Συνέχεια από: Πέμπτη, 14 Σεπτεμβρίου 2017
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ
Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως
Κείμενο
Μετάφραση (Αρχιμ. Δωρόθεος Πάπαρης)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. Περὶ τῶν σωματικῶς ἐπὶ Θεοῦ λεγομένων
Γι’ αυτά που λέγονται για το Θεό ανθρωποπαθώς.
᾿Επεὶ δὲ πλεῖστα περὶ Θεοῦ σωματικώτερον ἐν τῇ θείᾳ Γραφῇ
Επειδή όμως βρίσκουμε στην Αγία Γραφή να έχουν ειπωθεί πάρα πολλά
συμβολικῶς εἰρημένα εὑρίσκομεν, εἰδέναι χρή, ὡς ἀνθρώπους ὄντας
για το Θεό με τρόπο ανθρωπομορφικό, πρέπει να γνωρίζουμε, εφόσον
ἡμᾶς καὶ τὸ παχὺ τοῦτο σαρκίον περικειμένους τὰς θείας καὶ ὑψηλὰς
είμαστε άνθρωποι και έχουμε αυτή την παχιά σάρκα, ότι είναι αδύνατο να
καὶ ἀΰλους τῆς θεότητος ἐνεργείας νοεῖν ἢ λέγειν ἀδύνατον, εἰ μὴ
εννοήσουμε ή να μιλήσουμε για τις θείες, υψηλές και άϋλες ενέργειες της
εἰκόσι καὶ τύποις καὶ συμβόλοις τοῖς καθ᾿ ἡμᾶς χρησαίμεθα. ῞Οσα
θεότητος, εάν δεν χρησιμοποιήσουμε ανάλογες σε μας εικόνες, τύπους και
τοίνυν περὶ Θεοῦ σωματικώτερον εἴρηται, συμβολικῶς ἐστι
σύμβολα. Όσα, λοιπόν, λέμε με ανθρωπομορφικό τρόπο για το Θεό, τα λέμε
λελεγμένα, ἔχει δέ τινα ὑψηλοτέραν διάνοιαν· ἁπλοῦν γὰρ τὸ θεῖον
με συμβολική σημασία, και έχουν κάποιο βαθύτερο νόημα· διότι το θείο είναι
καὶ ἀσχημάτιστον.
απλό και δεν παίρνει σχήματα.
᾿Οφθαλμοὺς μὲν οὖν Θεοῦ καὶ βλέφαρα καὶ ὅρασιν τὴν τῶν
Λέγοντας μάτια, βλέφαρα και όραση του Θεού, ας εννοήσουμε συμβολικά
ἁπάντων ἐποπτικὴν αὐτοῦ δύναμιν καὶ τὸ ἀλάθητον τῆς αὐτοῦ
την εποπτεία του πάνω σ’ όλα και το αλάθητο της γνώσεώς του· διότι
γνώσεως ἐννοήσωμεν ἀπὸ τοῦ παρ᾿ ἡμῖν διὰ ταύτης τῆς αἰσθήσεως
μ’ αυτή την αίσθηση (της οράσεως) αποκτάμε πιο τέλεια γνώση και μάθηση.
ἐντελεστέραν γνῶσίν τε καὶ πληροφορίαν ἐγγίνεσθαι. ῏Ωτα δὲ καὶ
Λέγοντας αυτιά και ακοή, ας εννοήσουμε συμβολικά τη διάθεσή του
ἀκοὴν τὸ ἐξιλεωτικὸν αὐτοῦ καὶ τῆς ἡμετέρας δεκτικὸν δεήσεως·
να μας σπλαγχνιστεί και να δεχθεί τη δική μας δέηση· διότι κι εμείς μ’ αυτή
καὶ γὰρ ἡμεῖς τοῖς τὰς ἱκεσίας ποιουμένοις διὰ ταύτης τῆς αἰσθήσεως
την αίσθηση γινόμαστε ευδιάθετοι σ’ αυτούς που μας παρακαλούν και
εὐμενεῖς γινόμεθα γνησιώτερον αὐτοῖς τὸ οὖς ἐπικλίνοντες. Στόμα δὲ
τους ακούμε με περισσότερο ενδιαφέρον. Όταν λέμε στόμα και ομιλία, να
καὶ λαλιὰν τὸ ἐνδεικτικὸν τῆς βουλήσεως αὐτοῦ ἐκ τοῦ παρ᾿ ἡμῖν διὰ
εννοήσουμε τη φανέρωση της θελήσεώς του, διότι και σε μας οι διαθέσεις
στόματος καὶ λαλιᾶς σημαίνεσθαι τὰ ἐγκάρδια νοήματα. Βρῶσιν δὲ
της καρδιάς φανερώνονται με το στόμα και την ομιλία. Όταν λέμε φαγητό και
καὶ πόσιν τὴν ἡμετέραν πρὸς τὸ αὐτοῦ θέλημα συνδρομήν· καὶ γὰρ
πιοτό, ας εννοήσουμε τη δική μας συμμόρφωση στο θέλημά του· διότι κι
ἡμεῖς διὰ τῆς γευστικῆς αἰσθήσεως τὴν τῆς φύσεως ἀναπληροῦμεν
εμείς με την αίσθηση της γεύσεως ικανοποιούμε την αναγκαία επιθυμία της
ὄρεξιν ἀναγκαίαν. ῎Οσφρησιν δέ, τὸ ἀποδεκτικὸν τῆς πρὸς αὐτὸν
φύσεώς μας. Όταν λέμε όσφρηση, ας εννοήσουμε την αποδοχή της σκέψεως
ἡμῶν ἐννοίας τε καὶ εὐνοίας ἐκ τοῦ παρ᾿ ἡμῖν διὰ ταύτης αἰσθήσεως
και της αγάπης μας γι’ αυτόν, διότι κι εμείς μ’ αυτή την αίσθηση δεχόμαστε
τὴν τῆς εὐωδίας ἀποδοχὴν ἐγγίνεσθαι.
την ευωδία ευχάριστα.
Πρόσωπον δὲ τὴν δι᾿ ἔργων αὐτοῦ ἔνδειξίν τε καὶ ἐμφάνειαν ἐκ τοῦ
Λέγοντας πάλι πρόσωπο ας εννοήσουμε την απόδειξη και την εμφάνισή του
τὴν ἡμετέραν ἐμφάνειαν διὰ προσώπου γίνεσθαι. Χεῖρας δὲ τὸ
με τα έργα του, διότι και η δική μας εμφάνιση γίνεται με το πρόσωπο.
ἀνυστικὸν τῆς ἐνεργείας αὐτοῦ· καὶ γὰρ ἡμεῖς τὰ χρειώδη καὶ
Λέγοντας χέρια, ας νοήσουμε την αποτελεσματικότητα της ενέργειάς του·
μάλιστα τιμιώτερα διὰ τῶν οἰκείων κατορθοῦμεν χειρῶν. Δεξιὰν δὲ
κι εμείς τα πιο αναγκαία και σπουδαία τα πετυχαίνουμε με τα χέρια μας.
τὴν ἐπὶ τοῖς αἰσίοις αὐτοῦ βοήθειαν ἐκ τοῦ καὶ ἡμᾶς μᾶλλον ἐπὶ τῶν
Λέγοντας δεξί χέρι, ας εννοήσουμε τη βοήθειά του για να έλθουν όλα καλά·
εὐσχημοτέρων καὶ τιμιωτέρων καὶ πλείστης ἰσχύος δεομένων τῇ
διότι κι εμείς χρησιμοποιούμε το δεξί χέρι για τα πιο αξιοπρεπή και δίκαια και
δεξιᾷ κεχρῆσθαι. Ψηλάφησιν δὲ τὴν ἀκριβεστέραν αὐτοῦ καὶ τῶν
που χρειάζονται μεγάλη δύναμη. Λέγοντας ψηλάφηση ας εννοήσουμε την πιο
λίαν λεπτῶν τε καὶ κρυπτῶν διάγνωσίν τε καὶ εἴσπραξιν ἐκ τοῦ
ακριβή και τέλεια γνώση και προσβολή των πιο λεπτών και κρυφών λογισμών·
παρ᾿ ἡμῖν μὴ δύνασθαι τοὺς ψηλαφωμένους ἐν ἑαυτοῖς τι κρύπτειν.
διότι και αυτούς που εμείς ψηλαφούμε δεν μπορούν να κρύψουν κάτι πάνω
Πόδας δὲ καὶ βάδισιν τὴν πρὸς ἐπικουρίαν τῶν δεομένων ἢ ἐχθρῶν
τους. Λέγοντας επίσης πόδια και βάδην εννοούμε τον ερχομό και την
ἄμυναν ἢ ἄλλην τινὰ πρᾶξιν ἔλευσίν τε καὶ παρουσίαν ἐκ τοῦ παρ᾿
παρουσία του, για να βοηθήσει όσους έχουν ανάγκη ή ν’ αντιμετωπίσουν
ἡμῖν διὰ τῆς τῶν ποδῶν χρήσεως ἀποτελεῖσθαι τὴν ἄφιξιν.
τους εχθρούς ή για κάποια άλλη πράξη· διότι και σε μας η άφιξη γίνεται με τη
χρήση των ποδιών.
῞Ορκον δὲ τὸ ἀμετάθετον τῆς βουλῆς αὐτοῦ ἐκ τοῦ παρ᾿ ἡμῖν δι᾿
Λέγοντας όρκο ας εννοήσουμε το αμετακίνητο της βουλής του, διότι κι εμείς
ὅρκου τὰς πρὸς ἀλλήλους βεβαιοῦσθαι συνθήκας. ᾿Οργὴν δὲ καὶ
με όρκο επιβεβαιώνουμε τις συμφωνίες μεταξύ μας. Οργή και θυμό λέγοντας
θυμὸν τὴν πρὸς τὴν κακίαν ἀπέχθειάν τε καὶ ἀποστροφήν· καὶ γὰρ
εννοούμε την απέχθεια και το μίσος στην κακία· διότι κι εμείς θυμώνουμε,
ἡμεῖς τὰ ἐναντία τῆς γνώμης μισοῦντες ὀργιζόμεθα. Λήθην δὲ καὶ
επειδή μισούμε τις αντίθετες γνώμες. Λέγοντας ακόμη λησμονιά, ύπνο και
ὕπνον καὶ νυσταγμὸν τὴν ὑπέρθεσιν τῆς κατὰ τῶν ἐχθρῶν ἀμύνης
νυσταγμό, ας εννοήσουμε την αμέλεια στην άμυνα ενάντια στους εχθρούς
καὶ τὴν τῆς συνήθους πρὸς τοὺς οἰκείους βοηθείας ἀναβολήν. Καὶ
και τη ματαίωση της συχνής βοήθειας προς τους φίλους. Και μ’ ένα λόγο,
ἁπλῶς εἰπεῖν πάντα τὰ σωματικῶς εἰρημένα ἐπὶ Θεοῦ κεκρυμμένην
όλα όσα έχουν ειπωθεί για το Θεό με ανθρωπομορφικές εκφράσεις, έχουν
ἔχει τινὰ ἔννοιαν ἐκ τῶν καθ᾿ ἡμᾶς τὰ ὑπὲρ ἡμᾶς ἐκδιδάσκουσαν, εἰ μή
κρυμμένη κάποια σημασία που διδάσκει τα υπερφυσικά με ανθρωπομορφικές
τι περὶ τῆς σωματικῆς τοῦ Θεοῦ Λόγου ἐπιδημίας εἴρηται· αὐτὸς γὰρ
εκφράσεις, εκτός μόνον αν ειπωθεί κάτι για την σωματική έλευση του Θεού
πάντα τὸν ἄνθρωπον διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν ἀνεδέξατο, ψυχὴν
Λόγου. Διότι Αυτός ανάλαβε όλη την ανθρώπινη φύση για τη σωτηρία μας,
νοερὰν καὶ σῶμα καὶ τὰ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως ἰδιώματα τά τε
δηλαδή τη νοερή ψυχή, το σώμα και τα χαρακτηριστικά της ανθρωπίνης
φυσικὰ καὶ ἀδιάβλητα πάθη.
φύσεως, που είναι τα φυσικά και αδιάβλητα πάθη.
2 σχόλια:
Απαραίτητη για όλους μας η (έστω και μία φορά) ανάγνωση αυτού του πατερικού κειμένου. Είναι απλούστερο από άλλα και πιο κατανοητό σε όσους δεν έχουν πολλές θεολογικές γνώσεις, και ταυτόχρονα πληρέστατο για επαρκή αναίρεση των "ζηζιούλιων" εφευρημάτων περί "πρωτείου" και "ιεραρχίας" στην Αγία Τριάδα.
Είναι τό τέλειο θεμέλιο τής πίστης μας.Δυστυχώς υποτιμημένο σήμερα διότι δέν επιτρέπει τήν οικειοποίησή του γιά τό δικό μας συμφέρον. Καί μάς θλίβει ταυτόχρονα αρκεί νά θυμηθούμε τήν άστοχη γι' άλλη μιά φορά διαμάχη τού Ιερόθεου Βλάχου μέ τόν Ζηζιούλα στό πλαίσιο τής συνόδου τής Κρήτης, όπου ισχυρίστηκε ότι δέν αναφέρεται ο όρος Πρόσωπο στήν Πατερική γραμματεία παρά μόνον ο όρος άνθρωπος.Ο άγιος Δαμασκηνός όμως λέει:
Πρόσωπον δὲ τὴν δι᾿ ἔργων αὐτοῦ ἔνδειξίν τε καὶ ἐμφάνειαν ἐκ τοῦ
Λέγοντας πάλι πρόσωπο ας εννοήσουμε την απόδειξη και την εμφάνισή του
τὴν ἡμετέραν ἐμφάνειαν διὰ προσώπου γίνεσθαι. Χεῖρας δὲ τὸ
με τα έργα του, διότι και η δική μας εμφάνιση γίνεται με το πρόσωπο.
Καί χάθηκε γι' άλλη μιά φορά η ευκαρία νά καταγγείλουμε τήν ταύτιση τής Οικονομικής Τριάδος μέ τήν Αίδιο, πού βρίσκεται πίσω από τίς κενολογίες τού Ζηζιούλα.
Δημοσίευση σχολίου