Ως αποτέλεσμα των κυρώσεων από την αντιπαράθεση ΝΑΤΟ-Ρωσίας στην Ουκρανία κάποιες εταιρίες έχουν σταματήσει να χρησιμοποιούν την σιδηροδρομική γραμμή διαμέσω της Ρωσίας για τον Δρόμο του Μεταξιού (πηγή). Η διαδρομή αυτή (Wuhan-Duisburg) είχε σταματήσει και με την πανδημία για κάποιο διάστημα ενώ εκφράστηκαν και υποθέσεις ότι μπορεί να συνέβαλλε στην μετάδοση και αυτή.
Φίλοι του Analyst
Ευκαιρίες μετά τις κυρώσεις στη Ρωσία
Αν λόγω των κυρώσεων σταματήσει η κίνηση διαμέσω της Ρωσίας που είναι η κύρια διαδρομή, τότε ως εναλλακτική χερσαία η διαδρομή προβάλλει αυτή διαμέσω της Τουρκίας που ονομάζεται και μεσαίος διάδρομος (Middle Corridor). H διαδρομή αυτή πρέπει να είναι μεν πιο αργή από της Ρωσίας αλλά πάλι ταχύτερη της θαλάσσιας διαμέσω Πειραιά ή Ρότερνταμ (που όμως έχουν μεγαλύτερη χωρητικότητα). Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό σημαίνει ότι έτσι η Τουρκία έχει μια ακόμα ευκαιρία να ωφεληθεί γεωπολιτικά ως μεταφορικός κόμβος για την ΕΕ και την Κίνα, εκτός από ενεργειακός που είναι ήδη μέσω των αγωγών (TAP, Turkstream).
Αυτό όμως μπορεί να αποτελέσει και ένα γεωπολιτικό χαρτί για την Ελλάδα έναντι της ΕΕ, ΗΠΑ, Κίνας αφού διαθέτει την πιο σύντομη θαλάσσια οδό αυτή τη στιγμή και ως μεταφορικό κόμβος για την ΕΕ (αλλά και για το ΝΑΤΟ μέσω Αλεξανδρούπολης). Εξάλλου φαίνεται ότι η παρουσία των Κινέζων στον Πειραιά προκαλεί και κάποια ενόχληση από ΗΠΑ και ΕΕ όπως παλιότερα οι Ρώσοι με τους αγωγούς. (πηγή) Αυτό βέβαια το όφελος κινδυνεύει να «χαθεί» αν αναπτυχθεί ως εναλλακτική διαδρομή η Τεργέστη και μακροπρόθεσμα η Αρκτική οδός.
Στα αρνητικά είναι ότι αυτή την ευαίσθητη στιγμή υπάρχουν απεργίες στον ΟΛΠ και αντιπαράθεση των σωματείων με την COSCO. Στα αρνητικά επίσης οι επενδύσεις που δεν κάνει η COSCO ή αυτές που θέλει να κάνει και δεν προβλέπονται όπως και η εκκρεμότητα της αναβάθμισης της σιδηροδρομική σύνδεσης Αθήνα-Βουδαπέστη που δρα ανασταλτικά. Αυτά τα θέματα πρέπει να λυθούν αν η χώρα θέλει να παίξει ρόλο στο άμεσο διάστημα και να προβάλλει την σημασία της για την Κίνα και την ΕΕ ως μεταφορικός και γεωπολιτικός κόμβος.
Από την άλλη, στην διαδρομή μέσω Αζερμπαϊτζάν υπάρχει το θέμα της περιορισμένης δυναμικότητα της διαδρομής μέσω Γεωργίας –Μαύρης Θάλασσας και η διαμάχη στο Αρτσάχ (Ναγκόρνο-Καραμπαχ) με την Αρμενία που μπλοκάρει το πέρασμα του Ζανγκεζούρ για την σύνεση Αζερμπαίτζαν-Τουρκίας. Το πέρασμα του Ζανγκεζούρ είναι σήμερα πάντως υπό ρωσικό έλεγχο. Ένας άλλος τρόπος που τα συμφέροντα Ρωσίας και Τουρκίας επικοινωνούν (πηγή).
Συνεπώς εδώ ως ένα καπρίτσιο της ιστορίας συνδέονται οι τύχες της Αρμενίας με την Ελλάδα δυο φίλες χώρες έναντι της Τουρκίας. Βέβαια από την άλλη υπάρχει και το ζήτημα της παροχής φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του TAP που είναι εχθρικό της Αρμενίας με το οποίο αναπτύσσεται κατά περίεργο τρόπο ένα φιλικό λόμπι στην Ελλάδα (όχι περίεργο αν ληφθούν υπόψη τα ενεργειακές και ευρωατλαντικές παράμετροι). Συνεπώς σύνθετο πρόβλημα σε έναν σύνθετο κόσμο όπου δεν υπάρχουν πια μονοσήμαντες λύσεις. Αυτό δείχνει ότι υπάρχει λόγος για συνεργασία Ελλάδας-Αρμενίας όπως και γενικά με χώρες όχι γειτονικές αφού βοηθάνε εκτός από την συνεργασία σε διεθνείς οργανισμούς (πχ ΟΗΕ) και τώρα στην διαδρομή του OBOR.
Η Ελλάδα όμως πρέπει να εκμεταλλευτεί και αναπτυξιακά τον OBOR και το Πειραιά λαμβάνοντας κάποια χρηματοδότηση και παραγωγικές επενδύσεις (όχι άλλο τουρισμό και χρυσές βίζες) είτε από την Κίνα είτε από την ΕΕ. Εξάλλου οι εφοδιαστικές αλυσίδες επανασχεδιάζονται με αρκετή παραγωγή να γίνεται εγχωρίως. Ακόμα και η Σαουδική Αραβία διαφοροποιεί την οικονομία της και θα συναρμολογεί αυτοκίνητα! Οι Κινέζοι έχουν αρκετές επενδύσεις στην ΕΕ και εκτός του OBOR για παραγωγή όπως κυρίως στην Ανατολική Ευρώπη που χρησιμοποιούν και οι Γερμανοί και είναι πλέον κορεσμένη. Τελευταία ανέλαβαν το εργοστάσιο παραγωγής λεωφορείων στην Σερβία. Πάντως κατά φημολογία δεν ενδιαφέρονται για βιομηχανική υπεργολαβική παραγωγή στην Ελλάδα. Κακώς.
Βέβαια οι Κινέζοι είχαν ενδιαφερθεί ανεπιτυχώς για αρκετές επενδύσεις στην Ελλάδα στο παρελθόν όπως κυρίως στην ηλεκτρική ενέργεια που απέκτησαν ποσοστό του ΑΔΜΗΕ όμως μάλλον αποθαρρύνθηκαν μετά από παρέμβαση της ΕΕ για τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ (πηγή) Θα μπορούσαν να τις αναβαθμίσουν εξασφαλίζοντας ενεργειακή ανεξαρτησία στην χώρα όπως έχουν κάνει με αντίστοιχες νέες μονάδες στην Τουρκία(Hunutlu) και την Σερβία (Kosolac B3) μαζί τον εθνικό διαμεσολαβητή Κοπελούζο, τον ολιγάρχη του 5% (πηγή). Ακόμα και στα ΗΑΕ αναπτύσσουν λιγνιτική μονάδα οι Κινέζοι με καθαρή τεχνολογία μηδενικών εκπομπών! (πηγή)
Οικονομικό όφελος από OBOR
Ο Δρόμος του Μεταξιού μπορεί όμως να αποτελέσει και πηγή άμεσων εσόδων για το δημόσιο. Καταρχάς το έμμεσο κέρδος από τα διερχόμενα φορτία είναι μικρό (δεν υπάρχει αύξηση εσόδων και φόρων στον ΟΛΠ ενώ ερωτηματικό είναι τα τέλη για την συντήρηση της σιδηροδρομική υποδομής που καταπονείται με τον ΟΣΕ ζημιογόνο). Όμως η Ελλάδα μπορεί να αυξήσει τα έσοδα από υπηρεσίες logistics στο Θριάσιο και με εκτελωνισμούς. Με τον Ν4714/2020, Άρθρα 61-62 ρυθμίστηκε ως χώρα τιμολόγησης ΦΠΑ (κατά την Οδηγία (ΕΕ) 2018/1910) για τα εισερχόμενα φορτία στην ΕΕ είτε η χώρα εισόδου είτε κάποια άλλη που θα καταναλωθεί είτε σε χώρα με το χαμηλότερο ΦΠΑ.
Μπορεί τα εμπορεύματα να εισέρχονται από την Ελλάδα όμως επειδή έχει έναν από τους υψηλότερους ΦΠΑ στην ΕΕ δεν θα εκτελωνιστούν αλλά θα μεταφερθούν ενδοκοινοτικά-transit πχ στην Γερμανία που έχει χαμηλότερο. Σημειώστε ότι η Ελλάδα έχει ΦΠΑ 24% ενώ η Ιταλία 22%, η Ολλανδία 21% που είναι λιμάνια και η Γερμανία που είναι η μεγάλη αγορά 19% και η Γαλλία 20%! Αν όμως η Ελλάδα χαμηλώσει τον ΦΠΑ τότε μπορεί τα σημαντικά αυτά προϊόντα να τιμολογούνται στην Ελλάδα. Φανταστείτε τι έσοδα θα είχε η χώρα αν εισπράττονταν δασμοί σε μεγάλο μέρος από τα 472 δις € εισερχόμενων φορτίων από την Κίνα στην ΕΕ (στα τουλάχιστον 5 εκατ. container που έρχονται στον Πειραιά). Κάτι ανάλογο εξάλλου κάνει η Ιρλανδία με τον φορολογικό συντελεστή επιχειρήσεων και πολύ δραστηριότητα πολυεθνικών περνάει μέσα από αυτήν.
Να σημειωθεί σχετικά ότι είναι σε εξέλιξη (και μάλιστα έχει καθυστερήσει) η ανάπτυξη του μεγάλου σιδηροδρομικού διαμετακομιστικού κέντρου logistics στο Θριάσιο. Προχωρά σε πρώτη φάση η ανάπτυξη σε μια έκταση 588 στρ., και σε δεύτερη φάση θα αναπτυχθούν ακόμα 1.450 στρ. Για την πρώτη έκταση ανάδοχος ανακηρύχθηκε η κοινοπραξία ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ-Goldair Cargo (συμφερόντων του εθνικού ολιγάρχη του 5%, Κοπελούζου μόνο που αυτή την φορά έχει το 40% (πηγή). Ο Κοπελούζος ενδιαφέρεται για την δεύτερη έκταση (μέσω των εταιριών Goldair και Damco) που όμως ενδιαφέρεται και η Κινεζική PEARL η οποία προσέφυγε κατά την συμμετοχή τους όπως και κατά της συμμετοχής της ΤΡΑΙΝΟΣΕ (πηγή) Κινέζοι και Έλληνες έχουν συνηθίσει σε διαγωνισμούς με έναν συμμετέχοντα…
Εμπορικό όφελος από OBOR
Από την άλλη ο δρόμος του Μεταξιού αποτελεί μια ευκαιρία ως εμπορική διέξοδος για την Ελλάδα. Δεδομένου ότι η Ελλάδα πραγματοποιεί χαμηλό μέρος του εξωτερικού εμπορίου με την υπόλοιπη ΕΕ συγκριτικά με τα άλλα μέλη (είναι περίπου στο 50%-50%). Όχι μόνο αυτό αλλά έχει εμπορικό έλλειμμα…, από 15 δις € το 2002 σε 11,5 δις € το 2021 λόγω και της συρρίκνωσης.
Ίσως η αναπτυσσόμενη περιοχή του OBOR, οι 68 χώρες, μαζί με αυτές ειδικότερα στην άμεση γειτονιά της Μέσης Ανατολής και στην Βόρειο και Ανατολική Αφρική είναι μια καλή ευκαιρία εξαγωγών.
Η Ελλάδα σήμερα εξάγει κατά κύριο διυλισμένα πετρελαιοειδή και (πηγή) από εκεί και πέρα ορυκτά και τρόφιμα. Κύριες εμπορικοί εταίροι Ιταλία, Τουρκία (πετρέλαιο), Γερμανία. Είναι απορίας άξιο γιατί η Ελλάδα να εξάγει πετρελαιοειδή και μάλιστα σε πετρελαιοπαραγωγικές χώρες όπως η Σαουδική Αραβία ή εχθρικές όπως η Τουρκία. Αλλά ας μην επεκταθούμε σε αυτά τα περίεργα…
Αν εξαιρεθεί το πετρέλαιο όπου οι εξαγωγές είναι συγκεντρωμένες και μεγάλου ύψους, οι υπόλοιπες εξαγωγές της χώρας είναι διασκορπισμένες σε μεγάλο αριθμό κρατών και σε μικρά ποσά κάτω των 100 εκατ. € (σημαντικά εδώ οι εξαγωγές σε μέρη με ομογένεια όπως οι ΗΠΑ) όπως και σημαντικές στην Κίνα που επίσης πρέπει να εκμεταλλευτεί.
Η Τουρκία πάντως επεκτείνεται γενικά προς την ανατολή και διεισδύει στις Κεντροασιατικές χώρες λόγω ιστορικών δεσμών και της μογγολικής καταγωγής, δημιουργώντας στρατηγικό βάθος αλλά και προς τον νότο και την Μαλαισία και Πακιστάν. Στην Κεντρική Ασία έχει δημιουργήσει τον Οργανισμό των Τουρκογενών Κρατών (με συνάφεια γλωσσική) που περιλαμβάνει Καζακστάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργιζιστάν, Αζερμπαϊτζάν και ως παρατηρητές Τουρκμενιστάν και Ουγγαρία!).
Αυτό η πρωτοβουλία επικαλύπτεται με μια περαιτέρω συνεργασία στα πλαίσια του Δρόμου του Μεταξιού την Silk Road League που εξελίσσεται στην ΚεντροΑσιατική Ζώνη Ελεύθερου Εμπορίου (Central Asian Free Trading Zone (OASSA).
Και αυτές δεν είναι οι μόνες κινήσεις σε διεθνή κλίμακα που κάνει η Τουρκία. Ως γνωστό έχει σχέσεις με το Κουβέιτ που χρηματοδοτεί την Τουρκική οικονομία, έχει επέμβει σε Συρία, Λιβύη αλλά και βάσεις στη Σομαλία. Επίσης διεισδύει οικονομικά στα Βαλκάνια στον χώρο που άφησε η Ελλάδα κάτι που επιβλήθηκε από την Τρόικα με τα μνημόνια . Τελευταία επαναπροσεγγίζει Αίγυπτο, ΗΑΕ (από όπου και θα χρηματοδοτηθεί) όπως και Ισραήλ.
Επίσης είναι μέλος και μιας ακόμα διεθνούς πρωτοβουλίας της ΜΙΚΤΑ (από τα αρχικά Μεξικό, Ινδονησία, Νότια Κορέα, Τουρκία, Αυστραλία) που προβάλλεται ως μια σύνδεση «μεσαίων δυνάμεων» (πηγή) . Έναντι όλων αυτών η Ελλάδα δεν κάνει τίποτα πια, ούτε καν εκμεταλλεύεται παραδοσιακούς δεσμούς με Ανατολική Μεσόγειο-Μέση Ανατολή (πέραν του EastMed που παραπαίει) αλλά και της ομογένειας ή του ναυτιλιακού δικτύου ή των ελληνοφώνων και του πολιτισμού (βλέπε πχ το Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών (πηγή) ).
Και η Ελλάδα θα μπορούσε όμως να προσεγγίσει τα Καυκάσια και Κεντροασιατικά κράτη όπου εκτός της Αρμενίας με την οποία έχει παραδοσιακούς δεσμούς με νέο ενδιαφέρον λόγω του Δρόμου του Μεταξιού που αναφέραμε και θα πρέπει να συντονιστούμε, συνάφεια μπορεί να υπάρξει και με την Γεωργία, μια ορθόδοξη χώρα όπου η Ελλάδα είχε επιχειρηματική παρουσία πριν τα μνημόνια (πηγή). Σε αυτές τις χώρες υπάρχει ομογένεια όπως και στην Τασκένδη (Ουζμπεκιστάν) και στο Καζακστάν. Στο Αζερμπαϊτζάν του TAP εκτός από τις επιχειρηματικές διασυνδέσεις στην Ελλάδα με ελληνική ελίτ εκεί κατοικοεδρεύουν και κάποιοι επώνυμοι Έλληνες. (πηγή)
Τώρα γιατί μπορεί κάποιοι ελληνόφωνοι ειδικά ευρωατλαντιστές και ελίτ να προτιμάν τις σχέσεις με μια χώρα που διοικείται από αποκαλούμενο δικτάτορα με αναφορές στα Pandora Papers σε σχέση με την παραδοσιακά φίλη Αρμενία θα πρέπει να προβληματίσει. Όπως και γενικά το πώς παίρνουν θέσεις επώνυμοι με την μία ή την άλλη «πλευρά της ιστορίας» και μαζί διχάζουν και τους Έλληνες διαχρονικά. Η ύπαρξη συμφερόντων ή έμμισθων σχέσεων λόμπι δεν είναι κάτι κατακριτέο αν δηλώνεται φανερά όπως γίνεται στις ΗΠΑ. Δεν σημαίνει όμως ότι μπορεί να γίνει και αποδεκτό.
Ένα θέμα είναι πως θα μεταφερθούν τα εμπορεύματα αλλά εδώ ακριβώς μπαίνει η ύπαρξη αλλά του δρόμου του μεταξιού στην αντίστροφή πορεία (από ΕΕ προς Κίνα) καθώς γυρίζουν τα τρένα πολλές φορές άδεια. Να διευκρινίσουμε ότι δεν έχουμε μελετήσει αν έχει οικονομικό ενδιαφέρον το άνοιγμα σε αυτές τις χώρες βέβαια αλλά το θέτουμε από πλευράς ανάπτυξης διπλωματίας και στρατηγικού βάθους.
Όπως καταλαβαίνουμε ο κόσμος είναι πλέον πολυπολικός (ή βαίνει προς τα εκεί ταχύτατα). Δεν υπάρχουν σταθερές διαχωριστικές γραμμές και στρατόπεδα, για παράδειγμα το Αζερμπαϊτζάν έχει καλές σχέσεις με το Ισραήλ και την Ρωσία και φυσικά την Τουρκία που υποστηρίζει στις εξερευνήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου που απειλεί τον EastMed του Ισραήλ. Τα ίδια και η Τουρκία που ακροβατεί μεταξύ Δύσης και Ανατολής όπως στο θέμα Ρωσίας και Ουκρανίας όπως και το Αζερμπαϊτζάν και το Καζακστάν. Σημειώστε ότι την ανάπτυξη της Ελλάδας στον άξονα της Μέσης Ανατολή και της Βορειοανατολικής Αφρικής την έχει προτείνει και συνεργάτης του ευρωατλαντικού ΕΛΙΑΜΕΠ (πηγή) και η σφαίρα αυτή επεκτείνεται να προσθέσει κανείς την Ορθοδοξία της Μέσης Ανατολής, ειδικά στο Λεβάντε (Λίβανο-Συρία).
Εξάλλου η Ελλάδα μπορεί σύντομα να αντιμετωπίσει συνθήκες χρεωκοπίας αφού το μη βιώσιμο χρέος απαιτεί ελάφρυνση των δόσεων ή νέο δανεισμό. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να υπάρχουν σύμμαχοι και μέσα στην ΕΕ αλλά και στο ΔΝΤ αλλά και εκτός. Εξάλλου κάποιοι βέβαια μπορεί να θυμούνται τους ισχυρισμούς Βαρουφάκη ότι συζητούνταν δανεισμός από την Κίνα το 2015 πριν το δημοψήφισμα αλλά τελικά δεν βοήθησε (πηγή). Όμως πλέον ίσως οι καιροί έχουν αλλάξει και για την Κίνα αλλά και την ΕΕ που αντιμετωπίζει διάφορα προβλήματα ενώ υπάρχουν και εναλλακτικά συστήματα πληρωμών εκτός SWIFT.
Δεν το λέμε αυτό με ευρωσκεπτικιστική διάθεση. Καλά θα ήταν να είχε υπάρξει σύγκλιση με τον μέσο όρο της ΕΕ και η χώρα να είχε εκμεταλλευτεί την κοινή αγορά με ανάπτυξη υψηλής προστιθέμενης αξίας αλλά έγινε. Δεν αναπτύχθηκε ο ανταγωνισμός με τον Βορά, ούτε παραχώρησε εμπορικά πλεονάσματα όπως απαιτούνταν από τις συμβάσεις της ΕΕ ενώ αντίθετα η χώρα καταδικάστηκε σε προορισμού φτηνού μαζικού τουρισμού για να κλίνει το ισοζύγιο συναλλαγών με την ΕΕ. Τελευταία και ως πύλη εισόδου και στάθμευσης μεταναστών. Τελικά η πλάστιγγα αν ληφθεί υπόψη η απώλεια πλούτου, πληθυσμού (brain drain), προστιθέμενης αξίας, μερισμάτων από εξαγορασθείσες δημόσιες επιχειρήσεις ίσως δεν είναι και τόσο προς όφελος της συμμετοχής στην ΕΕ (πηγή) Άλλο βέβαια αν σε περίπτωση αποχώρησης η ελίτ και η ίδια η χώρα εκβιάζονταν με καταστροφή. Όταν πλέον η συμμετοχή γίνεται με επιβολή η ΕΕ δεν θα είναι ένωση κρατών ή λαών αλλά αυτοκρατορία με αποικίες.
Επίλογος
Έχουμε μεγαλώσει στην Δύση πιστεύοντας ότι αυτή είναι το κέντρο του κόσμου. Πλέον οι καιροί αυτοί ίσως παρήλθαν. Το ευρωατλαντικό εμπόριο ΕΕ-ΗΠΑ δεν αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του διεθνούς εμπορίου ενώ η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία και πλέον η παραγωγική βάση και για τις ΗΠΑ με τις οποίες έχουν μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα.
Η περιοχή αυτή της Ευρωασίας περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος των πόρων και του πληθυσμού παγκοσμίως. Και όπως φαίνεται από την κρίση στην Ρωσία που διατήρησε τους εμπορικούς δεσμούς μεταξύ της προσπερνώντας τις κυρώσεις της Δύσης αν όχι ενισχύοντας τους της μέσω της συναλλαγής εκτός του δολαρίου, ίσως θα πρέπει να αλλάξουμε την οπτική μας και να μην θεωρείται δεδομένη.
Αλήθεια πόσο διαφορετικά σχέδια θα κάναμε αν βλέπαμε τον χάρτη της υδρόγειο με κέντρο την Ευρασία αντί για την Ευρώπη όπως έχουμε συνηθίσει; Στην δεύτερη περίπτωση η Ευρώπη, ο παλιός κόσμος, θα ήταν μια μικρή απόφυση στο δυτικό άκρο, με το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού και της ανάπτυξης εκτός…
Του Παναγιώτη Χατζηπλή
Ανταγωνισμός Ελλάδας-Τουρκίας στον Δρόμο του Μεταξιού και η Αρμενία (Β΄ Μέρος) – The Analyst
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου