Συνέχεια από:Πέμπτη, 5 Μαρτίου 2015
Σε κάθε περίπτωση όμως, σε αυτό το σημείο υπάρχει μία αοριστία, κάτι σκοτεινό και αδιευκρίνιστο. Κατ' αρχάς ο Πορφύριος μοιάζει να διακρίνει τρία πράγματα: την Νόηση ή τον Νού στην πρωταρχική του κατάσταση που δέν μπορεί να επιστρέψει στον εαυτό του, την δύναμη ή την ενέργεια λόγω της οποίας αυτός ο Νούς βλέπει ή ανακοινώνει την συμφωνία ανάμεσα στο υποκείμενο και το αντικείμενο, και τέλος τον Νού στην κατάσταση τής πραγματοποιήσεως, όταν δηλαδή έχει γίνει υποκείμενο και αντικείμενο. Παραβάλλει τον κοινό νού με το δεύτερο πράγμα. Πρόκειται για μία δύναμη ή για μία ενέργεια η οποία "βλέπει" ή "εκφράζει" την αρμονία ανάμεσα στις αισθήσεις και τα αντικείμενά τους. Σε κάθε περίπτωση, στο τέλος της εκθέσεως τού Πορφύριου, η διάκριση ανάμεσα στον νού στην πρωτογενή του κατάσταση και την δύναμη ή την ενέργεια μέσω της οποίας αυτός βλέπει, τείνει να χαθεί. Ο Νούς στην καταγωγική του κατάσταση συγχέεται, μ' αυτή την υπερβατική ενέργεια, όπως επίσης και ο Νούς ή η νόηση η οποία εξέρχεται και επιστρέφει στην ίδια, συγχέεται με τις τρείς ενέργειες, ύπαρξη, ζωή και σκέψη, οι οποίες συνιστούν τις στιγμές αυτής τής προόδου. Έτσι στο τέλος ο κοινός νούς παραβάλλεται με τον Νού ο οποίος δέν μπορεί να επιστρέψει στον εαυτό του.
Συνεχίζεται
ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ DE TRINITATE ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ
ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΚΑΙ ΒΙΤΤΟΡΙΝΟ.
Του Pierre Hadot.
Αλλά, δεύτερη δυσκολία. Θα ήταν αναγκαίο προκειμένου η παραβολή να είναι τέλεια, ο Νούς που δέν μπορεί να επιστρέψει στον εαυτό του (καθότι απλός) να έχει και αυτός μία διπλή όψη. Διότι ο κοινός νούς μπορεί να υπολογισθεί τόσο σαν ένα μοναδικό σημείο, όσο και ένα διπλό όριο. Στην παραβολή, όπως εκφράζεται απο τον Πορφύριο, ο κοινός νούς αντιστοιχεί καλά με τον Νού ο οποίος δέν μπορεί να επιστρέψει στον εαυτό του, αλλά είναι τα ιδιαίτερα αισθητήρια, οι πολλές ενέργειες, οι οποίες κυριαρχούνται απο τον κοινό νού, τα οποία αντιστοιχούν στις πολλαπλές ενέργειες που συστήνουν τον Νού στην δεύτερη του κατάσταση. Η διπλή όψη του αριστοτελικού κοινού νού δέν μπορεί λοιπόν να συγκριθεί αμέσως με την διπλή όψη του Νού του Πορφύριου. [Εδώ βρίσκεται κρυμμένη και η ρίζα της αναλογίας ή της ιδιοποιήσεως των κυριοτήτων των προσώπων της Αγίας Τριάδος απο τον Ακινάτη].
Σε κάθε περίπτωση, η θεωρία του Πορφύριου τού κοινού νού, όπως μπορούμε να την γνωρίσουμε χάρη στον Συνέσιο, μας επιτρέπει να κατανοήσουμε καλύτερα το νόημα της παραβολής, (της συγκρίσεως ή της αναλογίας). Ο Πορφύριος λοιπόν ταύτιζε κοινό νού και φαντασία και τοποθετούσε αυτόν τον κοινό νού ή φαντασιακό στο πνεύμα, ή στο πρώτο σώμα της ψυχής. Απέναντι σ'αυτόν τον κοινό νού τα ξεχωριστά αισθητήρια, έχαναν την αυτονομία τους. "Ακοή και όραση δέν είναι ακριβώς αισθήσεις, αλλά είναι τα όργανα του κοινού νού: του χρειάζονται σαν θυρωροί οι οποίοι ανακοινώνουν στο αφεντικό τους τις αισθήσεις που έρχονται απο το εξωτερικό, που χτυπούν την πόρτα των εξωτερικών αισθήσεων. Αυτός ο κοινός νούς είναι τέλειος σε κάθε του μέρος. Διότι κατανοεί μέσω της ολότητος του πνεύματος, βλέπει και δύναται όλο το υπόλοιπο. [Ολοκληρώνει την μερικότητα τής κάθε αισθήσεως]. Διανέμει σε κάθε διαφορετική δύναμη μία διαφορετική λειτουργία. Αυτές οι δυνάμεις προοδεύουν (προέρχονται) απο το ζών, κάθε μία τους χωρισμένη απο τις άλλες, και είναι σαν ακτίνες, οι οποίες αφού έχουν αποσπαστεί απο το κέντρο επιστρέφουν στο κέντρο και όσον αφορά δέ την κοινή ρίζα είναι μία ενότης, αλλά ώς πρός την πρόοδο είναι πολλαπλές! (Συνέσιος De insomnis V, σ 153, Terzaghi).
Ξανασυναντούμε εδώ κάποιον αριθμό αναφορών που υπάρχουν ήδη στο σχόλιο τού Πορφύριου, στον Παρμενίδη του Πλάτωνος, που εξετάζουμε: οι ξεχωριστές αισθήσεις υπηρετούν τον κοινό νού, (όργανα υπηρετίδες-χρωμένη αυταίς πάσαις ώς οργάνοις), συνιστούν διαφορετικές δυνάμεις που έχουν, η καθεμιά τους, ξεχωριστή λειτουργία, (διανέμει δέ τας δυνάμεις άλλην κατ'άλλο), ενώ ο κοινός νούς τις κυριαρχεί και δέν υπόκειται σε καμμία συγκεκριμένη υποχρέωση. Ο κοινός νούς είναι πάνω απ'όλα η αυθεντική δύναμις της αισθήσεως. Τα ξεχωριστά αισθητήρια είναι μόνον δυνάμεις που προοδεύουν απο αυτόν. Για τον Πορφύριο ο Κοινός νούς, ένας καθαυτός, γίνεται πολλαπλός στα ξεχωριστά αισθητήρια. Η διπλή όψη την οποία διέκρινε ο Αριστοτέλης οδηγείται για τον Πορφύριο, στην αντίθεση ανάμεσα στον κοινό νού, λαμβανόμενο καθαυτόν, και τα ξεχωριστά αισθητήρια τα οποία προοδεύουν απο αυτόν σαν απο κοινή πηγής.
Η εικόνα του κέντρου, με την οποία ο Αλέξανδρος αντάλλαξε την αριστοτελική εικόνα τού σημείου, συνεχίζει να παίζει τον ρόλο της. Αλλά δέν χρειάζεται πλέον να εξηγήσει ότι ο κοινός νούς είναι ταυτόχρονα ένας, καθότι κέντρο, και πολλαπλός, καθότι όριο των ακτίνων. Αυτή η εικόνα χρησιμοποιείται απο τον Πορφύριο για να δείξει απλώς πώς ο κοινός νούς είναι η κοινή ρίζα των ξεχωριστών αισθητηρίων. Η αντίθεση ανάμεσα στα δύο επίπεδα του Νοός μειώνεται επομένως στην αντίθεση που υπάρχει ανάμεσα σε μία πηγή ή ένα μοναδικό κέντρο και τις ακτίνες που απορρέουν απο αυτή και στις οποίες αναπτύσσεται [προοδεύει].
Για τον Πορφύριο ο κοινός νούς χρησιμοποιεί τα ξεχωριστά αισθητήρια για να πραγματοποιήσει μία μοναδική αίσθηση. Τώρα όμως μπορούμε να πούμε, για να δημιουργήσει, συστήσει, μία αισθητή συνείδηση! Ο Νούς ο οποίος δέν μπορεί να επιστρέψει εις εαυτόν, χρησιμοποιεί και αυτός κάποιες εξαρτημένες απο αυτόν, υποταγμένες σ'αυτόν, ενέργειες: Όπως την ύπαρξη, την ζωή, και την νόηση, τις τρείς στιγμές δηλαδή της κινήσεως στην οποία ο Νούς, κατ'αρχάς σε ησυχία, εξέρχεται αυτού του ιδίου και στην συνέχεια επιστρέφει στον εαυτό του.
Εδώ υπάρχει μία αναλογία ανάμεσα στον νού μή δυνάμενον εις εαυτόν εισέλθειν και στον κοινό νού, την οποία ο Νουμήνιος δήλωνε ώς εξής: ο πρώτος Θεός δηλαδή ο Νούς ο ακίνητος νοεί χρησιμοποιώντας σαν βοηθό του τον δεύτερο, δηλαδή τον ενεργεία Νού (Εν προσχρήσει τού δεύτερου νοείν). Μπορούμε να υποθέσουμε πώς ο Νούς ο μή δυνάμενος εις εαυτόν εισελθείν εξασφαλίζει με την καταγωγική του ενότητα την συνέχεια αυτών των ενεργειών και χάρη σ'αυτή, αυτές οι ενέργειες είναι μίας μοναδικής και μόνης νοήσεως, ενός και μόνου Νού. Φαίνεται απο το άλλο μέρος ή πρώτη απο αυτές τις ενέργειες, δηλαδή η ύπαρξη, στην οποία ο Νούς είναι ακόμη ακίνητος, συμπίπτει με την πρωτογενή κατάσταση του Νού κατά την οποία είναι απολύτως απλός και δέν δύναται εις εαυτόν εισελθείν.
[Μέσα στις επόμενες συνέχειες θα δούμε το πρωτότυπο κείμενο του Πορφύριου].
Συνεχίζεται
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου