ΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΜΕ ΤΗ ΣΕΡΒΙΑ

Ένα από τα μεγάλα λάθη της κυβέρνησης που συνεχίζει να αντιμετωπίζει λογιστικά την οικονομία μας, μη αντιλαμβανόμενη πως η συνταγή του «βλέποντας και κάνοντας» δεν βοηθάει στον προγραμματισμό κανενός κλάδου, ήταν η χαμηλή στήριξη του εσωτερικού τουρισμού – με 30 εκ. € στην αρχή για 250.000 Έλληνες και με 100 εκ. € αργότερα για 750.000 που δεν γνωρίζουμε εάν πράγματι υλοποιήθηκαν. Το αναφέρουμε επειδή, συγκρίνοντας τις αναγγελίες μέτρων της κυβέρνησης γενικότερα, με αυτά που πράγματι δόθηκαν στην αγορά, βρήκαμε αρκετές διαφορές – ενώ ένα μεγαλύτερο πρόγραμμα, όπως για παράδειγμα της Πολωνίας, θα μπορούσε να είχε διατηρήσει ανοιχτές τις τουριστικές μας μονάδες, να είχε αυξήσει τις πωλήσεις ελληνικών προϊόντων εάν δίνονταν τα κατάλληλα κίνητρα και να είχαν αποφευχθεί τα επιδόματα μη εργασίας με τα δανεικά χρήματα του προγράμματος SURE.

.από Βασίλης Βιλιάρδος

Κοινοβουλευτική Εργασία

Η σύμβαση με τη Σερβία υπεγράφη στις 13 Ιουλίου του 2017, ενώ έρχεται για κύρωση τρία χρόνια μετά –  όπως έχει συμβεί με πολλές άλλες, με εξαίρεση τη συμφωνία των Πρεσπών. Καθυστέρησε δε αφενός μεν από το ΣΥΡΙΖΑ, αφετέρου από τη ΝΔ, αφού είχε προγραμματισθεί εάν δεν κάνουμε λάθος πριν το καλοκαίρι – ενδεχομένως λόγω του COVID 19.

Ο εισερχόμενος πάντως τουρισμός από τη Σερβία εφέτος το καλοκαίρι σταμάτησε γρήγορα, λόγω των κρουσμάτων – βυθίζοντας στην απραξία τις μονάδες στη βόρεια Ελλάδα. Γενικότερα βέβαια διαπιστώθηκε κακοδιαχείριση – μεταξύ άλλων με το ανεξέλεγκτο άνοιγμα των συνόρων από χώρες με πολλά κρούσματα, όπως από την Ιταλία, τη Μ. Βρετανία, τη Σουηδία και το Βέλγιο, καθώς επίσης με γεμάτα αεροπλάνα παρά τους κινδύνους.

Το χειρότερο, χωρίς καμία αντίστοιχη ωφέλεια όσον αφορά τα τουριστικά έσοδα, αφού διακινήθηκε ένας σχετικά μεγάλος αριθμός τουριστών με χαμηλή μέση δαπάνη – με αποτέλεσμα να αναμένονται εισπράξεις κάτω των 3,5 δις € από 18,2 δις € το 2019, προοιωνίζοντας ένα εφιαλτικό Φθινόπωρο για την Ελλάδα.

Μόνο τον Ιούνιο είχαμε 1,5 εκ. τουρίστες από 6 εκ. τον ίδιο μήνα του 2019 – ενώ τα σύνορα μας παρέμειναν κλειστά λόγω των εντολών της ΕΕ, για χώρες με μικρότερο αριθμό τουριστών αλλά με μεγαλύτερη μέση δαπάνη, όπως οι Η.Π.Α., όπου ακόμη και οι ομογενείς μας στερήθηκαν το ετήσιο ταξίδι στην πατρίδα τους (πρακτικά).

Περαιτέρω, ένα από τα μεγάλα λάθη της κυβέρνησης που συνεχίζει να αντιμετωπίζει λογιστικά την οικονομία μας, μη αντιλαμβανόμενη πως η συνταγή του «βλέποντας και κάνοντας» δεν βοηθάει στον προγραμματισμό κανενός κλάδου, ήταν η χαμηλή στήριξη του εσωτερικού τουρισμού – με 30 εκ. € στην αρχή για 250.000 Έλληνες και με 100 εκ. € αργότερα για 750.000 που δεν γνωρίζουμε εάν πράγματι υλοποιήθηκαν (πρακτικά).

Το αναφέρουμε επειδή, συγκρίνοντας τις αναγγελίες μέτρων της κυβέρνησης γενικότερα, με αυτά που πράγματι δόθηκαν στην αγορά, βρήκαμε αρκετές διαφορές – ενώ ένα μεγαλύτερο πρόγραμμα, όπως για παράδειγμα της Πολωνίας, θα μπορούσε να είχε διατηρήσει ανοιχτές τις τουριστικές μας μονάδες, να είχε αυξήσει τις πωλήσεις ελληνικών προϊόντων εάν δίνονταν τα κατάλληλα κίνητρα και να είχαν αποφευχθεί τα επιδόματα μη εργασίας με τα δανεικά χρήματα του προγράμματος SURE.

Δυστυχώς η αποτυχία αφορά και την υγεία, όπου αμφιβάλλουμε για τους αριθμούς που δόθηκαν στη δημοσιότητα – σύμφωνα με τους οποίους εισήλθαν στην Ελλάδα 2,5 εκ. τουρίστες από την 1η Ιουλίου έως τις 16 Αυγούστου, με μόλις 615 κρούσματα σε 319.000 ελέγχους που διενεργήθηκαν. Συνολικά όμως είχαμε 7.075 καταγεγραμμένα κρούσματα έως τις 16 Αυγούστου, εκ των οποίων περισσότερα από τα μισά θεωρούνται ορφανά ή εγχώρια – κάτι για το οποίο έχουμε πολλές επιφυλάξεις, ειδικά αφού ο δείκτης μετάδοσης ξεπέρασε το 1 μετά την 20η Ιουλίου.

Θεωρούμε πάντως ντροπή να θέλει να πιστωθεί η κυβέρνηση την επιτυχία των πρώτων μηνών, χρεώνοντας τους Έλληνες για τη μετέπειτα αποτυχία της – προσπαθώντας να μας πείσει πως η άνοδος των κρουσμάτων δεν οφείλεται στον τουρισμό, αλλά είναι εγχώρια. Είναι ξεκάθαρο δε πως η πανδημία χρησιμοποιείται κατά το δοκούν από τους ιθύνοντες – μεταξύ άλλων για να καλύψουν τις αποτυχίες τους στην οικονομία, όπου όλοι οι δείκτες είναι στο κόκκινο, έχοντας ξεκινήσει την καθοδική τους πορεία ήδη από το τέταρτο τρίμηνο του 2019, πριν τον COVID-19.

Όσον αφορά τώρα τα μέτρα που λαμβάνονται πάντοτε καθυστερημένα, δεν είναι η λύση που χρειάζεται η Ελλάδα – αφού όπως έχουμε τονίσει δεκάδες φορές, χρειάζεται αλλαγή του οικονομικού μας μοντέλου, έτσι ώστε να παράγουμε πλούτο. Τα χρήματα των επιδοτήσεων θα τελειώσουν γρήγορα και τα 72 δις €, συμπεριλαμβανομένων των δανείων του Ταμείου Ανασυγκρότησης, δεν θα φτάσουν ούτε για την κάλυψη των ελλειμμάτων μας – ενώ τα 40 δις € από αυτά, αφορούν τα προγράμματα ΕΣΠΑ και ΚΑΠ που θα δοθούν σταδιακά τα επόμενα επτά χρόνια, χωρίς να πρόκειται για κάτι καινούργιο.

Χώρες πάντως με μεγάλη εξάρτηση από τον τουρισμό και με ένα τόσο έντονα προ-κυκλικό μοντέλο όπως η Ελλάδα, είναι καταδικασμένες – ενώ εκτός από την αλλαγή του οικονομικού μας μοντέλου, απαιτείται επί πλέον η αναθεώρηση του τουριστικού, μακριά από τη μαζική του μορφή χαμηλού κόστους, καθώς επίσης από την εξάρτηση του από εταιρείες, όπως η γερμανική TUI.

Οι συνέπειες της χρεοκοπίας της Thomas Cook θα έπρεπε να μας είχαν ήδη διδάξει – υπενθυμίζοντας πως η επικέντρωση στον τουρισμό επιβλήθηκε από την πολιτική των μνημονίων που ήθελε τη μετατροπή μας στα γκαρσόνια της Ευρώπης, με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό του ως προς το ΑΕΠ μας συγκριτικά με το 2010, όπως συνέβη επίσης στην Πορτογαλία.

Η στροφή σε νέες αγορές και σε καινούργιες μορφές τουρισμού, όπως ο Προσκυνηματικός, ο χειμερινός, ο αγροτοτουρισμός ή ο ιαματικός που αναφέρεται στη συμφωνία με τη Σερβία, είναι απαραίτητη – πόσο μάλλον υπό τις σημερινές συνθήκες, έχοντας την άποψη πως θα αργήσει αρκετά η επιστροφή στην κανονικότητα, όσον αφορά τον τουρισμό γενικότερα.

Συνεχίζοντας, με στοιχεία του 2018 επισκέφθηκαν την Ελλάδα 1,2 εκ. Σέρβοι, εκ των οποίων το 80% για διακοπές – ενώ τη Σερβία και κυρίως το Βελιγράδι 67.000 Έλληνες (πρακτικά). Η ίδια η Σερβία είχε μόλις 1,7 εκ. τουρίστες το 2018, κυρίως από τη σερβική κοινότητα της Βοσνίας, από την Κίνα, τη Βουλγαρία, την Κροατία και τη Γερμανία – με τα τουριστικά της έσοδα να είναι μόνο 2,9 δις € ή στο 6,9% του ΑΕΠ της, πιθανότατα μαζί με τον εγχώριο.

Για λόγους τώρα ιστορικούς, πολιτισμικούς, οικονομικούς και γεωπολιτικούς, πιστεύουμε πως πρέπει να είναι θερμές οι σχέσεις μας με τη Σερβία – ενώ μέσω του τουρισμού είναι πιο εύκολο να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, δημιουργώντας επί πλέον ευρύτερες επιχειρηματικές συνέργειες. Λογικά η Σερβία θα μπορούσε να βοηθηθεί σημαντικά από την τεχνογνωσία μας στον τουρισμό – ενώ η Ελλάδα θα ήταν σωστό να λειτουργήσει ως τροφοδότης, για μεταφορές τουριστών προς τη Σερβία, με συνδυασμένα πακέτα διακοπών.

Οι μεταφορές εδώ θα ήταν σημαντικές, με την καλύτερη οδική, σιδηροδρομική και αεροπορική σύνδεση των δύο χωρών – έτσι ώστε να καλύπτονται οι αποστάσεις ευκολότερα και γρηγορότερα.

Στη συμφωνία τώρα, δεν αναγράφονται μεγάλα έξοδα από το ΓΛΚ – ενώ τα πιο σημαντικά είναι τα 265.000 € για συνέδρια. Εμείς θα προτείναμε να δαπανηθούν περισσότερα, έτσι ώστε να αναπτυχθούν οι νέες μορφές τουρισμού – όπως ο Προσκυνηματικός, ο χειμερινός, ο ιαματικός κλπ.

Στο άρθρο 1 τώρα, όπου τίθεται το πλαίσιο για την προώθηση της συνεργασίας στον τουρισμό, δεν έχουμε να προσθέσουμε κάτι σημαντικό.

Στο άρθρο 2, τοποθετείται ως στόχος η αύξηση των τουριστικών ροών μεταξύ των δύο χωρών – καθώς επίσης η συνεργασία φορέων και επιχειρήσεων του κλάδου, στη Σερβία και στην Ελλάδα. Είναι σχετικά αόριστο βέβαια, ως προς τους στόχους του, αφού είναι εμφανώς ετεροβαρής η σχέση – με την έννοια ότι, είναι ασφαλώς πολύ περισσότεροι οι Σέρβοι τουρίστες που επισκέπτονται την Ελλάδα, από ότι Έλληνες τη Σερβία.

Ειδικά εφέτος, η πανδημία έχει αποτρέψει την τουριστική κίνηση από τη Σερβία – οπότε θα μπορούσε να προστεθεί μία αναφορά σε λόγους ανωτέρας βίας που θα απέτρεπαν τον τουρισμό στις δύο χώρες, αν και ίσως δεν χρειάζεται, αφού δεν προβλέπονται ρήτρες μη συμμόρφωσης.

Στο άρθρο 3, προβλέπεται η προώθηση διαφημιστικού υλικού για τον τουρισμό και η συμμετοχή τουριστικών οργανισμών σε εκθέσεις στο άλλο συμβαλλόμενο μέρος. Λογικά αφορά περισσότερο την προβολή της Σερβίας στην Ελλάδα – αφού η Ελλάδα είναι οικεία στους Σέρβους, όσον αφορά τον τουρισμό.

Προβλέπονται όμως μόνο 265.000 € για προβολή την περίοδο 2020-2022 – ένα ποσόν που θεωρούμε σχετικά χαμηλό. Επίσης χαμηλό θεωρούμε το κόστος για τα ταξίδια εξοικείωσης των τουριστικών πρακτόρων – όπου, σύμφωνα με το ΓΛΚ, το κόστος εκτιμάται από 25.000 έως 30.000 € ετησίως.

Αναφέρεται επί πλέον συνεργασία στην τουριστική εκπαίδευση – προφανώς προς όφελος της Σερβίας, αφού η τουριστική βιομηχανία της είναι πολύ μικρότερη της Ελληνικής. Δεν παρέχεται πάντως κάποιο κόστος από το ΓΛΚ για αυτήν την εκπαίδευση – ενώ θα μπορούσε να είναι υψηλό.  Εναπόκειται στους υπουργούς;

Στο άρθρο 4 τίθεται ως στόχος η προώθηση νέων εναλλακτικών μορφών τουρισμού, κάτι που θεωρούμε θετικό – επειδή αυτές είναι μορφές που χρειάζεται να προωθήσει και η Ελλάδα, για να διαφοροποιήσει το τουριστικό της μοντέλο, για να αυξήσει τα έσοδα της αφού δεν αφορά μαζικά πακέτα, καθώς επίσης για να επιμηκύνει την τουριστική της περίοδο. Το κόστος πάντως εδώ τοποθετείται στα 40.000 € από το ΓΛΚ και φαίνεται αρκετά χαμηλό.

Στο άρθρο 5, προβλέπεται η διευκόλυνση επενδύσεων Σέρβων και Ελλήνων επιχειρηματιών. Εν προκειμένω, τις τελευταίες δύο δεκαετίες υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για επενδύσεις στη κτηματαγορά και στα ξενοδοχεία –  ειδικά στο Βελιγράδι που χαρακτηρίζεται ως το «Βερολίνο των Βαλκανίων», λόγω της αύξησης της αξίας των ακινήτων, με σημαντικές ελληνικές ξενοδοχειακές επενδύσεις (πρακτικά)

Προωθούνται επί πλέον μεγάλα επιχειρηματικά εγχειρήματα στον τομέα του Real Estate στο Βελιγράδι τον τελευταίο καιρό – όπως το συγκρότημα Belgrade Waterfront. Πρόκειται για ένα τρόπον τινά «μίνι Ελληνικό» που συζητείται από το 2014 – συναντάει όμως πολλές αντιδράσεις, παρά το ότι διενεργήθηκαν πάνω από 200 κατεδαφίσεις κτηρίων για να δημιουργηθεί χώρος.

Η επένδυση σχεδιάζεται από την Eagle Hills του Abu Dhabi, η οποία είχε εμπλακεί στο Ελληνικό, αλλά αποχώρησε το 2019 – ενώ θα είναι της τάξης των 2,7 δις €, όσο περίπου το 1/3 του Ελληνικού, σε έκταση 1.800 στερεμάτων, επίσης όσο το 1/3 του Ελληνικού, με 6.000 διαμερίσματα για 14.000 κατοίκους, με 8 ξενοδοχεία και με έναν ουρανοξύστη ύψους 168 μέτρων ή 40 ορόφων που θα είναι ο υψηλότερος των Βαλκανίων (πρακτικά)

Τέλος, όσον αφορά τις επενδύσεις Σέρβων στην Ελλάδα, θα θέλαμε να ρωτήσουμε εάν οι ρυθμίσεις του άρθρου σημαίνουν ότι, θα μπορούν να συμμετάσχουν σε προγράμματα της ΕΕ, όπως τα ΕΣΠΑ – οπότε στον ανταγωνισμό για τους πόρους.

Στα άρθρα 6, 7, 8, 9 και 10 δεν έχουμε σχόλια, ενώ στο άρθρο 11, όπου προβλέπεται η επίλυση των διαφορών μέσω της διπλωματικής οδού και όχι των δικαστηρίων, έχουμε μεγάλες επιφυλάξεις. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη υπάρχει σε πολλές άλλες συμβάσεις που έχουν επικυρωθεί –  ενώ έχουμε εκφράσει την αντίθεση μας, επειδή θα προτιμούσαμε τη δυνατότητα προσφυγής στα δικαστήρια.

Κλείνοντας με το άρθρο 12, όπου δίνεται η δυνατότητα αυτόματης ανανέωσης ανά πενταετία της σύμβασης κατά τη λήξη της, μετά από έγγραφη γνωστοποίηση τουλάχιστον έξι μήνες πριν, δεν έχουμε κανένα σχόλιο.

Σε γενικές γραμμές πάντως θεωρούμε πως πρόκειται για μία γενικόλογη συμφωνία, χωρίς καθορισμένες δεσμεύσεις και ρήτρες – καθώς επίσης με πολύ χαμηλές δαπάνες προώθησης των δράσεων της.

Μόνη της λοιπόν δεν θα οδηγήσει σε σημαντικές εξελίξεις – ενώ εναπόκειται στα δύο μέρη να δείξουν ενδιαφέρον για την προώθηση του τουρισμού, καθώς επίσης των επιχειρηματικών και οικονομικών σχέσεων τους, οι οποίες είναι παραδοσιακά αρκετά καλές, λόγω των ιστορικών και πολιτιστικών τους δεσμών.

https://analyst.gr/2020/09/09/to-touristiko-egklima-kai-i-simvasi-me-ti-servia/