Του Matthew Namee
Είναι από καιρό κοινό μυστικό ότι η εκλογή του Πατριάρχη Αθηναγόρα ως Οικουμενικού Πατριάρχη οργανώθηκε ή τουλάχιστον διευκολύνθηκε από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ως ιστορικός όμως μου είναι δύσκολο να γράψω για αυτό καθ’ ότι τα αποδεικτικά στοιχεία για τέτοιου είδους πράγματα κρατιούνται συνήθως στο σκοτάδι. Μερικές φορές όμως κάτι θα διαρρεύσει. Πρόσφατα κοιτούσα κάποια παλιά έγγραφα στα αρχεία της CIA που κυκλοφόρησαν στο πλαίσιο του Νόμου για την Ελεύθερη Διακίνηση Πληροφοριών (FOIA). Ένα αρχείο περιέχει σωρεία εγγράφων από τον πρόγονο της CIA, το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών (σ.σ. εφεξής ΓΣΥ), το οποίο αφορά την Ελλάδα κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσα στις 300 περίπου σελίδες αυτού του PDF είναι θαμμένα διάφορα στοιχεία που αναφέρονται στον Αθηναγόρα, ο οποίος ήταν τότε Αρχιεπίσκοπος της Βορείου και Νοτίου Αμερικής.
Σε ένα εσωτερικό σημείωμα του ΓΣΥ με ημερομηνία 26η Μαρτίου 1942, ένας μυστικός πράκτορας ονόματι Ulius L. Amoss έγραψε στον πράκτορα συνάδελφό του ονόματι David Burns το κάτωθι:
«Ο Αρχιεπίσκοπος ήταν εξαιρετικά ευχαριστημένος που σε συνάντησε και γευμάτισε μαζί σου. Μου είπε ότι όλες οι υποδομές του οργανισμού του είναι στην διάθεσή μας. Το έθεσε με την εξής φράση:
‘Έχω τρεις Επισκόπους, τριακόσιους ιερείς και έναν μεγάλο και ευρέως εξαπλούμενο οργανισμό. Όλοι υπό τις διαταγές μου βρίσκονται υπό τις διαταγές σας. Μπορείτε να τους δώσετε εντολές για οποιαδήποτε εξυπηρέτηση θέλετε. Δεν θα υπάρξουν ερωτήσεις και οι οδηγίες σας θα εκτελεστούν πιστά. Παρακαλώ πείτε το αυτό στον κ. Μπερνς εκ μέρους μου.’»
Έναν μήνα αργότερα, στις 25 Απριλίου, ο 56χρονος Έλληνας Αρχιεπίσκοπος προσπάθησε να ενταχθεί στον Στρατό των ΗΠΑ. Απορρίφθηκε.
Λίγες εβδομάδες αργότερα, στις 14 Μαΐου, ο Ulias Amoss, ο ίδιος πράκτορας που έγραψε το σημείωμα της 26ης Μαρτίου, έγραψε επιστολή στον Αθηναγόρα, ευχαριστώντας τον για την συνεχιζόμενη συνεργασία της Ελληνικής Αρχιεπισκοπής, λέγοντας, ανάμεσα στα άλλα: «Η φροντίδα με την οποία οι Επίσκοποι και οι Ιερείς σας συνεργάστηκαν εντυπωσίασε τους πάντες, και η αναφορά ότι πιθανόν θα μας επιστραφούν εκατό χιλιάδες ονόματα είναι εκπληκτική». Την ίδια ημέρα, ο ίδιος ο Ουίλλιαμ Ντόνoβαν [William J. Donovan] -ο επικεφαλής του ΓΣΥ- έγραψε επίσης στον Αθηναγόρα: «Οι αναφορές και οι περιγραφές της στρατεύσιμης ελληνοαμερικανικής νεολαίας, που τόσο ευγενικά αναλάβατε, ολοκληρώνονται σε έναν υπέροχο τόμο. Η φροντίδα με την οποία η Μακαριότητά Σας διαχειρίστηκε αυτήν την σημαντική εξυπηρέτηση είναι μείζονος σημασίας για τις ένοπλες υπηρεσίες μας και θέλω να εκφράσω την βαθιά εκτίμησή μου για την αφοσίωσή σας και την πατριωτική σας συνεισφορά».
Φαίνεται ότι ο Ντόνoβαν τότε βγήκε εκτός πόλης, οπότε ο Αθηναγόρας περίμενε να του απαντήσει μέχρι τις 16 Ιουλίου. Εδώ είναι το πλήρες κείμενο της επιστολής του Αρχιεπισκόπου:
«Αγαπητέ μου Κε. Ντόνοβαν:
Έλαβα την εγκάρδια επιστολή σας της 15ης Μαΐου, αλλά όταν πληροφορήθηκα ότι στο μεταξύ είχατε αναχωρήσει, περίμενα έως ότου επιστρέψετε για να σας γράψω.
Σας καλωσορίζω και σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου για την επιστολή σας και το περιεχόμενό της. Με υποχρεώσατε πάρα πολύ, διότι νομίζω ότι δεν κάνω αρκετά για τις ΗΠΑ, στις οποίες χρωστάω πολλά.
Είμαι όμως έτοιμος να υποβάλλω τον εαυτό μου σε οποιοδήποτε καθήκον και να κάνω οποιαδήποτε δυνατή θυσία για την αγαπημένη μας Χώρα, η οποία αγωνίζεται για την Παγκόσμια ελευθερία και δικαιοσύνη και για τη Νέα Εποχή [New Day] που πρόκειται να έλθει.
Βρισκόμουν στην Ουάσινγκτον πριν από λίγες ημέρες, και θα ερχόμουν να σας συναντήσω εάν δεν με καλούσαν πίσω στη Νέα Υόρκη. Να είστε σίγουρος όμως ότι με την πρώτη ευκαιρία θα έλθω στην Ουάσινγκτον για να σας συναντήσω προσωπικώς και να εκφράσω τον ειλικρινή θαυμασμό μου προς το πρόσωπό σας.
Ειλικρινά δικός σας,
Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας»
Είναι πραγματικά εκπληκτικό το γεγονός ότι τα έγγραφα αυτά είναι δημόσια, αφού παρουσιάζουν τις αρχές της αρκετά γνωστής, αλλά όχι αρκετά τεκμηριωμένης με ντοκουμέντα, σχέσης μεταξύ του Αρχιεπισκόπου Αθηναγόρα και των αξιωματούχων των Αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών. Το 1942 ο Αθηναγόρας αποδείχθηκε αξιόπιστος σύμμαχος της κυβέρνησης των Ηνωμένων Πολιτειών και ενώ ο πατριωτισμός του κατά την διάρκεια του πολέμου δεν είναι κάτι απαραιτήτως ασυνήθιστο, η γλώσσα που χρησιμοποιεί σχεδόν συγκλονίζει: «Δεν θα υπάρξουν ερωτήσεις και οι οδηγίες σας θα εκτελεστούν πιστά».
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηναγόρας παρέμεινε πολύτιμος βοηθός για τις μυστικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Πολιτειών. Μια έκθεση του ΓΣΥ που εκπονήθηκε λίγο μετά τις 31 Δεκεμβρίου του 1944, απαριθμεί τον Αθηναγόρα ανάμεσα στις βασικές επαφές. Η έκθεση αυτή του ΓΣΥ σχολιάζει: «Το Υπουργείο Εξωτερικών και άλλες εκτελεστικές υπηρεσίες δεν μπορούν να καλλιεργήσουν ελεύθερα αυτού του είδους τις επαφές χωρίς να βάλουν επίσημη στάμπα στα εν λόγω άτομα και να προσκαλέσουν κριτική από πολιτικά εχθρικές δυνάμεις. Ωστόσο, το Τμήμα Ξένων Εθνικοτήτων [του ΓΣΥ] μπόρεσε να μιλήσει με οικειότητα και όσο συχνά χρειαζόταν με τέτοιους άνδρες.» Ο κατάλογος των «τοιούτων ανδρών» περιλαμβάνει όχι μόνο τον Αθηναγόρα, αλλά και τον Αλβανό
Επίσκοπο Fan Noli* και τον Σέρβο Επίσκοπο Dionisije Milivojevich*.
Επίσκοπο Fan Noli* και τον Σέρβο Επίσκοπο Dionisije Milivojevich*.
Η σχέση του Αθηναγόρα με την κυβέρνηση των ΗΠΑ αποδείχθηκε αμοιβαία επωφελής. Όταν στα τέλη του 1948 ο Αθηναγόρας εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης, ταξίδεψε αεροπορικώς στην Κωνσταντινούπολη με το προεδρικό αεροπλάνο του Προέδρου Τρούμαν (το οποίο παραδόξως ονομαζόταν η «Ιερή Αγελάδα»). Από τη νέα του θέση στο Φανάρι, ο Αθηναγόρας υπηρέτησε ως φιλο-Αμερικανικό αντίβαρο απέναντι στο φιλο-Σοβιετικό Πατριαρχείο της Μόσχας. Αυτή όμως η ιστορία είναι για άλλη φορά.
Μετάφραση Φαίη.
Πηγή Orthodox History
Σημειώσεις:
*Ο Σέρβος «Επίσκοπος» [Dionisije Milivojevich] που αναφέρει, καθαιρέθηκε από την Εκκλησία της Σερβίας. Δημιούργησε σχίσμα.
*Για τον Αλβανό «Επίσκοπο» [Fan Noli], οι πληροφορίες στην «εγκυκλοπαίδεια» της Νέας Τάξεως είναι άτσαλες και ασυνάρτητες. Κάποια Ελληνικά διαδικτυακά μέσα επίσης προσπαθούν να τον περάσουν στο κοινό ως «οικουμενικό Έλληνα»!, και μάλιστα την στιγμή που δεν ήθελε την Ελληνική γλώσσα. Αυτό θα πρέπει να μας προβληματίσει, γιατί το κάνουν. Η ενδιαφέρουσα αυτή διατριβή δείχνει ότι κάθε άλλο παρά «οικουμενικός Έλληνας» ήταν. Οι ενέργειές του έβλαψαν το ζήτημα της Βορείου Ηπείρου αλλά και την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Επίσης, η «χειροτονία» του δεν ήταν κανονική. Ήταν δια βοής. Ο Φαν Νόλι ήταν ψευδεπίσκοπος. Και άλλη μία αναφορά εδώ για τον Φαν Νόλι, για να μην τρώμε κουτόχορτο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου