Συνέχεια από: Τρίτη 15 Ιουλίου 2025
SUMPHILOSOPHEIN 16Η αληθινή πραγματικότητα
Του Enrico Berti
4. Εύδοξος από την Κνίδο και η προσφυγή στην «μίξη»
Αλλά κάποιος θα μπορούσε να συζητήσει περισσότερο απ' όλους αυτό το πρόβλημα, δηλαδή ποια συμβολή παρέχουν οι Ιδέες στις αιώνιες πραγματικότητες, σε εκείνες τις αισθητές ή στις γεννητές και φθαρτές, αφού αυτές δεν είναι αιτίες ούτε για τις πρώτες ούτε για την κίνηση ή τη μεταβολή. Ούτε έχουν κάποια αξία σε σχέση με την επιστήμη των άλλων πραγμάτων (διότι οι Ιδέες στην πραγματικότητα δεν είναι η ουσία αυτών, αφού θα υπήρχαν μέσα σε αυτά), ούτε σε σχέση με την ύπαρξή τους, αφού δεν είναι παρούσες στα πράγματα που μετέχουν σε αυτές. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν ίσως να φαίνονται ότι είναι αιτίες, δηλαδή όπως το λευκό αναμεμειγμένο με το λευκό, αλλά είναι πολύ εύκολο να απορριφθεί αυτός ο λόγος, όπως έκανε ο Αναξαγόρας πρώτος και κατόπιν ο Εύδοξος και άλλοι (είναι εύκολο να συνάγει κανείς αδύνατα αποτελέσματα — polla kai adunata — ενάντια σε μια τέτοια άποψη)⁴⁵.
Σε αυτό το απόσπασμα συνοψίζονται σχεδόν όλες οι κριτικές που ο Αριστοτέλης ασκεί στις Ιδέες στη Μεταφυσική. Παρατηρεί ότι οι Ιδέες δεν χρησιμεύουν σε τίποτα, διότι δεν εξηγούν την κίνηση των αιώνιων αισθητών όντων, δηλαδή των ουράνιων σωμάτων, ούτε τις μεταβολές των φθαρτών αισθητών σωμάτων, δηλαδή των γήινων σωμάτων: δεν επιλύουν το μεγάλο πρόβλημα που θέτει ο κόσμος της εμπειρίας, αυτό της γένεσης. Μα – κατά τον Αριστοτέλη – οι Ιδέες δεν χρησιμεύουν ούτε για να εξηγηθεί εκείνο για το οποίο ο Πλάτων τις εισήγαγε, δηλαδή η επιστήμη των άλλων πραγμάτων, η σταθερή και ακλόνητη γνώση που εκφράζεται με τον όρο επιστήμη, διότι η επιστήμη κατά βάθος είναι θεμελιώδης γνώση της ουσίας των πραγμάτων, δηλαδή αυτού που έχουν σταθερό, αμετάβλητο χαρακτήρα. Τώρα, για να είναι η ουσία των πραγμάτων, οι Ιδέες θα έπρεπε να είναι η ουσία αυτών των ίδιων πραγμάτων, δηλαδή η ουσία, δηλαδή το τι είναι ένα πράγμα πραγματικά, ουσιαστικά, όχι απλώς κάτι έξω από αυτά των οποίων είναι η ουσία. Αντίθετα, οι Ιδέες δεν είναι ούτε μέσα στα αισθητά, αλλά ούτε «πέρα» (para), ούτε «χωριστά» (khoris).
Αυτή η τελευταία δυσκολία, η οποία, εξάλλου, είχε ήδη επισημανθεί από τον ίδιο τον Πλάτωνα στον Παρμενίδη, έπρεπε να αναγνωριστεί και από άλλους εντός της Ακαδημίας, και ειδικότερα από τον Εύδοξο τον Κνίδιο – τον μεγάλο μαθηματικό και αστρονόμο, ο οποίος είχε δώσει την πιο ιδιοφυή απάντηση στο πρόβλημα που έθεσε ο Πλάτωνας σχετικά με την εξήγηση των κινήσεων των πλανητών – επειδή ο Αριστοτέλης τον αναφέρει ως υποστηρικτή μιας «μίξης» μεταξύ των Ιδεών και των αισθητών πραγμάτων, παρόμοιας με αυτήν που μπορεί να συμβεί ανάμεσα στο «λευκό», εννοούμενο ως το χρώμα το λευκό, και το «λευκό» εννοούμενο ως τα λευκά πράγματα. Το χρώμα λευκό, πράγματι, είναι η αιτία της λευκότητας των λευκών πραγμάτων επειδή είναι παρόν μέσα σε αυτά, δηλαδή έχει αναμιχθεί με αυτά. Για τη «μίξη» αυτή είχε μιλήσει πρώτος ο Αναξαγόρας σε σχέση με τους «σπόρους» που υπάρχουν σε όλα τα πράγματα, αλλά ο Εύδοξος επανέλαβε αυτή την ιδέα για να την εφαρμόσει στη σχέση μεταξύ Ιδεών και αισθητών πραγμάτων, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να εξηγήσει πώς οι Ιδέες μπορούν να είναι αιτία του είναι και της δυνατότητας γνώσης των πραγμάτων.
Είναι πιθανό ότι ο Εύδοξος είχε πάρει μέρος στη συζήτηση για τις Ιδέες που είχε ξεκινήσει από τον Παρμενίδη εντός της Ακαδημίας κατά τη δεύτερη περίοδο που πέρασε στην Αθήνα, μεταξύ 355 και 350 π.Χ.⁴⁶· την ίδια περίοδο που συμμετείχε και στη συζήτηση για τις κινήσεις των πλανητών και για εκείνη που θα μας απασχολήσει αμέσως, περί της ηδονής. Το μεγαλείο του ως μαθηματικού και αστρονόμου, το οποίο θα μπορούσε να είχε εξασφαλίσει την απόλυτη εμπιστοσύνη του Αριστοτέλη σε αυτό το πεδίο, δεν ήταν αρκετό για να του εξασφαλίσει και την εκτίμηση του Σταγειρίτη σχετικά με τις Ιδέες, αφού ο τελευταίος αναμφίβολα θεωρούσε τη λύση του Εύδοξου ως μια κατεύθυνση αντίθετη προς τη δική του, δηλαδή την αποδοχή μιας πραγματικής παρουσίας των Ιδεών στα αισθητά πράγματα για να εξηγηθεί η λειτουργία αιτίας που αποδίδεται σε αυτές. Ο Αριστοτέλης στην πραγματικότητα δηλώνει ότι με τη θέση του Εύδοξου είναι εύκολο να καταλήξει κανείς σε «πολλές και αδύνατες συνέπειες». Η επεξήγηση αυτής της δήλωσης βρίσκεται ακόμα μία φορά, όπως και προηγουμένως, στον Αλέξανδρο τον Αφροδισιέα, ο οποίος παραθέτει αυτό το απόσπασμα στο τρίτο βιβλίο του έργου Περί Ψυχής. Από εκεί προκύπτει ότι και ο Αριστοτέλης είχε εξετάσει με προσοχή τη θέση του Εύδοξου και την είχε κριτικάρει.
Οι αδύνατες συνέπειες της θέσης του Εύδοξου που παρατίθενται σε αυτή είναι οι εξής:
1. Αν οι Ιδέες αναμειγνύονται με τα άλλα πράγματα, τότε θα πρέπει να είναι σώματα, επειδή η ανάμειξη είναι χαρακτηριστικό των σωμάτων. Αυτό, βέβαια, έρχεται σε αντίθεση με την πλατωνική πεποίθηση ότι οι Ιδέες είναι άυλες, καθώς είναι καταληπτές μόνο από τον νου και όχι ορατές με τα μάτια. Αν ήταν πράγματι σώματα, τότε ο Αντισθένης θα είχε δει, πέρα από το άλογο, και την ιππότητα. Εδώ λοιπόν ο Αριστοτέλης επισημαίνει ότι η έννοια της ανάμειξης προϋποθέτει μια υλιστική σύλληψη της πραγματικότητας, η οποία είναι ασύμβατη με την πλατωνική άποψη.
2. Επιπλέον, για να μπορέσουν να αναμειχθούν με τα πράγματα, οι Ιδέες θα πρέπει να είναι αντίθετες από αυτά, επειδή η ανάμειξη συμβαίνει ανάμεσα σε αντίθετα· ενώ για τον Πλάτωνα οι Ιδέες είναι πρότυπα των πραγμάτων, επομένως κατέχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά, έστω και σε τέλειο βαθμό, και όχι αντίθετα χαρακτηριστικά. Εδώ ο Αριστοτέλης στηρίζεται στην ιδέα του ότι η ανάμειξη γίνεται πάντα ανάμεσα σε αντίθετα⁴⁷.
3. Αν οι Ιδέες ήταν αναμεμειγμένες με τα πράγματα, τότε μέσα σε κάθε πράγμα θα υπήρχε ολόκληρη η Ιδέα του ή μόνο ένα μέρος αυτής· αλλά αν υπήρχε ολόκληρη η Ιδέα, τότε, εφόσον η Ιδέα είναι μία, θα έπρεπε να είναι παρούσα σε πολλά πράγματα, κάτι που είναι αδύνατον· αν όμως υπήρχε μόνο ένα μέρος της Ιδέας, τότε το πράγμα θα ήταν αυτό που είναι μέσω της ανάμειξής του με ένα μέρος της Ιδέας· για παράδειγμα, ο άνθρωπος θα ήταν άνθρωπος λόγω της ανάμειξής του με ένα μέρος της Ιδέας του ανθρώπου, κάτι που επίσης είναι αδύνατον. Πρόκειται, όπως φαίνεται, για την ίδια αντίρρηση που ο Πλάτωνας είχε απευθύνει στον εαυτό του στον Παρμενίδη σχετικά με την έννοια της μετοχής.
4.Για να μπορέσουν να αναμειχθούν με τα πράγματα, οι Ιδέες θα πρέπει να είναι διαιρετές σε μέρη, κάτι που συνεπάγεται ότι μπορούν να υποστούν διαίρεση, σε αντίθεση με την απόλυτη αδιαιρεσία τους· και, αφού πρέπει να είναι όλα τα μέρη όμοια μεταξύ τους, ένα μέρος της Ιδέας του ανθρώπου θα πρέπει να είναι άνθρωπος, όπως ένα μέρος του χρυσού είναι χρυσός, πράγμα το οποίο είναι αδύνατον. Η αντιπαραβολή με τον χρυσό δείχνει για άλλη μια φορά ότι η έννοια της ανάμειξης εφαρμόζεται μόνο σε υλικές πραγματικότητες, διαιρετές σε υλικού τύπου μέρη.
5.Αν οι Ιδέες αναμειγνύονταν με τα πράγματα, τότε σε κάθε πράγμα θα έπρεπε να είναι αναμεμειγμένες πολλές Ιδέες, για παράδειγμα, ο άνθρωπος δεν είναι μόνο άνθρωπος, αλλά και ζώο και έμψυχο ον, άρα θα πρέπει να μετέχει σε όλες αυτές τις Ιδέες. Μα τότε η Ιδέα του ανθρώπου θα είναι αναμεμειγμένη με άλλες Ιδέες, δηλαδή με εκείνη του ζώου και του έμψυχου, και οι Ιδέες θα ήταν σύνθετες και όχι απλές, πράγμα που είναι αδύνατον. Ο Πλάτωνας, πράγματι, στον Σοφιστή και στον Φίληβο, παραδέχεται ότι οι Ιδέες μετέχουν σε άλλες Ιδέες, αλλά όχι με την έννοια της υλικής ανάμειξης⁴⁸.
6.Αν οι Ιδέες ήταν αναμεμειγμένες με τα πράγματα, τότε πώς θα μπορούσαν να είναι πρότυπα αυτών, σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν οι υπερασπιστές των Ιδεών; Τα πρότυπα γενικά δεν είναι αναμεμειγμένα με τα πράγματα των οποίων είναι πρότυπα.
7.Αν οι Ιδέες ήταν αναμεμειγμένες με τα πράγματα, τότε θα χάνονταν μαζί με την απώλεια αυτών, ενώ οι υποστηρικτές των Ιδεών πιστεύουν ότι αυτές είναι αιώνιες.
8.Αν οι Ιδέες ήταν αναμεμειγμένες με τα πράγματα, τότε δεν θα ήταν ούτε ακίνητες, όπως ισχυρίζονται οι υποστηρικτές τους⁴⁹.
Όπως φαίνεται, ο Αριστοτέλης στρέφει εναντίον του Εύδοξου επιχειρήματα ακαδημαϊκής προέλευσης, δείχνοντας την ασυμβατότητα της θέσης του Εύδοξου με την αποδοχή της ύπαρξης των Ιδεών. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ίδιος αποδέχεται την ύπαρξη των Ιδεών και όλα τα χαρακτηριστικά που τους απέδιδαν οι υποστηρικτές τους· η κριτική του είναι, κατά κάποιο τρόπο, εσωτερική, προερχόμενη από την ίδια την Ακαδημία. Ο Αριστοτέλης, με λίγα λόγια, θέλει να δείξει ότι η προσπάθεια του Εύδοξου να εξηγήσει την αιτιότητα που ασκούν οι Ιδέες στα πράγματα απέτυχε, αν και βασίστηκε σε μια θεμιτή ανάγκη.
Συνεχίζεται με: 5. Σπεύσιππος και η αντικατάσταση των Ιδεών με τους μαθηματικούς αριθμούς
Αλλά κάποιος θα μπορούσε να συζητήσει περισσότερο απ' όλους αυτό το πρόβλημα, δηλαδή ποια συμβολή παρέχουν οι Ιδέες στις αιώνιες πραγματικότητες, σε εκείνες τις αισθητές ή στις γεννητές και φθαρτές, αφού αυτές δεν είναι αιτίες ούτε για τις πρώτες ούτε για την κίνηση ή τη μεταβολή. Ούτε έχουν κάποια αξία σε σχέση με την επιστήμη των άλλων πραγμάτων (διότι οι Ιδέες στην πραγματικότητα δεν είναι η ουσία αυτών, αφού θα υπήρχαν μέσα σε αυτά), ούτε σε σχέση με την ύπαρξή τους, αφού δεν είναι παρούσες στα πράγματα που μετέχουν σε αυτές. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν ίσως να φαίνονται ότι είναι αιτίες, δηλαδή όπως το λευκό αναμεμειγμένο με το λευκό, αλλά είναι πολύ εύκολο να απορριφθεί αυτός ο λόγος, όπως έκανε ο Αναξαγόρας πρώτος και κατόπιν ο Εύδοξος και άλλοι (είναι εύκολο να συνάγει κανείς αδύνατα αποτελέσματα — polla kai adunata — ενάντια σε μια τέτοια άποψη)⁴⁵.
Σε αυτό το απόσπασμα συνοψίζονται σχεδόν όλες οι κριτικές που ο Αριστοτέλης ασκεί στις Ιδέες στη Μεταφυσική. Παρατηρεί ότι οι Ιδέες δεν χρησιμεύουν σε τίποτα, διότι δεν εξηγούν την κίνηση των αιώνιων αισθητών όντων, δηλαδή των ουράνιων σωμάτων, ούτε τις μεταβολές των φθαρτών αισθητών σωμάτων, δηλαδή των γήινων σωμάτων: δεν επιλύουν το μεγάλο πρόβλημα που θέτει ο κόσμος της εμπειρίας, αυτό της γένεσης. Μα – κατά τον Αριστοτέλη – οι Ιδέες δεν χρησιμεύουν ούτε για να εξηγηθεί εκείνο για το οποίο ο Πλάτων τις εισήγαγε, δηλαδή η επιστήμη των άλλων πραγμάτων, η σταθερή και ακλόνητη γνώση που εκφράζεται με τον όρο επιστήμη, διότι η επιστήμη κατά βάθος είναι θεμελιώδης γνώση της ουσίας των πραγμάτων, δηλαδή αυτού που έχουν σταθερό, αμετάβλητο χαρακτήρα. Τώρα, για να είναι η ουσία των πραγμάτων, οι Ιδέες θα έπρεπε να είναι η ουσία αυτών των ίδιων πραγμάτων, δηλαδή η ουσία, δηλαδή το τι είναι ένα πράγμα πραγματικά, ουσιαστικά, όχι απλώς κάτι έξω από αυτά των οποίων είναι η ουσία. Αντίθετα, οι Ιδέες δεν είναι ούτε μέσα στα αισθητά, αλλά ούτε «πέρα» (para), ούτε «χωριστά» (khoris).
Αυτή η τελευταία δυσκολία, η οποία, εξάλλου, είχε ήδη επισημανθεί από τον ίδιο τον Πλάτωνα στον Παρμενίδη, έπρεπε να αναγνωριστεί και από άλλους εντός της Ακαδημίας, και ειδικότερα από τον Εύδοξο τον Κνίδιο – τον μεγάλο μαθηματικό και αστρονόμο, ο οποίος είχε δώσει την πιο ιδιοφυή απάντηση στο πρόβλημα που έθεσε ο Πλάτωνας σχετικά με την εξήγηση των κινήσεων των πλανητών – επειδή ο Αριστοτέλης τον αναφέρει ως υποστηρικτή μιας «μίξης» μεταξύ των Ιδεών και των αισθητών πραγμάτων, παρόμοιας με αυτήν που μπορεί να συμβεί ανάμεσα στο «λευκό», εννοούμενο ως το χρώμα το λευκό, και το «λευκό» εννοούμενο ως τα λευκά πράγματα. Το χρώμα λευκό, πράγματι, είναι η αιτία της λευκότητας των λευκών πραγμάτων επειδή είναι παρόν μέσα σε αυτά, δηλαδή έχει αναμιχθεί με αυτά. Για τη «μίξη» αυτή είχε μιλήσει πρώτος ο Αναξαγόρας σε σχέση με τους «σπόρους» που υπάρχουν σε όλα τα πράγματα, αλλά ο Εύδοξος επανέλαβε αυτή την ιδέα για να την εφαρμόσει στη σχέση μεταξύ Ιδεών και αισθητών πραγμάτων, προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να εξηγήσει πώς οι Ιδέες μπορούν να είναι αιτία του είναι και της δυνατότητας γνώσης των πραγμάτων.
Είναι πιθανό ότι ο Εύδοξος είχε πάρει μέρος στη συζήτηση για τις Ιδέες που είχε ξεκινήσει από τον Παρμενίδη εντός της Ακαδημίας κατά τη δεύτερη περίοδο που πέρασε στην Αθήνα, μεταξύ 355 και 350 π.Χ.⁴⁶· την ίδια περίοδο που συμμετείχε και στη συζήτηση για τις κινήσεις των πλανητών και για εκείνη που θα μας απασχολήσει αμέσως, περί της ηδονής. Το μεγαλείο του ως μαθηματικού και αστρονόμου, το οποίο θα μπορούσε να είχε εξασφαλίσει την απόλυτη εμπιστοσύνη του Αριστοτέλη σε αυτό το πεδίο, δεν ήταν αρκετό για να του εξασφαλίσει και την εκτίμηση του Σταγειρίτη σχετικά με τις Ιδέες, αφού ο τελευταίος αναμφίβολα θεωρούσε τη λύση του Εύδοξου ως μια κατεύθυνση αντίθετη προς τη δική του, δηλαδή την αποδοχή μιας πραγματικής παρουσίας των Ιδεών στα αισθητά πράγματα για να εξηγηθεί η λειτουργία αιτίας που αποδίδεται σε αυτές. Ο Αριστοτέλης στην πραγματικότητα δηλώνει ότι με τη θέση του Εύδοξου είναι εύκολο να καταλήξει κανείς σε «πολλές και αδύνατες συνέπειες». Η επεξήγηση αυτής της δήλωσης βρίσκεται ακόμα μία φορά, όπως και προηγουμένως, στον Αλέξανδρο τον Αφροδισιέα, ο οποίος παραθέτει αυτό το απόσπασμα στο τρίτο βιβλίο του έργου Περί Ψυχής. Από εκεί προκύπτει ότι και ο Αριστοτέλης είχε εξετάσει με προσοχή τη θέση του Εύδοξου και την είχε κριτικάρει.
Οι αδύνατες συνέπειες της θέσης του Εύδοξου που παρατίθενται σε αυτή είναι οι εξής:
1. Αν οι Ιδέες αναμειγνύονται με τα άλλα πράγματα, τότε θα πρέπει να είναι σώματα, επειδή η ανάμειξη είναι χαρακτηριστικό των σωμάτων. Αυτό, βέβαια, έρχεται σε αντίθεση με την πλατωνική πεποίθηση ότι οι Ιδέες είναι άυλες, καθώς είναι καταληπτές μόνο από τον νου και όχι ορατές με τα μάτια. Αν ήταν πράγματι σώματα, τότε ο Αντισθένης θα είχε δει, πέρα από το άλογο, και την ιππότητα. Εδώ λοιπόν ο Αριστοτέλης επισημαίνει ότι η έννοια της ανάμειξης προϋποθέτει μια υλιστική σύλληψη της πραγματικότητας, η οποία είναι ασύμβατη με την πλατωνική άποψη.
2. Επιπλέον, για να μπορέσουν να αναμειχθούν με τα πράγματα, οι Ιδέες θα πρέπει να είναι αντίθετες από αυτά, επειδή η ανάμειξη συμβαίνει ανάμεσα σε αντίθετα· ενώ για τον Πλάτωνα οι Ιδέες είναι πρότυπα των πραγμάτων, επομένως κατέχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά, έστω και σε τέλειο βαθμό, και όχι αντίθετα χαρακτηριστικά. Εδώ ο Αριστοτέλης στηρίζεται στην ιδέα του ότι η ανάμειξη γίνεται πάντα ανάμεσα σε αντίθετα⁴⁷.
3. Αν οι Ιδέες ήταν αναμεμειγμένες με τα πράγματα, τότε μέσα σε κάθε πράγμα θα υπήρχε ολόκληρη η Ιδέα του ή μόνο ένα μέρος αυτής· αλλά αν υπήρχε ολόκληρη η Ιδέα, τότε, εφόσον η Ιδέα είναι μία, θα έπρεπε να είναι παρούσα σε πολλά πράγματα, κάτι που είναι αδύνατον· αν όμως υπήρχε μόνο ένα μέρος της Ιδέας, τότε το πράγμα θα ήταν αυτό που είναι μέσω της ανάμειξής του με ένα μέρος της Ιδέας· για παράδειγμα, ο άνθρωπος θα ήταν άνθρωπος λόγω της ανάμειξής του με ένα μέρος της Ιδέας του ανθρώπου, κάτι που επίσης είναι αδύνατον. Πρόκειται, όπως φαίνεται, για την ίδια αντίρρηση που ο Πλάτωνας είχε απευθύνει στον εαυτό του στον Παρμενίδη σχετικά με την έννοια της μετοχής.
4.Για να μπορέσουν να αναμειχθούν με τα πράγματα, οι Ιδέες θα πρέπει να είναι διαιρετές σε μέρη, κάτι που συνεπάγεται ότι μπορούν να υποστούν διαίρεση, σε αντίθεση με την απόλυτη αδιαιρεσία τους· και, αφού πρέπει να είναι όλα τα μέρη όμοια μεταξύ τους, ένα μέρος της Ιδέας του ανθρώπου θα πρέπει να είναι άνθρωπος, όπως ένα μέρος του χρυσού είναι χρυσός, πράγμα το οποίο είναι αδύνατον. Η αντιπαραβολή με τον χρυσό δείχνει για άλλη μια φορά ότι η έννοια της ανάμειξης εφαρμόζεται μόνο σε υλικές πραγματικότητες, διαιρετές σε υλικού τύπου μέρη.
5.Αν οι Ιδέες αναμειγνύονταν με τα πράγματα, τότε σε κάθε πράγμα θα έπρεπε να είναι αναμεμειγμένες πολλές Ιδέες, για παράδειγμα, ο άνθρωπος δεν είναι μόνο άνθρωπος, αλλά και ζώο και έμψυχο ον, άρα θα πρέπει να μετέχει σε όλες αυτές τις Ιδέες. Μα τότε η Ιδέα του ανθρώπου θα είναι αναμεμειγμένη με άλλες Ιδέες, δηλαδή με εκείνη του ζώου και του έμψυχου, και οι Ιδέες θα ήταν σύνθετες και όχι απλές, πράγμα που είναι αδύνατον. Ο Πλάτωνας, πράγματι, στον Σοφιστή και στον Φίληβο, παραδέχεται ότι οι Ιδέες μετέχουν σε άλλες Ιδέες, αλλά όχι με την έννοια της υλικής ανάμειξης⁴⁸.
6.Αν οι Ιδέες ήταν αναμεμειγμένες με τα πράγματα, τότε πώς θα μπορούσαν να είναι πρότυπα αυτών, σύμφωνα με όσα υποστηρίζουν οι υπερασπιστές των Ιδεών; Τα πρότυπα γενικά δεν είναι αναμεμειγμένα με τα πράγματα των οποίων είναι πρότυπα.
7.Αν οι Ιδέες ήταν αναμεμειγμένες με τα πράγματα, τότε θα χάνονταν μαζί με την απώλεια αυτών, ενώ οι υποστηρικτές των Ιδεών πιστεύουν ότι αυτές είναι αιώνιες.
8.Αν οι Ιδέες ήταν αναμεμειγμένες με τα πράγματα, τότε δεν θα ήταν ούτε ακίνητες, όπως ισχυρίζονται οι υποστηρικτές τους⁴⁹.
Όπως φαίνεται, ο Αριστοτέλης στρέφει εναντίον του Εύδοξου επιχειρήματα ακαδημαϊκής προέλευσης, δείχνοντας την ασυμβατότητα της θέσης του Εύδοξου με την αποδοχή της ύπαρξης των Ιδεών. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ίδιος αποδέχεται την ύπαρξη των Ιδεών και όλα τα χαρακτηριστικά που τους απέδιδαν οι υποστηρικτές τους· η κριτική του είναι, κατά κάποιο τρόπο, εσωτερική, προερχόμενη από την ίδια την Ακαδημία. Ο Αριστοτέλης, με λίγα λόγια, θέλει να δείξει ότι η προσπάθεια του Εύδοξου να εξηγήσει την αιτιότητα που ασκούν οι Ιδέες στα πράγματα απέτυχε, αν και βασίστηκε σε μια θεμιτή ανάγκη.
Συνεχίζεται με: 5. Σπεύσιππος και η αντικατάσταση των Ιδεών με τους μαθηματικούς αριθμούς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου