Εάν ο αξιότιμος υπουργός οικονομικών νομίζει πως χώρα μας είναι σε θέση να αλλάξει σελίδα, τότε θα έχει στη διάθεση του κάποιο μαγικό ραβδί – ελπίζοντας να μην είναι όπως αυτό που άφησε καμένη γη στο Μάτι, όπου δεκάδες Έλληνες «πυρπολήθηκαν» από μία ανίκανη κρατική μηχανή που αντί να διευκολύνει τη διάσωση τους, την επιδείνωσε σε ανείπωτο βαθμό.
«Τα προβλήματα της τουρκικής οικονομίας δεν επηρεάζουν την καθαρή έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια. Ο σχεδιασμός της ελληνικής κυβέρνησης δεν επηρεάζεται από βραχυπρόθεσμες αναταράξεις στις χρηματαγορές. Στις 21 Αυγούστου η Ελλάδα ανοίγει νέα σελίδα και αυτό είναι οριστικό” (Ε. Τσακαλώτος).
Επικαιρότητα
Ξεκινώντας από τη θετική είδηση της απελευθέρωσης των δύο Ελλήνων στρατιωτικών, όπου φαίνεται πως η κυβέρνηση μας άρχισε επιτέλους να απαιτεί, εκμεταλλευόμενη τις μεγάλες ευκαιρίες που μας προσφέρει η τουρκική κρίση (ανάλυση), θα επιθυμούσαμε πραγματικά να ανοίξει νέα σελίδα η Ελλάδα – αδιαφορώντας για το ποιά παράταξη θα το επιτύχει, αφού το θέμα που οφείλει να μας απασχολεί είναι η χώρα μας και όχι το καλό ή το κακό των όποιων κομμάτων της.
Εν τούτοις δεν πρέπει να παρακάμπτουμε τα γεγονότα διασπείροντας ψευδείς ειδήσεις που δημιουργούν ψευδαισθήσεις, όπως ο χαρισματικός υπουργός οικονομικών μας – ο οποίος επέλεξε αντί τη γραμμή πιστοληπτικής στήριξης μηδενικού κόστους και μεγάλης ασφάλειας για την Ελλάδα, το πανάκριβο «μαξιλάρι» κόστους 300-400 εκ. € ετησίως, ενδιαφερόμενος μόνο για το κόμμα του και αδιαφορώντας για τους Πολίτες.
Έτσι οι ελληνικές τράπεζες έχασαν το «waiver», με αποτέλεσμα την πτώση των τιμών των μετοχών τους και την άνοδο του κόστους χρηματοδότησης τους, η Ελλάδα τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα της ΕΚΤ (QE), ενώ η πραγματική οικονομία τη ρευστότητα που χρησιμοποιήθηκε για το μαξιλάρι (περί τα 24 δις €) – με τα επιτόκια του δεκαετούς ομολόγου της χώρας μας να παραμένουν στο μη βιώσιμο ύψος του 4,2%, αφού είναι κατά πολύ υψηλότερο από το ρυθμό ανάπτυξης της.
Περαιτέρω, παρά την κατακόρυφη άνοδο της μερικής απασχόλησης, όπου ουσιαστικά μία θέση εργασίας μοιράζεται σε δύο εργαζομένους, καθώς επίσης τη μαζική μετανάστευση άνω των 500.000 νέων κυρίως Ελλήνων, ο επίσημος αριθμός των ανέργων παραμένει πολύ υψηλός – στα 925.000 άτομα περίπου. Για πρώτη φορά δε μετά το 2015, όπου η χώρα βρισκόταν με την πλάτη στον τοίχο, ενώ είχαν υιοθετηθεί οι έλεγχοι κεφαλαίων, οι απολύσεις τον Ιούλιο ήταν περισσότερες από τις προσλήψεις, στο -8.610 έναντι +16.658.
Εκτός αυτού 250.000 επιχειρήσεις έχουν χρεοκοπήσει στα χρόνια των μνημονίων, οι κόκκινες οφειλές απέναντι στις τράπεζες, στο δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία υπολογίζονται στα 230 δις €, στη ΔΕΗ έχουν υπερβεί τα 2,8 δις €, ενώ η όποια δημοσιονομική εξυγίανση στηρίζεται σε εξοντωτικούς φόρους που συνεχίζουν να στραγγαλίζουν την ελληνική οικονομία.
Για παράδειγμα το 2010, με ένα κατά πολύ υψηλότερο ΑΕΠ, οι φόροι εισοδήματος ήταν 18,6 δις € – ενώ το 2017, παρά την κατακόρυφη πτώση του ΑΕΠ και την εξαθλίωση χιλιάδων Ελλήνων, οι φόροι εισοδήματος εκτοξεύθηκαν στα 20 δις € περίπου. Σε δείγμα δε 251.000 επιχειρήσεων που ερευνήθηκε, οι 158.000 είναι είτε ζημιογόνες (4 στις 10), είτε δεν έχουν αρκετά κέρδη (5 στις 10) – ενώ μόνο μία στις δέκα έχει κέρδη άνω των 60.000 €, με συνολικούς βεβαιωμένους φόρους 4,27 δις € (προφανώς μαζί με την 100% προκαταβολή). Σε ατομικό επίπεδο, τέσσερις στους δέκα φορολογουμένους με χρεωστικό εκκαθαριστικό σημείωμα θα πληρώσουν φέτος αυξημένο φόρο έως και 40% – ενώ 2 στους 10 διπλάσιο φόρο.
Εάν τώρα παρ’ όλα αυτά ο αξιότιμος κύριος υπουργός νομίζει πως η Ελλάδα είναι σε θέση να αλλάξει οριστικά σελίδα, τότε θα έχει στη διάθεση του κάποιο μαγικό ραβδί – ελπίζοντας να μην είναι όπως αυτό που άφησε καμένη γη στο Μάτι, όπου δεκάδες Έλληνες κυριολεκτικά «πυρπολήθηκαν» από μία ανίκανη κρατική μηχανή που αντί να διευκολύνει τη διάσωση τους, την επιδείνωσε σε ανείπωτο βαθμό.
Τέλος, όσον αφορά τη δήλωση του, σύμφωνα με την οποία τα προβλήματα της Τουρκίας δεν θα επηρεάσουν τη δήθεν καθαρή έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, το επιτόκιο ήδη τον διαψεύδει – ενώ δεν υπολογίζει τις επιπτώσεις που θα έχει η πτώση της ισοτιμίας της λίρας στον τουρισμό και στον πρωτογενή μας τομέα, όπου η Τουρκία είναι ασφαλώς ανταγωνιστής μας.
Οι διεθνείς αναταράξεις
Συνεχίζοντας, δεν γνωρίζουμε πώς ο υπουργός κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, οι αναταράξεις στις χρηματαγορές θα είναι βραχυπρόθεσμες – αφού τα γεγονότα τεκμηριώνουν ακριβώς το αντίθετο. Σύμφωνα με αυτά, η Τουρκία βιώνει μία τυπική νομισματική κρίση μίας αναπτυσσόμενης οικονομίας, τόσο όσον αφορά τα συμπτώματα, όσο και τις αιτίες – έχοντας οδηγηθεί σε μεγάλες ανισορροπίες, με κυριότερες το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, την κατανάλωση επί πιστώσει, τις λανθασμένες επενδύσεις και την υπερχρέωση του ιδιωτικού της τομέα σε δολάρια.
Ειδικότερα, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες διοικούνται αυταρχικά, με νεποτισμό και με ένα πελατειακό σύστημα, παρά το ότι είναι τυπικά δημοκρατικές – με την έννοια πως όποιος ευρίσκεται στην εξουσία, προσπαθεί να εξασφαλίσει την πολιτική του κυριαρχία και οικονομικά, εμποδίζοντας τους άλλους συστηματικά να τον ανταγωνιστούν. Από την άλλη πλευρά οι ανοδικές φάσεις δημιουργούνται πάντοτε όταν το επίπεδο των επιτοκίων διεθνώς είναι πολύ χαμηλό, για μεγάλες χρονικές περιόδους – επειδή τότε τα κράτη, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά είναι σε θέση να δανείζονται φθηνά, γεγονός που οδηγεί στην άνοδο της επί πιστώσει κατανάλωσης, στο δανεισμό σε ξένο νόμισμα και σε εσφαλμένες επενδύσεις (η Ελλάδα βίωσε κάτι ανάλογο μετά την υιοθέτηση του ευρώ).
Όπως φαίνεται από το γράφημα της καινούργιας ετήσιας μελέτης της BIS, στη δεξιά του πλευρά, ο δανεισμός του ιδιωτικού τομέα (χωρίς τις τράπεζες) σε δολάρια στις αναπτυσσόμενες οικονομίες τριπλασιάσθηκε μετά το 2008 – οπότε, όταν αυξάνονται τα επιτόκια από τη Fed, τότε κλιμακώνεται η επιβάρυνση τους. Αυτή είναι η αιτία που ξεσπούν οι κρίσεις στην αναπτυσσόμενες χώρες, όταν συνήθως ολοκληρώνεται η ανοδική φάση ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας – ενώ μπορεί μεν η Τουρκία να είναι μία σχετικά μικρή οικονομία, οπότε ίσως υποθέσει κανείς ότι δεν θα επηρεάσει τον πλανήτη, αλλά κάπως έτσι ξεκίνησε η κρίση της Λατινικής Αμερικής τη δεκαετία του 1980, καθώς επίσης η Ασιατική το 1997 από την Ταϊλάνδη (69 εκ. πληθυσμός σήμερα, 455 δις $ ΑΕΠ – τότε κάτω από 200 δις $).
Τότε διαπιστώθηκε πολύ γρήγορα πως τα προβλήματα τις Ταϊλάνδης ήταν τυπικά για ολόκληρη τη νότια Ασία – ενώ σήμερα τα χρέη της Ασίας χωρίς την Κίνα σε δολάρια έχουν εκτοξευθεί στα 2,1 τρις $ (γράφημα επάνω), υπερβαίνοντας τα συναλλαγματικά τους αποθέματα (αριστερά) και τις εξαγωγές τους (δεξιά). Μετά την Ταϊλάνδη λοιπόν βίωσαν ανάλογες κρίσεις η Ινδονησία, η Μαλαισία και οι Φιλιππίνες – ενώ ακολούθησαν δύο πλούσιες χώρες, το Χονγκ Κονγκ και η Νότια Κορέα, αργότερα η Ρωσία και η Βραζιλία, με τελική κατάληξη την ίδια τη Wall Street.
Ως εκ τούτου, το να ισχυρίζεται κανείς πως η Τουρκία είναι μία μικρή οικονομία και δεν θα επηρεάσει την παγκόσμια, είναι παραπλανητικό – πόσο μάλλον όταν και η Ελλάδα ήταν μία πολύ μικρή ευρωπαϊκή οικονομία, με ΑΕΠ της τάξης του 2% της Ευρωζώνης, χωρίς όμως αυτό να εμποδίσει το ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους που δημιούργησε τεράστια προβλήματα στην ΕΕ και στην ΕΚΤ για δύο περίπου χρόνια. Εάν δεν είχε οδηγηθεί δε στην παγίδα του ΔΝΤ και στην εθνική προδοσία του PSI, ίσως δεν θα απέφευγε η Ευρωζώνη το μοιραίο – τη διάλυση της που φυσικά δεν έχει ακόμη αποφευχθεί, αφού τα περισσότερα μέλη της έχουν κατά πολύ υψηλότερα χρέη από το 2010.
Επίλογος
Σε κάθε περίπτωση στο μέλλον θα φανούν οι επιπτώσεις της τουρκικής κρίσης, ενώ θα εξαρτηθεί από τον τρόπο, με τον οποίο θα διαχειρισθεί τα προβλήματα της – όπου έχει δύο μόνο επιλογές, εξαιρώντας την αναζήτηση βοήθειας από το ΔΝΤ: είτε (α) την αύξηση των βασικών επιτοκίων με οδυνηρές επιπτώσεις για τους Πολίτες της, καθώς επίσης για την κυβέρνηση της, είτε (β) την επιβολή αυστηρών ελέγχων κεφαλαίων που μοιάζουν με τη μερική στάση πληρωμών, με οδυνηρές επιπτώσεις για τους ξένους επενδυτές (ανάλυση).
Το πιθανότερο είναι να επιλέξει τον έλεγχο κεφαλαίων, σε συνδυασμό με ελέγχους τιμών και μισθών – ενώ στη συνέχεια να επιδιώξει μία αναδιάρθρωση των χρεών σε δολάρια του ιδιωτικού τομέα, όταν κινδυνεύσει με μία τραπεζική κρίση, κατά το παράδειγμα της Ουγγαρίας (ανάλυση). Κάτι τέτοιο θα ισχυροποιούσε τον έλεγχο της οικονομίας από το κράτος, όπως συμβαίνει σε απολυταρχικά καθεστώτα – ένα ενδεχόμενο που δεν θα ήταν θετικό για την Ελλάδα, όσον αφορά τις προκλήσεις κάθε είδους εκ μέρους της γειτονικής χώρας.
Εάν βέβαια πράγματι η Ασία είναι ο ελέφαντας στο υαλοπωλείο, με την Κίνα υπερχρεωμένη και γεμάτη φούσκες, καθώς επίσης με το χρέος των αμερικανικών νοικοκυριών σε επίπεδα ρεκόρ (13,3 τρις $, γράφημα, όλα τα γραφήματα μεγεθύνονται πατώντας επάνω), τότε το παγκόσμιο κραχ δεν θα αποφευχθεί – οπότε το να ισχυρίζεται ο υπουργός οικονομικών μας ότι πρόκειται για βραχυπρόθεσμες αναταράξεις που δεν θα επηρεάσουν την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, είναι εντελώς ανεύθυνο. Όλα θα εξαρτηθούν πάντως σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική επιτοκίων της Fed, η οποία μοιάζει με τη χρηματοπιστωτική βόμβα που θα ρίξουν ή όχι οι Η.Π.Α. στους εχθρούς τους – σε συνδυασμό με τις κυρώσεις, καθώς επίσης με τα πανίσχυρα οικονομικά όπλα που έχουν στη διάθεση τους.
Χρόνια Πολλά σε όλους και σε όλες, καθώς επίσης ένα ευτυχισμένο δεκαπενταύγουστο!
viliardos@analyst.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου