εξαιρετικά απίθανο να προκύψουν οι συνθήκες για την ανάκτηση της αυτονομίας και της κυριαρχίας μας. Και, προφανώς, δεν είναι θρησκευτικό ζήτημα, ζήτημα ανάκτησης της πίστης κάποιου - γράφω ως άθεος - αλλά πολύ βαθύτερο.
AΥΤΗ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ, ΤΟΥ homo economicus, Η ΟΠΟΙΑ ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΑΤΟΜΟΥ, ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΣΑΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ, ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΟΣ, ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ, Η ΟΠΟΙΑ ΕΝΣΑΡΚΩΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ-ΕΘΝΟΣ, ΠΑΡΑΜΕΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ, ΤΗΝ ΑΠΟΛΥΤΗ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΕΩΣ Η ΟΠΟΙΑ ΑΠΑΙΤΕΙ ΤΗΝ ΠΙΣΤΗ ΣΑΝ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ, ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΑΡΑΛΟΓΙΣΜΟ, ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΑΝ ΑΥΤΟΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΣΑΝ ΑΥΤΟΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου