ΤΟ ΟΛΟΝ ΣΤΟ ΜΕΡΟΣ (14)

Συνέχεια από: Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου 2017

ΤΟ ΟΛΟΝ ΣΤΟ ΜΕΡΟΣ, ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ. 

Του Hans Urs Von Balthasar!

          
                                          Δεύτερο Μέρος.

                               Το τελειοποιήσιμο του ανθρώπου!

          
                  Ι. Ο άνθρωπος στην αντίφαση και στο θρησκευτικό πρόβλημα.

                                              1. Το ατελές του Είναι!

  

Ο άνθρωπος αναγνωρίζει στον εαυτό του τήν σύνθεση και την εικόνα του κόσμου. Σ'αυτή συγκλίνουν τα βασίλεια και οι μορφές τής ζωής! Κανένα είδος ζώου δέν είναι ξένο ώς πρός αυτή και ώς πρός αυτόν. Φέρει στον εαυτό του όλα τα είδη υπερβαίνοντας τα, καθώς μπορεί να αντικατοπτριστεί σ'αυτά και να δεί με μυθολογικό και παραμυθιτικό τρόπο τις πλευρές τής φυσιογνωμίας του! [Έχει ήδη εγκαταλειφθή ο νοητός κόσμος σαν την φύση τού ανθρώπου, και ο Σωκράτης έχει αντικατασταθεί απο τον Δαρβίνο]. Η σχολαστική έμβρυολογία είχε ήδη πεί: αυτός στην οντογένεσή του ανακεφαλαιώνει την πορεία τής φύσεως, κάτι που επιβεβαιώνεται απο την μοντέρνα παλαιοντολογία και την βιολογία! Κάτω απο αυτή την αποψη, ο σημερινός άνθρωπος δέν είναι ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο δεμένος με την φύση και τον κόσμο απο όσο ήταν εκείνος τής αρχαίας μυθολογικής εποχής και τής κλασσικής αρχαιότητος, στο μέτρο στο οποίο αναγνωριζόταν σαν "μικρόκοσμος".

          Αλλά προφανώς ο άνθρωπος δέν είναι το αποτέλεσμα μιας εξωτερικής και επιφανειακής πρόσθεσης των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών που συστήνουν τον κόσμο. Καθότι είναι η σύνθεσή τους, δέν είναι ούτε φυτό, ούτε ζώο, ούτε κάτι άλλο πέραν αυτού: "Μικρό" δείχνει ένα είδος "συγκεντρωτικού" που υπερυψώνει τον άνθρωπο, ακριβώς σαν σύνθεσης τού κόσμου, πέραν των πραγματικοτήτων που τον συστήνουν! Σ'αυτή την ανύψωση υπεράνω τής αμεσότητος ο άνθρωπος διαμεσολαβεί εαυτόν στον εαυτό του, δηλαδή είναι πνεύμα και πρόσωπο! Ατενίζει ανοιχτά στο άπειρο άνοιγμα, το οποίο εκ της φύσεως του δέν μπορεί να διαθέτει άλλο όριο απο εκείνο του μηδενός! Διότι παρότι είναι πάντοτε ένα ξεχωριστό άτομο, ο άνθρωπος είναι ουσιωδώς κατευθυνόμενος στην ολότητά τού Είναι! Απο αυτό και σ'αυτό προέρχεται η ελευθερία του, ελευθερία απο κάθε επιβολή κάθε δεσμού απέναντι σε κάθε ιδιαίτερη πραγματικότητα, ακόμη και αν αποδεικνύεται σχετιζόμενη με την ατομικότητά του! Αυτά τα ιδιαίτερα στοιχεία υπάρχουν φυσικώς, αλλά μπορούν να διακριθούν και να εκφραστούν μόνον στο άνοιγμα στο "όλον". Αυτό το "άνοιγμα" το οποίο αποτελεί την κατάσταση τού ανθρώπου και αυτό το βλέμμα που στρέφεται στην εσωτερικότητα, δέν τον αποσπούν, καθότι πνεύμα απο το ρίζωμά του στην φύση, αλλά τον εξουσιοδοτούν να πραγματοποιήσει με πιό έντονο τρόπο, εσωτερικό, την διείσδυσή του στα συστατικά τής ίδιας τής φύσεως!

          Το ζώο κατά την περίοδο τής αγάπης ανυψώνεται σαν απο ένα μεγάλο κύμα, το οποίο στην συνέχεια χάνεται, ενώ ο άνθρωπος είναι ικανός να πειραματιστεί και να κατανοήσει τον έρωτα μ'έναν πνευματικό και πιό εσωτερικό τρόπο! Και μέσω μιας αγάπης που γεννιέται απο το πνεύμα, να πραγματοποιήσει ένα είδος αδιάκοπης παρουσίας στην φωτισμένη καρδιά του! Αυτός λοιπόν μπορεί, αντιθέτως απο το ζώο (όπως βιώθηκε ακριβώς στην Γερμανία του Ρομαντισμού) να προσωποποιήσει τις ατελείωτες διαστάσεις του πνευματικού στις σκοτεινές δυνάμεις της Μητέρας-Φύσης, ξαναδίνοντας τους, μέσω του πνεύματος, εκείνη την ιερή αξιοπρέπεια που τους προσφέρεται απο την ίδια την φύση! Καθότι η φύση τού ανθρώπου δέν υπήρξε ποτέ κενή πνεύματος, ακριβώς επειδή δέν θα μπορούσε ένας υιός του ανθρώπου, βάσει της απλής κατώτερης φύσεως, να ανυψωθεί στο επίπεδο του πνευματικού όντος, και γι'αυτό αναδύεται στην συνειδητότητα και την ελευθερία απο ένα ήδη πνευματικό βάθος!

          Πώς μπορεί ένα όν έτσι δομημένο να γίνει τέλειο; Καθότι σύνθεση τού κόσμου ή ολοκλήρωσή του θα ήταν δυνατή μόνον  εάν ολόκληρος ο κόσμος ολοκληρωνόταν μ'αυτό και σ'αυτό! Αλλά στο μέτρο στο οποίο υπερβαίνει αυτό υπερβαίνει τον κόσμο σαν πνεύμα ανοιχτό στο Είναι γενικώς, η τελειοποίησή τού κόσμου δέν είναι επαρκής για την ολοκλήρωσή του! Στην υπέρβασή του τού κόσμου και τού "Είναι" του ο άνθρωπος είναι πρόσωπο! Το πρόσωπο είναι πέραν τού Είναι το οποίο είναι πάντοτε κατηγορούμενο τών πολλών : Είναι μοναδικό! Αυτό που υπαρξιακώς δικαιολογεί τον ανεπανάληπτο καθορισμό μιας αποκλειστικής αγάπης! Και επειδή κάθε άνθρωπος είναι πρόσωπο και επομένως καθένας διαθέτει ένα τέτοιο πρόσωπο ανεπανάληπτο, αυτό δέν είναι ένα κατηγορούμενο γενικό ενός γενικού χαρακτηριστικού! Σαν "πνευματικά όντα" οι άνθρωποι έχουν πολλά παρόμοια και κοινά χαρακτηριστικά. Αλλά στην ίδια πνευματική φύση, καθότι είναι πρόσωπα, διαφοροποιούνται μ'έναν τέτοιο τρόπο ώστε κάθε πρόσληψη κάτω απο ένα γενικό όρο καθίσταται αδύνατη! Η μοναδικότης τού ανθρώπινου προσώπου μπορεί να προέλθει τελικώς μόνον απο την μοναδικότητα τού όντος -δημιουργημένου-κατ'εικόνα και μ'αυτό οδηγημένου στην ύπαρξη στην σχέση, με εκείνη την πρωτογενή και ενυπάρχουσα μοναδικότητα που ανήκει στον προσωπικό Θεό! Μ'αυτή την έννοια το ανθρώπινο πρόσωπο είναι αμέσως σχετιζόμενο με το Θείο πρόσωπο. Αλλά αυτό δέν σημαίνει ότι δίδεται αμέσως, σαν αναγκαία προϋπόθεση, το άνοιγμα τού εσωτερικού Θείου είναι, απο την άπειρη ελευθερία τού προσωπικού Θεού, στο δημιουργημένο πρόσωπο και ότι θα του προσφέρει να μετέχει σ'αυτό! Μπορούμε όμως να πούμε ότι το κτιστό πρόσωπο θα γίνει πλήρως και πραγματικώς συνειδητό τού γεγονότος ότι είναι πρόσωπο μόνον με την αποκάλυψη της κλήσεως του Θεού! Θέτοντας το θέμα τής τελειοποιήσεως τού ανθρώπου-παρ'ότι σ'αυτό το σημείο καθαρά τυπικώς-ένα πράγμα πρέπει να αποκλειστεί εξ'αρχής: ότι το πρόσωπο μπορεί να χαθεί στο ανθρώπινο γένος! Αυτό ισχύει οποιαδήποτε τελική υπόθεση και αν εκληφθεί! Στατική ή δυναμική, σύμφωνα με μία εξελιξη υλιστική ή βιολογική ή ακόμη και μυστικο-θεολογικής φύσεως! Αυτός ο αποκλεισμός, ο οποίος ισχύει για κάθε υποταγή τού προσώπου στο κοσμικό Είναι, ισχύει όμως αμέσως και για την αντίθετη θέση, εκείνη μιας "ακοσμικής" έννοιας του προσώπου (sheler) η οποία σχεδιάζει την τελειότητα τού "επέκεινα" τού κοσμικού Είναι (και λογικώς επέκεινα επίσης τής σωματικής του υπάρξεως)!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.