Διάβασα χθες τι γράφουν εφημερίδες του εξωτερικού για τα όσα συνέβησαν στην Αθήνα: οι ανταποκρίσεις είναι εμπεριστατωμένες και ανατριχιαστικές. Σε όλες αναφέρεται ότι οι περιοχές που πλήρωσαν τις πυρκαγιές με αίμα δεν ήταν υποβαθμισμένες – δεν συνέβη αυτό που συνέβη γιατί ένα ανάλγητο Κράτος γύρισε την πλάτη του στους φτωχούς και τους κατατρεγμένους. Σε όλες διακρίνεις την αμηχανία για το πώς συνέβησαν όλα αυτά σε ένα ευρωπαϊκό κράτος. Θα ήθελα να τους πω ότι το Κράτος μας δεν είναι ευρωπαϊκό κι αυτός είναι ο λόγος που πληρώνουμε με αίμα θεομηνίες – αλλά δεν ξέρω αν θα με καταλάβαιναν.
Να αποτελείται από τους καλύτερους
Η Ελλάδα δεν θα σταματήσει να καίγεται κι όποιος κάτι τέτοιο πιστεύει δεν έχει καταλάβει σε ποια χώρα ζει. Η Ελλάδα έχει βλάστηση και πεύκο. Εχει αρκετό πράσινο και σε κάποιες περιοχές λίγη σχετικά υγρασία, ειδικά το καλοκαίρι. Μπορεί ένα δάσος να καεί από ένα βραχυκύκλωμα της ΔΕΗ ή γιατί ένας βοσκός άναψε μια φωτιά και του ξέφυγε. Η Ελλάδα είχε και οικοπεδοφάγους και πιθανότατα θα έχει και στο μέλλον – τώρα δεν χτίζει κανένας. Οι καλοκαιρινές πυρκαγιές είναι ένα κακό που θα τη χτυπάει πάντα κι ακριβώς για αυτό το λόγο η χώρα θα πρεπε να έχει την αντιμετώπισή τους ως εθνική προτεραιότητα. Θα έπρεπε να έχει την καλύτερα οργανωμένη πυροσβεστική. Θα έπρεπε να έχει τα καλύτερα μέσα για την αντιμετώπισή τους. Θα έπρεπε να έχει μια αληθινή υπηρεσία πολιτικής προστασίας, που στόχος της θα πρεπε να είναι να μην υπάρχουν θύματα – ακόμα κι αν χρειαστεί μια περιοχή να εκκενωθεί. Θα έπρεπε η υπηρεσία αντιμετώπισης αυτού του κακού να είναι η καλύτερη της χώρας: να αποτελείται από τους καλύτερους ειδικούς, να είναι στελεχωμένη από ανθρώπους με πείρα στην αντιμετώπιση ακραίων φαινομένων, να δουλεύει με πρώτο στόχο την πρόληψη και με γνώμονα πάντα το πώς η όποια καταστροφή θα είναι η μικρότερη δυνατή. Θα πρεπε με απλά λόγια να δουλεύει όλη την περίοδο που προηγείται του καλοκαιριού, ώστε το καλοκαίρι να δίνει τις μάχες της.
Και φυσικά θα πρεπε να έχει και την ευθύνη των πράξεων και των παραλήψεών της: η αντιμετώπιση των πυρκαγιών, σε μια χώρα που καίγεται κάθε χρόνο, θα πρεπε να γίνεται με όρους πολεμικής επιχείρησης. Υπάρχει ένας σχεδόν ανίκητος εχθρός, η φωτιά, και στην αντιμετώπισή του δεν χωράνε ούτε λάθη, ούτε παραλήψεις. Οι ειδικοί θα πρεπε να έχουν ό,τι χρειάζονται και ό,τι θέλουν κι αν δεν τα καταφέρουν θα πρεπε να λογοδοτούν. Όχι για να εκτονωθεί το όποιο λαϊκό αίσθημα οδύνης, αλλά για να νοιώθουν την απαραίτητη πίεση που κάνει τον αρμόδιο να λειτουργεί καλύτερα.
Η θυσία του πυροσβέστη
Στις περσινές πυρκαγιές πέθανε πάνω στο καθήκον ένας πυροσβέστης ο Αριστείδης Μουζακίτης. Η χώρα τον τίμησε και τον έκλαψε: ο θάνατός του ήταν μια μικρή απόδειξη ότι υπάρχουν άνθρωποι που καταλαβαίνουν τι σημαίνει καθήκον, που μπορούν και να θυσιαστούν για το κοινό καλό στη στιγμή μάλιστα που κάνουν τη δουλειά τους. Πολύ φοβάμαι πως ενώ εμείς συγκινηθήκαμε από τη θυσία του, η πολιτική μας ηγεσία πήρε το λάθος μήνυμα από αυτή: πιστεύω πως το συμπέρασμα που είχε βγει είναι πως από τη στιγμή που υπάρχουν άνθρωποι έτοιμοι να θυσιαστούν δεν χρειάζεται τίποτα άλλο – από τη στιγμή που το φιλότιμο λειτουργεί, όλα αντιμετωπίζονται και το πολύ πολύ να καούν μερικές εκτάσεις, δεν έγινε και τίποτα. Πιστεύω πως κάπως έτσι φτάσαμε στη φρίκη που ζούμε. Ολες οι μαρτυρίες των πληγέντων οδηγούν στο ίδιο συμπέρασμα: δεν λειτούργησε απολύτως τίποτα την ώρα της συμφοράς και οι πυροσβέστες έδωσαν ένα αγώνα χαμένο από χέρι – ακόμα και τους κρούνους, όπως φαίνεται, δεν τους είχε ελέγξει κανείς. Κάθε ώρα που περνά μαθαίνουμε ακόμα περισσότερες λεπτομέρειες για ανατριχιαστικές παραλείψεις και γιγάντιες αδυναμίες: ακούμε για καναντέρ που δεν υπάρχουν, για εντολές που δεν δόθηκαν, για παραλείψεις που μαρτυρούν ότι κανείς δεν κατάλαβε τι ακριβώς έχει συμβεί κι αυτό είναι το χειρότερο από όλα. Ανθρωποι κάηκαν παρατημένοι από το Κράτος που έχει βασική και κύρια αποστολή την προστασία τους, ενώ ζούσαν μια ώρα από το κέντρο της Αθήνας, πληρώνοντας με τη ζωή τους την απουσία στοιχειώδους ενημέρωσης και ελάχιστης πρόνοιας. Κι όσοι αναρμοαρμόδιοι έχουν εμφανιστεί ψελλίζουν ότι δεν είναι ώρα για να μιλήσουμε για ευθύνες. Το τρέμουμε ειδικά αυτό, ακριβώς γιατί δεν είμαστε ευρωπαϊκή χώρα.
Τι σημαίνει κυβερνώ
Η ανατριχιαστική πραγματικότητα των ημερών κάνει επίκαιρη μια ερώτηση που έχουμε ξεχάσει: την ερώτηση «τι σημαίνει κυβερνώ». Η απάντησή στην ερώτηση δυστυχώς έχει χαθεί πνιγμένη στη λάσπη μιας επικοινωνιακής αθλιότητας που έγινε modus κυβερνητικού vivendi: το τι λέω, όχι μόνο στην κυβέρνηση αλλά και στην αυτοδιοίκηση, πολλές φορές έχει γίνει σημαντικότερο του τι κάνω. Κυβερνώ δεν σημαίνει ανησυχώ, δεν σημαίνει αναζητώ δικαιολογίες, δεν σημαίνει παρηγορώ, δεν σημαίνει ούτε κατανοώ, ούτε καταλαβαίνω: σημαίνει διοικώ, δηλαδή δημιουργώ, παρεμβαίνω, πράττω. Αν δεν έχω ένα σχέδιο για να αντιμετωπίσω θεομηνίες δεν κυβερνώ. Αν δεν έχω βρει τρόπο να συντονίσω υπηρεσίες δεν κυβερνώ. Αν δεν αξιολογώ τους ανθρώπους, ώστε να έχω στις θέσεις ευθύνης τους καλύτερους δεν κυβερνώ. Αν σκέφτομαι με τι εμφάνιση θα παρουσιαστώ ανάλογα με την περίσταση ή τι θα πω στα διαγγέλματα, δεν κυβερνώ. Αν πρέπει να υποδύομαι, δεν κυβερνώ. Αν καταγγέλλω δεν κυβερνώ. Αν δεν ζητάω ευθύνες δεν κυβερνώ. Και δεν κυβερνώ κι όταν αισθάνομαι πως δεν έχω καμία ευθύνη για ότι συμβαίνει, μολονότι είμαι δήμαρχος, περιφερειάρχης, υπουργός ή πρωθυπουργός. Χωρίς αίσθημα ευθύνης είμαι απλά κάποιος που απολαμβάνει να κάθεται σε μια καρέκλα και να απολαμβάνει το θέαμα της πυρκαγιάς – ένας Νέρωνας, που απλά σκέφτεται πως θα δείξει στο λαό του πόσο συμπάσχει, πριν μακιγιαριστεί για ένα ακόμα διάγγελμα. Οι πυρκαγιές δεν αντιμετωπίζονται με διαγγέλματα, ούτε με κλάματα, ούτε με δημοψηφίσματα, ούτε με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου: δεν γίνεται να ψηφίσουμε ένα νόμο να τις καταργήσουμε. Χρειάζονται προληπτική αλλά και επιχειρησιακή αντιμετώπιση, δηλαδή δημόσια διοίκηση κι αυτό σε μια χώρα που κυβερνώ σημαίνει «κάνω χάρες και μοιράζω επιδόματα» δεν υπάρχει ως προτεραιότητα. Δεν γίνεται να αλλάζεις τρεις φορές σε τρία χρόνια τους επικεφαλείς της πυροσβεστικής για να παίζεις το δυναμικό Υπουργό και να θες αποτελέσματα: το κάνεις μόνο για τις εντυπώσεις. Και σήμερα μετράς θύματα και ψάχνεις αγνοούμενους.
Όποιος επαναλαμβάνει ότι δεν είναι ώρα για ευθύνες το λέει γιατί ξέρει πως αυτές οι ευθύνες τον αγγίζουν. Αμφιβάλει κανείς πως αν είχαν καθίσει στο σκαμνί κάποιοι για τους νεκρούς της Μάνδρας, τώρα θα υπήρχε μεγαλύτερη προσοχή;
Αργά ή γρήγορα
Υπάρχει ελπίδα; Ναι υπάρχει. Είναι η ελπίδα που δίνει σε όλους μας η τεράστια κινητοποίηση του κόσμου, οι ουρές των αιμοδοτών στα δημόσια νοσοκομεία, ο εθελοντισμός που σε μια μέρα φούντωσε, η διάθεση χιλιάδων κατοίκων της Αθήνας να μοιραστούν την οδύνη των ανθρώπων και να την απαλύνουν όσο μπορούν. Η χώρα έχει πολιτικό προσωπικό απίστευτα κατώτερο από αυτό που απαιτούν οι ανάγκες της. Αλλά έχει κι ανθρώπους που θα θελαν να ζουν σε μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα, στην οποία οι πυρκαγιές θα αντιμετωπίζονται από όσους ξέρουν κι όχι από όσους παίρνουν περισσότερους ψήφους. Και οι άνθρωποι αυτοί, αργά ή γρήγορα, θα κερδίσουν.
Το Κράτος και το φιλότιμο...
Η απουσία των πολιτικών από τα τηλεοπτικά παράθυρα αυτές τις μέρες του εθνικού πένθους μας έδωσε τη δυνατότητα να ακούσουμε και κάποιες ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις όσων χρόνια τώρα μάχονται με τα μέτωπα της φωτιάς. Η πιο ενδιαφέρουσα τοποθέτηση έγινε από τον κ. Δημήτρη Σταθόπουλο πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ενώσεων Υπαλλήλων Πυροσβεστικού Σώματος. Ο καλός αυτός πυροσβέστης ήταν στο μέτωπο της φωτιάς στην Ηλεία το 2007 – κανείς δεν μπορεί να τον χαρακτηρίσει υπάλληλο γραφείου, ή επαγγελματία συνδικαλιστή. Οσα λέει εξηγούν δυστυχώς γιατί 81 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους σε μια περιοχή που βρίσκεται σαράντα λεπτά από το κέντρο της Αθήνας και γιατί άλλοι εκατό τουλάχιστον αγνοούνται τρεις μέρες τώρα.
Οχήματα σε ακινησία
«Το 50% των πυροσβεστικών οχημάτων είναι ηλικίας πάνω από δεκαπέντε χρόνων και ένα 15% είναι οχήματα 35 – 40 χρόνων» λέει ο Σταθόπουλος. «Υπάρχουν δεκάδες πυροσβεστικά οχήματα σε πλήρη ακινησία από βλάβες και ελλείψεις ανταλλακτικών και ελαστικών. Επειδή υπάρχει σοβαρό πρόβλημα με τις χρηματοδοτήσεις και το Κράτος φεσώνει τον κόσμο τα συνεργεία αυτοκινήτων δεν κάνουν πιστώσεις» υπογραμμίζει. Σύμφωνα με τον Σταθόπουλο «το μεγαλύτερο πρόβλημα με τα γερασμένα αυτοκίνητα εντοπίζεται στην Αττική» κι ο λόγος είναι απλός: προφανώς η ηγεσία της Πυροσβεστικής πιστεύει πως επειδή οι αποστάσεις είναι μικρότερες η δουλειά θα γίνει, αφού το φιλότιμο των πυροσβεστών δεν λείπει. Κατά τον Σταθόπουλο «δεν είναι λίγοι οι πυροσβέστες που έχουν αγοράσει μόνοι τους μάσκες», ενώ ενδεικτικό της έλλειψης υλικοτεχνικών υποδομών είναι πως «ο ελληνικός Στρατός χάρισε στην πυροσβεστική 1.500 ζευγάρια αρβύλες ώστε να καλυφθούν κάποιες ανάγκες» – προφανώς τόσα περίσσευαν.
Δέκα μέρες περίπου πριν η Ενωση Υπαλλήλων Πυροσβεστικής είχε στείλει μια επιστολή αγωνίας στον Υπουργός προστασίας του Πολίτη κ. Νίκο Τόσκα ενημερώνοντας τον για τα προβλήματα και τον καλούσε να συστήσει τώρα μια ομάδα εργασίας που να καταγράψει τις ελλείψεις σε υποδομές, ώστε να μπορεί η Πυροσβεστική να είναι λίγο καλύτερα εξοπλισμένη το 2019 – «το φετινό καλοκαίρι» είπε «έχει έτσι κι αλλιώς χαθεί». Τα άκουγα όλα αυτά και πραγματικά αναρωτιόμουν σε τι χώρα ζούμε. Νομίζουμε ότι για να προκύψουν τα περίφημα λογιστικά πλεονάσματα για τα οποία καμαρώνουμε δεν δίνονται χρήματα για καναντέρ και αεροπλάνα πυρόσβεσης, αλλά το πράγμα είναι πάρα πολύ χειρότερο: το ξεχαρβάλωμα του Κράτους δεν επιτρέπει στους πυροσβέστες να δουλεύουν έστω με τις κατάλληλες στολές, αν δεν αγοράσουν μάσκες μόνοι τους.
Το Κράτος δεν είναι απρόσωπο
Τις τελευταίες ώρες επιχειρείται πολύ προσεχτικά πάλι μια προσπάθεια να αλλάξει η συζήτηση. Την πρώτη μέρα για τις φωτιές έφταιγαν τα κανάλια που μεγαλοποιούν τα γεγονότα, την επόμενη τα ασύμετρα (sic) φαινόμενα και κάποιοι ξένοι πράκτορες και γιαυτό ζητήσαμε από τους Αμερικάνους drone. Την τρίτη μέρα φταίει ο πανικός των κατοίκων, η άναρχη δόμηση των περιοχών, το κακό το ριζικό μας. Όπως ακριβώς και το 2007 οι κυβερνώντες θα κάνουν ό,τι μπορούν για να σταματήσει κάθε συζήτηση για κρατικές αδυναμίες γιατί αυτή η συζήτηση έχει πάντα μια κατάληξη: την αναζήτηση ευθυνών. Το Κράτος δεν είναι απρόσωπο: αποτελείται από ανθρώπους, στηρίζεται σε μια ιεραρχία, λειτουργεί ή δεν λειτουργεί όταν υπάρχουν ή όταν δεν υπάρχουν εντολές και τις εντολές τις δίνουν πάντα προϊστάμενοι και κυβερνώντες σε υπηρεσίες, Υπουργεία, Δήμους, Περιφέρειες κτλ. Αν μετά από κάθε τραγωδία υπήρχε τουλάχιστον καταγραφή των ευθυνών, θα είχαμε προσεχτικότερους ανθρώπους στη δημόσια διοίκηση – είναι δεδομένο. Αν αυτό δεν συμβαίνει θα έχουμε χαλασμένα αυτοκίνητα και πυροσβέστες χωρίς αρβύλες. Αλλά θα μπορούμε να χρησιμοποιούμε το Κράτος για προσλήψεις, για επιδόματα και για ψηφοθηρία.
Ψάχνουν μόνο δικαιολογίες
Για να μην λέμε μόνο τα άσχημα χθες μάθαμε ότι την πρώτη μέρα της φωτιάς, την χειρότερη δηλαδή, εκκενώθηκε χωρίς το παραμικρό πρόβλημα και σε χρόνο ρεκόρ από το Δήμο της Αθήνας η κατασκήνωση του Αγίου Ανδρέα στην οποία υπήρχαν δεκάδες παιδιά. Αν η όλη επιχείρηση εκτελέστηκε άψογα είναι γιατί υπήρχε σχεδιασμός, γιατί όλοι ήξεραν τι πρέπει να κάνουν και γιατί το σχέδιο δράσης πρόβλεπε αντιμετώπιση ακραίων και επικίνδυνων συνθηκών – δεν ήταν ένα φακελάκι με οδηγίες απλά για να λέμε ότι κάτι έχουμε. Δεν βασιζόταν επίσης στο φιλότιμο κανενός: όποιος στην επιχείρηση πήρε μέρος έκανε τη δουλειά του κι αυτό τόνισαν και οι δημοσιογράφοι του ΒΒC που το θέμα το παρουσίασαν. Από την άλλη η διάλυση του Κράτους και των υπηρεσιών του φαίνεται όχι μόνο στις στιγμές της καταστροφής, αλλά και όταν αυτή ολοκληρωθεί. Πιστεύετε ότι σήμερα που μιλάμε υπάρχει υπηρεσία που έχει καταγράψει όλες τις ζημιές και γνωρίζει τι πρέπει να γίνει άμεσα για να ανακουφιστούν οι κάτοικοι των περιοχών της τραγωδίας; Πολύ αμφιβάλω. Αυτό που βλέπω είναι ότι ακόμα και το βασικότερο που θα πρεπε να γίνει μετά την καταστροφή, δηλαδή η αναζήτηση των αγνοουμένων, γίνεται χάρη στην ιδιωτική πρωτοβουλία: στήθηκε αμέσως ένας διαδυκτιακός ιστότοπος με ονόματα και φωτογραφίες όσων αγνοούνται και χάρη σε αυτόν κυρίως έγινε η απαραίτητη πρώτη καταγραφή. Το Κράτος αμήχανα παρακολουθεί και οι λειτουργοί του σκέφτονται δυο μέρες τώρα τις δικαιολογίες που θα πουν όταν βρεθούν στα τηλεοπτικά παράθυρα. Θα είναι καλοί: άλλωστε δεν κάνουν και τίποτα άλλο από το να ψάχνουν τέτοιες.
Ακόμα λιγότερα καναντέρ
Αυτή τη στιγμή, παράλληλα με την πραγματικά ελπιδοφόρα κινητοποίηση στο εσωτερικό της χώρας που δείχνει αντανακλαστικά που κάνουν κάθε Ελληνα περήφανο, υπάρχει και μια διεθνής κινητοποίηση: η χώρα μας έχει παντού κυρίως φίλους – αντίθετα από τις βλακείες που διάφοροι θέλουν να πιστεύουμε. Η τραγωδία της Ελλάδας συγκινεί τους απανταχού ευαίσθητους ανθρώπους, αλλά και όλους όσους από εδώ έχουν περάσει: δείτε την αγνή αγωνία και συμπόνια, που εκφράζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι ξένοι αθλητές π.χ. Είναι δεδομένο πως και χρήματα θα συγκεντρωθούν και βοήθεια θα υπάρξει. Σας ρωτάω όμως: τι θα προτιμούσατε άραγε, όλα αυτά τα χρήματα να τα διαχειριστούν οι ξένοι που θα μας τα δώσουν ή οι δικοί μας κρατικοδίαιτοι βολεψάκηδες; Εγώ λέω ότι αν τα διαχειριστούν οι δικοί μας του χρόνου θα έχουμε ακόμα περισσότερα χαλασμένα αυτοκίνητα της Πυροσβεστικής, ακόμα λιγότερα καναντέρ, ακόμα περισσότερους κρατικούς ανευθυνουπεύθυνους που στα κανάλια θα μας λένε για στρατηγούς ανέμους, ασύμετρα φαινόμενα και ξένους πράκτορες. Και θα αναζητείται πάντα φιλότιμο.
Κοστάντσα Ουρμπάντου Ντε Σόουσα
Στο τέλος αυτής της τραγωδίας θα είναι δύσκολο να θυμόμαστε το όνομα της Κοστάντσα Ουρμπάντου Ντε Σόουσα – είναι η Υπουργός Εσωτερικών της Πορτογαλίας που πέρυσι παραιτήθηκε όταν για πρώτη φορά στα χρόνια της Πορτογαλικής Δημοκρατίας υπήρξαν νεκροί από φωτιές: είχε πει φεύγοντας πως δεν υπάρχουν πια οι προσωπικές και οι πολιτικές συνθήκες που να της επιτρέπουν να παραμείνει στη θέση της. Ας θυμόμαστε τουλάχιστον το όνομα του Δημήτρη του Σταθόπουλου που με τον τρόπο του μας προειδοποιεί ότι, όταν ένα Κράτος λειτουργεί μόνο χάρη στο φιλότιμο, τα ακόμα χειρότερα τα χουμε μπροστά μας…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου