Συνέχεια από: Παρασκευή, 25 Σεπτεμβρίου 2020
ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΤΡΙΒΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΥ
4) Ο έσχατος διωγμός τής Εκκλησίας (συνέχεια)
δ) Η διάσωση και διατροφή τής Εκκλησίας στην έρημο.
Οι περισσότεροι Χριστιανοί θα καταφύγουν σε έρημους τόπους, κυρίως σε όρη και σπηλιές, ή θα κινούνται συνέχεια μεταβαίνοντας από πόλη σε πόλη1196. Η σωτηρία τους θα είναι δωρεά του Θεού. Η Θεία Χάρις θα τους οδηγήσει σε ορισμένους τόπους, όπου θα κρυφτούν και θα σωθούν χωρίς να βλέπουν τα ψευτοθαύματα και τα « φόβητρα » του Αντιχρίστου1197. Εκεί, οι Χριστιανοί θα ρίχνουν χώμα και στάχτη στις κεφαλές τους και θα προσεύχονται νύχτα και ημέρα με δάκρυα, στεναγμούς και πολλή ταπείνωση1198. Κατά τον ιερό Αυγουστίνο η Εκκλησία, όπως ένα καράβι που έχει πέσει σε μεγάλα κύματα και καταιγίδες, και όπως έκαναν σε παρόμοια περίπτωση οι μαθητές του Χριστού, θα καλεί τον Κύριο να ξυπνήσει και να διατάξει τους ανέμους των πειρασμών να παύσουν για ν’ αποκατασταθεί η γαλήνη. Και θα προσεύχεται: « Ἀνάστηθι Κύριε, ὑψωθήτω ἡ χείρ σου, μή ἐπιλάθη τῶν πενήτων σου εἰς τέλος »1199. Σύμφωνα με τον Άγιο Ρωμανό τον μελωδό οι Χριστιανοί θα προσεύχονται ζητώντας απ’ τον Χριστό να τους σώσει και να εμφανιστεί για να δώσει τέλος στην ταλαιπωρία τους με τα εξής λόγια: “ Ἐπίβλεψον καί σῶσον τούς δούλους σου… Ἐμφάνηθι, κριτά δικαιότατε ”1200. Ο Άγιος Εφραίμ γράφει: « Ὁ γάρ ἅγιος Θεός θεωρῶν αὐτούς οὕτως ἐν κλαυθμῷ ἀμυθήτῳ καί πίστει εἰλικρινεῖ, σπλαχνίζεται ἐπ’ αὐτούς, ὡς πατήρ φιλόστοργος, καί διατηρεῖ αὐτούς, ἔνθα ἀπεκρύβησαν »1201.
Αναφορά στην καταφυγή τών Χριστιανών στις ερήμους γίνεται και στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία. Κατά τον συγγραφέα τού « Περί Συντελείας » οι Χριστιανοί θα κρυβούν στα όρη και τα σπήλαια, όπου με δάκρυα και συντετριμμένη καρδία θα αναζητήσουν τον φιλάνθρωπο Θεό. Αυτός θα τους αποσπάσει απ’ τις παγίδες τού Αντιχρίστου, θα τους διασώσει απ’ τα χαλεπά σκάνδαλά του και αοράτως θα τους σκεπάσει με την δεξιά του χείρα1202. Κατά τούς Ανδρέα και Αρέθα Καισαρείας, όπως συνέβαινε πάντα σε περιόδους διωγμών, έτσι και την εποχή τού Αντιχρίστου, οι Χριστιανοί θα καταφύγουν στις ερήμους1203. Στις ερήμους, που είναι γεμάτες από κάθε αρετή και θεοφιλία, ζώντας μακριά από κάθε κακία και ηδονή, θα αποφύγουν τις προσβολές των δαιμόνων1204.
ε) Ο θαυμασμός τών Πατέρων της Εκκλησίας για τους μάρτυρες και τούς πιστούς Χριστιανούς τής εποχής τού Αντιχρίστου.
Οι Πατέρες αισθάνονται απερίγραπτο θαυμασμό και δέος για τους μάρτυρες της εποχής του Αντιχρίστου• θαυμασμό που εκφράζουν απερίφραστα γι’ αυτούς που θεωρούν ανώτερους όλων των προηγουμένων Αγίων. Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων διερωτάται με απορία γεμάτη θαυμασμό και δέος: « Τις ἆρα μακάριος ὁ ὑπέρ Χριστοῦ μετ᾿ εὐλαβείας μαρτυρῶν τότε; »1205. Οι μάρτυρες εκείνου του διωγμού θα υπερέχουν έναντι όλων των υπολοίπων μαρτύρων των προηγουμένων εποχών1206. Και αυτό διότι οι μεν πρώτοι ενίκησαν τους υπασπιστές του διαβόλου, ενώ οι δεύτεροι θα καταπαλαίσουν και θα κατανικήσουν αυτόν τον ίδιο τον Σατανά1207. Παλαιότερα, ο Σατανάς ήταν δεμένος και φυλακισμένος, με περιορισμένες δυνάμεις. Την εποχή του Αντιχρίστου, όμως, ο Σατανάς θα έχει λυθεί, θα είναι ελεύθερος και θα έχει λάβει τέτοια δύναμη, όμοια της οποίας δεν είχε ποτέ στο παρελθόν1208.
Άλλωστε, οι παλαιότεροι μάρτυρες είχαν ν’ αντιμετωπίσουν διώκτες που μόνο φόνευαν, ενώ στην περίπτωση του Αντιχρίστου η προτροπή για την επιλογή του κακού θα είναι διπλή, προτροπή όχι μόνο φόβου και απειλών αλλά και προτροπή απάτης με φανταστικά θαύματα και απατηλές αναστάσεις νεκρών1209. Κατά τον Αυγουστίνο ο πρώτος διωγμός της Εκκλησίας ήταν βίαιος, όταν με φόνους και βασανιστήρια οι Χριστιανοί εξαναγκάζονταν να θυσιάσουν. Ο δεύτερος διωγμός είναι πονηρός και διεξάγεται απ’ τους αιρετικούς και τους ψευδαδέλφους. Απομένει ο τρίτος διωγμός που θα έρθει απ’ τον Αντίχριστο και απ’ τον οποίο τίποτε δεν θα είναι περισσότερο επικίνδυνο. Γιατί θα είναι, ταυτόχρονα, βίαιος και πονηρός. Βίαιος λόγω της αυτοκρατορικής εξουσίας του Αντιχρίστου, και πονηρός λόγω των ψευτοθαυμάτων του1210.
Οι Άγιοι Αυγουστίνος και Εφραίμ εκφράζουν τον θαυμασμό τους όχι μόνο για τους μάρτυρες των εσχάτων αλλά και για όλους τους πιστούς Χριστιανούς τού τέλους των καιρών. Ο ιερός Αυγουστίνος διερωτάται: « Τί θα είμαστε εμείς, που αντιμετωπίζουμε τον εχθρό ενώ είναι δέσμιος, σε σύγκριση με τους πιστούς και τους Αγίους εκείνης της εποχής που θα τον νικήσουν όταν θα έχει ελευθερωθεί και θα έχει αυξημένες δυνάμεις »1211; Και ο Άγιος Εφραίμ ερωτά: « Ποιός άραγε θα είναι ο μακάριος που θα έχει αδαμάντινη ψυχή, ικανή να υποφέρει με γενναιότητα όλα τα σκάνδαλα της εποχής των εσχάτων; Ποιός θα είναι αυτός ο άνθρωπος ο άξιος του μακαρισμού όλων των αγγελικών ταγμάτων; »1212.
Ο Άγιος Εφραίμ, μάλιστα, για να τονίσει την αρετή εκείνων των ανδρών, την αντιπαραβάλλει προς την δική του « δειλία » λέγοντας πως αυτός πτοήθηκε εξ αιτίας και αυτής μόνης της σκέψης τού δράκοντος Αντιχρίστου1213. Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία ο συγγραφεύς τού Περί Συντελείας ερωτά ρητορικά: « Αυτοί που θα νικήσουν τον ίδιο τον διάβολο ποιών εγκωμίων και στεφάνων δεν θα απολαύσουν απ’ τον βασιλέα Χριστό; »1214.
Σημειώσεις1196. Βλ. Ιππολύτου, Περί Χριστού και Αντιχρίστου, LXI, σελ. 219, « κρατήσει ὁ τύραννος διώκων τήν ἐκκλησίαν φεύγουσαν “ ἀπό πόλεως είς πόλιν ” καί ἐν ἐρημίᾳ κρυβομένην καί ἐν τοῖς ὄρεσιν, ἔχουσαν μεθ’ ἑαυτῆς οὐδέν ἕτερον εἰ μή τάς “ δύο πτέρυγας τοῦ ἀετοῦ τοῦ μεγάλου ”, τουτέστι τήν εἰς Χριστόν πίστιν, ὅς ἐκτείνας τάς ἁγίας χεῖρας ἐπί τῷ ξύλῳ ἥπλωσε δύο πτέρυγας, δεξιάν καί εὐώνυμον, προσκαλούμενος πάντας τούς εἰς αὐτόν πιστεύοντας καί σκεπάζων “ὡς ὄρνις νεοσσούς ” ». Βλ. και Βικτωρίνου και Ιερωνύμου, Ε.Α., CCEL, σελ. 356, CSEL, 112-113.
1197. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 126, « Καί δωρεῖται αὐτοῖς τοῦτο παρά Θεοῦ τοῦ ἁγίου, καί ὁδηγεῖ αὐτούς ἡ χάρις εἰς τόπους ὡρισμένους, καί σώζονται κρυπτόμενοι ἐν ταῖς ὁπαῖς καί τοῖς σπηλαίοις, μή βλέποντες τά σημεῖα καί τά φόβητρα τοῦ Ἀντιχρίστου ».
1198. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 114, « Εἰσί γάρ πολλοί εὑρισκόμενοι τότε εὐάρεστοι τῷ Θεῷ, δυνάμενοι σωθῆναι ἐν ὄρεσι καί ἐν ἐρήμοις τόποις, ἐν πολλαῖς δεήσεσι καί κλαυθμοῖς ἀφορήτοις », και σελ. 125, « Πολλοί μέν οὖν τῶν ἁγίων, ὅσοι τότε εὐρεθῶσιν εἰς τήν ἔλευσιν τοῦ μιαροῦ, ἐκχέουσι, ποταμηδόν τά δάκρυα ἐν στεναγμοῖς προς τόν Θεόν τόν Ἅγιον τοῦ ρυσθῆναι τοῦ Δράκοντος. Καί φεύγουσιν ἐν σπουδῆ μεγάλη ἐν ἐρἠμοις, καί κρύπτονται ἐν ὄρεσι καί σπηλαίοις μετά φόβου, καί πάσσουσι γῆν καί σποδόν ἐπί τάς κεφαλάς, δεόμενοι νυκτός καί ἡμέρας ἐν πολλῆ ταπεινώσει ».
1199. Βλ. Ψαλμοί, 9,33, και Αυγουστίνου, Εxposition on the book of Psalms, NPNF, Series I, vol VIII, CCEL, X, σελ. 39.
1200. Ρωμανού, Εις την Β΄ Παρουσίαν, Ι΄, σελ. 270, « ὁ διωγμός δέ ἐπικρατήσει ὁ κατά τῶν ἁγίων, καί ἐν ὄρεσιν ἐρήμοις καί βουνοῖς καί τοῖς σπηλαίοις γίνονται φυγάδες φόβῳ τοῦ τυράννου τόν δράκοντα ἐκκλίνοντες, βοῶντες: “ Ἐπίβλεψον καί σῶσον τούς δούλους σου, κριτά δικαιότατε ” », και ΙΒ΄, σελ. 270, « διόπερ οἱ δίκαιοι “ Ἐμφάνηθι ”, κράζουσι, ” κριτά δικαιότατε ” ».
1201. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 114.
1202. Βλ. Περί Συντελείας, XXXIII, σελ. 288, « καί ἐκφεύξουσιν ἐκ τῶν χειρῶν αὐτοῦ καί ἐπί τά ὄρη καί ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς κατακρυβήσονται καί μετά δακρύων καί συντετριμμένης καρδίας ζητήσουσι τόν φιλάνθρωπον, καί αὐτός ἐκσπάσει αὐτούς ἐκ τῶν βρόχων αὐτοῦ καί διασώσει ἐκ τῶν σκανδάλων αὐτοῦ τῶν χαλεπῶν καί ἀοράτως σκεπάσει αὐτούς τῇ χειρί αὐτοῦ τῇ δεξιᾷ τούς ἀξίως αὐτῷ καί δικαίως προσπίπτοντας ».
1203. Βλ. Ανδρέα Καισαρείας, Ε.Α., ΛΓ΄, 324-5, « Εἰκός δέ καί τήν αἰσθητήν ἔρημον σώζειν τούς ἐν ὄρεσι καί σπηλαίοις καί ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς διά τήν τοῦ ἀποστάτου καί ψευδοχρίστου ἐπιβουλήν φεύγοντας, καθά καί πρώην τους μάρτυρας ».
1204. Βλ. Ανδρέα, Ε.Α., ΛΓ΄, 324 και ΛΕ΄, 329, « Καί αἱ δύο διαθῆκαι δι’ ὧν πάντως αἱ πτέρυγες τοῦ ἀετοῦ σημαίνονται ὅπως ταύταις μετεωροιποροῦσα εἰς τήν ἔρημον, πάσης διύγρου ἡδονῆς πολιτείαν τρέφηται ἀεί μέν, εν δέ τῇ τοῦ Ἀντιχρίστου παρουσίᾳ μάλιστα … καί οἱ κατά τήν αἰσθητήν ἔρημον ἐν ὅρεσι καί σπηλαίοις κρυπτόμενοι, τοῦτον ἔσθ’ ὅτε φεύξονται », Αρέθα, Ε.Α., ΛΓ΄, σελ. 357-8, « Ἡ δέ τῆς γυναικός φυγή εἰς τήν ἔρημον, τήν τῶν ἐκλεκτῶν σημαίνει, ἥν ἐπί παρουσίας τοῦ Ἀντιχρίστου ὑπό τοῦ διαβόλου ἐνεργουμένης, φεύξονται οἱ κορυφαιότατοι τῆς Ἐκκλησίας, ἐκ τῶν πολιτικῶν θορύβων καί κοσμικῶν φεύγοντες ἡδονῶν. Φεύξονται δέ ὅπου σύνηθες αὐτοῖς ἐν θλίψει ὑποχωρεῖν, κατά τό Κύριε, ἐν θλίψει ἐμνήσθημέν σου. Ἡ μνήμη δέ δι᾿ ἐγκρατείας. Πᾶς γάρ, φησίν ὁ Παύλος, ὁ ἀγωνιζόμενος πάντα ἐγκρατεύεται. Εἰς τήν ἔρημον οὗν ὑποστέλλοντες ἑαυτούς οἱ τρόφιμοι τῆς Ἐκκλησίας τηνικάδε πάσης ἡδονῆς καί κακίας, πάμφορον δέ πάσης ἀρετῆς καί Θεοφιλίας, ἐκεῖ τᾶς προσβολάς τῶν δαιμόνων διαφεύξονται. Εἰκός δέ καί τήν αἰσθητήν ἔρημον διασώζειν τούς ἐν ὄρεσι καί σπηλαίοις καί ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς κάι τήν τοῦ ἀποστάτου ἐπιβουλήν ἑαυτούς, ὡς καί πρότερον τούς Χριστοῦ μάρτυρας », και ΛΔ΄, σελ. 365.
1205. Κυρίλλου, Κατήχησις, ΙΕ΄, ΙΖ΄, 893 και Ε.Π.Ε., σελ. 144.
1206. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΖ΄, P.G. 33, 893 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 144, « ὑπέρ γάρ πάντας μάρτυρας ἐγώ φημί εῖναι τους τότε μάρτυρας ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Περί Συντελείας, XXX, σελ. 288, « Μακάριοι οἱ τότε νικήσαντες τον τύραννον, ὅτι παρά τους πρώτους μάρτυρας ἐνδοξότεροι και ὑψηλότεροι ἔχουσιν ἀναδειχθήναι », και Όσιος Ανδρέας ο διά Χριστόν σαλός, Έκδοση Γ΄, Αττική, 1986, σελ. 215, « Και όλοι βέβαια οι Άγιοι είναι μακάριοι. Τρισμακάριοι, όμως, θα είναι όσοι μαρτυρήσουν την εποχή του Αντιχρίστου ».
1207. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΖ΄, P.G. 33, 893 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 144, « Οἱ μεν γάρ πρό τούτου μόνοις ἀνθρώποις ἐπάλαισαν, οἰ δε ἐπί τοῦ ἀντιχρίστου αὐτῶ τῶ Σατανᾶ πολεμήσουσι ». Στην ευρύτερη χριστιανική γραμματεία βλ. Περί Συντελείας, XXX, σελ. 288, « Οἱ γάρ μάρτυρες πρώην τους αὐτοῦ ὑπασπιστάς ἐνίκησαν, οὗτοι δε αὐτόν τον διάβολον υἱόν τῆς ἀπωλείας καταπαλαίσαντες και νικηταί γενόμενοι ποίων οὖν ἐγκωμίων και στεφάνων οὐ κατακοσμηθήσονται παρά τοῦ βασιλέως ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ; ».
1208. Βλ. Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, Κ΄, Η΄, σελ. 92 και ΙΘ΄, 119.
1209. Βλ. Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΕ΄, ΙΖ΄, P.G. 33, 893 και Ε.Π.Ε. 2, σελ. 144, « και οἱ μέν πρότερον διώκοντες βασιλεῖς ἐφόνευον μόνον, νεκρούς δε οὐ προσεποιοῦντο ἐγείρειν, οὐδέ σημείων και τεράτων φαντασίας ἐδείκνυον. Ὧδε δε και τοῦ φόβου και τῆς ἀπάτης προτροπή κακή ὥστε πλανᾶσθαι εἰ δυνατόν, και τους ἐκλεκτούς ».
1210. Βλέπε σχετικά Αυγουστίνου, Exposition on the Book of Psalms,ο.π., X, σελ. 39.
1211. Αυγουστίνου, Η Πολιτεία του Θεού, Κ΄, Η΄, σελ. 92.
1212. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 114, « Τις ἄρα ἔχων οὕτως ψυχήν ἀδαμαντίνην, ὥστε φέρειν γενναίως ἅπαντα τα σκάνδαλα; Τις ἄρα ἐστίν οὕτως, ὡς προείπον, ἄνθρωπος, ἵνα πάντες Ἅγγελοι μακαρίσωσιν αὐτόν; ».
1213. Βλ. Εφραίμ, Λόγος εις την Παρουσίαν του Κυρίου, σελ. 114, « Ἐγώ γάρ, ἀδελφοί φιλοχριστοι και τέλειοι, ἐπτοήθην ἐξ αὐτῆς τῆς μνήμης τοῦ Δράκοντος, μελετῶν εἰς ἐαυτόν την θλίψιν την μέλλουσαν ἔσεσθαι τοῖς ἀνθρώποις ἐν τοῖς καιροῖς ἐκείνοις … ».
1214. Περί Συντελείας, XXX, σελ. 288.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου