Συνέχεια από: Τρίτη 17 Ιανουαρίου 2017
Τού Ernst Benz
Κεφάλαιο III
Οι ηλεκτρικοί θεολόγοι
Oetinger – Fricker - Divisch
Και ενώ η ενασχόληση του Oetinger με
τις αναφερθείσες επιστήμες αναφέρεται στην έρευνα τής εκκλησιαστικής ιστορίας,
η έρευνα που έκανε ο Oetinger
στο πεδίο του ηλεκτρισμού, το νεώτερο πεδίο φυσικής έρευνας της εποχής του,
και πάνω στα συμπεράσματα του στήριξε μια ολόκληρη θεολογία του ηλεκτρισμού,
έμεινε μέχρι τώρα εντελώς κρυφή. Μόνο η ανακάλυψη της βιβλιογραφίας του με τον
άλλο μεγάλο theologus
electricus, τον Prokop Divisch, έδωσε την δυνατότητα να φωτιστεί αυτή η
άγνωστη μέχρι τώρα πλευρά τών επιστημονικών και θεολογικών του ερευνών. Τα νέα αυτά
δεδομένα επιτρέπουν την κατανόηση πολλών μέχρι τώρα ακατανόητων και
απαρατήρητων εκφράσεων, που περιγράφουν τις φυσικές και θεοσοφικές του
ανακαλύψεις.
Η προσωπική σχέση μεταξύ Oetinger και
Divisch παρουσιάζει
μέγιστο ενδιαφέρον για την ιστορία της επιστήμης. Μόνο έκπληξη προκαλεί το
γεγονός πως δεν αναφέρεται σε καμιά μέχρι τώρα εργασία για τον Oetinger. Την
σχέση μεταξύ του ευαγγελικού Σουαβού (από την περιοχή της Στουτγάρδης) πάστορα
και του Τσέχου (από την περιοχή της Μοραβίας) ρωμαιοκαθολικού ιερέα και μοναχού
του τάγματος των Prämonstratenser,
δημιούργησε ο Johann
Ludwig Fricker, ο πιο χαρισματικός από τους μαθητές του Oetinger. Διάφορες
βιογραφικές αναφορές που κάνει ο Oetinger, καί είναι σκόρπιες στα έργα του,
επιτρέπουν να δούμε πως έγινε αυτό.
Ο Fricker, 1729-1766, ήταν
γιος ενός γιατρού από την Στουτγάρδη, και σπούδασε θεολογία και φυσικές
επιστήμες στην Τυβίγγη. Κατά την περίοδο εκείνη επισκεπτόταν συχνά τον Oetinger στο
Walddorf, ο
οποίος του επέτρεψε να συμμετάσχει στις χημικές του μελέτες. Ο Oetinger αναφέρει
στην αυτοβιογραφία του, πως επενέβη στην μοίρα του Fricker: „...στην
ενορία είχα κάνει πολλή εποικοδομητική δουλειά, και πολλοί φοιτητές από το Tübingen έρχονταν
σε μένα. Είχε έρθει και ο κύριος Graf von Castell, και με παρακάλεσε να του στείλω κάποιον
φοιτητή πού ήταν δυνατός στα μαθηματικά και εξασκημένος στην αστρονομία. Του
έστειλα ένα μάγιστρο που λεγόταν Fricker. Αυτός άρεσε στον κόμη και τον πήρε μαζί
του στον καλλιτέχνη Nesstfell
(από το Wiesentheid,
Franken), για να τον βοηθήσει να τελειώσει την μηχανή που
αναπαριστούσε τις κινήσεις των άστρων. Ο Nesstfell ήταν επιπλοποιός που μέρα-νύχτα
παρακολουθούσε τον ουρανό με τηλεσκόπια. Είχε μάθει χωρίς δάσκαλο να κατανοεί
τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων. Αυτό το είχε πληροφορηθεί και ο Ρωμαίος Kaiser (Franz I,
1745-1765). Αυτός απαίτησε να δει τον Nesstfell, και αυτός
του υποσχέθηκε να κατασκευάσει μια μηχανή, η οποία υπάρχει ακόμα στην Βιέννη
και το Würzburg.
Ο Fricker
ήταν πιο προχωρημένος στους λογαριασμούς από τον Nesstfell. Χρειάστηκε να
κατασκευάσει την μισή μηχανή εκ νέου και να ενσωματώσει τους υπολογισμούς του Bengel για
το μέλλον. Ο Fricker
έπρεπε να πάει στην Βιέννη και να περιμένει εκεί μέχρι να φτάσει η μηχανή στον Kaiser. Ο Fricker όμως
έφυγε, γιατί δεν ήθελε να περιμένει, καθώς η μηχανή αργούσε να έρθει. Ο Kaiser είχε
δυσαρεστηθεί πολύ όταν έμαθε πως τον άφησαν να φύγει. Θα τον είχε προσλάβει
οπωσδήποτε στην υπηρεσία του” (Zeugnisse der Schwabenväter, εκδ. J. Roessle, κεφάλαιο:
ο Fricker στην
αυτοβιογραφία του Oetinger).
...
Ο Fricker επισκέφθηκε
τον Divisch
την περίοδο που βρισκόταν στην Βιέννη. Τον συνόδευε ο Nesstfell, ο εφευρέτης
ενός αστρονομικού ρολογιού. Το ρολόι αυτό ήταν μια τεχνική αναπαράσταση της
σουαβικής εσχατολογίας. Ήταν κατασκευασμένο έτσι, ώστε να παρουσιάζει την
πορεία του ηλιακού συστήματος μέχρι την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, που
σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Bengel, θα συνέβαινε το Πάσχα του 1834. Με το
γεγονός αυτό το ρολόι θα σταματούσε. Όπως και άλλα τεχνολογικά θαύματα της
εποχής-όπως το αλεξικέραυνο του Prokop Divisch-και αυτή η εφεύρεση έπρεπε να
παρουσιαστεί στις αυτοκρατορικές μεγαλειότητες. Ο Fricker εκμεταλλεύτηκε
τον καιρό στην Βιέννη για να γνωρίσει τις τελευταίες επιστημονικές εξελίξεις
στην πνευματική ζωή της πόλης. Έτσι μπόρεσε να πληροφορήσει τον δάσκαλο και
ευεργέτη του Oetinger,
για τις μαγνητικές θεραπείες του Ιησουίτη ιερέα Hell, αλλά και
τις όχι λιγότερο εντυπωσιακές θεραπείες του μαθητή και ανταγωνιστή του, του Franz Mesmer από
το Itznang.
Κυρίως όμως ήταν ο μεσάζων στην επικοινωνία του Oetinger με τον Divisch, και
με τον τρόπο αυτό έγινε αφορμή μιας πνευματικής φιλίας, που θα έφερνε πολύ
σημαντικούς καρπούς.
…
Η επιστημονική σχέση που δημιουργήθηκε μεταξύ Divisch και Oetinger, με την μεσολάβηση του Fricker, εξελίχθηκε
πολύ γρήγορα σε μια βαθιά φιλία, στην οποία αναδείχθηκε μια αληθινή πνευματική
συγγένεια. Ο Oetinger ήταν έκπληκτος από την γνώση των μυστικών του ηλεκτρισμού
στα οποία είχε φτάσει ο Divisch, και χωρίς φθόνο αναγνώριζε το πρωτείο του στον
καινούργιο αυτό τομέα της επιστημονικής έρευνας. Ο Oetinger
έβλεπε στον Divisch τον αληθινό
“μάγο από την Ανατολή”, ο οποίος κατείχε την κεντρική γνώση η οποία είχε από
αιώνες χαθεί, αλλά κατείχε και το χάρισμα της πρακτικής εφαρμογής αυτής της
γνώσης. Ο Oetinger δεν δίστασε μπρος σε κόπους και προσπάθησε να βοηθήσει ώστε το έργο του Divisch να
αναγνωριστεί τουλάχιστον στην Γερμανία, καθώς στην πατρίδα του ήταν πια
παραγνωρισμένος.
Ο Prokop Divisch γεννήθηκε την 1.8.1696 στο Senftenberg
στην Μοραβία. Ανήκε στο
μοναχικό τάγμα των Prämonstratenser, το οποίο ήταν ανοικτό προς τις φυσικές επιστήμες.
Εκεί του δόθηκε η δυνατότητα να διδάξει στο σχολείο του τάγματος και να
αφιερωθεί στα επιστημονικά του ενδιαφέροντα. Επειδή όμως οι υποχρεώσεις του στο
τάγμα δεν του άφηναν αρκετό χρόνο για άλλες δραστηριότητες, ζήτησε να του δοθεί
θέση εφημέριου σε μια μικρή ενορία. Το 1740 έγινε ιερέας στο Prendiz, ένα μικρό
χωριό, όπου
αφιερώθηκε στην έρευνα της μετεωρολογίας, και συνέγραψε το κύριο έργο του με
θέμα τον μετεωρολογικό ηλεκτρισμό. Εκεί, αξιολογώντας πρακτικά τα συμπεράσματα
του, εφηύρε το πρώτο αλεξικέραυνο, πριν τον Franklin. Η επιτυχία όμως ευνόησε τον Franklin.
Ο Lomonossow γράφει μια επιστολή, λίγες ώρες μετά τον θάνατο του Richmann:
„Το ότι γράφω τώρα το θεωρώ θαύμα, γιατί οι
νεκροί δεν γράφουν. Ακόμα δεν ξέρω, τουλάχιστον αμφιβάλλω αν ζω ή αν πέθανα. Με
αυτό εννοώ πως ο καθηγητής Richmann σκοτώθηκε από τον κεραυνό, κάτω από τις ίδιες
περιστάσεις που βρισκόμουν και εγώ την στιγμή εκείνη. Στις 26 Ιουλίου (1753)
γύρω στις 1 μετά το μεσημέρι, ανέβηκε σύννεφο στα βόρεια. Η βροντή ήταν
ιδιαίτερα ισχυρή, αλλά δεν έπεσε σταγόνα βροχής. Κοίταζα την μηχανή (που
κατασκεύασαν μαζί ο Lomonossow και ο Richmann, για να μετρούν τον ηλεκτρισμό της
ατμόσφαιρας), δεν μπόρεσα όμως να διαπιστώσω το παραμικρό σημάδι ηλεκτρικής
δύναμης. Όταν σέρβιραν το φαγητό στο τραπέζι, περίμενα να βγουν από το καλώδιο
ισχυροί ηλεκτρικοί σπινθήρες. Για τον λόγο αυτό είχε πλησιάσει η γυναίκα μου
και οι άλλοι, και όπως εγώ ακουμπούσαν συχνά το καλώδιο και την συνδεδεμένη με
αυτό μεταλλική ράβδο. Το κάναμε αυτό, γιατί χρειαζόμουν αξιόπιστους μάρτυρες
για το χρώμα της ηλεκτρικής φωτιάς, για το οποίο διαφωνούσα με τον μακαρίτη
καθηγητή Richmann. Καθώς κρατούσα την ράβδο χτύπησε ένας τρομερός κεραυνός, οι σπινθήρες
ακούγονταν. Όλοι έφυγαν από μένα (έπεσαν) και η γυναίκα μου με παρακάλεσε να
φύγω. Η περιέργεια μου όμως με κράτησε άλλα 2-3 λεπτά εκεί, μέχρι που μου είπαν
πως θα κρυώσει η σούπα, και η ηλεκτρική δύναμη σχεδόν σταμάτησε.
Ενώ καθόμουν για μερικά λεπτά στο τραπέζι, άνοιξε ξαφνικά την πόρτα ο
υπηρέτης του Richmann, αγκομαχώντας και κλαίγοντας. Νόμιζα ότι κάποιος
τον είχε δείρει στο δρόμο. Μόλις όμως που μπόρεσε να πει: “Τον καθηγητή
καθάρισε ο κεραυνός”.με τρόμο έτρεξα εκεί που ήταν ο Richmann
και είδα το άψυχο κορμί στο
πάτωμα. ... το πρώτο κτύπημα ήρθε από ένα καλώδιο που κρεμόταν από μια κλωστή,
από εκεί ξεπήδησε η σπίθα, τον χτύπησε στο κεφάλι, όπου φαινόταν μια κόκκινη
κηλίδα στο μέτωπο του. Η ηλεκτρική δύναμη βγήκε από τα πόδια του και πήγε στο
πάτωμα. Με την δραματική εμπειρία του απέδειξε πως η ηλεκτρική δύναμη της
αστραπής μπορεί να αλλάξει πορεία, μόνο που η σιδερένια ράβδος πρέπει να
βρίσκεται μόνη της σε ένα τόπο ελεύθερο, όπου ο κεραυνός μπορεί να κτυπήσει
όσες φορές θέλει”.
Ο θάνατος αυτός συζητήθηκε στους επιστημονικούς κύκλους της Ευρώπης. Ο Divisch είδε πως ήρθε
η ώρα του. Η απαγόρευση που είναι σήμερα παντού στον κόσμο διαδεδομένη: “απαγορεύεται
το άγγιγμα των ηλεκτρικών συρμάτων!” ήταν τότε, στο Prendiz,
στον τόπο του Divisch, ήδη γνωστή.
... Ο Divisch είχε εφεύρει το αλεξικέραυνο, αλλά η φήμη του Franklin,
o οποίος το είχε επίσης
εφεύρει, επισκίασε τον Divisch, o οποίος έμεινε παραγνωρισμένος.
...
Αφού το αλεξικέραυνο είχε σιγά-σιγά επιβληθεί, έγινε αντικείμενο θεολογικής
συζήτησης, που προκαλούσε μεγάλη ταραχή στους ευσεβείς. Δεν ήταν η τοποθέτηση
των αλεξικέραυνων στα δημόσια κτήρια, μάλιστα σε ναούς, μια παρέμβαση στην
εκτέλεση της θεϊκής δίκαιης τιμωρίας; δεν ήταν μια αμαρτία, μια αυθάδης
ανθρώπινη τοποθέτηση έναντι του Θεού; δεν ήταν μια βλάσφημη στάση έναντι του
Θεού, που συμπυκνώνεται στην πρόταση: Χα, Χα! Δεν με βρίσκει το κτύπημα Σου!
Για αιώνες, οι ιερείς όλων των ομολογιών, έπαιρναν αφορμή από την ζημιά που
προκαλούσε ο κεραυνός στα καμπαναριά, και έκαναν κηρύγματα, στιγματίζοντας τα
κακώς έχοντα και ερμηνεύοντας το κτύπημα ως απαίτηση του Θεού για ηθική
ανανέωση! Τώρα όμως, μέσω μιας τεχνολογικής εφεύρεσης, η θεϊκή τιμωρία δια του
κεραυνού, περιορίστηκε στα αθώα παιδιά στο δρόμο προς το σχολείο, στους αθώους
βοσκούς στους αγρούς, και στους εραστές κάτω από τα δέντρα, που δεν άκουγαν την
καταιγίδα νά έρχεται.
Συνεχίζεται
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου