ΠΑΠΙΚΗ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗ (1)

Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΣΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ.

Προλογικά γενικά θέματα και ιστορικο-θεολογικές αναφορές.

         

1. Η θέση της μαριολογίας στο εσωτερικό της Χριστολογίας.

  

       

Είναι απαραίτητη μία ιδιαίτερη δικαιολόγηση  τού γεγονότος ότι εκεί, όπου μιλάμε για "το γεγονός του Χριστού σαν έργο του Υιού", πρόκειται επίσης και για την θέση τής Μαρίας. Αυτή η δικαίωση βρίσκεται στην φράση: "το γεγονός του Χριστού δέν θα είχε ολοκληρωθεί χωρίς την Μαρία". Μία παρόμοια δήλωση θα μπορούσε να εκληφθεί με έναν τρόπο καθαρά ορθολογικό και τότε δέν θα διέθετε την ακραία της δύναμη! Ο  ορθολογικός στοχασμός θα έπρεπε να ξεκινήσει απο την αρχή ότι ό Θεός θα μπορούσε να λυτρώσει την ανθρωπότητα χωρίς την μητρότητα τής Μαρίας σχετικά με τον Χριστό, μάλιστα δέ ακόμη και το γεγονός του Χριστού θα μπορούσε να είχε πραγματοποιηθεί χωρίς αυτή! Ο στοχασμός μπορεί να εδραιώσει στην συνέχεια τό γιατί άραγε η οδός την οποία επέλεξε ο Θέος υπήρξε η πλέον συμφέρουσα και ποιά αγαθά πραγματοποήθηκαν μέσω αυτής!

          Στην ιστορικο-σωτηριώδη προοπτική ένας παρόμοιος στοχασμός δέν απορρίπτεται, ούτε διαγράφεται. Αλλά σ'αυτόν δίνεται a'priori μεγαλύτερο βάρος στο γεγονός ότι ο Θεός εισήγαγε την σωτηριώδη του πράξη στην ανθρώπινη ιστορία σαν ένα Όλον. Το γεγονός των ιστορικών σχέσεων και των προσωπικών του Θείου σχεδίου της σωτηρίας είναι μία καθολική κατηγορία, γίνεται ένα a'priori που δέν είναι αναγκαίως μεταφυσικό, αλλά Θεολογικό, θεμελιωμένο στην αποκάλυψη! Και μόνον σ'αυτή την οπτική προσλαμβάνει την πλήρη της σπουδαιότητα η δήλωση: το γεγονός του Χριστού δέν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την Μαρια! Έτσι λοιπόν θέλει να πεί: Όπως ο Θεός δέν εργάζεται την σωτηρία τής ανθρωπότητος έξω απο την ανθρωπότητα και την ιστορία της, αλλά μέσω τής εισόδου του στην ιστορία με την ενσάρκωση, έτσι δέν ενεργεί την ενσάρκωση χωρίς μία ακραία διείσδυση στην δομή του ανθρωπίνου είναι, χωρίς την μητρότητα της Μαρίας.

          "Χωρίς την Μαρία, δέν είναι μία οποιαδήποτε διαβεβαίωση μίας τυχαίας ιστορικής στιγμής. Ακόμη και στην περίπτωση που δέν θα είχε προσληφθεί στο Θείο σχέδιο, ο Χριστός, για την ολοκλήρωση της Γραφής, εγεννήθη στην Βηθλεέμ, στην απογραφή του Quirino. Ακόμη και εδώ υπάρχει μία ιδιαιτερότης τής ιστορίας τής σωτηρίας σύμφωνα με την οποία ο μεσσίας έπρεπε να προέρχεται απο την πόλη του Δαυίδ. Ενώ όμως αυτή η ιδιαιτερότης προσφέρει μία λεπτομέρεια εξωτερική στο γεγονός του Χριστού, η μητρότης της Μαρίας αφορά τον τρόπο, αν όχι την ουσία της ίδιας τής ενσάρκώσεως!

          Εάν στην ενσάρκωση του Υιού, εναπόκειται μία απο τις θεμελιώδεις αλήθειες της πίστεως, τότε ο τρόπος αυτής της ενσαρκώσεως, η μητρότης τής Μαρίας, Θεολογικά υπέρτατης σημασίας, έχει χρείαν ενός προσεκτικού στοχασμού, πρέπει να ερευνηθεί στην πληρότητα τού περιεχομένου του και είναι πιθανόν σ'αυτό να υπάρχει το κλειδί για την κατανόηση τού σκοπού της ενσαρκώσεως. Ο στοχασμός της Καθολικής δογματικής γύρω απο τον ρόλο της Μαρίας στην ιστορία της σωτηρίας βρήκε εξαρχής ότι η αλήθεια δέν εξαντλείται στην βεβαίωση ότι η μητρότης τής Μαρίας προετοίμασε το ανθρώπινο σώμα του Υιού του Θεού και συνήργησε έτσι με έναν θετικό τρόπο, διευθέτησε, την λυτρωτική ενσάρκωση. Αναγνωρίζεται περισσότερο ένας στενός δεσμός, θεμελιώδης, ανάμεσα σ'αυτή την σωματική μητρότητα και τήν προσωπική σχέση με τον άνθρωπο-Θεό και σ'αυτή απεκαλύφθη η εσωτερική ουσία της σημασίας της ενσαρκώσεως. Η φανέρωση τής συνεργασίας τής Μαρίας και τής θέσεώς της στο γεγονός του Χριστού είναι λοιπόν Θεολογικώς απαραίτητη για την κατανόηση αυτού του κέντρου τής ιστορίας της σωτηρίας και θα οδηγήσει ταυτοχρόνως απο την κατανόηση της ενσαρκώσεως στην κατανόηση της Εκκλησίας.

          
2. Συμβολική σκέψη και μαριολογία!

Όπως ακριβώς στο ίδιο το μυστήριο τής ενσαρκώσεως έτσι και στο μυστήριο τής Μαρίας εμφανιζεται ένα σημαντικό μέρος συμβολισμού.

          Η συμβολική σκέψη συνιστά μία άλλη πρόσβαση στην πραγματικότητα, δίπλα στην αιτιολογική σκέψη! Η βάση τής γνώσεως τού Είναι μέσω της αιτιατής σκέψης είναι η κατηγορία της αιτιολογήσεως: Ένα όν προέρχεται απο ένα άλλο όν. Ένα όν γίνεται αιτία ενός άλλου όντος. Η βάση της γνώσεως τού Είναι μέσω της συμβολικής σκέψης, είναι η κατηγορία της αντιστοιχίας, της αναλογίας. Η κατάσταση τού Είναι επάνω σ'ένα επίπεδο τού Είναι επιτρέπει, στην βάση τής αντιστοιχίας, το συμπέρασμα σχετικά με την κατάσταση τού Είναι σε ένα άλλο επίπεδο τού Είναι. Η συμβολική σκέψη αποδίδει το είναι ενός συμβολικού επιπέδου του Είναι ενός άλλου επιπέδου και "διαβάζει" σ'αυτό το πλαίσιο εκείνο το άλλο Είναι το οποίο δέν του είναι άμεσα προσβάσιμο! Θεμέλιο της αιτιατής σκέψης είναι η τήρηση των αιτιατών σχέσεων. Ιδιαιτέρως εκείνων οι οποίες προέρχονται απο τον ίδιο ενεργούντα άνθρωπο. Θεμέλιο της συμβολικής σκέψης είναι φαινομενικώς το αξίωμα ότι τα διάφορα επίπεδα του Είναι-εκείνο το άψυχο σε σχέση με το ζωντανό, το ζωϊκό, το υλικό σε σχέση με το πνευματικό το κτιστό σε σχέση με το Θείο-βρίσκονται μεταξύ τους σε σχέση μίας αντιστοιχίας, μίας αναλογίας. Εκ νέου δίνει την αφορμή για να εδραιωθεί αυτό το αξίωμα η αναμφισβήτητη παρατήρηση στο δικό μας πνευματικό-σωματικό είναι, όπως για παράδειγμα του μπινόμιου βλέπω-γνωρίζω. Και στο δόγμα του Θεού σαν καθολική αιτία όλου του υπαρκτού δημιουργείται η γέφυρα απο την αιτιατή σκέψη στην συμβολική! 

Και πράγματι αυτή η μοναδική καταγωγή όλου τού είναι καθιστά αναγκαία μία βαθύτατη συγγένεια και επομένως μία αντιστοιχία.

         
 Στ'αλήθεια αυτός ο καθολικότατος νόμος δέν επιτρέπει την αποδοχή χωρίς περίσκεψη κάθε δυνατής αντιστοιχίας σαν τάξη τού Είναι καθορισμένης απο τον Θεό, έτσι όπως ούτε στην αιτιατή σκέψη κάθε τοποθέτηση θεμελιώνει μία ακριβέστατη έννοια τής σκέψης. Αλλά εάν στην αιτιατή σκέψη η παρατήτηση ή οι αναγκαίοι δεσμοί τής έννοιας φανερώνουν την ξεχωριστή κατάσταση των πραγμάτων, αυτό δημιουργεί στην συμβολική σκέψη την απόδειξη τής αρμονίας! Η νοηματική ικανότητα μίας καταστάσεως του Είναι σε σχέση με μία άλλη, έχει καθαυτή τόσο μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι ένα αντικείμενικό γεγονός όσο περισσότερο βρίσκεται σε συμφωνία με ξεχωριστές πλευρές και όσο περισσότερο σέβεται και πραγματοποιεί τους αιτιατούς νόμους των διαφόρων επιπέδων.

          Ίσως είναι απαραίτητη η διάκριση ανάμεσα στον συμβολισμό του Είναι και στον συμβολισμό της μάθησης. Στον συμβολισμό του Είναι πρόκειται για την αναλογία που περιγράψαμε πιό πάνω, δύο επιπέδων του Είναι τοποθετημένων πραγματικά το ένα σε σχέση με το άλλο, όπου σύμφωνα με δεδομένους νόμους, είναι δυνατή μία αληθινή απαγωγή και μία ανάπτυξη της γνώσεως. Ο συμβολισμός της μάθησης, είναι εκείνη η ποικιλία των δυνατών αντιπαραβολών ανάμεσα σε δύο πλευρές, όπου η αντιπαράθεση δέν δικαιολογεί απο μόνη της ένα νέο συμπέρασμα, αλλά, για παράδειγμα, εμφανίζει σε ένα πιό ζωντανό σύμβολο μία ήδη υπάρχουσα γνώση! Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε λιγότερο για μία αύξηση της γνώσεως και περισσότερο για μία εμβάθυνση ή για μία ενδυνάμωση της γνώσεως, ένα αποτέλεσμα αρκετά σεβαστό. Η έννοια του συμβολισμού τής μάθησης θα μπορούσε να καταστήσει πιό προσιτά στην κατανόησή μας πολυάριθμα χωρία της βιβλικής εξηγητικής τού σχολαστικισμού και της πατριστικής. Αιτιώδης σκέψη και συμβολισμός δέν αντιπαρατίθενται και δέν μπορούν να εξαιρεθούν, αλλά πρέπει να συμπληρωθούν αμοιβαίως.

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.