Συνέχεια από Τρίτη, 29 Νοεμβρίου 2016
IGNACE DE LA POTTERIE, S. J.
Β. Το πνεύμα της αληθείας στην 1η Επιστολή 4,6
2. Η λειτουργία του Πνεύματος της αληθείας
Όπως θα δούμε στο επόμενο κεφάλαιο, σύμφωνα με τα παράλληλα κείμενα του 4ου Ευαγγελίου (14,17/ 15,26/ 16,13) η ενέργεια του Πνεύματος της αληθείας επέρχεται κυρίως δια της αποκαλυφθείσας δια του Χριστού αληθείας. Συμβαίνει όμως το ίδιο και στο κείμενο της Επιστολής; Προκειμένου να ερμηνεύσουμε το περιεχόμενο του εν λόγω στίχου θα αναζητήσουμε τα στοιχεία που μας προσφέρει η φιλολογική ανάλυση του αποσπάσματος.
IGNACE DE LA POTTERIE, S. J.
ΤΟΜΟΣ 1ος
Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ
4ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ : ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΣΤΗΝ 1Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Ι. Το Πνεύμα της αληθείας και το Πνεύμα της πλάνης
Β. Το πνεύμα της αληθείας στην 1η Επιστολή 4,6
2. Η λειτουργία του Πνεύματος της αληθείας
Η ενότητα νοήματος στην οποία ανήκει ο στ. 4,6 επεκτείνεται από τον 3,24b έως τον 4,6: συνηθέστερα ξεκινούμε από τον στ. 4,1· αλλά ο 3,24b είναι ένας μεταβατικός στίχος, όπως έχει αναγνωρισθεί από τους περισσότερους ερμηνευτές. Διότι ο στίχος αυτός μας εισάγει στο 4, 1-6: μπορούμε επομένως να τον προσαρτήσουμε στο επόμενο απόσπασμα, και για τον επιπλέον λόγο ότι η λέξη πνεῦμα εμφανίζεται εδώ για πρώτη φορά στην Επιστολή, ενώ αποτελεί λέξη-κλειδί στο απόσπασμα 4, 1-6 στο οποίο επαναλαμβάνεται επτά φορές. Επομένως αυτό ο νέος όρος που θα αναπτυχθεί στο 4, 1-6 προωθείται και εισάγεται ήδη από το 3, 24bβ.
Σ’ αυτή την περίπτωση ο όρος «πνεύμα» που εμφανίζεται εδώ, και «το Πνεύμα της αληθείας» που αναφέρεται στο τέλος (4,6) θα πρέπει να έχουν ταυτόσημο νόημα, ή τουλάχιστο συγγενές. Υπάρχουν εδώ δύο ενδείξεις φιλολογικού χαρακτήρα:1) Η λέξη πνεῦμα στο 3,24b συνδέεται άμεσα με τον επόμενο στίχο: η φράση μή π α ν τ ὶ πνεύματι πιστεύετε, στην αρχή του στ. 4,1 ερμηνεύει αυτό που προηγείται και επιδιώκει να προλάβει οποιαδήποτε εσφαλμένη ερμηνεία αυτής της επίκλησης του πνεύματος· στον στ. 4,2-6 ο συγγραφές διευκρινίζει ποιο είναι το πνεύμα το οποίο θα πρέπει να εμπιστευθούν: είναι το πνεύμα του Θεού που ομολογεί τον σαρκωμένο Χριστό (στ. 2), και το οποίο στο τέλος του εδαφίου αποκαλείται «το Πνεύμα της αληθείας» (στ. 6). 2) Η στενή σύνδεση αυτών των στίχων (3,24/ 4,2/ 4,6) υπογραμμίζεται από τις σχεδόν όμοιες φραστικές διατυπώσεις: το ἐν τούτῳ γινώσκομεν του 3,24 επαναλαμβάνεται στον επεξηγηματικό στίχο 4,2 (ἐν τούτῳ γινώσκετε) και φαίνεται να απηχείται και στο συμπέρασμα (ἐκ τούτου γινώσκομεν 4,6).
Εφ’ όσον ο στ. 4,6 στον οποίο βρίσκεται και η διατύπωση «Πνεύμα της αληθείας» αποτελεί και το συμπέρασμα του αποσπάσματος 3,24b-4,6, μπορούμε να τον ερμηνεύσουμε με αναφορά στους δύο άλλους στ. του αποσπάσματος που αναφέρονται επίσης στο Πνεύμα, δηλ. τους 4,2 και 3,24b· θα αναλύσουμε και τους δύο λεπτομερώς. Στη συνέχεια; Θα αναλύσουμε τον στ. 4,13 που αντιστοιχεί άμεσα στον 3,24b. Και τέλος θα αναζητήσουμε το νόημα που περιβάλει τον ίδιο τον στ. 4,6b.
α) 1η Επ. 4,2
Ο στ. 4,2 δεν παρουσιάζει καμία δυσκολία. Το Πνεύμα του Θεού ομολογεί ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο εν σαρκί Υιός του Θεού· Το Πνεύμα είναι αυτό που εμπνέει στους αληθινούς πιστούς την ομολογία πίστεως στον Ιησού Χριστό.
β) 1η Επ. 3,24b
Σε ότι αφορά όμως τον 3,24b υπάρχει πλήρης ασυμφωνία μεταξύ των σχολιαστών. Κατά την γνώμη μας η μόνη εξήγηση που ευσταθεί είναι αυτή που ερμηνεύει το πνεύμα στον 3,24b σε άμεσο συσχετισμό τόσο με τον 3,23 όσο και με τον 4,2: το Πνεύμα που μας παρεδόθη είναι αυτό που διεγείρει την πίστη (3,23), υπό την καθαυτό εκκλησιαστική μορφή της ομολογίας πίστεως (4,2).
1) Η δυσχέρεια στην ερμηνεία του 3,24b οφείλεται σε μια αβεβαιότητα γραμματολογικής φύσεως· σε τι αναφέρεται ο προσδιορισμός ἐν τούτῳ: σε αυτά που προηγούνται (την τήρηση των εντολών), ή σε ό,τι ακολουθεί (την δωρεά του Πνεύματος); Και εδώ οι απόψεις διίστανται.
Η χρήση του από τον Ιωάννη σε άλλα σημεία της 1ης Επιστολής δεν απαντά άμεσα στο ερώτημα: αυτή η διατύπωση-επωδός («ἐν τούτῳ γινώσκομεν» ή κάποια άλλη παρεμφερής) άλλοτε αναφέρεται σε κάτι που έχει ήδη λεχθεί (2,5/ 3,19/ 4,6) και άλλοτε αντιθέτως σε κάτι που εξηγείται στη συνέχεια (2,3/ 3,16/ 4,2/ 5,2)· αλλά σε μερικές περιπτώσεις η αναφορά περιλαμβάνει ταυτόχρονα αυτά που προηγούνται και αυτά που έπονται: στην τελευταία αυτή περίπτωση πρόκειται καθαρά για μια μεταβατική διατύπωση. Οι μοναδικές δύο περιπτώσεις εμφάνισης της διατύπωσης-επωδού στις οποίες δεν αναφερθήκαμε ακόμη είναι ακριβώς ο στ. 3,24 και ο αντίστοιχός του 4,13, οι οποίοι έχουν και οι δύο μεταβατικό χαρακτήρα, γεγονός που θα μπορούσε να μας οδηγήσει να συμπεράνουμε ότι, όπως και ο στ. 3,10, μπορούν να συνδεθούν τόσο με τους στίχους που προηγούνται όσο και με αυτούς που έπονται.
Εξ άλλου θα ήταν δύσκολο να αποδώσουμε την διατύπωση αποκλειστικά σε αυτό που ακολουθεί, όπως συνήθως γίνεται, διότι σε κανένα άλλο σημείο ο Ιωάννης δεν ερμηνεύει το ἐν τούτῳ με την πρόθεση ἐκ ακολουθούμενη από γενική πτώση. Όπως εύστοχα παρατηρεί ο Westcott: «η χρήση των δύο προθέσεων ‘ἐν τούτω’ και ‘ἐκ του Πνεύματος’ δείχνει ότι οι δύο καταλήξεις δεν ακολουθούν απλώς η μία την άλλη. Υπάρχει εμφανής ανακολουθία. Δημιουργείται η εντύπωση ότι το ἐν τούτῳ επαναλαμβάνει αυτό που προηγείται και δεν αναφέρεται άμεσα στο ἐκ του πνεύματος. Μετά από το μένει ἐν ἡμῖν θα πρέπει να προσθέσουμε νοερά το γινώσκομεν· οι λέξεις ἐκ του πνεύματος σημειώνουν ένα νέο ξεκίνημα και προσφέρουν μια συμπληρωματική ερμηνεία που θα αναπτύξουμε στη συνέχεια. Ας προσθέσουμε εδώ ότι οι δύο προθέσεις έχουν την δική του απόχρωση: το ἐν τούτῳ υποδεικνύει το κριτήριο που μας επιτρέπει να διακρίνουμε ότι είμαστε σε κοινωνία με τον Θεό, ενώ η πρόθεση ἐκ προσδιορίζει μάλλον ένα σημείο προέλευσης, μια πηγή εκ της οποίας προέρχεται κάτι, αυτό δια του οποίου ερμηνεύεται κάτι άλλο. Η ανάλυση αυτή καθιστά πιθανή την εκδοχή κατά την οποία το ἐν τούτῳ, στην αρχή της πρότασης, θα μπορούσε να αναφέρεται κυρίως σε αυτά που προηγούνται, δηλαδή στην τήρηση των εντολών, ενώ το ἐκ του πνεύματος και οι επόμενοι στίχοι θα ερμηνεύσουν εκ των υστέρων αυτό το ίδιο αίτημα αναφερόμενοι στο εσώτερο νόημά του.
2) Η έρευνα της δομής του αποσπάσματος μας οδηγεί στο ίδιο συμπέρασμα. Η ανάπτυξή του ακολουθεί μια διάταξη που είναι οικεία στον άγιο Ιωάννη, και που επιτυχώς αποκαλείται «προοδευτική διαδοχή»· η σκέψη του εξελίσσεται βασιζόμενη σε μια ακολουθία «λέξεων-κλειδιά» που αναφέρονται τα μεν στα δε· θα τα υπογραμμίσουμε απαριθμώντας τα μέσα στο κείμενο:
3,22b … ὅτι τὰς ἐντολὰς (Ι)αὐτοῦ τηροῦμεν
3,23 η εντολή (Ι) είναι: ἵνα πιστεύσωμεν τῷ ὀνόματι τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ
Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἀγαπῶμεν ἀλλήλους, καθὼς ἔδωκεν ἐντολὴν (Ι)
3,24 καὶ ὁ τηρῶν τὰς ἐντολὰς (Ι) αὐτοῦ ἐν αὐτῷ μένει (ΙΙ)καὶ αὐτὸς ἐν
αὐτῷ. καὶ ἐν τούτῳ γινώσκομεν ὅτι μένει (ΙΙ) ἐν ἡμῖν, ἐκ τοῦ
Πνεύματος (ΙΙΙ) οὗ ἡμῖν ἔδωκεν.
4,1 Ἀγαπητοί, μὴ παντὶ πνεύματι (ΙΙΙ) πιστεύετε, ἀλλὰ δοκιμάζετε τὰ
πνεύματα (ΙΙΙ) εἰ ἐκ τοῦ Θεοῦ (IVα) ἐστιν…
4,2 ἐν τούτῳ γινώσκετε τὸ πνεῦμα (ΙΙΙ)τοῦ Θεοῦ (IVα)· πᾶν πνεῦμα (ΙΙΙ)
ὃ ὁμολογεῖ Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα, ἐκ τοῦ Θεοῦ
(IVα) ἐστι·
4,3 καὶ πᾶν πνεῦμα (ΙΙΙ) ὃ μὴ ὁμολογεῖ τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν, ἐκ τοῦ
Θεοῦ (IVα) οὐκ ἔστι·
4,4 Ὑμεῖς τεκνία, ἐκ τοῦ Θεοῦ (IVα) ἐστε…
4,5 Αὐτοὶ ἐκ τοῦ κόσμου (IVβ) εἰσί· διὰ τοῦτο ἐκ τοῦ κόσμου (IVβ)
λαλοῦσι καὶ ὁ κόσμος (IVβ) αὐτῶν ἀκούει(V).
4,6 ἡμεῖς ἐκ τοῦ Θεοῦ (IVα) ἐσμεν· ὁ γινώσκων τὸν Θεὸν ἀκούει (V)
ἡμῶν. ὃς οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ Θεοῦ (IVα) οὐκ ἀκούει (V) ἡμῶν. ἐκ
τούτου γινώσκομεν τὸ Πνεῦμα (ΙΙΙ) τῆς ἀληθείας καὶ τὸ Πνεῦμα (ΙΙΙ)
τῆς πλάνης.
Παρατηρούμε ότι οι διάφορες λέξεις-κλειδιά δεν ακολουθούν αναγκαστικά όλες μια μηχανική διαδοχή· άλλοτε συμπίπτουν και άλλοτε διασταυρώνονται εξασφαλίζοντας την συνέχεια και την ενότητα του νοήματος. Έτσι οι λέξεις-κλειδιά ΙΙΙ (πνεύμα) και IVα (εκ του Θεού) εμφανώς διασταυρώνονται· το ίδιο και οι λέξεις-κλειδιά IVα (εκ του Θεού) και V(ακούει) . Ενώ η λέξη-κλειδί ΙΙΙ (πνεύμα) – που συναντάμε έξη φορές από τον στ.3,24 ως τον 4,3 – εμφανίζεται δύο φορές ακόμη στον τελικό στ. 4,6 σχηματίζοντας συμπερίληψη με τον στ. 3,24.
3) Ας εξετάσουμε τώρα πιο συγκεκριμένα τον στ. 3,24.Περιλαμβάνει τρείς λέξεις-κλειδιά. Αποτελεί επομένως τον κυρίως τόπο συνάντησης πολλαπλών εννοιών, δηλαδή έναν μεταβατικό στίχο: με την λέξη-κλειδί Ι (εντολάς) ο 3,24 συνδέεται με τους προηγούμενους στίχους (22β-23)· αλλά αυτό το πρώτο μέρος του στίχου συνδέεται άμεσα με τον δεύτερο δια της λέξεως-κλειδί ΙΙ (μένει)· τέλος η λέξη-κλειδί ΙΙΙ (πνεύμα) στο τέλος του στίχου εισάγει στο θέμα που αναπτύσσεται στη συνέχεια(4,1-6). Φαίνεται λοιπόν ότι η φράση του στ. 3,24β προσανατολίζεται ταυτόχρονα προς τα πίσω και προς τα μπρός. Επομένως οι λέξεις στην αρχή της πρότασης (ἐν τούτῳ… που στηρίζονται στην λέξη-κλειδί ΙΙ), παραπέμπουν άμεσα στην προηγούμενη πρόταση, αλλά αυτές του τέλους (ἐκ τοῦ Πνεύματος: νέα λέξη-κλειδί, ΙΙΙ), εισάγουν σε ένα νέο θέμα. Με αυτές τις προϋποθέσεις το ἐν τούτῳ γινώσκομεν αποτελεί ένα είδος συμπεράσματος του προηγουμένου θέματος (η τήρηση των εντολών). Εν τούτοις, γράφοντας αυτή την πρόταση του στ. 24β, ο Ιωάννης υπονοεί το εσωτερικό κίνητρο, την κρυφή αρχή της τήρησης των εντολών, και το αναδεικνύει εν συμπεράσματι, παρεμβάλλοντας αρκετά αδέξια ένα νέο τμήμα της πρότασης, ἐκ τοῦ Πνεύματος οὗ ἡμῖν ἔδωκεν, που θα αποτελέσει το βασικό θέμα του εδαφίου 4,1-6· βλέπουμε ότι η λέξη-κλειδί πνεύμα, που εμφανίζεται εδώ για πρώτη φορά στην Επιστολή, αποτελεί ένα νέο ξεκίνημα στην ανάπτυξη του κειμένου.
Αφού αυτή η προσάρτηση των λέξεων στην δωρεά του Πνεύματος αποτελεί μια συμπληρωματική ερμηνεία της τήρησης των εντολών, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το ἐν τούτῳ, που συνδέεται κατ’ αρχήν με το ὁ τηρῶν τὰς ἐντολὰς που προηγείται, θα πρέπει να συνδεθεί επίσης με το ἐκ τοῦ Πνεύματος… που ακολουθεί, αλλά μόνο συμπληρωματικά, δηλαδή δευτερευόντως. Η παρατήρηση αυτή μας επιτρέπει να καλύψουμε την ακόλουθη αντίρρηση: σύμφωνα με την κατασκευή της πρότασης, η δωρεά του Πνεύματος δεν φαίνεται να αποτελεί συνέπεια της τήρησης των εντολών (ὁ τηρῶν τὰς ἐντολὰς ), που βρίσκεται σε μεγάλη απόσταση στο κείμενο· φαίνεται να συνδέεται μάλλον με το γινώσκομεν … ότι, που προηγείται· τούτο σημαίνει ότι δεν οφείλουμε στην ενέργεια του Πνεύματος την τήρηση των εντολών, αλλά την γνώση ότι ο Θεός μένει ἐν ἡμῖν. Η απάντηση μας είναι: του οφείλουμε αμφότερα, ή μάλλον το ένα δια του άλλου. Η ενέργεια του Πνεύματος αποτελεί προϋπόθεση της τήρησης των εντολών, και δι’ αυτού του τρόπου μας πληροφορεί ότι ο Θεός κατοικεί εν ημίν. Ο Ιωάννης εισάγει τρία συμβάντα: την τήρηση των εντολών, την γνώση της εγκατοίκησης του Θεού και την ενέργεια του Πνεύματος. Αλλά σε πλήρη συνάφεια μεταξύ τους: δια της τηρήσεως των εντολών (εξωτερικό κριτήριο), αναγνωρίζουμε την κοινωνία μας με τον Θεό (εσωτερική πραγματικότητα)· αλλά τόσο η τήρηση όσο και η γνώση οφείλονται στην ενέργεια του Πνεύματος.
Θα πρέπει να διακρίνουμε την τήρηση των εντολών από την δωρεά του Πνεύματος, χωρίς όμως να θεωρήσουμε ότι αποτελούν δύο εντελώς ξεχωριστές πραγματικότητες· πρόκειται κατά βάθος για την ίδια και μόνη πραγματικότητα, την οποία ο Ιωάννης τοποθετεί σε δύο επίπεδα, δε δύο διαφορετικά βάθη: το εξωτερικό, εμφανές εκκλησιολογικό επίπεδο της τήρησης των εντολών, και το εσωτερικό, προσωπικό και μυστικό επίπεδο της ενέργειας του Πνεύματος· το ένα ερμηνεύει το άλλο. Ο Ιωάννης δεν δέχεται δύο διαφορετικά κριτήρια της θείας εγκατοίκησης: το κριτήριο είναι εδώ ένα και μοναδικό, η τήρηση των εντολών (πίστη και αγάπη)· αλλά προσθέτει ότι η τήρηση των εντολών βρίσκει την πηγή της μέσα μας, στην δωρεά του Πνεύματος. Το ίδιο ισχύει και για την γνώση (ἐν τούτῳ γινώσκομεν) της εγκατοίκησης του Θεού: αυτή η γνώση, λέει ο Ιωάννης, έρχεται εκ του Πνεύματος· τούτο δεν σημαίνει ότι το Πνεύμα μας «λέει» εσωτερικά ότι ο Θεός κατοικεί εντός μας, αλλά ότι εμπνέει την πίστη και την αγάπη· αυτή η αυθεντική χριστιανική ζωή, αυτή η εμπειρία της πίστης και του ελέους που εμπνέεται από το Πνεύμα, αποτελεί κριτήριο, ένα βέβαιο σημείο της οικειότητάς μας με τον Θεό.
4) Προκειμένου να ερευνήσουμε εάν ο Ιωάννης ερμηνεύει την πίστη και το έλεος δια της δωρεάς του Πνεύματος στον στ. 24β, ας εξετάσουμε εν συντομία τον προηγούμενο στίχο στον οποίο υπάρχει σαφής αναφορά στις δύο αυτές αρετές.
Οι στ. 23-24 σχηματίζουν το συμπέρασμα του τμήματος 3,10γ-24, αλλά παράλληλα αποτελούν, όπως είδαμε την μετάβαση προς το εδάφιο 4,1-5. Η αναφορά στο ρήμα ἀγαπᾱν στον 3,23 είναι εντελώς φυσιολογική αφού βρισκόμαστε στην κατακλείδα ενός ολόκληρου αποσπάσματος (3,10γ-24) αφιερωμένου στο έλεος. Αντίθετα η παρουσία του πιστεύειν είναι εντελώς απρόσμενη· πρόκειται για την πρώτη εμφάνιση του ρήματος «πιστεύω» στην Επιστολή, και μάλιστα σε δύο στίχους που δικαίως θεωρήσαμε συμπερασματικούς. Η εμφάνιση αυτή εξηγείται από το γεγονός ότι οι στίχοι αυτοί έχουν επίσης χαρακτήρα μετάβασης: κατά την συνήθειά του ο Ιωάννης αναγγέλλει και αναδεικνύει εδώ μια καινούργια έννοια που θα αναπτύξει στους επόμενους στίχους: «ἵνα πιστεύσωμεν τῷ ὀνόματι τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ» προετοιμάζει το τμήμα 4,1-6, περί του πνεύματος « ὃ ὁμολογεῖ Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα» . Σύμφωνα με τον 4,2 το Πνεύμα του Θεού είναι η πηγή προέλευσης της ομολογίας πίστεως· ομοίως στον 3,23-24 ανατρέχει στην δωρεά του Πνεύματος για να ερμηνεύσει την πίστη η οποία αναφέρεται στην αρχή αυτών των δύο στίχων.
Η «πίστη» που αναφέρεται εδώ ανήκει ήδη στο επόμενο θέμα. Έτσι γίνεται κατανοητό το νόημα της έννοιας πίστη στην διατύπωση πιστεύειν τῷ ὀνόματι τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Η πρόταση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία και δεν την συναντάμε πουθενά αλλού στα κείμενα του Ιωάννη. Δεν θα πρέπει επομένως να την ταυτίσουμε με την έκφραση πιστεύειν ε ι ς το όνομα (Ιωάν. 1,12/ 2,23/ 3,18/ 1η Επ. 5,13), ή με το ε ι ς συνοδευόμενο από ένα όνομα προσώπου σε αιτιατική πτώση, στην οποία αναφέρεται η πίστη ως μία καθαυτό δωρεά, μια πλήρης και ολοκληρωτική αφοσίωση· το πιστεύειν συνοδευόμενο από δοτική πτώση έχει το νόημα του «credere alicui», της απόδωσης πίστεως στους λόγους κάποιου. Στον στ. 3,23 η δοτική τῷ ὀνόματι παραπέμπει σε ένα δόγμα το οποίο αποτελεί προτροπή και του οποίου ζητείται η αποδοχή· «πιστεύειν τῷ ὀνόματι τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ» σημαίνει λοιπόν την αποδοχή του μηνύματος που εκφράζεται από το «όνομα» του Ιησού Χριστού, του Υιού του Θεού· σημαίνει την πίστη στην αλήθεια που εμπεριέχει αυτό το όνομα (αυτή η «αλήθεια» αποτελεί την μεσιτεία του, την θεία υιοθεσία του, το έργο της σωτηρίας)· σημαίνει τέλος την ολοκληρωτική αναγνώριση του Ιησού ως Υιού του Θεού. Όπως με αξιοθαύμαστη ακρίβεια παρατηρεί ο Westcott: ο τίτλος «ο Υιός του Ιησούς Χριστός» είναι ένα είδος συνοπτικής διατύπωσης της πίστης· επομένως η «πίστη» στον στ. 3,23 έχει ήδη εκκλησιολογικό χαρακτήρα: είναι η πίστη που εκφράζεται δια της εν κοινωνία ομολογίας πίστεως, στην οποία πρόκειται να αναφερθεί ο Ιωάννης.
5) Μπορούμε τώρα να διατυπώσουμε το συμπέρασμα αυτών των αναλύσεων: «το Πνεύμα που μας παραδίδεται» (3,24β), είναι το Πνεύμα που μας οδηγεί στην πίστη ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού (3,23), και μας οδηγεί στην δημόσια ομολογία αυτής της πίστεως μέσα στην Εκκλησία, απέναντι σε κάθε αντίχριστο (4,2). Αυτό το ίδιο πνεύμα ο Ιωάννης θα το αποκαλέσει στη συνέχεια (4,6) «Πνεύμα της αληθείας».
(συνεχίζεται)
ΣΧΟΛΙΟ: Σ'αυτό τό κείμενο βρίσκεται αποθησαυρισμένη η αίρεση τής οικονομίας τού Αγίου Πνεύματος, πού είναι η εξέλιξη τού Φιλιόκβε καί τό οποίο σέ συνδυασμό μέ τό κείμενο "Ο Χριστός τής φιλοσοφίας" μπορεί νά μάς φανερώσει τό άγνωστο μυστήριο τής συγχρόνου αιρέσεως πού αγνοούμε καί στήν ανάδειξη τής οποίας αφιερώνεται μεγάλο μέρος τού ιστοτόπου.
Αμέθυστος
ΣΧΟΛΙΟ: Σ'αυτό τό κείμενο βρίσκεται αποθησαυρισμένη η αίρεση τής οικονομίας τού Αγίου Πνεύματος, πού είναι η εξέλιξη τού Φιλιόκβε καί τό οποίο σέ συνδυασμό μέ τό κείμενο "Ο Χριστός τής φιλοσοφίας" μπορεί νά μάς φανερώσει τό άγνωστο μυστήριο τής συγχρόνου αιρέσεως πού αγνοούμε καί στήν ανάδειξη τής οποίας αφιερώνεται μεγάλο μέρος τού ιστοτόπου.
Αμέθυστος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου