2.3 Η αγάπη
Λαμβάνοντας υπόψη
τα προηγούμενα μπορούμε να ισχυριστούμε
ότι η εν Χριστώ ζωή είναι ζωή χαράς και
καθαίρεσης της λύπης. Ο Απόστολος Παύλος
προέτρεπε τους χριστιανούς να χαίρονται
«Χαίρετε ἐν
Κυρίῳ πάντοτε, πάλιν ἐρῶ, χαίρετε»1,
αλλά και ο ίδιος ήταν απόλυτα πρόθυμος
να θυσιάσει τα πάντα για τον αγαπημένο
Ιησού. Για τον Άγιο Νικόλαο η προσφορά
του Θεού, στην παρούσα ζωή, είναι «τό
Πνεῦμα τῆς υἱοθεσίας»2
από το οποίο πηγάζει η τέλεια αγάπη, η
αγάπη των υιών, που είναι η ουσία της
μακαρίας ζωής, ενώ τονίζει ότι τη
δυνατότητα να αποκτήσουμε το Χριστό,
μας την δίνει η Χάρη των Μυστηρίων. Αυτή
γεννά μέσα μας την αίσθηση των θείων
πραγμάτων δίνοντας μας την δυνατότητα
να τα γευθούμε και μας κάνει να ελπίζουμε
για ακόμη μεγαλύτερα και ενσταλάζει
μέσα μας πίστη βεβαία γι’ αυτά3.
Ο Άγιος ταυτίζεται με την πίστη των
Πατέρων. Ο Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος
λέγει ότι η ενοίκηση της Αγίας Τριάδος
μέσα στην καρδιά των τελείων, δεν είναι
πλήρωση του πόθου, αλλά αιτία σφοδρότερου
και μεγαλυτέρου πόθου. Επειδή ο νους
δεν μπορεί να βρει τέλος του ποθούμενου,
και επειδή η επιθυμία είναι απεριόριστη
η μόνη φυσική κίνηση, για τον πλασθέντα
κατ’ εικόνα και ομοίωση άνθρωπο, είναι
η βία για την μέθεξη του ατελέστου, γι'
αυτό «ἀτέλεστον
ἀεί τόν πόθον καί ἀπλήρωτον τήν ἀγάπην
ἐν ἑαυτῷ περιφέρει»4.
Έτσι, ο ορισμός της τελειότητας είναι
η συνεχής τελείωση. Υπάρχει μια ακατάπαυστη
και αυξανόμενη αγάπη και ένας συνεχής
και αυξανόμενος πόθος προς τον Θεό. Αυτή
η κατάσταση είναι δυναμική και δεν
νοείται χρόνος κατά τον οποίο ο τέλειος
αναπαύεται. Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής
μας λέγει ότι «Ἐφέσεως
δέ πλήρωσις ἐστίν, ἡ περί τό ἐφετόν
τῶν ἐφιεμένων ἀεικίνητος στάσις»5.
Η κίνηση
είναι συνεχής και οδηγεί τον τέλειο από
δόξα σε δόξα. Συνεπώς η πνευματική πορεία
του ανθρώπου είναι μια διαρκής και
ατελεύτητη εξέλιξη.
Ο Κύριος λέει «Ἐάν
τάς ἐντολάς μου τηρήσετε, μενεῖτε ἐν
τῇ ἀγάπῇ μου»6,
που σημαίνει
ότι απαραίτητη είναι η δική μας συμβολή
για να μείνουμε μέσα στην αγάπη του
Κυρίου. Η δε συμβολή μας είναι η τήρηση
των εντολών του Κυρίου. Για τον Άγιο
Νικόλαο έχουμε την αγάπη ριζωμένη μέσα
μας, όταν φτάσουμε στην αγάπη μέσω των
εντολών και τηρήσουμε τους νόμους του
Αγαπημένου. Η μακαρία ζωή είναι καρπός
αυτής της αγάπης7.
Η αγάπη για τον Θεό αποσπά την θέληση
μας από την κτίση και την κατευθύνει
στον κτίσαντα. Η θέληση μας αιχμαλωτίζεται
από τον Κύριο και είναι ενωμένη με αυτόν.
Ώστε ολόκληρη η ζωή και η ύπαρξη μας
ανήκει στον Χριστό μιας και το υποκείμενο
της επιθυμίας και της αγάπης μας είναι
μόνο ο Χριστός. Ο Άγιος Νικόλαος παρατηρεί
ότι όποιος εξουσιάζει την θέληση ενός
ανθρώπου, αυτός εξουσιάζει ολόκληρο
τον άνθρωπο ενώ αυτή η ίδια η θέληση
ουσιαστικά δεν υφίσταται και δεν ενεργεί,
αν δεν μένει εν τω Χριστώ. Το αγαθό είναι
αυτό που μπορεί να ενεργοποιήσει την
θέληση και ενεργοποιημένη θέληση
σημαίνει ότι αυτή είναι πλήρως ταυτισμένη
και αιχμαλωτισμένη από αυτό, ειδάλλως
αν μέρος της θελήσεως το αποσυντονίσουμε
από την εκζήτηση του αγαθού τότε αυτό
καθίσταται νεκρό8.
Κατά τον Άγιο Νικόλαο, τον
άνθρωπο συγκροτούν
ο νους και η
θέληση,
συνεπεία αυτού, εκείνος που θέλει να
γίνει σε όλα μακάριος οφείλει να ενωθεί
με το Θεό και με τα δύο. Με το νου δια της
καθαρής θέας του Θεού και με τη θέληση
δια της τέλειας αγάπης. Δεν είναι όμως
δυνατό να είναι κανείς μακάριος και
κατά τον νου και κατά την θέληση. Το
φθαρτό σώμα μας στέκεται εμπόδιο σε
αυτή την μακαριότητα και μόνο η απαλλαγμένη
από τη φθορά ζωή θα μας φανερώσει το
μέγεθος της μακαρίας ζωής. Στην παρούσα
ζωή οι άγιοι είναι τέλειοι κατά την
θέληση όχι όμως κατά την ενέργεια του
νου. Έχουν τέλεια αγάπη αλλά όχι καθαρή
θεωρία του Θεού9.
Η συνεχής θεωρία του Θεού είναι υπόθεση
της μέλλουσας ζωής την οποία οι άγιοι
προγεύονται στην παρούσα ζωή. Αυτοί
φθάνουν στην ανέκφραστη χαρά διά της
αγάπης διότι έχουν θέληση για την εν
Χριστώ ζωή. Σε αυτήν την αγάπη και τη
χαρά έγκειται η μακαρία ζωή10.
Αυτή η ζωή εν μέρει είναι κρυμμένη,
αθέατη όσον αφορά στην Χάρη, η οποία
γεννά και πλάθει πνευματικά τον άνθρωπο.
Ο Άγιος λέγει ότι δεν είναι φανερό τι
είναι Χάρη και πως αναπλάθει τους
ανθρώπους αλλά αποκαλύπτεται πρώτον
από τους καρπούς της, τον ανέκφραστο
έρωτα για τον Θεό και την χαρά που έχουν
μέσα τους όσοι την ζουν και δεύτερον
επειδή η Χάρη είναι «Πνεῦμα
υἱοθεσίας»11,
η δε αγάπη δείχνει ότι είμαστε παιδιά
του Θεού και όχι δούλοι οι μισθωτοί12.
Η αγάπη αποδεικνύει ότι όσοι ζουν εν
Χριστώ είναι παιδιά του Θεού, όχι μόνο
επειδή τον αγαπούν ως Πατέρα αλλά και
επειδή εξαιτίας της αγάπης γίνονται
όμοιοι με αυτόν13.
Βλέπουμε ότι η αγάπη είναι δύναμη
θεοποιός και ο τρόπος που κατευθυνόμαστε
από το «κατ’ εικόνα» στο «καθ’ ομοίωση».
Η ομοίωση είναι αποτέλεσμα της αγάπης,
ενώ κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή
«Μέθεξις δέ
τῶν ὑπέρ φύσιν θείων ἐστίν ἡ πρός τό
μετεχόμενον τῶν μετεχόντων ὁμοίωσις»14.
Μέσα στην αγάπη βρίσκεται η λάμψη κάθε
αρετής και είναι αυτή που συνέχει την
ανθρώπινη προσπάθεια. Η αγάπη είναι ζωή
διότι η αγάπη είναι ένωση με το Θεό η δε
ένωση με το Θεό είναι ζωή15.
Ο Κύριος λέγει «Ὁ
Θεός ἀγάπη ἐστίν, καί ὁ μένων ἐν τῇ
ἀγάπῃ ἐν τῷ Θεῷ μένει καί ὁ Θεός ἐν
αὐτῷ μένει»16,
ενώ «ὁ ἔχων
τόν υἱόν ἔχει τήν ζωήν»17.
Αν η ζωή είναι η κινητήριος δύναμη όλων
των ζώντων τότε η αγάπη είναι η κινητήριος
δύναμη αυτών που ζουν εν Χριστώ ανθρώπων
διότι είναι «Θεός
ζώντων»18.
Αυτή κυβερνά και καθοδηγεί τους ανθρώπους,
τους οδηγεί έξω από τον εαυτό τους και
είναι πιο δυνατή από κάθε άλλη ζωή, ώστε
υπερνικά και την ίδια τη ζωή, αφού τους
πείθει να καταφρονούν όχι μόνο την
πρόσκαιρη ζωή αλλά και την αιώνια αφού
ο Απόστολος Παύλος ευχόταν να χωρισθεί
από τον Χριστό χάριν της σωτηρίας των
Ιουδαίων19.
Αν λοιπόν η ανθρώπινη αγάπη είναι τόσο
μεγάλη τότε την θεϊκή είναι αδύνατον
να την συλλάβει κανείς. Ούτε είναι
δυνατόν να παραλληλισθεί με κάποιο
παράδειγμα20.
Τι άλλο θα άξιζε να ονομαστεί ζωή παρά
η αγάπη, ρωτά ο Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας,
και καταλήγει «όταν όλα χαθούν, εκείνο
που μένει και δεν αφήνει τους ζωντανούς
να πεθάνουν είναι η ζωή. Αυτή όμως είναι
η ιδιότητα της αγάπης. Όταν δηλαδή στον
μέλλοντα αιώνα καταργηθούν τα πάντα η
αγάπη είναι το μόνο που θα μείνει»21.
Σημειώσεις
1
Βλ. Προς Φιλιππησίους 4,4.
2
Βλ. Προς Ρωμαίους 8, 15.
3
Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Ζ΄, 78-79.
5
PG 90, 608D.
«Ἐφέσεως δέ
πλήρωσις ἐστίν, ἡ περί τό ἐφετόν τῶν
ἐφιεμένων ἀεικίνητος στάσις. Ἀεικίνητος
δέ στάσις περί τό ἐφετόν τῶν ἐφιεμένων
ἐστίν ,ἡ τοῦ ἐφετοῦ διηνεκής τε και
ἀδιάσταστος ἀπόλαυσις, ἀπόλαυσις δε
διηνεκής και ἀδιάσταστος τοῦ ἐφετοῦ,
ἡ τῶν ὑπέρ φύσιν θείων καθέστηκε
μέθεξις».
6
Βλ. Κατά Ιωάννην 15, 10.
7
Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Ζ΄, 82.
8
Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Ζ΄, 83.
9Περί
της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Ζ΄, 85.
10Περί
της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Ζ΄, 87-88. Ενώ
κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή «
ἄμεσος δέ καί ἄπειρος και ἐπ’ ἄπειρον
ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πανσθενής ἐστι καί
ὑπερδύναμος, ἡ κατά τήν ἄφθεγκτον καί
ὑπέρ νόησιν ἕνωσιν, ἄῥρητος τε καί
ὑπεράρρητος ἡδονή καί χαρά τῶν
ἐνεργουμένων». PG 90,
609B.
11
Βλ. Προς Ρωμαίους 8, 15.
12Περί
της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Ζ΄, 89.
13Περί
της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Ζ΄, 91.
15
Περί της εν Χριστώ ζωής , Λόγος Ζ΄, 92.
16
Βλ. Ιωάννου Α΄, 4, 16.
17
Βλ. Ιωάννου Α΄, 5, 12.
18
Βλ. Κατά Μάρκον 12, 27.
19
Βλ. Προς Ρωμαίους 9, 3.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου