Συνέχεια από:Τρίτη 27 Ιουνίου 2017
Διονύσιος Αρεοπαγίτης! Ένας Χριστιανός Πρόκλος;
Του Werner Beierwaltes.
α)Εν-δυάς αόριστη. Πέρας-άπειρο!(συνέχεια).
Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε τις λειτουργίες τής ετερότητος στο σύστημα τού όντος είναι απαραίτητο να διευκρινίσουμε τον υλικό δεσμό της με την απειρία, την αόριστη δυάδα και το πλήθος. Η απειρία δέν είναι ακόμη στον Πρόκλο το συγκεκριμένο άπειρο, αλλά το θεμέλιό του. Η δυάς δέν είναι ακόμη η πραγματική πολλαπλότης, αλλά η αρχή της πολλαπλότητος. Έτσι η ετερότης είναι μόνον η συνθήκη τής δυνατότητος του άλλου, αλλά όχι το ίδιο το άλλο. Είναι η ετερότης που έχει-στην μήσυστηματική της τοποθέτηση εν όψει της απειρίας (Στον Ευκλ. 131,25: Πέρας σαν αιτία του όρου ισότης, ταυτότης αλλά άπειρον σαν αιτία του άπειρος πρόοδος, αύξησις, ανισότης, μείωσις, ετερότης και αυτή η δεύτερη σειρά είναι η πιό φτωχή. Το πολλαπλό όν όμως υπάρχει μονον μέσω τής ενέργειας και των δύο)-την ενεργή λειτουργία τής διαφοροποιήσεως. Αυτή την διαθέτει όχι μόνον σαν απειρία ή δυάς, αλλά ξεκινώντας απ'αυτή, έτσι ώστε η ετερότης να είναι δυνατόν να συλληφθεί σαν μία εσωτερική ή εξωτερική στιγμή, αποτελούμενη απο απειρία και δυάδα! Ενεργοποιεί μαζί με το θετικό στοιχείο, το πιό δυνατό και το "καλύτερο" τής ταυτότητος, την πρόοδο τού ξεδιπλώματος, μεταλλάσσοντας και λύνοντας συνεχώς τα ταυτούμενα, δηλαδή αυτό που έχει τεθεί σαν ταυτόν. (Στον Παρμ. 1154, 26-30. ταυτούται γαρ και ετεροποιούται προελθόντα τα όντα απο των αιτιών μετά του μένειν εν αυταίς, ετεροιούμενα μεν τω προελθείν όλως, ταυτούμενα δε τω επιστρέψας πρός το μείναν).
Την απειρία και δυάδα την ενώνει
λοιπόν το ότι είναι αιτία τής προόδου, τής διαιρέσεως και διάκρισης (διαιρέσεως
αίτιον η ετερότης=διακριτική των όντων), του πληθύνειν, κερματίζειν, θρύπτειν,
δηλαδή τής συστάσεως τής πολλαπλότητος, καθαυτής διαβαθμισμένης σύμφωνα με την
αξιοπρέπεια του Είναι και επομένως τής θέσεως των αντιθέσεων.
Η δημιουργική πλευρά τής ετερότητος
φαίνεται επίσης και στο γεγονός ότι κατανοείται, με τον τρόπο τής μαντικής
πυθαγορικής και Χαλδαϊκής παραδόσεως, σαν θηλυκή αρχή (η γόνιμος τής
ετερότητος φύσις). Μέσω τού θεμελιώδους της χαρακτήρος τού ενεργητικού
ξεπεράσματος τού ορίου, η ετερότης δημιουργεί και πολλαπλασιάζει την κίνηση (την αλλαγή), καθώς είναι ακριβώς
εκείνος ο τύπος τής δύναμης, δυοποιός ή αλλοποιός (δύναμις η οποία δημιουργεί
αυτό που είναι άλλο), ξεκινά σε μία συνεχή μείωση τού είναι και επομένως σε μία
όλο και μεγαλύτερη απομάκρυνση τού Ενός απο τα πολλά ή μία απομάκρυνση (ύφεσις,
απόστασις) όλο και πιό αποφασιστική τού όντος απο την καταγωγή του. Η ετερότης
είναι τέλος, λόγω τής λογικής και οντολογικής αρνητικότητος, υπεύθυνη του κακού
(μή όν) και της ύλης, η οποία είναι ανοιχτή στην ταυτοποιούσα μορφή.
Το αρνητικό της ετερότητος στην
χείριστη μορφή του προβάλλεται με χαρακτηριστικό τρόπο και στον Πρόκλο στην
ομοιότητά του με το εκφραστικό πλαίσιο τού Τόλμα! του Τολμώ! Οπωσδήποτε η
ετερότης δέν είναι το μοναδικό θεμέλιο τού ξεδιπλώματος, τού ανοίγματος: σε
κάθε βαθμό τού όντος ενεργεί σε ένα μέτρο πάντοτε διαφορετικό μαζί με την
ταυτότητα. Μόνον έτσι ένα πλαίσιο καθαυτό μορφοποιημένο (οργανωμένο, τάξις)
μπορεί να πραγματοποιηθεί. Εάν η ετερότης αφαιρεί τα όρια, λύνεται στα πολλά,
εάν συστήνεται απο την κίνηση πρός τα χαμηλά και πρός το εξωτερικό, τότε η ίδια
ενεργεί τον περιορισμό ή τον καθορισμό αυτού που κάθε φορά αναδύεται, το
επαναφέρει σε μία σχετική ενότητα (επιστροφή) [διά τής ταυτότητος επί την
ένωσιν η άνοδος-Στον Τίμαιο ΙΙ 23,1 -Ακόμη και η ετερότης δέν είναι χωρίς το
Ένα]. Μέσω των δικών τους "τύπων τής κινήσεως", η ιδιότης και η
ετερότης είναι ενωμένες στην ομοιότητα και στην ανομοιότητα. Η ανομοιότης
αντιστοιχεί στην έξοδο, η ομοιότης στην επιστροφή. Σε κάθε βαθμό που
προηγείται, η ανομοιότης σε σχέση με την καταγωγή (ή η ετερότης της)
υπερβαίνεται απο την ομοιότητα, ενυπάρχουσα στο όν, με την καταγωγή (η
ταυτότης). Ο κύκλος ο οποίος ολοκληρώνεται σε κάθε βαθμό (αφ'ενός και πρός έν)
υπεισέρχεται στον κύκλο τής μονής-προόδου-επιστροφής τού όντος στο σύνολό του.
Η σκέψη η οποία είναι όμοια ενεργεί στην ανομοιότητα ή στο άλλο μέσα στο ίδιο
και αντίστροφα, ανεπτύχθη με διαφοροποιημένο τρόπο απο τον Πρόκλο στο
εννοιολογικό πλαίσιο τής αναλογίας, αρχή τής δομής και τής κινήσεως του κόσμου.
Επειδή η ετερότης χαρακτηρίζει την
έξοδο, την διαίρεση και την υποδιαίρεση και επομένως την πολλαπλότητα, ο
Πρόκλος δέν τολμά ακόμη να ορίσει ανοιχτά-όπως έκανε ο Πλωτίνος το Ένα πάντων
έτερον. Το Ενα πρέπει να είναι ελεύθερο ακόμη και απο κάθε φανέρωση τής
εσωτερικής σχεσιακότητος: καθό δέ εν το εν εστίν εν, ούκ όν των πρός τι
καθ'αυτό γάρ "αυτό που χαρακτηρίζει το Είναι ένα του Ενός είναι, έτσι, το
ένα του Ενός και δέν ανήκει στο σχετικό, είναι δηλαδή καθαυτό". Στην θέση
του Πλατωνικού λόγου πάντων έτερον υπεισέρχεται στον Πρόκλο η δήλωση ότι το Ένα
είναι ουδενός έτερον, τόσο απέναντι στο άλλο, όσο και απέναντι στο ίδιο. Το
ίδιο ισχύει για την ιδιότητα, την ταυτότητα. Το ένα το οποίο έχει αφαιρεθεί απο
κάθε όν, δέν έχει αφαιρεθεί επειδή είναι άλλο. Μ'αυτόν τον τρόπο αυτό καθώς
είναι άλλο, αφαιρείται παρ'όλα αυτά απο το όλον" Η διατύπωση που
διαμορφώνεται και η οποία αντιστοιχεί σε μία ριζικώς αρνητική διαλεκτική ηχεί:
Το Ένα είναι "πρίν απο την ετερότητα", πρίν απο την διαφορά" ή απο
την "αντίθεση".
Συνεχίζεται
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου