Εγώ. Το παιχνίδι της ζωής (37)-επανάληψη

Συνέχεια από Φεβρουάριος 2017

Big Data β

Το «νούμερο 2» πετά με ελικόπτερο πάνω από κάθε κεφάλι

Είναι ανησυχητική αυτή η χαρά που αποκαλύπτεται. Οι συνεχείς υποδείξεις που κάνει η ιδεολογία αυτή, πως όλα αυτά γίνονται για τον άνθρωπο, δεν κάνει τα πράγματα καλύτερα. Ο Dirk Helbing, που θέλει να οικοδομήσει στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης το FuturiCT, έναν από τους μεγαλύτερους συλλέκτες πληροφοριών στον κόσμο, και για να το κάνει έκανε αίτηση χρηματοδότησης ενός δισεκατομμυρίου ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ένωση, λέει χωρίς περιστροφές περί τίνος πρόκειται:

«Είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε να μετράμε το κοινωνικό κεφάλαιο, όπως είναι η εμπιστοσύνη, η αλληλεγγύη και η ακρίβεια(της ώρας). Αυτό είναι σημαντικό για να δημιουργήσουμε από εκεί μια οικονομική αξία...Αν μαθαίναμε πως σταθεροποιείται ή πως οικοδομείται η εμπιστοσύνη, αυτή η γνώση θα άξιζε πολλά λεφτά.²¹⁴»

Το σφάλμα αυτού του οράματος φαίνεται με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο, στην τυφλή κηλίδα, η οποία επιτρέπει στους κοινωνικούς μηχανικούς του «Big Data», να αγνοούν το γεγονός πως δημιουργούν αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Από την εμπειρία των αγορών δεν έμαθαν τίποτα άλλο εκτός από την λαιμαργία για ακόμα περισσότερα δεδομένα, περισσότερη δικτύωση, περισσότερη παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο(real time). Στο πεδίο πρόγνωσης λοιμών και επιδημιών, για το οποίο είναι πολύ περήφανοι και το οποίο χρησιμοποιούν ως πολιτική δικαιολογία, για να μαζεύουν ακόμα πιο πολλά δεδομένα, έχουν παράξει τρομερά εσφαλμένα αποτελέσματα. Ο στατιστικός Alexander Ozonoff, που εργάζεται στο «HarvardSchool of Public Health», έχει τα τελευταία χρόνια διαπιστώσει μια σημαντική στατιστική συσχέτιση μεταξύ τής διάδοσης τής ασθένειας και της διάδοσής της από τα μέσα ενημέρωσης: όσο πιο συχνά διαβάζουμε στην εφημερίδα για μια ασθένεια, τόσο πιο συχνά γίνεται η διάγνωση της.

«Ξανά και ξανά και ξανά διαπιστώνουμε, πώς όσο πιο ισχυρή η παρουσία μιας ασθένεια στα κεφάλια των ανθρώπων, και όσο πιο πολύ βρίσκεται στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, η διάγνωσή της πλησιάζει το 100%.²¹⁵»

Πολλά δεδομένα υποδεικνύουν πως αυτό ισχύει και για την αστραπιαία διάδοση της γρίπης των χοίρων. Όσο πιο ισχυρή η καθοδήγηση των μέσων ενημέρωσης από τα κλικ και τους αλγόριθμους, και όσο πιο πολύ γίνεται ο σχολιασμός σε πραγματικό χρόνο, τόσο πιο ισχυρή αυτή τάση που αναφέραμε. Την «Black Friday», με τον αυτοενισχυόμενο πανικό της, θα την έχουμε μάλλον πιο συχνά στην εποχή του «BigData».

Πέραν όμως της μαζικής αυθυποβολής, οι φίλοι του «Big Data», είναι ιδιαίτερα αδύναμοι στο πεδίο το οποίο διεκδικούν για τον εαυτό τους: την πρόγνωση. Όχι μόνο στα χρηματιστήρια, αλλά σε όλα σχεδόν τα πεδία, για τα οποία έχουμε την δυνατότητα να εξετάσουμε την ποιότητα των προγνώσεών τους(αυτό είναι τρομακτικό, αν σκεφτούμε, ότι για πολλά πεδία δεν γνωρίζουμε αν οι προγνώσεις αυτές αξιολογούνται).

Το μεγάλης επιρροής ινστιτούτο προγνώσεων ECRI, το οποίο δεν λείπει από καμιά εκπομπή που έχει σχέση με το χρηματιστήριο, διαφημίζεται με την εξής καθησυχαστική πρόταση: «Όπως δεν χρειάζεται να γνωρίζετε πως ακριβώς λειτουργεί ένας κινητήρας για να είστε σε θέση να οδηγήσετε το αυτοκίνητό σας, έτσι δεν χρειάζεται να καταλαβαίνετε και όλες τις λεπτομέρειες της οικονομίας, ώστε να είστε σε θέση να διαβάσετε σωστά τα συμπεράσματα που βγάζουν τα εργαλεία μας.» Το ECRI είχε γίνει τελευταίως θέμα συζήτησης λόγω μια δραματικά εσφαλμένης πρόγνωσης, την οποία σχολίασε λακωνικά ο Nate Silver, ένας από τους πιο σοβαρούς στατιστικολόγους των ΗΠΑ: «Ποιος χρειάζεται την όποια θεωρία, όταν κατέχει τόσες πληροφορίες;Αυτή είναι μια εντελώς λανθασμένη στάση...το ECRI έχει μια τυχαία σούπα από μεταβλητές, και συγχύζει τις συσχετίσεις με τις αιτίες.²¹⁶»

Και στο σημείο αυτό, οι αγορές είναι απλώς ο πρόδρομος. Λίγα γνωρίζουμε περί του ποια λογισμικά πρόβλεψης χρησιμοποιούν οι εφορείες, οι υπηρεσίες μετανάστευσης, οι υπηρεσίες παροχής δανείων, οι διευθυντές προσωπικού...Αυτά όμως που ακούμε από άλλα πεδία, όπως την ιατρική, αρκούν για να μας κάνουν πιο προσεκτικούς.

Ο Nate Silver αναφέρεται σε μια μελέτη του 2005, στην οποία ο ερευνητής εξέτασε τις ιατρικές προβλέψεις για φάρμακα, που βρίσκονται στην φάση δοκιμής. Προς απογοήτευση των ειδικών, είχε αποδειχθεί, πως οι περισσότερες προβλέψεις ήταν εσφαλμένες. Η μελέτη αυτή θα είχε ξεχαστεί, εάν λίγο αργότερα δεν επιβεβαίωνε τα αποτελέσματα αυτά, με τρόπο εντυπωσιακό, η φαρμακευτική εταιρία Bayer: δυο τρίτα των θετικών αποτελεσμάτων που προέκυψαν από ιατρικές μελέτες (και δημοσιεύτηκαν σε κορυφαία περιοδικά) δεν ήταν δυνατόν να επαναληφθούν²¹⁷.

Το ίδιο ισχύει και για την φούσκα ακινήτων στις ΗΠΑ. Οι εταιρίες αξιολόγησης είχαν λογισμικά πρόβλεψης, και είχαν εγκαταστήσει ένα πολύπλοκο σύστημα παρακολούθησης της αγοράς. Το ότι είχαν αξιολογήσει θετικά τα τοξικά χαρτιά, το εξηγούν με τα «απρόβλεπτα γεγονότα», με τον διάσημο «μαύρο κύκνο». Τίποτα πιο λανθασμένο. Όπως το έδειξε ο Nate Silver, η φούσκα ακινήτων ήταν κάθε άλλο παρά μαύρος κύκνος. Ήταν, σύμφωνα με τον Paul Krugman, «ένας ελέφαντας στο δωμάτιο». Αυτό όμως που ήταν πιο αποφασιστικό ήταν το εξής: όλοι αισθάνονταν πως τα πράγματα πήγαιναν στραβά.

Το 2007 έσκασε αυτή η φούσκα. Ο Nate Silver γράφει, πως «οι αναζητήσεις στη Google του όρου «φούσκα ακινήτων», είχαν δεκαπλασιαστεί μεταξύ Ιανουαρίου 2004 και Καλοκαιριού 2005. Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είχαν επιδείξει οι πολιτείες όπως η Καλιφόρνια, όπου είχαν παρατηρηθεί οι μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές των ακινήτων... Ο όρος «φούσκα ακινήτων» είχε αναφερθεί το 2001 μόνο 8 φορές στα μέσα ενημέρωσης. Το 2005 είχε αναφερθεί 3447 φορές. Η συζήτηση για την «φούσκα ακινήτων» γινόταν 10 φορές ημερησίως στα περιοδικά και εφημερίδες». Ας το σημειώσουμε: τρία χρόνια πριν το «ξαφνικό γεγονός»²¹⁸.

Η απάντηση στο αίνιγμα αυτό είναι ότι δεν οφείλεται στην έλλειψη «γνώσεως» ή «πληροφορίας». Οι «γνώσεις» αυτές απλώς εφαρμόστηκαν εσφαλμένα. Δηλαδή ως όπλα για τις δουλειές του «νούμερο 2», το οποίο δρα σε όλα τα συστήματα.

Τα κέρδη της Moodys, αποκλειστικά από το εμπόριο με τα παράγωγα, αυξήθηκαν στην δεκαετία 1997-2007 κατά 800%.

Το ρίσκο, σύμφωνα με την διατύπωση του Frank H. Knight, από το 1921, είναι κάτι στο οποίο μπορείς να βάλεις μια ετικέτα με την τιμή. Οι χαρτοπαίκτες της RAND-Corporation, είπαν πως το ρίσκο είναι κάτι το οποίο μπορείς να το μειώσεις, εάν αναγκάσεις τον αντίπαλο να προσκολληθεί στην εγωιστική του επιβίωση. Οι άνθρωποι της Moodys είπαν, πως το ρίσκο είναι κάτι, για το οποίο η τιμή πρέπει να οδηγηθεί σε τέτοια ύψη, ώστε κανείς να μην τολμήσει να επιτρέψει να σκάσει η βόμβα.

Συνεχίζεται

ΣΧΟΛΙΟ : Κύριε καί Δέσποτα, πνεύμα ΑΡΓΙΑΣ, ΠΕΡΙΕΡΓΕΙΑΣ, ΦΙΛΑΡΧΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΓΟΛΟΓΙΑΣ ΜΗ ΜΟΙ ΔΩΣ.

Αμέθυστος  

Σημειώσεις

214. Dirk Helbing, ‘Conversation: Technology: A New Kind of Socio-Inspired’.

215. Nate Silver, The Signal and the Noise: Why So Many Predictions Fail – But Some Don’t, σ. 218.

216. Nate Silver, The Signal and the Noise: Why So Many Predictions Fail – But Some Don’t, σ. 197.

217. Nate Silver, The Signal and the Noise: Why So Many Predictions Fail – But Some Don’t, σ. 11.

218.  Nate Silver, The Signal and the Noise: Why So Many Predictions Fail – But Some Don’t, σ. 22-23.