ΜΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΑΘΕΟΥΣ (6)

Συνέχεια απο : Πέμπτη 11 Ιουλίου 2013

Η ΑΙΩΝΙΑ, ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΟΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑ.
 ΤΟΥ Franco Ferrarotti.
Μετα-Χριστιανικοί στοχασμοί.
 Η ΑΙΩΝΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Η τεχνολογία σαν εφαρμοσμένη επιστήμη που βιάζει την Φύση.  

6. Η ΨΥΧΡΑΝΣΗ, ΤΟ ΠΑΓΩΜΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ. 

Ο όψιμος καπιταλιστικός Χριστιανικός πολιτισμός και οι νέες μαρξιστικές

κοινωνίες παρουσιάζουν το ίδιο θέαμα αποξηραμένων κοινωνικών σχέσεων καθόσον ανθρώπινες σχέσεις. Τα άτομα έρχονται σε επαφή και διατηρούν σχέσεις μόνον κάτω από την αρχή του do ut des, δίνω αυτό που μπορώ να δώσω (όπως λέμε: ότι μπορούμε κάνουμε), αυστηροί ηθοποιοί και ασυνείδητα θύματα μίας κοινωνίας στην οποία τα πάντα μειώθηκαν σε τυπικό συμβόλαιο, εμπορικό και αγοραίο. Μέχρι τελευταία αντιστεκόταν η οικογένεια αλλά και αυτό το τελευταίο οχυρό, με την ψευδαίσθηση της ελευθερίας και την οικονομική αυτονομία της γυναίκας, έπεσε και κατακτήθηκε από το εμπορικό σχήμα παραγωγή-κατανάλωση-παραγωγή. Από εδώ προέρχεται και η εκπληκτική ζήτηση μεταχρηστικών αξιών και η πείνα για το ιερό, δηλαδή για κάτι με «καθαρή» σημασία, ούτε εμπορευματοποιημένο, ούτε εμπορεύσιμο, που χαρακτηρίζει την παρούσα εποχή. 

Δεν διερχόμαστε κρίση του Ιερού, λοιπόν, αλλά κρίση της διαχείρισης του, της διοικήσεώς του, κρίση των βρώμικων χειρών που απλώθηκαν πάνω του και το μετέφεραν στην λογική του εμπορίου, αντικείμενο ανάμεσα στα αντικείμενα. Κρίση λοιπόν, επιπλέον, του κοινωνικού σώματος στο οποίο η διοίκηση του Ιερού ολοκληρωνόταν, στην κοινότητα των πιστών, και μία απαίτηση επαναδημιουργίας μίας νέας κοινότητος - μίας κοινότητος ανθρώπινων όντων, στην οποία η ανθρώπινη σχέση θα ξανααποκτείση την έντασή της και θα καθαρθεί από το χρηστικό συμβόλαιο που την αποξήρανε. Το ιερό απελευθερωμένο από την εμπορική διαχείριση που το υποβάθμισε επαναπροβάλλει σαν τελικός σκοπός, ουτοπικό τέλος, ενάντια στο οποίο οι ιστορικές κοινωνίες θα μπορέσουν να αναμετρηθούν και να αξιολογηθούν. 

Μ’ αυτή την έννοια είναι αληθινή και η παρατήρηση πώς αυτό που είχε την μορφή της πολιτικής και φάνταζε να είναι πολιτική, θα ξεμασκαρευτεί μία μέρα και θα φανεί σαν θρησκευτική κίνηση, μία τάση προς μίαν ανανεωμένη ανθρώπινη κοινωνία. «Είμαστε αγρίως θρησκευτικοί -έγραψε ο Μπατάϊγ- και στο μέτρο που η ύπαρξή μας είναι η καταδίκη όλου αυτού που αναγνωρίζεται σήμερα, μία εσωτερική απαίτηση θέλει από μας να είμαστε Απόλυτοι. Αυτό που ξεκινούμε είναι ένας πόλεμος. Είναι πλέον καιρός να εγκαταλείψουμε τον πολιτισμένο κόσμο και το Φώς του. Είναι πολύ αργά πιά γιά να ανησυχούμε να είμαστε λογικοί και εκπαιδευμένοι, διότι αυτό μας οδήγησε σε μία ζωή χωρίς γοητεία, χωρίς γεύση. Κρυφά ή όχι, είναι ανάγκη να γίνουμε κάτι εντελώς άλλο, ή  να πάψουμε να υπάρχουμε». 

Λέξεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σαν επιγραφή στον τάφο του ατομικισμού, τής επιρροής του διαφωτισμού. Ο άνθρωπος σαν μοναδικός και αποκλειστικός στόχος του εαυτού του δεν ορίζει πιά ούτε τον εστέτ, ούτε τον δανδή. Έξω από την κοινωνική σχέση ο άνθρωπος κινδυνεύει το εσωτερικό άδειασμα, την ανυπαρξία. Το ιερό σαν κοινότης μετά-χρηστική είναι η ασφάλειά του. «Ο άνθρωπος δεν μπορεί να επιλεχθεί σαν σκοπός του εαυτού του -γράφει η Σιμόν Βέϊλ-. Εάν επιδιώκει να το πετύχει, πέφτει στο κυνήγι της εφήμερης ηδονής, στην αδιαφορία, στην πλήξη. Έχει ανάγκη ενός σκοπού έξω από τον εαυτό του. Όμως όλα τα πράγματα έξω από αυτόν είναι κατώτερά του. Μόνον ένα από αυτά έχει πάνω του την όψη της σπουδαιότητος. Είναι η κοινωνία. Αλλά είναι ψεύτικη. Όσο για τους άλλους ανθρώπους, τού είναι ανώτεροι ή κατώτεροι κάτω από αυτή ή την άλλη πλευρά, αλλά τού είναι ουσιαστικώς όμοιοι. Γιατί θα’πρεπε να τους εκλάβει σαν σκοπό εάν δεν μπορεί να λάβει σαν σκοπό τον εαυτό του;». 

7. Η ΑΞΙΑ ΣΑΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΜΟΙΡΑΣΜΕΝΗ ΚΑΙ ΣΥΜΒΙΩΜΕΝΗ.

Στην ουσία, αυτό που καθορίζει την παρουσία του ανθρώπου στο σύμπαν είναι η ιδιαίτερη ανάγκη του για νόημα, ή παραγωγή νοήματος και μαζί η ικανότητα του να τίθεται σε προβληματική σχέση και απρόβλεπτη με τις εξωτερικές συνθήκες και με τους άλλους ανθρώπους. Ο μεταβολισμός άνθρωπος-Φύση - αυτή η μεγάλη μαρξιστική έμπνευση δεν γνωρίζει υποχρεωτικούς δρόμους. Η πρόοδος συνεχίζει. Τις μορφές τής κοινωνικής ζωής μπορούν να τις ονειρευτούν σαν ολοκληρωμένες μόνον οι αστοί, διότι στην νοοτροπία τους, βλέπουν τον εαυτό τους σαν τέλειους και την βιομηχανική κοινωνία σαν την ολοκλήρωση και την πληρότητα των χρόνων. Στην πραγματικότητα δεν πρέπει να συγχέουμε την μεταιστορική μορφή της αξίας με τις μεταβαλλόμενες ιστορικές της μορφές. Οι μορφές της ιστορικής ζωής δεν διαθέτουν τις κολόνες του Ηρακλή. Όποιος προσπαθήσει να τις μπλοκάρει σε κάποιο σημείο της εξελικτικής τους πορείας, ίσως ακόμη και για να διατηρήσει πλευρές που χαρακτηρίζονται σαν ιδιαιτέρως θετικές, θα έχει αμέσως ανάμεσα στα χέρια του ένα πτώμα - άδεια πλαίσια και ακινητοποιημένους σκελετούς χωρίς ίχνος ζωής. 

Η ανάγκη όμως για σημασία και η παραγωγή του νοήματος που καθορίζουν ουσιαστικώς τον άνθρωπο δεν είναι μοναχικές δραστηριότητες. Θα λέγαμε πώς και για τον άνθρωπο ισχύει μία κάποια λογική της αγέλης. Η σημασία, για να γίνει αξία, έχει ανάγκη με την σειρά της να μοιραστεί και να συμβιωθεί να γίνει διϋποκειμενική περιουσία, ένας συνεταιρισμός γνώσεως, κοινότης. Η κοινωνία δεν είναι άλλο από αυτή την διαρκώς ανανεωμένη συμμετοχή του ανθώπινου στο ανθρώπινο. 

Η κρίση του ατόμου του διαφωτισμού ήταν η κρίση της υποτιθέμενης αυτάρκειας του. «Κανένας άνθρωπος δεν είναι ένα νησί». Η ψευδαίσθηση του ατόμου του διαφωτισμού συνίσταται στην ελπίδα τής δυνατότητος του, με την κριτική και την ανατροπή των παραδοσιακών πεποιθήσεων, να ξαναοικοδομήσει από μόνος του την κατοικία του, τον ανθρώπινο κόσμο, να θέσει την κοινωνία σαν ένα τυχαίο σύνολο ατόμων περίκλειστων μεταξύ των σαν τις μονάδες του Λάϊμπνιτζ, χωρίς πόρτες ούτε παράθυρα προς τον εξωτερικό κόσμο, κλειστών προς τον άλλον και τον διαφορετικό. Το παραδειγματικό του ιδεώδες είναι ο Ροβινσών Κρούσσος, η δραστήρια μοναχικότης του, η αυτάρκεια του, η χρηστική σοφία της κατανάλωσής του. 

Η σπουδαιότης της κοινωνιολογίας σ’αυτό το πλαίσιο είναι προφανής, τίθεται σαν η επιστήμη των κοινωνικών προβλημάτων, σαν η ανάλυση των συλλογικών εντάσεων. Στον βαθύ της πυρήνα, εκείνον που υποστηρίζει και ενώνει σαν ένας δεσμός υπόγειας και αποφασιστικής συνέχειας, η κοινωνιολογία είναι η επιστήμη της χαμένης αλληλεγγύης και ταυτόχρονα η απελπισμένη προσπάθεια επανευρέσεώς της. Έχει ήδη παρατηρηθεί το γεγονός πώς το μεγαλύτερο ποσοστό των κοινωνιολόγων είχε σκεφτεί, κατά την νεότητά του, να ακολουθήσει τον δρόμο της Ιερωσύνης. 

Είναι ένα γεγονός που αξίζει την προσοχή μας, πώς μέσα στις σημερινές συνθήκες των βιομηχανοποιημένων και λαϊκών κοινωνιών, ο κοινωνιολόγος μπορεί να τοποθετηθεί και να γίνει κατανοητός σαν ένα είδος «αποτυχημένου Ιερέως» ή αν προτιμούμε «λαικού εξομολογητού». Δεν υπάρχει βεβαίως καμμία αμφιβολία πώς σχετικά μ’αυτό το σημείο, ο νούς μας τρέχει στον ψυχαναλυτή πολύ πρίν από τον κοινωνιολόγο. Όμως είναι πλέον άλλο τόσο βέβαιο, πώς ενώ ο ψυχαναλυτής αναδύεται και τοποθετείται με όλες του τις δυνατότητες σαν ένας επαγγελματίας της διανοητικής υγείας στον οποίο προσφέρεται και μία αντίστοιχη αμοιβή για κάθε επίσκεψη, και του οποίου η αποτελεσματικότης ξεφεύγει παντελώς από τον ασθενή [όπως και η αλλοτρίωση του εργάτη από την παραγωγή του], μάλιστα δε σύμφωνα με τον γνωστό ορισμό του επαγγέλματος, σαν μία υπηρεσία που προσφέρεται κατόπιν αμοιβής και γύρω από την οποία ο υποδοχέας της υπηρεσίας δεν είναι εις θέσιν να πραγματοποιήσει κανέναν έλεγχο, [όπως λειτουργεί ακριβώς και το κράτος με την φορολογία του], ο κοινωνιολόγος, σαν τον Ιερέα, ερευνά και δρά στην αγορά και έχει την ανάγκη της σταθεροποιήσεως μίας σημαντικής σχέσεως συνεργασίας και όχι απλής εξαρτήσεως με τα υποκείμενα της έρευνας και ακριβώς μέσω αυτής της οδού που η κοινωνιολογική εξήγηση, περισσότερο από μία εσωτερική γνώση, αναφέρεται και ολοκληρώνεται σε μία γνώση μετοχής στην οποία χαλαρώνει μέχρι να εξαφανιστεί η φυσιοκρατική διχοτόμηση ανάμεσα στον ερευνητή και στο αντικείμενο της έρευνας, τόσο που θα μπορούσαμε νόμιμα να μην μιλήσουμε πλέον για μία έρευνα από ψηλά προς τα χαμηλά (από τον αναλυτή προς τον ασθενή) αλλά για συν-έρευνα ή για κοινωνιολογία σαν συμμετοχή, έτσι ακριβώς όπως κάθε Εκκλησία στοχεύει να συσταθεί σε ένα ενωμένο μυστικό σώμα. 

Συνεχίζεται 

ΣΧΟΛΙΟ : Όπως βλέπουμε όλες οι υποτιθέμενες μεταμοντέρνες "θεολογίες" καί φιλοσοφίες δέν είναι τίποτε άλλο από ιδεολογικά κινήματα πού αντιγράφουν τήν εξουσία τού κράτους όπως η ψυχανάλυση τού Θερμού ή κοινωνιολογικοί προβληματισμοί πού εισάγωνται από τόν Ζηζιούλα φορώντας τό ορθόδοξο ράσο γιά να πλανέψουν ακόμη καί τούς εκλεκτούς όπως ο Γιανναράς. Ο Ράμφος έμεινε πιστός μέχρι τέλους στόν διαφωτισμό.

Αμέθυστος.