Μια νεαρή φοιτήτρια που επέκρινε δικαίως τους ιδιοκτήτες σκύλων οι οποίοι αδιαφορούσαν για την απομάκρυνση των ακαθαρσιών των ζώων τους, μπέρδεψε τις "ακαθαρσίες" με τις "καταγγελίες".
Ένα διασκεδαστικό στιγμιότυπο, αλλά είναι απόδειξη της άγνοιας που στερεί από μια ολόκληρη γενιά λέξεις και γνώσεις, αυτή που λέγεται Ζ, τούς ψηφιακούς ιθαγενείς, μεγαλωμένους στο ψωμί, στο διαδίκτυο και στα smartphones.
Η άγνοια είναι δύναμη, είχε γραφτεί στο μεγάλο κτίριο του μοναδικού κόμματος στην εξουσία, στο μυθιστόρημα του 1984. Η αποστολή ολοκληρώθηκε (Αποστολή εξετελέσθη), αφού τις τελευταίες δεκαετίες εξαπλώνεται μια μεταδοτική επιδημία ασυναρτησίας (αμάθειας). Ωστόσο, δεδομένου ότι οι τελευταίες γενιές έχουν προγραμματιστεί να πιστεύουν ότι είναι οι πιο προηγμένες, γνωστικές και φωτισμένες στην ιστορία, ο Γκαίτε είχε δίκιο: τίποτα δεν είναι πιο τρομερό από την ενεργό άγνοια. Και ο Montaigne: η άγνοια που είναι γνωστή, κρίνεται και καταδικάζεται, δεν είναι πλήρης άγνοια: για να είναι τέτοια, πρέπει να αγνοεί τον εαυτό της.
Υπεροπτική αμάθεια και κουλτούρα τόσο πομπώδης όπως εκείνες του ικανοποιημένου νεαρού άνδρα που έβλεπε ο Ortega y Gasset. "I asu ‘d Cavour as laudu da lur": Τα γαϊδουράκια του Καβούρ επαινούν τον εαυτό τους, λέει μια παροιμία από τό Πιεμόντε.
Άσχημοι και ανόητοι, το κάνουν από ναρκισσισμό, έπαρση, καυχησιολογία. Ο γάιδαρος είναι το άδικο συνώνυμο του αδαούς, αλλά η γνώση είναι δύναμη, είπε ο Φράνσις Μπέικον, επιστήμονας και φιλόσοφος του οποίου το επώνυμο πιθανότατα θυμίζει στους λειτουργικούς αναλφάβητους ένα συστατικό του φαγητού του McDonald's.
Μας θέλουν αδαείς, είναι ξεκάθαρο. Και λιγότερο έξυπνους, όπως αποδεικνύεται από τη μείωση του IQ, το αποκαλούμενο «αντίστροφο φαινόμενο Flynn», από το όνομα του εφευρέτη του τεστ που μετρά τη νοημοσύνη. Μετά τη μαζική εκπαίδευση και το εργοστάσιο διπλωμάτων και πτυχίων που προώθησε και επιθυμεί ένας άτυχος εξισωτισμός, μιά ατυχής ισότητα (η συμπερίληψη που αποκλείει τη γνώση), έρχεται η απλή εκπαίδευση για προκαθορισμένα καθήκοντα, χωρισμένη από ένα γενικό όραμα, από την εκπαίδευση στη σκέψη και την προσωπική κρίση. Στον κόσμο του Πινόκιο, ο γλυκός άνθρωπος οδήγησε τα παιδιά στη χώρα των παιχνιδιών για να τα κάνει γαϊδούρια και να τα πουλήσει στην αγορά. Η αλήθεια στο παραμύθι.
Επαγγελματίες, γιατροί και ψυχοθεραπευτές ενεργούν με πρωτόκολλα, μειωμένοι σε απλούς εκτελεστές των εντολών που λαμβάνονται, τις νέες αναμφισβήτητες πλάκες του νόμου. Άλογα στο ζυγό με παρωπίδες. Η διαφορά με το παρελθόν είναι ότι η σημερινή άγνοια είναι εφοδιασμένη με ακαδημαϊκά προσόντα, άρα αλαζονική, υπερφίαλη. Με την αγροτική μοιρολατρία, ένας χαρακτήρας στο La Luna ei bonfires (Η Σελήνη και οι Φωτιές) του Cesare Pavese αναφωνεί: ο αδαής θα είναι πάντα αδαής γιατί η δύναμη/εξουσία βρίσκεται στα χέρια εκείνων που ενδιαφέρονται να μην καταλαβαίνουν οι άνθρωποι. Η σύγχρονη πονηριά είναι ότι μας έπεισε ότι έχουμε γίνει σοφοί, καλλιεργημένοι, στοχαστικοί. Οι τελευταίες γενιές χάνουν όχι μόνο γνώσεις, τεχνογνωσία, κριτική λογική, αλλά αρχαίες δεξιότητες όπως η γραφή.
Η σκόπιμη, σχεδιασμένη άγνοια, που επιδιώκεται άνωθεν (που προωθείται από την εξουσία) -με τον αποκλεισμό της μικρής μειοψηφίας που προορίζεται για κυριαρχία- αποτελεί γεγονός, ένα ακριβές όργανο διακυβέρνησης.
Δεν γίνεται αντιληπτό από τις μάζες λόγω προφανούς βραχυκυκλώματος: πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε. Όσοι ξέρουν ότι δεν ξέρουν έχουν αφοσιωθεί στη μελέτη, τη συλλογιστική και τη σύγκριση από την εποχή του Σωκράτη. Ο ικανοποιημένος νεαρός είναι πεπεισμένος ότι ξέρει όλα όσα «χρειάζεται». Τον τελευταίο καιρό αρκεί η δυνατότητα χειρισμού του smartphone και του πληκτρολογίου του υπολογιστή. Οι απαντήσεις είναι μόνο ένα κλικ μακριά, αλλά οι ερωτήσεις λείπουν.
Η υποβάθμιση των εκπαιδευτικών συστημάτων, που επικεντρώνονται στην εργαλειακή εκπαίδευση και όχι στην κριτική λογική, έχει δημιουργήσει γενιές ανίκανες να αμφισβητήσουν το status quo. Όλες οι αναλύσεις δείχνουν την επιδείνωση της εκπαίδευσης και τον αντίκτυπό της στην ικανότητα κατανόησης πολύπλοκων πληροφοριών.
Ο ρόλος των μέσων ενημέρωσης είναι κεντρικός, ευνοώντας την κοινόχρηστη ψυχαγωγία έναντι του ενημερωτικού περιεχομένου, συμβάλλοντας στη συλλογική πνευματική εξαθλίωση. Η πολιτιστική μπαναλοποίηση και η έλλειψη σοβαρής συζήτησης έχουν περιορίσει τον χώρο -και το ενδιαφέρον- για προβληματισμό. Ο πολιτισμός της εικόνας, βασισμένος σε κάδρα (κάδρο, αλλά και θραύσμα) έχει νικήσει τον γραπτό λόγο.
Η γενιά Ζ χάνει τήν γραφή και, σε κάποιο βαθμό, τήν ανάγνωση. Εκτός από την απώλεια της ικανότητας να γράφει κανείς ένα γράμμα με το χέρι, οι επιπτώσεις είναι επίσης τεράστιες στον τρόπο με τον οποίο κάποιος γράφει, απογυμνωμένα στο λεξιλόγιο, ασύνδετα σε χρόνους και λεκτικούς τρόπους, βουτηγμένα σε αναγωγισμό, απλοποιήσεις, ακρωνύμια, στενογραφικά σύμβολα.
Υπάρχουν επίσης τεράστιες επιπτώσεις στην ικανότητα υπολογισμού, επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων και όχι μόνο (παρά τις φιλοφρονήσεις για το problem solving που εκτιμάται στην αγορά) στη μνήμη, ανίκανη να διατηρήσει κείμενα ή τύπους, καθώς και να κατανοήσει, να εξηγήσει και να επεξεργαστεί εκ νέου τι έχει μάθει. Η τεχνολογική εποχή έχει αλλάξει τα πάντα, από τον τρόπο που εκπαιδεύουμε μέχρι τον τρόπο που σχετιζόμαστε.
Η ψηφιακή τεχνολογία έχει μεταμορφώσει την επικοινωνία, καθιστώντας το χειρόγραφο όλο και λιγότερο κοινό. Όλες οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι από τις πλατφόρμες ανταλλαγής μηνυμάτων έως τα κοινωνικά δίκτυα, οι νέοι προτιμούν τις γρήγορες και σύντομες ανταλλαγές, απαραιτήτως και αναγκαστικά επιφανειακές, δυαδικές όπως η γλώσσα του υπολογιστή.
Ένα ανθρωπολογικό πρόβλημα, όχι μόνο πολιτισμικό, αφού η γραφή παίζει βασικό ρόλο στη γνωστική ανάπτυξη. Συνδέεται με δεξιότητες όπως η μνήμη και η κατανόηση, καθώς εμπλέκει τον εγκέφαλο με διαφορετικό τρόπο από την πληκτρολόγηση σε πληκτρολόγιο. Αυτό έχει βαθιές συνέπειες για το πώς οι τελευταίες γενιές αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν τον κόσμο.
Η γραφή είναι μια μορφή στοχαστικής και προσωπικής επικοινωνίας, μακριά από στερεότυπα. Ένα από τα προβλήματα είναι η αυξανόμενη απροετοιμασία των περισσότερων επαγγελματιών. Η εσκεμμένη άγνοια έχει συνέπειες και η δυσκολία της ανάγνωσης, του λεξιλογίου, των δεξιοτήτων υπολογισμού, της απομνημόνευσης, της επεξεργασίας της πολυπλοκότητας επηρεάζει το οικονομικό σύστημα. Η ανικανότητα που προκύπτει από την παρακμή της εκπαίδευσης και η επικράτηση της μηχανής έναντι του ανθρώπου γίνονται αιτίες της γενικότερης παρακμής της κοινωνίας μας.
Η σύγκριση με τις συνθήκες πριν από είκοσι χρόνια είναι ανελέητη, οι μελλοντικές προβλέψεις σοβαρές. Δεν φταίνε οι νέοι αλλά αυτοί που τους διαμόρφωσαν. Η επιδείνωση αφορά τουλάχιστον τους μισούς από αυτούς που παρουσιάζονται στην αγορά εργασίας, σημάδι ότι η κατάρτιση και όχι η εκπαίδευση και ο πολιτισμός δεν λειτουργούν ακόμη και από οικονομική άποψη. Παρ' όλα αυτά, πολλοί νέοι έχουν πιο στέρεη θεωρητική μόρφωση από τους πατέρες τους. Λείπει η ενσυναίσθηση και η επικοινωνία. Προφανώς, σε μια ανταγωνιστική κοινωνία όπου ο άλλος είναι εχθρός, ή τουλάχιστον ανταγωνιστής.
Οι αρχαίες δεξιότητες παρακμάζουν και πολλοί - συμπεριλαμβανομένου του συγγραφέα αυτών των σημειώσεων - έχουν χάσει την ικανότητα να γράφουν με κατανοητό χειρόγραφο. Η μνήμη και η ικανότητα υπολογισμού καταρρέουν. Όλα αυτά οδηγούν σε στοιχειώδη σκέψη, ανίκανη να συλλάβει, να επεξεργαστεί, να διατηρήσει την πολυπλοκότητα, μαζί με την ενόχληση της νοητικής προσπάθειας, απαραίτητη για τη γνώση και για την αφηρημένη, κριτική και διαλογιστική σκέψη. Επιπτώσεις μιας σκόπιμης καθόδου από ψηλά.
Το σύστημα δεν χρειάζεται πλέον, όπως στο παρελθόν, τεράστιες ανθρώπινες μάζες να απασχολούνται στη γεωργία, τη βιομηχανία και τον πόλεμο. Για έναν αιώνα ήταν απαραίτητο να εκπαιδεύονται ολόκληρες γενιές σε περίπλοκες γνώσεις και δεξιότητες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην αγορά εργασίας, καθώς και να τροφοδοτήσουν αντίθετες ιδεολογίες (διαίρει και βασίλευε).
Σήμερα αυτό δεν ισχύει πλέον: οι τεχνολογικές επαναστάσεις, η ρομποτική, ο αυτοματισμός, μας επιτρέπουν να αγνοούμε τον άνθρωπο σε πολλούς τομείς, ακόμη και σε υψηλό γνωστικό επίπεδο.
Γιατί λοιπόν να ξοδέψετε χρόνο και χρήμα για εκπαίδευση, διδασκαλία, πολιτισμό;
Καλύτερα να κρατάμε τις μάζες σε άγνοια, που εξασφαλίζει αδιαφορία, κοινωνική προσαρμοστικότητα, αδυναμία να σκεφτεί κανείς το αντίθετο.
Ο Gunther Anders το κατάλαβε απόλυτα στο Man Is Antiquated (Ο άνθρωπος είναι παρωχημένος), πριν από εξήντα και πλέον χρόνια. Ένιωσε την τρανς και αντιανθρώπινη μετατόπιση της τεχνολογίας και το αθεράπευτο χάσμα - το όρισε ως το προμηθεϊκό χάσμα - που απομακρύνει όλο και περισσότερο τα ανθρώπινα όντα από τα δικά τους προϊόντα, που ανήκουν στον τομέα της τεχνολογίας.
Αναφέρουμε ένα διαφωτιστικό απόσπασμα, γραμμένο στην αυγή της τηλεόρασης, όταν η διαφήμιση δεν ήταν ακόμα τόσο διάχυτη και διεισδυτική, το Διαδίκτυο δεν υπήρχε και η τεχνολογική επανάσταση που βασιζόταν στην τεχνολογία της πληροφορίας ήταν πολύ μακριά.
Για να αποφευχθεί οποιαδήποτε εξέγερση είναι σημαντικό να μην καταφεύγουμε στη βία. Οι βίαιες μέθοδοι έχουν καταστεί παρωχημένες. Θα είναι αρκετό να δημιουργηθεί μια τόσο ισχυρή συλλογική ρύθμιση που η ιδέα της εξέγερσης δεν θα προκύψει καν στο μυαλό των ανθρώπων. Το ιδανικό είναι να διαμορφώσετε τα άτομα από τη γέννηση, περιορίζοντας τις έμφυτες βιολογικές τους δυνατότητες. Η προετοιμασία θα συνεχιστεί μειώνοντας την ποιότητα της εκπαίδευσης για να τη μετατρέψει σε μορφή εργασιακής μαθητείας. Ένα αμόρφωτο άτομο έχει περιορισμένο ορίζοντα σκέψης και όσο περισσότερο περιορίζεται η σκέψη του σε υλικές και μέτριες ανησυχίες, τόσο λιγότερο θα μπορεί να επαναστατήσει. Θα διασφαλιστεί ότι η πρόσβαση στη γνώση είναι όλο και πιο δύσκολη και ελιτίστικη. Το χάσμα μεταξύ ανθρώπων και επιστήμης θα βαθύνει.
Οι πληροφορίες που προορίζονται για το ευρύ κοινό θα καθαριστούν από οποιοδήποτε ανατρεπτικό (δηλαδή ανταγωνιστικό) περιεχόμενο. Πάνω από όλα, καμία φιλοσοφία. Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση θα χρειαστεί να καταφύγουμε στην πειθώ και όχι στην άμεση βία: εκπομπές που αναισθητοποιούν το μυαλό, κολακεύοντας το συναισθηματικό, ενστικτώδες μητρώο θα μεταδοθούν μαζικά μέσω της τηλεόρασης.
Τα μυαλά θα απασχοληθούν με ό,τι είναι μάταιο, ευτελές και παιχνιδιάρικο. Η αδιάκοπη ομιλία και η μουσική βοηθούν το μυαλό να μην αντανακλάται.
Η σεξουαλικότητα θα είναι στην πρώτη θέση μεταξύ των ανθρώπινων συμφερόντων. Όσο για την κοινωνική αναισθησία, δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο. Θα φροντίσουμε να εκδιωχθεί η σοβαρότητα της ύπαρξης, ό,τι έχει μεγάλη αξία να γελοιοποιείται, να διατηρείται μια συνεχής συγγνώμη και απολογία για την ελαφρότητα, ώστε η ευφορία της διαφήμισης και της κατανάλωσης να γίνει ο κανόνας της ανθρώπινης ευτυχίας και πρότυπο ελευθερίας. Η προετοιμασία (ο προγραμματισμός) θα παράγει τέτοια ολοκλήρωση και ενσωμάτωση που ο μόνος φόβος (που πρέπει να διατηρηθεί) θα είναι ο αποκλεισμός από το σύστημα και επομένως η μη δυνατότητα πρόσβασης στις υλικές συνθήκες που είναι απαραίτητες για την επίτευξη της ευτυχίας. Ο μαζικός άνθρωπος που διαμορφώνεται έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται για αυτό που είναι: ένα προϊόν, ένα μοσχάρι και πρέπει να ελέγχεται όπως πρέπει να ελέγχεται ένα κοπάδι.
Οποιοδήποτε δόγμα αμφισβητεί το σύστημα πρέπει να χαρακτηρίζεται ως ανατρεπτικό και τρομοκρατικό και όσοι το υποστηρίζουν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τέτοιοι.
Έχουμε γίνει πολύ αδαείς για να το καταλάβουμε αυτό;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου