Marie Louise von Franz --- Puer aeternus (42)

Συνέχεια απο Τετάρτη, 1Αυγούστου 2012
Puer aeternus
Μέρος δεύτερο
Μια πραγματική περίπτωση
5 Το μεγάλο όνειρο 13

Ο τρόπος με τον οποίο η φροϋδιανή ψυχολογία προσέλαβε και γενίκευσε τον μύθο του Οιδίποδα, είναι κατά την γνώμη μου εντελώς λανθασμένος, γιατί ο μύθος αυτός δεν μπορεί να γίνει κατανοητός χωρίς να ληφθεί υπ’ όψιν ο ελληνικός πολιτισμός και το τι διαδραματίστηκε εντός του. Αν θυμηθείτε πχ την φιλοσοφία του Σωκράτη και του Πλάτωνα, θα δείτε ότι ανακαλύψατε το βασίλειο της φιλοσοφίας και του καθαρού πνεύματος, το οποίο  επιδρά ως ανδρικό πνεύμα. Αλλά αν γνωρίζετε τι έγινε με τον Πλάτωνα, όταν προσπάθησε να εφαρμόσει τις ιδέες του στην πραγματικότητα, τότε βλέπετε ότι ξέφυγαν (οι ιδέες) από την πραγματικότητα και δεν θεμελίωσαν καμιά φιλοσοφία με την οποία θα μπορούσαν να διαμορφώσουν την πραγματικότητα. Ήταν μια πλήρης αποτυχία. Ανακάλυψαν(οι φιλόσοφοι) την καθαρή φιλοσοφία, αλλά όχι την φιλοσοφία η οποία θα μπορούσε να ελέγξει(κρίνει) την πραγματικότητα. Με τον ίδιο τρόπο ήταν (οι Έλληνες) θεμελιωτές βασικών εννοιών της φυσικής και της χημείας, όμως αυτοί που τις μετέτρεψαν σε πειραματική επιστήμη ήταν οι Αιγύπτιοι και οι Ρωμαίοι, γιατί οι Έλληνες δεν μπορούσαν να ελέγξουν τις ίδεες τους με πειράματα χημείας. Η επιστήμη τους είχε μείνει καθαρά θεωρητική, ακόμα και στις ωραιότερες εκδηλώσεις της. Μαζί της έφερε τον ατέλειωτο αγώνα των μικρών πόλεων-κρατών και την τραγική διάσπαση του ελληνικού πολιτισμού. Μόλις οι Έλληνες βρίσκονταν αντιμέτωποι με έθνη που τα χαρακτήριζε αυτοκυριαρχία, ανδρική και στρατιωτική, οι Ρωμαίοι, δεν είχαν τι να αντιπροτείνουν. Και για τον λόγο αυτό, αν και γονιμοποίησαν φιλοσοφικά τον μεσογειακό χώρο, δεν μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν δημιουργικά τις δικές τους ιδέες, γιατί δεν είχαν λύσει το αίνιγμα της Σφίγγας. Θεωρούσαν ότι η διανοητική απάντηση ήταν η λύση. Αυτή είναι μια ψευδαίσθηση για την οποία οι Έλληνες πλήρωσαν. Ο μύθος του Οιδίποδα είναι πράγματι ο μύθος αυτής της βαθμίδας πολιτισμικής εξέλιξης. Ταυτόχρονα είναι ο μύθος όλων εκείνων των νεαρών ανδρών, που βρίσκονται αντιμέτωποι με αυτό το πρόβλημα. Και για τον λόγο αυτό είναι ένας καθολικός μύθος.

Η ερώτηση της Ρωσίδας μάγισσας-η φιλοσοφική ερώτηση σε ακατάλληλη στιγμή-δείχνει πως είναι ένα κόλπο του άνιμους της μητέρας που καταβροχθίζει. Αργότερα, όταν ο άνδρας είναι μόνος του, είναι ένα κόλπο του μητρικού συμπλέγματος να του παρουσιάζει ένα φιλοσοφικό πρόβλημα, ακριβώς όταν απαιτείται μια πράξη. Αυτό το τρικ εφαρμόζεται συχνά στην πραγματική ζωή, όταν πχ ένα αγόρι πρόκειται να πάει για σκι ή κάπου άλλου με τους φίλους του. Είναι γεμάτος ζωντάνια που τον τραβάει έξω από την φωλιά, και διψά να είναι μαζί άλλα παιδιά της ηλικίας του. Αυτός και φίλοι του επιθυμούν διακαώς να διασχίσουν τον Ρήνο με βάρκα, από την Ελβετία μέχρι την Ολλανδία. Ο νεαρός λέει το σχέδιο στην μάνα του. Αυτός είναι γεμάτος νεανική ορμή αλλά η μάνα αρχίζει να ανησυχεί για την φυγή του από το σπίτι. Το αγόρι ζει και μαθαίνει την ζωή με ένα φυσικό τρόπο μόνο όταν η μάνα του δεν κρεμιέται πάνω του. Όταν όμως το κάνει ξεκινά συνήθως έτσι: «Θες πραγματικά να το κάνεις αυτό; Νομίζω πως δεν είναι το κατάλληλο πράγμα για σένα. Δε θέλω βέβαια να σε σταματήσω. Μπορείς να αθλήσαι, αλλά δε θα έπρεπε να πας ακριβώς τώρα! «Ακριβώς τώρα» δεν είναι ποτέ κατάλληλη στιγμή. Όλα πρέπει να τα σκεφτεί κανείς πρώτα. Αυτό είναι το αγαπημένο τρικ του άνιμους της μάνας που καταβροχθίζει. Όλα πρέπει πρώτα να επεξεργασθούν. Βασικά λέει η μητέρα, πως δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα να πάει, αλλά στην προκειμένη περίπτωση ίσως να είναι λίγο επικίνδυνα. Αν ο γιος είναι δειλός, αρχίζει και διερωτάται, και τότε ο αέρας δεν είναι πλέον μέσα στα πανιά. Τις Κυριακές μένει στο σπίτι, οι άλλοι πάνε χωρίς αυτόν. Ο ανδρισμός του έχει υποστεί ακόμα μια ήττα. Κανονικά δε θα έπρεπε να τον ενδιαφέρει αν είναι σωστό ή λάθος-αυτός θέλει απλά να πάει! Η στιγμή της πράξης δεν είναι ώρα για συζητήσεις.

Για τον λόγο αυτό, έχω τις ανησυχίες μου για τα παιδιά των οποίων οι γονείς έκαναν ψυχανάλυση(είτε του Freud, είτε του Jung), γιατί βλέπω πως ο άνιμους χρησιμοποιεί ακόμα και την ψυχολογία, για να παραλύσει τον γιο: «δεν ξέρω αν είναι ψυχολογικά ορθό για σένα να πας για σκι», ή οτιδήποτε άλλο. Για την δεύτερη γενιά, η ψυχολογία έχει επικίνδυνη επίδραση. Τα παιδιά των οποίων οι γονείς δεν έχουν σχέση με την ψυχολογία είναι πιο τυχερά στο σημείο αυτό.  Αυτά μπορούν να καταπιαστούν με κάτι καινούργιο. Ενώ τα παιδιά, των οποίων οι γονείς έχουν λόγω ψυχολογίας χαλασμένο πνεύμα, δεν έχουν συνήθως αυτή την ευκαιρία. Το ίδιο ισχύει για τους αναλυτές, οι οποίοι προσπαθούν να συγκρατήσουν τον ασθενή, λέγοντας του την στιγμή που είναι έτοιμος να κάνει μια πράξη, πως πρώτα πρέπει να δουν τα όνειρα, για να διαπιστώσουν αν είναι ψυχολογικά σωστή η πράξη. Η σκιά του Puer κάνει την ίδια δουλειά, εάν τον ρόλο δεν έχει αναλάβει η μητέρα ή ο αναλυτής. Κάθε φορά που θέλει να κάνει κάτι, θα ισχυρίζεται ότι δεν μπορεί να πράξει, μέχρι να το σκεφτεί καλά το πράγμα. Θα μπορούσαμε να ονομάσουμε την συμπεριφορά αυτή νευρωτική φιλοσοφία: φιλοσοφία σε λάθος στιγμή, όταν απαιτείται πράξη. Αυτό είναι το κόλπο πίσω από το αίνιγμα της Σφίγγας και την διαβολική ερώτηση στο ρώσικο παραμύθι. Ο άνιμους της μάνας είναι αυτός που λέει: «Ναι, φυσικά μπορείς να πας, αλλά προηγουμένως πρέπει να σε ρωτήσω κάτι!» Είτε απαντήσει είτε όχι,  το αγόρι έχει υποστεί το βάσανο.

Στο όνειρο το οποίο αναλύουμε(όπου τον νεαρό τον είχαν συλλάβει...), υπάρχει ένα στοιχείο που υποδεικνύει το μέλλον, γιατί εκεί χτυπούν τους άνδρες πάνω στον μετωπιαίο κόλπο. Στην πατρίδα του νεαρού, η γλώσσα έχει λατινικές ρίζες, και ο μ.κ λέγεται sinus, που θα πει: καμπύλη, κόλπος, αλλά ειδικά θηλυκή καμπύλη: στήθος. Όταν λοιπόν τον χτυπούν εκεί, χτυπούν την κρυμμένη του θηλυκότητα. Ο μετωπιαίος κόλπος μπορεί επίσης να μολυνθεί εύκολα. Είναι ένας τόπος κενός, και αναφέρεται σε κάτι εντός του κεφαλιού, που είναι με μυστικό τρόπο θηλυκό. Αυτό υποδεικνύει, ότι αυτό το είδος της δραστηριότητας του κεφαλιού, αυτή η ψευδοφιλοσοφία και ο ψευδοδιανοητισμός, έχει κρυμμένες θηλυκές ιδιότητες. Το είναι κανείς αυτού του είδους φιλόσοφος, σημαίνει πως έχει κρυμμένη θηλυκότητα. Αν και είναι ο διάβολος της μάνας που ωθεί τον άνδρα, είναι η θηλυκότητα που τον πάει εκεί. Στην πραγματική ζωή, βλέπει κανείς τι κάνει η μάνα για να ευνουχίσει τον γιο. Τον κρατά στο σπίτι και τον κάνει γυναίκα, για τον κατηγορήσει μετά ότι είναι ομοφυλόφιλος ή ότι είναι 43 και ακόμα ανύπαντρος. Του λέει πόσο ευτυχισμένη θα ήταν αν παντρευόταν, πόσο ενοχλητικό είναι να τον βλέπει στο σπίτι να κάθεται κατσουφιασμένος, και πόσο υποφέρει εξαιτίας του. Πως οτιδήποτε άλλο θα ήταν καλύτερο, από το να τον έχει μέσα στο σπίτι σε αυτή την τρομερή κατάσταση. Όταν όμως εμφανίζεται στη σκηνή ένα κορίτσι, τότε πάει προς άλλη κατεύθυνση η ιστορία, γιατί οποιοδήποτε κορίτσι και να έρθει, δεν είναι εντελώς κατάλληλο. Κανένα από τα κορίτσια που συναντά δε θα τον κάνει ευτυχισμένο. Αυτό μπορεί η μάνα να του το εγγυηθεί. Η μάνα επομένως παίζει σε δυο ταμπλό: ευνουχίζει τον γιο και μετά τον χτυπάει σε αυτή του την αδυναμία, με το να του ασκεί συνεχή κριτική και να παραπονιέται για την κατάσταση. Έτσι φαίνονται τα πράγματα στο προσωπικό επίπεδο. Το ίδιο ισχύει και για το αρχετυπικό σύμπλεγμα, γιατί η θεραπεία μπορεί να βρεθεί μόνο στον τόπο όπου βρίσκεται το καταστροφικό σύμπλεγμα.

Στην προκειμένη περίπτωση, μπορούμε να θεωρήσουμε τέτοια βασανιστήρια ως άλογη δραστηριότητα της μη συνειδητής ψυχής η οποία «προκαλεί νευρώσεις».  Την περίοδο που είδε το όνειρο βασανίστηκε φρικτά από τα συμπτώματα του, γιατί δεν μπορούσε να πάει πουθενά λόγω της φοβίας ότι θα πάει στη φυλακή. Το σύμπτωμα με το οποίο τον βασάνιζε το μητρικό σύμπλεγμα, ήταν ταυτόχρονα και μια ερώτηση, και εάν είχε καταλάβει ότι ήταν ερώτηση, το ο ίδιος θα μπορούσε να ρωτήσει, τι θέλει από αυτόν:Ποιο είναι το πρόβλημα; Και τότε θα έβρισκε την απάντηση. Το βασανιστήριο έχει μια διπλή όψη: αν το αντιλαμβάνεται ως ερώτηση, την οποία του θέτει η μοίρα, τότε μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Αν όμως τρέχει να φύγει, τότε το μητρικό σύμπλεγμα του επιβάλλει ένα αιώνιο βάσανο. Η απόφαση είναι δική του. Το όνειρο δυστυχώς τελειώνει έτσι: «Είχα μεγάλο φόβο μπρος στον φυσικό πόνο και ξύπνησα.» Αυτό δείχνει το θεμελιώδες πρόβλημα του. Είναι ένα απλό αλλά διαδεδομένο πρόβλημα του άνδρα που βρίσκεται ακόμα μέσα στην μάνα του: δεν αντέχει τον σωματικό πόνο. Η μάνα που θέλει να φάει τον γιο της, ξεκινά εν γένει από αυτό το σημείο την φροντίδα της, όταν ο γιος είναι ακόμα μικρός. Του βάζει αλοιφή στην πληγή και του λέει πως δεν πρέπει να παίζει με τα άλλα αγόρια που είναι βίαια, κτλ. Και όταν επιστρέφει σπίτι, αφού τον έχουν δείρει, του λέει ότι θα μιλήσει με τους γονείς των αγοριών που έκαναν τόσο τρομερά πράγματα στον γιο της, αντί του πει να μην είναι τόσο δειλός, και ότι όταν τον χτυπήσουν να χτυπήσει και αυτός. Από νωρίς λοιπόν τον κάνει σωματικά δειλό, που είναι η βάση για όλα τα άλλα, γιατί ένας σωματικά δειλός δεν μπορεί να σταθεί στην ζωή. Γνώριζα ένα άνδρα γύρω στα 50, που δεν είχε βγει ποτέ με γυναίκα, γιατί όπως έλεγε, θα ήταν αναγκασμένος να παλέψει, εάν πήγαιναν σε κάποιο μπαρ και κάποιος μεθυσμένος τον προκαλούσε. Αυτό δε θα μπορούσε ποτέ να το κάνει. Είναι άλλο πράγμα να είναι κανείς ευαίσθητος. Υπάρχουν άνθρωποι που αισθάνονται πιο δυνατά τον πόνο, αλλά το θέμα είναι εάν υποκύπτουν. Υπάρχει μια ιστορία για ένα Γάλλο και ένα Άγγλο, κατά τον β’ ΠΠ. Βρίσκονται μαζί στα χαρακώματα. Ο Γάλλος κάπνιζε νευρικά το ένα τσιγάρο μετά το άλλο, και πήγαινε πάνω κάτω όλη την ώρα. Ο Άγγλος καθόταν ήρεμος και του είπε ειρωνικά: «Φοβάσαι; Είσαι νευρικός;» Και ο Γάλλος του είπε: «Αν φοβόσουν όσο εγώ,θα είχες φύγει». Δεν είναι λοιπόν θέμα φόβου. Γιατί υπάρχουν χοντρόπετσοι άνθρωποι, που δεν αισθάνονται τίποτα και τους λείπει ευαισθησία, και για τον λόγο αυτό ο πόνος δεν έχει μεγάλο αντίκτυπο πάνω τους, ενώ άλλοι αισθάνονται τον πόνο πολύ πιο έντονα. Το ερώτημα είναι αν κανείς έχει αρκετή αντοχή. Όπως υπονόησε ο Γάλλος, δεν είναι παλικαριά το να μην φοβάσαι. Ο Άγγλος απλώς δεν είχε καμιά φαντασία, και για τον λόγο αυτό ήταν τόσο ήσυχος. Μερικοί άνθρωποι είναι ιδιαίτερα γενναίοι μόνο και μόνο επειδή δεν είναι ευαίσθητοι και δεν έχουν φαντασία. Δεν μπορούν να φανταστούν τι θα μπορούσε να συμβεί, και γι’ αυτό δεν είναι νευρικοί. Άνθρωποι με ισχυρή φαντασία υποφέρουν φυσικά πιο πολύ. Το θάρρος συνίσταται στην στην αντοχή και την διατήρηση της θέσης μάχης, όπως και της αυτοάμυνας και αυτοσεβασμού. Αυτό είναι ένα βαθύ ένστικτο, που δεν υπάρχει μόνο στον άνθρωπο, αφού σε πολλά είδη, τα αρσενικά που χάνουν τον αυτοσεβασμό και την τιμή τους, το πληρώνουν ακριβά. Αυτά τα δυο είναι βασικά για τον ανδρισμό. Η απώλεια τους σημαίνει ένα μυστικό ευνουχισμό.

Σε ένα είδος ψαριού, το αρσενικό δεν μπορεί να ζευγαρώσει με θηλυκό που είναι μεγαλύτερο του. Ο λόγος είναι ότι τα ψάρια αυτά δεν βλέπουν καλά, και η διαφορά  στην εμφάνιση των δυο φύλων δεν είναι μεγάλη. Καθώς τα ψάρια κολυμπούν το ένα προς το άλλο,  εάν ένα αρσενικό συναντήσει ένα ψάρι μεγαλύτερο του, μπαίνει σε κατάσταση συναγερμού, μήπως και γίνει μάχη. Το ψάρι δηλαδή γίνεται χλωμό. Όταν έρθει πιο κοντά και δει ότι ήταν θηλυκό αυτό που συνάντησε, δεν μπορεί πια να ζευγαρώσει. Εάν ένα θηλυκό συναντήσει ένα μεγαλύτερο αρσενικό, ίσως να φοβηθεί, αλλά μπορεί να ζευγαρώσει. Η γνώμη των ζωολόγων είναι πως στα αρσενικά συνδυάζεται η βία με την γενετήσια ορμή, αλλά όχι η ορμή με τον τρόμο. Στα θηλυκά μπορούν να  συνδέονται η ορμή με τον φόβο, αλλά όχι βία με την ορμή. Εδώ έχουμε στον πυρήνα το πρόβλημα του άνιμους και της άνιμα. Σε άλλα είδη έχει ανακαλυφθεί ότι ένα αρσενικό που έχασε τον αυτοσεβασμό του πεθαίνει.  Ο Ernst Thompson Seton περιγράφει ένα ιδιαίτερα καλό αρχηγό μιας ασυνήθιστα γενναίας αγέλης λύκων. Τον αρχηγό αυτόν τον είχαν πιάσει, και επειδή ήταν τόσο διάσημο ζώο δεν το σκότωσαν, αλλά το πήγαν δεμένο οι κυνηγοί στο σπίτι τους. Το ζώο ήταν στην αρχή εντελώς άγριο, και τα μάτια του πρόδιδαν τρέλα. Ξαφνικά όμως, όπως παρατήρησε ο Seton, που είχε το ζώο πάνω στο άλογο του, είχε ησυχάσει και είχε το βλέμμα του στο κενό.  το είχαν αφήσει δεμένο στην αυλή, γιατί δεν ήξεραν τι είχε αποφασιστεί να γίνει με το ζώο, μιας και η κυβέρνηση ΄έδινε υψηλό χρηματικό βραβείο σε όποιον έπιανε τον λύκο. Το επόμενο πρωί βρήκαν τον λύκο νεκρό, χωρίς να συντρέχει ιδιαίτερος λόγος. Είχε πεθάνει λόγω της ταπείνωσης που υπέστη. Πράγμα συνηθισμένο για αρσενικά ζώα.

Το ίδιο συμβαίνει και στις πρωτόγονες κοινότητες ανδρών. Κατά τον β’ΠΠ ο Ερυθρός Σταυρός έκανε στατιστικές μελέτες, με σκοπό να διαπιστωθεί εάν οι πρωτόγονοι ή οι μορφωμένοι αντέχουν καλύτερα την αιχμαλωσία. Βρήκαν λοιπόν πως όσο πιο πρωτόγονοι ήταν οι άνθρωποι, τόσο πιο μεγάλο το ποσοστό αυτοκτονιών. Οι Βουσμάνοι πχ, πεθαίνουν μόλις πιαστούν αιχμάλωτοι, ανεξαρτήτως του τρόπου με τον οποίο τους χειρίζονται. Χάνουν την ελπίδα και πεθαίνουν από ψυχολογικά αίτια. Μπορούμε λοιπόν να πούμε, πως για τα αρσενικά όντα, είναι σημαντικό να έχουν το αίσθημα της ελευθερίας, αυτοσεβασμού και τιμής, και μαζί με αυτό μια δόση βίας και ετοιμότητας προς αυτοάμυνα. Αυτά είναι συστατικά της ζωτικότητας του ανδρισμού. Αν όμως καταστραφούν από την μητέρα, τότε ο άνδρας γίνεται εύκολο θύμα του άνιμους της μητέρας.

Ένας άλλος τρόπος ευνουχισμού είναι η ειρωνεία. Γνώριζα μια μάνα η οποία είχε παραλύσει πλήρως τον γιο της, με την φαρμακερή γλώσσα της. Κάθε φορά που αυτός ήθελε να δείξει τον ανδρισμό του ή να κάνει κάτι, φρόντιζε να του σκοτώνει την ζωτικότητα και να τον γελοιοποιεί, κάνοντας ελαφρώς ειρωνικά σχόλια. Ένας νεαρός που πάει να κάνει μια ηρωική πράξη, ίσως στα μάτια ενός ενήλικα να φαίνεται γελοίος, αλλά πρέπει να τον σεβαστεί κανείς, γιατί έτσι αυξάνει ο ανδρισμός του. Αγόρια που παίζουν ληστές και ινδιάνους είναι κωμικά, αλλά πρέπει να παραδεχθούμε την ανάγκη που έχουν να αποδείξουν το αίσθημα της ελευθερίας, της αξίας τους και της ανεξαρτησίας τους. Αυτό είναι το ουσιαστικό γι’ αυτά, και το γελοίο δεν πρέπει να τονίζεται. Για τον λόγο αυτό απαγορεύεται στις γυναίκες, σε πολλές πρωτόγονες φυλές, να παρακολουθούν τους άνδρες που προσπαθούν να δείξουν τον ανδρισμό τους φορώντας μάσκες ζώων και ουρές. Στις πρωτόγονες φυλές απαγορεύεται στις γυναίκες να παρίστανται στις ανδρικές τελετές μύησης, γιατί πολύ εύκολα θα μπορούσαν να κάνουν ειρωνικά σχόλια για τον ήρωα, και τότε θα καταστρέφονταν όλα. Οι άνδρες ξέρουν πόσο γελοίοι φαίνονται στις τελετές αυτές, γι’ αυτό και αποκλείουν τις γυναίκες. Και οι γυναίκες έχουν τις μυστικές τους τελετές, πχ οι πρώτες προσπάθειες να βάλουν make-up ή να φτιάξουν τα μαλλιά τους. Τα ειρωνικά σχόλια των αδελφών είναι επίσης αβάσταχτα. Οι αδελφοί γελούν με τον τρόπο που τα κορίτσια προσπαθούν να δείξουν την θηλυκότητα τους. Γι’ αυτό και τα κορίτσια προτιμούν να πηγαίνουν στο σχολείο σε ομάδες μ άλλα κορίτσια και να κάνουν εκεί τις πρώτες προσπάθειες τους.

Ας επιστρέψουμε στον νεαρό λοιπόν του οποίου το όνειρο αναλύουμε. Στο αστυνομικό τμήμα, μια γυναίκα τον χτυπά στο μέτωπο(όπου είναι και ο μετωπιαίος κόλπος). Δεν κατάφερα μέχρι σήμερα να βρω τι λειτουργία έχει. Φαίνεται να είναι σαν το τυφλό έντερο, ένα υπόλειμμα από το παρελθόν, χωρίς κάποιο νόημα. Νομίζω πως το γεγονός αυτό δίνει σημασία στα πράγματα και καθιστά την ερμηνεία του ονείρου πιο ελπιδοφόρα. Η γυναίκα στο όνειρο τον χτυπά πάνω σε κάτι που στην πραγματικότητα είναι αχρείαστο. Αυτό ακριβώς δίνει στο όνειρο νόημα, που δεν είναι μόνο αρνητικό. Με άλλα λόγια, εάν δεν είχε μέσα του ένα τέτοιο κενό, αυτή την αχρείαστη θηλυκή αδυναμία, η γυναίκα που τον χτυπά δε θα ήταν σε θέση να τον βασανίσει. Με άλλα λόγια: εάν ήταν δυνατός και ανδρείος, και όχι μολυσμένος-και γι’αυτό αδύναμος-δε θα μπορούσε να του κάνει τίποτα. Η έλλειψη ανδρείας φαίνεται στο μωρουδίστικο κλάμα του, πως είναι αθώος. Λες και έχει καμιά σημασία! Αντί να τονίζει την αθωότητα του, έπρεπε να θυμώσει, και να προσπαθήσει να ελευθερωθεί. Αντί αυτού έχει αυτήν την παθητική αντίδραση, την ελπίδα δηλαδή ότι η αθωότητα του θα τον σώσει. Λες και η αθωότητα έχει κάποια χρήση στον κόσμο μας! Η χριστιανική διδασκαλία αθώωσε το κακό, λέγοντας πως όλα πάνε καλά αν είσαι αθώος. Ο Χριστιανισμός αυτός, που είναι μια παρεξήγηση του Χριστιανισμού, μας έκανε νηπιώδεις, και μας λήστεψε την υγιή ενστικτώδη στάση προς την ζωή. Αυτό συμβαίνει γιατί όλοι μας προσπαθούμε να είμαστε αθώα πρόβατα, και τότε φυσικά είμαστε αβοήθητοι. Εδώ βλέπουμε την σύνδεση(των μόλις αναφερθέντων) με το πρόβλημα του προβάτου όπως το είδαμε στον Saint-Exupery, με την νοοτροπία του προβάτου και με την νηπιακή κατάσταση. Αυτό είναι ένα συγκεκριμένο είδος εσφαλμένης χριστιανικής στάσης ζωής. Το ότι δηλαδή δε θα συμβεί τίποτα, αφού είμαι αθώος, και ο προστάτης Άγγελος με προσέχει. Η πραγματικότητα αντιτίθεται προς την διδασκαλία αυτή, γιατί η αθωότητα στον κόσμο αυτόν δεν χρησιμεύει σε τίποτα. Ούτε μέσα στην φύση. Η αθωότητα προσκαλεί τους ληστές.

Αμέθυστος