Προσφώνησις της Α. Θ. Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατά την χειροθεσίαν του Εντιμολ. κ. Χρυσοστόμου Σταμούλη εις Άρχοντα Διδάσκαλον της Εκκλησίας (Θεσσαλονίκη, 26 Μαΐου 2022)
Ἐντιμολογιώτατε Ἄρχων,
Χριστός Ἀνέστη!
Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία ἀπονέμει εἰς ὑμᾶς σήμερον εἰς τόν Ἱερόν Ναόν τῆς Ἁγίας Τριάδος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς σας, διά τῶν χειρῶν τῆς ἡμῶν Μετριότητος, τό ὀφφίκιον τοῦ Ἄρχοντος Διδασκάλου τῆς Ἐκκλησίας. Σᾶς ἐντάσσομεν, κατ᾽ ἰδίαν ἡμῶν Πατριαρχικήν φιλοτιμίαν καί προαίρεσιν, εἰς τήν χορείαν τῶν ὀφφικιαλίων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Ἀνήκετε πλέον εἰς τόν κύκλον τῶν συνεργατῶν μας καί καλεῖσθε νά στηρίζετε τό ἔργον τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας καί νά ἀγωνίζεσθε διά τήν προάσπισιν τῶν δικαίων της.
Καθ᾽ ὅλην τήν ἱστορικήν πορείαν τῆς Κωνσταντινουπολίτιδος Ἐκκλησίας, οἱ Ἄρχοντες προσέφερον σημαντικάς ὑπηρεσίας πρός αὐτήν εἰς ὅλας τάς διαστάσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, εἰς τήν καλήν μαρτυρίαν ἐν τῷ κόσμῳ καί εἰς τήν σχέσιν της μέ τούς θύραθεν θεσμούς. Αὐτήν τήν διακονίαν συνεχίζουν καί σήμερον οἱ ἀνά τήν οἰκουμένην ὀφφικιάλιοι τοῦ Θρόνου, οἱ ὁποῖοι συγκροτοῦν δύο μεγάλα σωματεῖα, τό «Τάγμα τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου» ἐν Ἡνωμέναις Πολιτείαις Ἀμερικῆς καί τήν Ἀδελφότητα «Παναγία ἡ Παμμακάριστος», εἰς τήν ὁποίαν ἀνήκετε πλέον καί ὑμεῖς. Εἴμεθα βέβαιοι, ὅτι θά ἀναδειχθῆτε ἄξιος τῆς κλήσεως τῆς Μητρός Ἐκκλησίας καί τῆς ἐμπιστοσύνης τοῦ Πατριάρχου σας.
Ἤδη ἔχετε προσφέρει πολλά εἰς τήν θεολογίαν καί τόν πολιτισμόν. Ἐδιδάξατε καί ἐδώκατε διαλέξεις εἰς πολλά ὀνομαστά πανεπιστήμια, εἶσθε συγγραφεύς ἀξιολόγων βιβλίων, ἀρθρώνετε μεστόν θεολογικόν λόγον, ὁ ὁποῖος ἐγγίζει τάς ψυχάς τῶν ἀνθρώπων, ἀναζωογονεῖ. Ἔχετε ἀξιόλογον παρουσίαν εἰς τά πολιτιστικά δρώμενα καί ἰδίως εἰς τόν χῶρον τῆς μουσικῆς. Συνειργάσθητε μέ σπουδαίους συνθέτας καί ἑρμηνευτάς̇ ἡ Χορωδία καί Ὀρχήστρα Νέων Θεσσαλονίκης Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶναι ἰδικόν σας δημιούργημα.
Εὐφυής, δυναμικός καί δημιουργικός, μέ ὑγιές αἰσθητήριον διά τά αὐθεντικά στοιχεῖα τῆς Παραδόσεώς μας, διατυπώνετε τό σωτηριῶδες μήνυμα τῆς Ὀρθοδοξίας ἐν διαλόγῳ μέ τούς ἐκπροσώπους συγχρόνων τάσεων, μέ ἰσχυράν ἀπήχησιν. Ἡ παρουσία καί ἡ μαρτυρία θεολόγων, ὡς ἡ ὑμετέρα Ἐντιμολογιότης, ἀποτελεῖ ἀνάχωμα εἰς τήν ἀλλοτριωτικήν ταύτισιν τῆς Ὀρθοδοξίας μέ συντηρητισμόν καί κλειστήν πνευματικότητα. Ὅπως ἔχει λεχθῇ, «ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι φῶς, καί μόνον ὅ,τι εἶναι φῶς εἶναι Ὀρθοδοξία». Καί ἡ θεολογία πρέπει νά μᾶς καθιστᾷ μετόχους καί κοινωνούς φωτός, κάλλους, ἀληθείας, ἐλπιδοφόρων ὁραμάτων.
Ἀναδεικνύετε, Ἐντιμολογιώτατε Ἄρχων, τήν «φιλοκαλική» ἤ «φιλόκαλη Αἰσθητική» τῆς Ὀρθοδοξίας. Μέ τήν γραφῖδα, τόν λόγον καί τήν μουσικήν σας, ἀποκαλύπτετε τό θεολογικόν βάθος, τό ἄρρητον κάλλος καί τήν ἐξανθρωπιστικήν δύναμιν καί ἐμβέλειαν τῆς προτάσεως ζωῆς τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ θεολογική γλῶσσα, ὡς λόγος καί ὡς τέχνη, ὡς ἀρχιτεκτονική, ζωγραφική, ποίησις, μελωδία, πρέπει νά «σημαίνῃ» τήν ἀλήθειαν, τήν ὁποίαν ἐφανέρωσεν ἡ σάρκωσις τοῦ προαιωνίου Λόγου τοῦ Θεοῦ.
Ὅπως γράφετε, «ὁ Θεός σαρκούμενος προσέλαβε τό ξένο, τό ἄλλο, τό ἐντελῶς διαφορετικό.» Μέ τήν γέννησιν τοῦ Χριστοῦ εἰσβάλλει εἰς τήν ἱστορίαν ἡ «σαρκωμένη ἀγάπη», γίνεται «σῶμα οἰκουμενικό, ὑπόσταση ὅλων τῶν ἀνυπόστατων, ὕπαρξη ὅλων τῶν ἀνύπαρκτων, παρουσία ὅλων τῶν ἀπόντων, καταφυγή ὅλων τῶν κατατρεγμένων» (Ὧσπερ ξένος καί ἀλήτης, ἐκδ. Ἀκρίτας, Ἀθήνα 2010, σ. 22 καί 29). Προβάλλετε τόν «πολιτισμόν τῆς σάρκωσης», τήν «ἔξοδον» τῆς Ἐκκλησίας «πρός τόν ἄλλον, τό ἄλλο, τό διαφορετικό», ἔξοδον «στήν κοινωνία, στόν πολιτισμό, προκειμένου νά ἐπιτευχθεῖ ἡ ἐπέκταση τοῦ σώματος, ὁ ὁλοκληρωτικός ἀνακαινισμός του», ὑμνεῖτε τήν Ἐκκλησίαν, τήν «βουτηγμένη στήν ἀγάπη τῆς θυσίας τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀνάστασης».(Φάγαμε ἧττα, ἐκδ. Ἁρμός, Ἀθήνα 2021, σ. 21 καί 20). Είναι δικά σας λόγια.
Δέν ὑπάρχει Ἐκκλησία χωρίς πολιτισμικήν σάρκα. Οἱ πολιτι-σμοί, μεταβαλλόμενοι εἰς σάρκα τοῦ χριστιανικοῦ Εὐαγγελίου, μετα-μορφώνονται, ὠφελοῦνται μεγάλως, ἀναδεικνύεται τό ἀνθρω-πιστικόν των περιεχόμενον. Εἰς τήν συνάντησιν αὐτήν, τά πάντα ἐξαρτῶνται ἀπό τό «πῶς», ἀπό τόν τρόπον τῆς συζεύξεως. Εἶναι βέβαιον ὅτι ἡ συνάντησις αὐτή ζωογονεῖται ἀπό τήν βιουμένην ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἔντασιν μεταξύ τοῦ «ἤδη» τῆς ἐλθούσης χάριτος καί τοῦ «ὄχι ἀκόμη» τῆς προσδοκωμένης Βασιλείας τοῦ Θεοῦ.
Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, συγχαίροντες ὑμῖν διά τό ὑψηλόν ὀφφίκιον, καταστέφομεν τήν ὑμετέραν Ἐντιμολογιότητα καί τούς οἰκογενεῖς καί τούς συναδέλφους και συνεργάτας σας διά τῆς Πατριαρχικῆς ἡμῶν εὐλογίας, εὐχόμενοι δέ εὔκαρπον συνέχισιν τῆς προσφορᾶς σας εἰς τήν Ἐκκλησίαν, τήν θεολογίαν καί τόν πολιτισμόν, πλέον ὡς Ἄρχων Διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας, ἐπικαλούμεθα ἐφ᾽ ὑμᾶς τήν χάριν καί τόν φωτισμόν τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ, τοῦ Ἄρχοντος τῆς εἰρήνης.
Ἄξιος!
Κατάπτωση της θεολογίας
Αναστάσιος Ομ. Πολυχρονιάδης, δρ pd Θεολογίας ΑΠΘ
Με τις εναντιώσεις, ως προς το Ορθόδοξο δόγμα, του Χρυσόστομου Σταμούλη έχουμε ασχοληθεί και σε παλαιότερα κείμενά μας[1]. Τώρα, στάθηκε αφορμή μια τοποθέτησή του περί της πτώσεως του ανθρώπου. Το θέμα αυτό είναι περιεκτικό όλων των δογμάτων της Πίστεως. Διότι, όλες οι θεϊκές ενέργειες έχουυν ένα σκοπό, τη σωτηρία του πεπτωκότος ανθρώπου. Όταν, λοιπόν, αποδομείται το γεγονός της πτώσης, αποδομείται ολόκληρο το οικοδόμημα της Πίστεως.
Γράφει ο Χ. Σταμούλης: «Πάντα θυμάμαι, όταν διαβάζω τα κείμενά του, την ερμηνεία της πτώσης που κάνει ο άγιος Κύριλλος ο Αλεξανδρείας, ο οποίος λέγει πως οι πρωτόπλαστοι έπεσαν από τον παράδεισο, γιατί έχασαν τη δυνατότητα να εκπλήσσονται απέναντι στον εκπλήσσοντα Θεό»[2].
Πέρα από την ανύπαρκτη παραπομπή σε κείμενο του αγίου Κυρίλλου, εδώ ο Σταμούλης, διαστρεβλώνει πλήρως τον λόγο του Αλεξανδρινού Πατρός.
Αυτό φανερώνεται, σε σχετική διδακτορική διατριβή, με τίτλο Η περί σωτηρίας του ανθρώπου διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας. Εκεί, ο συγγραφέας τονίζει ότι στα κείμενα του Αλεξανδρινού Πατρός «κυριαρχεί η περιγραφή και η κατανόηση του προπατορικού αμαρτήματος με ιατρικούς όρους και ο προσδιορισμός του ως ‘‘νόσου’’. Η αναφορά και η περιγραφή από τον άγιο Κύριλλο του προπατορικού αμαρτήματος ως ασθένειας», συνεχίζει ο πονήσας, «δεν γίνεται εφ’ άπαξ, δεν είναι μια τυχαία λεκτική αναφορά, αλλά δεσπόζει στη σκέψη του ως η κύρια ερμηνεία και προσέγγιση του γεγονότος αυτού στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους»[3].
Πράγματι, γράφει ο άγιος Κύριλλος: «Νενόσηκεν οὖν ἡ φύσις τὴν ἁμαρτίαν διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνός, τουτέστιν Ἀδάμ· οὕτως ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν οἱ πολλοί [...] ῞Ωσπερ τοίνυν ἠρρώστησεν ἡ ἀνθρώπου φύσις ἐν ᾿Αδάμ διά τῆς παρακοῆς τήν φθοράν, εἰσέδυ τε οὕτως αὐτήν τά πάθη, οὕτως ἀπήλλακται πάλιν ἐν Χριστῷ»[4]. Που σημαίνει ότι η ανθρώπινη φύση νόσησε διά της παρακοής του Αδάμ και έτσι άπαντες πλέον κληρονόμησαν την αμαρτία.
Το ίδιο αποδίδει ο Αλεξανδρινός Πατήρ, λέγοντας «ἀλλά, καθάπερ ἀνιάτῳ περιπεσοῦσαν νοσήματι τήν ἀνθρώπου φύσιν ὁρῶν»»[5]. Βλέπει, δηλαδή, την ανθρώπινη φύση πεσμένη σε ανίατο νόσημα.
Το αυτό λέγει, αναφερόμενος στη νόσο του ανθρώπου από την παρακοή του πρώτου Αδάμ σε αντίθεση με τον πλουτισμό του εκ του δευτέρου Αδάμ: «Οὑκοῦν νενοσήκαμεν διά μεν τοῦ Ἀδάμ τοῦ πρώτου τήν παρακοήν, καί τήν ἐκείνης ἀράν, πεπλουτήκαμεν δέ διά γε τοῦ δευτέρου τήν ὑπακοήν καί τήν ἐξ αὐτῆς εὐλογίαν»[6].
Από πού, λοιπόν, αντλεί το αυθαίρετο συμπέρασμά του ο Σταμούλης, ομιλώντας δήθεν περί εκπλήξεως, παρερμηνεύοντας έτσι τον άγιο Κύριλλο;
Αυτός είναι, για τον Σταμούλη, ο αποδεκτός τρόπος ακαδημαϊκής ερευνητικής εργασίας; Η αποδόμηση της κοινά αποδεκτής ορθής επιστημονικής μεθόδου;
Γράφει ο ίδιος: «πως η ‘‘φθορά’’ και ο ‘‘θάνατος’’ του ανθρώπου, αλλά και το ‘‘άστατον’’ και το ‘‘ανώμαλον’’ της υλικής κτίσεως, δεν αποτελούν συνέπειες κάποιου προπατορικού αμαρτήματος, αλλά φυσική κατάληξη της κτιστότητάς τους»[7]. Και είναι επόμενη τούτη η ερμηνεία από τον Σταμούλη, όταν ερμηνεύει το προπατορικό αμάρτημα ιδεολογικά, μιλώντας περί απώλειας της έκπληξης έναντι του Θεού, θαρρείς και πρόκειται για παιχνίδι γνώσεων και όχι για την απώλεια της όντως ζωής.
Η ιδεολογικοποίηση του προπατορικού αμαρτήματος οδηγεί τον Σταμούλη και στην παρερμηνεία του λόγου του Μαξίμου Ομολογητή, λέγοντας δήθεν ότι ο άγιος υποστηρίζει ότι η γένεση και η πτώση του ανθρώπου «πραγματοποιούνται ταυτόχρονα»[8]. Με αυτόν τον τρόπο όμως, ο Σταμούλης καθιστά τον Θεό ως αίτιο του θανάτου[9]. Αντίθετα, η Σοφία Σειράχ λέγει «ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν»[10] και στην προς Ρωμαίους ο Παύλος γράφει: «δι᾿ ἑνὸς ἀνθρώπου ἡ ἁμαρτία εἰς τὸν κόσμον εἰσῆλθε καὶ διὰ τῆς ἁμαρτίας ὁ θάνατος»[11].
Ως εκ τούτου, η παραποίηση του λόγου του αγίου Κυρίλλου από τον Σταμούλη, σχετικά με την πτώση, είναι εμφανής. Στόχος της η απόδοση του προπατορικού αμαρτήματος όχι στο γνωμικό θέλημα του ανθρώπου αλλά στη δημιουργία του από τον Θεό. Αίτιος, δηλαδή, του κακού, για εκείνον, θεωρείται ο Θεός.
Τούτη, η θέση του Σταμούλη ανατρέπει ολόκληρη την Ορθόδοξη Θεολογία, προσβάλλοντας τη Χριστολογία, Θεοτοκολογία, Σωτηριολογία. Είναι λόγος αποδόμησης του Ορθοδόξου δόγματος. Λόγος ισοπέδωσης της Ευχαριστιακής εμπειρίας. Λόγος ενάντιος στον Σταυρωθέντα -για τη σωτηρία του πεπτωκότος ανθρώπου- Χριστό.
[1] Αναστάσιος Πολυχρονιάδης, Αποδομητές της Ορθόδοξης Θεολογίας, Κυριακίδης, Θεσσαλονίκη 2021, σσ. 63-146.
[2] Χρυσόστομος Σταμούλης, Φάγαμε Ήττα, Αρμός, Αθήνα 2021, σσ. 35-36.
[3] Βασίλειος Γεωργόπουλος, Πρωτοπρεσβύτερος, Η περί σωτηρίας του ανθρώπου διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Τμήμα Ποιμαντικής ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2006, σσ. 78-79.
[4]Κύρίλλος Αλεξανδρείας, Ὑπόμνημα εἰς τήν πρός Ρωμαίους ᾿Επιστολήν, PG 74, 789AB⸱ πρβλ. Βασίλειος Γεωργόπουλος, Η περί σωτηρίας του ανθρώπου διδασκαλία του αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας, σ. 79⸱πρβλ. Νίκος Ματσούκας, Το πρόβλημα του κακού, Δοκίμιο Πατερικής Θεολογίας, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1986 (β΄έκδοση), σσ. 122-123.
[5] Κύριλλος Αλεξανδρείας, Εορταστικαί Ομιλίαι, Λόγος Α’ , PG 77, 424C
[6] Κύριλλος Αλεξανδρείας, Εἰς τό κατά Ἰωάννην ὁμιλία ΙΒ΄, PG 74, 632A⸱ πρβλ. Χριστοφόρος Κοντάκης, Αι προϋποθέσεις και η τελείωσις του απολυτρωτικού έργου του Κυρίου, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 79.
[7] Χ. Σταμούλης, Έρως και θάνατος, Ακρίτας, Αθήνα 2009, σ. 256⸱ πρβλ. Ιωάννης Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, Αλτιντζής, Θεσσαλονίκη 2019, σ. 102.
[8] Χ. Σταμούλης, Έρως και θάνατος, σ. 257⸱ Ι. Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, σσ. 109-110.
[9] Ι. Κουρεμπελές, Ηδονοδοξία, σ. 115.
[10] Σοφία Σειράχ 13, 1.
[11] Ρωμαίους 5, 12.
Εάν όντως ο καθηγητής γράφει... «πως η ‘‘φθορά’’ και ο ‘‘θάνατος’’ του ανθρώπου, αλλά και το ‘‘άστατον’’ και το ‘‘ανώμαλον’’ της υλικής κτίσεως, δεν αποτελούν συνέπειες κάποιου προπατορικού αμαρτήματος, αλλά φυσική κατάληξη της κτιστότητάς τους», τότε, με δεδομένο το ότι ο Αδάμ ήταν κτιστός, δηλώνεται ότι ο Αδάμ είχε προορισμό τη φθορά ΠΡΙΝ επιλέξει να αψηφίσει τον Θεό ! Συνεπώς, το προπατορικό αμάρτημα ΔΕΝ είχε επίπτωση στην πορεία του Αδάμ !!!! Μπορεί κάποιος παρακαλώ να ελέγξει τον συλλογισμό μου ;
ΑΚΤΙΝΕΣ: Κατάπτωση της θεολογίας (aktines.blogspot.com)