Πέμπτη 11 Ιουλίου 2019

Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ: «Όταν αρχίζει κανείς να προσεύχεται, η ίδια η προσευχή θα του λύνει τις απορίες του»

Αποτέλεσμα εικόνας για Γέροντας Σωφρόνιος του Έσσεξ
…Μόνο ζώντας τη Λειτουργία, όσο είναι δυνατό και προσιτό σε μας, με όλο το είναι μας, γινόμαστε βαθμηδόν ευαίσθητοι σε πολλά πού περνούν απαρατήρητα από όσους δεν γνωρίζουν τον Χριστό και δεν Τον αγαπούν και δεν ζουν στο πνεύμα των εντολών Του…
Ζω ήδη μέσα στο ράσο εξήντα επτά χρόνια, και κάθε φορά η Λειτουργία είναι γιά μένα κάτι νέο, μοναδικό!Είναι αδύνατον να την συνηθίσουμε! Και όταν βρίσκουμε ανάπαυση στη βαθειά καρδιά μας από την εγγύτητα του Θεού, τότε βεβαίως μας είναι ευκολότερο να υπηρετήσουμε τούς ανθρώπους. Θα ήθελα λοιπόν και εσείς να μιλάτε με καρδιά γεμάτη από ευγνωμοσύνη προς τον Χριστό, γιά το ότι βρήκε τρόπο να ενωθεί μαζί μας.
Προσπαθείστε να ζείτε κάθε φορά πιο βαθιά αυτό που ζούσε ο Χριστός κατά το Μυστικό Δείπνο, όταν εγκαθίδρυσε το μεγάλο αυτό μυστήριο που είναι η θεία Ευχαριστία. Τότε η λειτουργία θα αποβεί σωτήρια όχι μόνο για σας, αλλά και για όσους συμμετέχουν σ’ αυτή. Δεν ανήκει μόνο στους ιερείς να ζουν στην καρδιά τους τα παθήματα του Χριστού για τον κόσμο… Καθετί που υπάρχει, υπάρχει γιατί ο Θεός το σκέπτεται. Ο Θεός σκέπτεται τον κόσμο και ο κόσμος υπάρχει. Αν ζητείτε το θέλημα του Θεού με απλότητα και ταπείνωση, ο Θεός μπορεί να μεταβάλει οποιαδήποτε κατάσταση ακόμη και την πιο αρνητική. Το παν εξαρτάται από τη σχέση μας με τον Θεό. Αν έχουμε εμπιστοσύνη στην πρόνοιά Του…
Τέτοιος οφείλει να είναι ο χριστιανός. Ένα «καλώδιο υψηλής τάσεως», πάνω στο οποίο μπορεί να καθίσει ένα πουλάκι χωρίς να πάθει την παραμικρή ζημία, αλλά μέσα από το οποίο περνά ενέργεια ικανή να κάνει ολόκληρο τον κόσμο να εκραγεί. Ιδού με ποιόν τρόπο εγγίζουμε την αιώνια Βασιλεία του Χριστού.
Πώς μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό «καθώς εστι»; Ο Χριστός μας δείχνει την οδό παροτρύνοντάς μας να παραμένουμε στην αγιότητα για να μη βλάπτουμε τον πλησίον, να προτιμούμε τους άλλους από τον εαυτό μας, να μην επιδιώκουμε να τους εξουσιάζουμε.
Οφείλουμε να πεθάνουμε για τον εαυτό μας, για να ζήσουν οι άλλοι.
Για ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας, χρειάζεται άσκηση· χρειάζεται να μάθουμε να μεταθέτουμε το πνεύμα μας από τα κοινά και εμπαθή πράγματα προς τον Θεό… Η άσκησή μας, αθέατη στους άλλους, παραμένει με όλη της τη δύναμη μπροστά στα μάτια τού Θεού.
Πώς να περάσουμε μια μέρα χωρίς αμαρτία, δηλαδή αγία; Να το καθημερινό πρόβλημά μας. Πώς να μεταμορφώσουμε το είναι μας, το φρόνημα, τα αισθήματα, τις ίδιες τις φυσικές αντιδράσεις μας, ώστε να μην αμαρτήσουμε ενάντια στον Ουράνιο Πατέρα μας, στον Χριστό, στο Άγιο Πνεύμα, στην ανθρώπινη υπόσταση, στον αδελφό μας και σε κάθε πράγμα σ’ αυτή τη ζωή;
«Καταξίωσον, Κύριε, εν τη ημέρα ταύτη αναμαρτήτους φυλαχθήναι υμάς». Πολλές φορές επανέλαβα αυτή την προσευχή της Εκκλησίας. Η επί γης αναμάρτητη ζωή μας ανοίγει τις πύλες του Ουρανού. Δεν είναι ο πλούτος των γνώσεων που σώζει τον άνθρωπο. Είναι η αναμάρτητη ζωή που μας προετοιμάζει για τη ζωή με τον Θεό στον μέλλοντα αιώνα. Η χάρη του Αγίου Πνεύματος μας διδάσκει τις αιώνιες αλήθειες κατά το μέτρο που ζούμε σύμφωνα με τις εντολές: «Αγαπήσεις τον Θεό σου, τον Δημιουργό σου, με όλο το είναι σου και αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Ναι, κρατείτε πάντοτε αυτές τις εντολές.
Όταν αρχίζει κανείς να προσεύχεται, η ίδια η προσευχή θα του λύνει τις απορίες του.
«Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού, ελέησον ημάς». Όταν λέμε την προσευχή αυτή, συνάπτουμε με τον Χριστό μια προσωπική σχέση, που ξεπερνά τη λογική. Η ζωή του Χριστού εισχωρεί σιγά-σιγά μέσα μας.
Μείνετε στην προσευχή, μείνετε στον αγώνα, να περάσετε τη μέρα σας χωρίς αμαρτία. Όλα τα υπόλοιπα θα δοθούν από τον Ίδιο τον Θεό.
Μεταβάλλετε ό,τι οφείλετε να κάνετε σε προσευχή.
Για να φυλάξουμε τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, οφείλουμε ν’ απέχουμε από κάθε λογισμό που δεν αρέσει στον Θεό, μας λέει ο Γέροντας Σιλουανός. Ιδού το έργο μας. Ιδού η πνευματική μας καλλιέργεια. Εφόσον πρόκειται για την αιώνια σωτηρία, αυτό δεν τελειώνει ποτέ. Αρχίζουμε και ξαναρχίζουμε χωρίς τέλος.
Μηχανευθείτε τρόπους να είστε με τον Θεό!
Είπα στην αδελφότητα να κρατήσει στην Μονή πρώτα και κύρια τη Θεία Λειτουργία.
Γράφει ο Γέροντας Σωφρόνιος στο βιβλίο του: «ότε ήμην εν τη ερήμω (στο σπήλαιο της Αγίας Τριάδος) και ετέλουν μόνος την Λειτουργίαν, έχων μετ’ εμού μόνον ένα μοναχόν –όστις ήρχετο, ίνα απαντά εις τας δεήσεις των εκτενών, αναγινώσκη τον Απόστολον και παρέχη την λοιπήν αναγκαίαν συμμετοχήν, εις τόπον λαού– τότε ούτε εγώ ούτε ο μοναχός εκείνος ησθάνθημεν ποτε έλλειψιν τινα: Άπας ο κόσμος ήτο εκεί μεθ’ ημών· ο κόσμος και ο Κύριος· ο Κύριος και η αιωνιότης».
Έσσεξ-St. John The Baptist, the Orthodox Monastery, Essex, England-Монастырь св Иоанна Крестителя (Эс29956_1306128_n0300106_5686278_n
Η προσευχή είναι ανεκτίμητον δώρον του ουρανού, απαιτεί όμως αφ’ ημών «σχολήν». Χάριν της συναντήσεως μετά του Ζώντος Χριστού δεν είναι καθ’ υπερβολήν δύσκολον να αρνηθώμεν τας δελεαστικάς απολαύσεις και να προτιμήσωμεν παντός άλλου την μετ’ Αυτού συνομιλίαν. Εδόθη εις εμέ το εξαίρετον τούτο προνόμιον, τολμώ να είπω, η μακαριότης, ήτις έφθασεν εις την μεγίστην αυτής έντασιν εν τη ερήμω. Η ασκητική έννοια «έρημος» δεν αναφέρεται εις γεωγραφικόν τόπον, αλλά εις τρόπον ζωής: Είναι η απομάκρυνσις από των ανθρώπων, κατά την οποίαν ουδείς βλέπει ή ακούει τον ασκητήν, ουδεμία ανθρωπίνη εξουσία ασκείται επ’ αυτού, και ο ίδιος ουδένα εξουσιάζει.
Η ελευθερία αύτη είναι απαραίτητος δια την πλήρη κατάδυσιν του πνεύματος, αλλά και όλης της υπάρξεως ημών, εις την Θείαν σφαίραν. Τότε είναι δυνατόν να μεταδοθή εις ημάς η υπερτέρα πασών των αξιών της γης Θεία απάθεια. Εν αυτή ο άνθρωπος ουδόλως διανοείται υπεροχήν έναντι του αδελφού αυτού. Ουδόλως επιδιώκει τιμήν, δόξαν, έτι μάλλον, υλικόν πλούτον. Ώ, ο θετικός ορισμός της αληθούς ελευθερίας δεν δύναται να εκφρασθή δια λόγων! Δεν εννοώ δια ποίον λόγον η Θεία συγκατάβασις ευδόκησε να ζήσω εν τη ερήμω την «ελευθερία των τέκνων του Θεού» (Ρωμ. η’ 21).
Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Οψώμεθα τόν Θεόν καθώς εστί, Η’ ΠΕΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

4 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ο βιωμένος χριστιανισμός, είτε στην έρημο είτε στον κόσμο, είναι η πεμπτουσία της διδασκαλίας του Κυρίου, αλλά και η πραγματική και εκ βάθρων καθαίρεση της πλάνης.
Με ότι περιλαμβάνει αυτή, όπως και τις αιρέσεις.
Σήμερα που οι άνθρωποι αμφισβητούν τα πάντα, ο τρόπος του λεγόμενου αντι-αιρετικού αγώνα, με επιχειρήματα όπως η παράβαση Κανόνων, δεν τους λέει τίποτα (φτάσαμε στο σημείο να μην τους λένε τίποτα ούτε τα δογματικά θέματα).
Κάποτε οι άνθρωποι (μιλάμε για τους Χριστιανούς) ακόμα και αν ήταν αγράμματοι, ή αν δεν γνώριζαν δογματικές λεπτομέρειες, είχαν ευσέβεια και μια σχεδόν έμφυτη ταπείνωση και υπακοή, και γι αυτούς τους λόγους οι Πατέρες θέσπισαν ως μία ασφαλιστική δικλείδα τους Κανόνες για να οριοθετείται η Εκκλησία, ακόμα και αν υπήρχε άγνοια των υπολοίπων θεμάτων.
Βλέπουμε περιπτώσεις μαρτύρων με αγιοπνευματικό βίωμα και Θεία Χάρη, που δεν γνώριζαν λεπτομέρειες και όταν τους ρωτούσαν είτε οι λατινόφρονες είτε οι Τούρκοι τι πιστεύουν απαντούσαν: αυτό που πιστεύει η Αγία Ορθοδοξία μου.Είχαν δηλ. ταπείνωση και υπακοή.
Σχετικά με την σημερινή κατάσταση λέει κάποια πράγματα ο π. Μουλατσιώτης εδώ:
Έρχεται ασέληνος νύχτα για την Εκκλησία
(ακούστε από το 7ο-8ο λεπτό μέχρι το 12ο κάποια γεγονότα για να καταλάβετε που είμαστε)
https://www.youtube.com/watch?v=nLD8y0lR49Q
Aυτό που περιγράφει επικρατεί σε όλη την Ελλάδα.Οι Ναοί έχουν αδειάσει, και όσοι παραμένουν είναι κατά 90% άνω των 60 ετών. Η γενιά των 40ηδων απλά δεν έχει σχέση με την Εκκλησία, είτε είναι άθεοι είτε όχι. Όπως και στα κομμουνιστικά κράτη των Βαλκανίων, που δεν υπάρχει καμία επαφή με την Εκκλησία, ανεξάρτητα από την πίστη.
Μιλάει για κάποιους φοιτητές σε χριστιανική κατασκήνωση που είχαν πλήρη άγνοια σε σημείο να μην γνωρίζουν τι σημαίνει η λέξη μητροπολίτης. Και όταν τους ρώτησε αν οι οικογένειές τους έχουν επαφή με την Εκκλησία απάντησαν αρνητικά και ότι οι γιαγιάδες τους, τους ώθησαν να πάνε.Αλλά μιλάμε όμως και πάλι για ένα μικρό ποσοστό γιατί οι περισσότεροι δεν έχουν ούτε αυτό.
Όσοι λοιπόν νομίζουν ότι θα πείσουν τους ανθρώπους για τα θέματα της αίρεσης και της πλάνης μέσα από επιχειρήματα για παράβαση των Κανόνων της Εκκλησίας, δυστυχώς κάνουν λάθος.
Η κοινωνία αλλάζει ραγδαία. Οι άνθρωποι σήμερα δεν έχουν καμία σχέση με άλλες εποχές.Ειδικά οι νεότεροι είναι σε ένα δικό τους κόσμο. Η τεχνολογία καθορίζει πλέον και τη μικρότερη λεπτομέρεια της καθημερινότητάς τους, και αυτό τους έχει βάλει σε ένα νέο διαφορετικό τρόπο ζωής και αντίληψης της πραγματικότητας. Κανείς δεν ασχολείται με εκκλησιαστικά θέματα, εκτός από ένα πολύ μικρό κομμάτι της κοινωνίας (ίσως να είναι και 1%), που μπορεί να ακούσει ένα λόγο τύπου «παραβάσεων Κανόνων», αλλά ακόμα και των σημαντικών θεμάτων όπως περί πρωτείου, ή αλλαγής της εκκλησιολογίας, όπως γίνεται με το ουκρανικό που δεν υπήρξε μετάνοια και επαναχειροτόνηση αλλά αποκατάσταση ελέω Βαρθολομαίου.

(συνεχ.)

Ανώνυμος είπε...

Στη νέα εποχή όμως που ζούμε, (που μερικές φορές όλα μοιάζουν νεκρά), που οι άνθρωποι ειδικά οι νεότεροι ζουν σε ένα άλλο κόσμο, και βάλλονται με απίστευτους τρόπους από παντού, που τους περιβάλλουν χιλιάδες πράγματα, ώστε τελικά και η γνώση να έχει γίνει ως έννοια ένα συνονθύλευμα, και μία μάζα πληροφοριών με τις οποίες βομβαρδίζονται (στο κλίμα της Νέας Εποχής με ότι σημαίνει αυτό) και μέσα σε αυτή τη σύγχυση προσπαθούν να υπάρξουν ως οντότητες, και να βρουν τελικά τι πιστεύουν (δείτε τα εκατοντάδες νεοεποχίτικα βιβλία που δεν απορρίπτουν και τον χριστιανισμό ώστε να είναι καμουφλαρισμένα, όπως και τους πολλούς λεγόμενους coatch Δρ. ψυχικής υγείας που έχουν κατακλύσει την κοινωνία και το διαδίκτυο και το άμεσο περιβάλλον μας), όταν παλαιότερα ήταν συγκεκριμένη η έννοια της γνώσης, ακόμα και της κοσμικής, όταν υπήρχε έστω 'το ποιοτικό βιβλίο', που έδινε ένα τρόπο συνοχής και συγκρότησης της σκέψης και κάποιες σταθερές έννοιες και αξίες...
Σε αυτή λοιπόν τη φοβερή εποχή (την προφητευμένη, της ασάφειας και της πλάνης) στην οποία έχουμε μπει, και πολλές φορές απελπιζόμαστε, μπορεί να νικηθεί και πάλι ο διάβολος. Γιατί σε όλες τις εποχές, υπάρχουν οι ψυχές με την καλή ή την αρνητική προαίρεση και αυτεξούσιο που ο Θεός προγνωρίζει από καταβολής κόσμου, και μέσω των ιδιαίτερων συνθηκών της κάθε εποχής με τρόπους που γνωρίζει Εκείνος, σώζονται όσοι ακολουθούν το Φως (το θέμα της προαίρεσης είναι και αυτό ένα μεγάλο μυστήριο).
Εδώ τώρα είναι η τεράστια συμβολή των αγιασμένων γερόντων του αιώνα μας, μέσα από τη ζωή τους την βοήθεια ανθρώπων και τα αγιασμένα γραπτά που άφησαν.
Πάρα πολλοί άνθρωποι μπόρεσαν τελικά να πιστέψουν (πρώην άθεοι), και άλλοι που πίστευαν, να απεγκλωβιστούν από διάφορες πλάνες, και αιρέσεις, μέσα από το ξεσκέπασμα (της πνευματικής ουσίας των πραγμάτων, της αυτοθέωσης της Νέας Εποχής), που έκαναν οι Γέροντες του αιώνα μας. Χιλιάδες προσωπεία των δαιμόνων, αποκαλύφθηκαν, μέσα από τα ΥΠΑΡΞΙΑΚΑ βιώματά τους, ιδιαίτερα όσων αποκωδικοποίησαν βιωματικά αλλότριες οδούς που σήμερα έρχονται με φανταχτερό περιτύλιγμα όπως ο διαλογισμός που θα βάλουν και στα σχολεία, όπως έκανε ο Γ.Σωφρόνιος, και έβγαλαν τους ανθρώπους από αθεϊα, από πλάνες, ΚΑΙ από αιρέσεις.
Γιατί ΚΑΙ στις χριστιανικές αιρέσεις υπάρχει το δαιμονικό βουδιστικό υπόβαθρο, η υπαρξιακή στροφή προς το μηδέν, το μη ον [είτε παίρνει την μορφή του υπερβατικού απρόσωπου, μέσα στο οποίο χάνεσαι (βουδισμός), είτε τη μορφή της φαρισαϊκής στροφής προς εαυτόν, προς την αυτοδικαίωση μέσω του νομικισμού και του προτεσταντικού ηθικισμού ( Ο Φαρισαίος σταθείς ΠΡΟΣ ΕΑΥΤΟΝ ταύτα προσηύχετο), που μοιραία οδηγεί και πάλι στο θάνατο αφού εμείς είμαστε εκ φύσεως 'μη ον' (εκ του μη όντος εις το είναι ημάς παρήγαγε), και έχουμε το είναι από τον Θεό].
Οι Γέροντες φώτισαν με τρόπο απόλυτο, και ΚΑΤΑΝΟΗΤΟ το βάθος αυτών των πραγμάτων. Αυτό δεν μπορεί να το κάνει ο λεγόμενος αντι-αιρετικός αγώνας με την μορφή του νομικισμού του γράμματος των Κανόνων. Δυστυχώς εδώ που φτάσαμε σήμερα (στην κορύφωση του δαιμονικού πολέμου), δεν μπορεί ούτε μέσω του δογματικού δρόμου, αν αυτός παραμένει σε ένα θεωρητικό επίπεδο, και δεν προηγηθεί το πνευματικό ξεσκέπασμα σε προσωπικό επίπεδο του εσωτερικού του καθενός, ώστε μετά να ενδιαφερθεί και για τα δογματικά.
Αυτό το τεράστιο έργο κάνει ο Κύριός μας σε αυτό τον αιώνα της πλάνης μέσω των αγιασμένων Γερόντων της εποχής μας. Ας έχουμε την ευχή τους!

Ανώνυμος είπε...

Το πνεύμα του νομικισμού, το σαρκικό, δεν μπορεί να ανεχτεί το πνεύμα της Χάριτος, και πάντοτε το διώκει, γι΄αυτό διασύρονται οι άγιοι Γέροντες από μερίδα ανθρώπων (ὥσπερ τότε ὁ κατὰ σάρκα γεννηθεὶς ἐδίωκε τὸν κατὰ πνεῦμα, οὕτω καὶ νῦν).
Αυτό είναι το πνευματικό βάθος της αγιομαχίας των νομικιστών, με την επίφαση ότι δεν εφάρμοσαν κάποιους Κανόνες όπως π.χ. τον 15ο, και όσων άλλων έχουν πει για τους Αγίους του αιώνα μας, τελευταία και για τον Άγιο Λουκά.
Τα εξηγεί ακριβώς στις επιστολές του ο Απ.Παύλος:

22 γέγραπται γὰρ ὅτι ᾿Αβραὰμ δύο υἱοὺς ἔσχεν, ἕνα ἐκ τῆς παιδίσκης καὶ ἕνα ἐκ τῆς ἐλευθέρας.
23 ἀλλ' ὁ μὲν ἐκ τῆς παιδίσκης κατὰ σάρκα γεγέννηται, ὁ δὲ ἐκ τῆς ἐλευθέρας διὰ τῆς ἐπαγγελίας.
24 ἅτινά ἐστιν ἀλληγορούμενα. αὗται γάρ εἰσι δύο διαθῆκαι, μία μὲν ἀπὸ ὄρους Σινᾶ, εἰς δουλείαν γεννῶσα, ἥτις ἐστὶν ῎Αγαρ·
25 τὸ γὰρ ῎Αγαρ Σινᾶ ὄρος ἐστὶν ἐν τῇ ᾿Αραβίᾳ, συστοιχεῖ δὲ τῇ νῦν ῾Ιερουσαλήμ, δουλεύει δὲ μετὰ τῶν τέκνων αὐτῆς·
26 ἡ δὲ ἄνω ῾Ιερουσαλὴμ ἐλευθέρα ἐστίν, ἥτις ἐστὶ μήτηρ πάντων ἡμῶν.
27 γέγραπται γάρ· εὐφράνθητι στεῖρα ἡ οὐ τίκτουσα, ρῆξον καὶ βόησον ἡ οὐκ ὠδίνουσα· ὅτι πολλὰ τὰ τέκνα τῆς ἐρήμου μᾶλλον ἢ τῆς ἐχούσης τὸν ἄνδρα.
28 ἡμεῖς δέ, ἀδελφοί, κατὰ ᾿Ισαὰκ ἐπαγγελίας τέκνα ἐσμέν.

29 ἀλλ' ὥσπερ τότε ὁ κατὰ σάρκα γεννηθεὶς ἐδίωκε τὸν κατὰ πνεῦμα, οὕτω καὶ νῦν.

30 ἀλλὰ τί λέγει ἡ γραφή; ἔκβαλε τὴν παιδίσκην καὶ τὸν υἱὸν αὐτῆς· οὐ μὴ γὰρ κληρονομήσει ὁ υἱὸς τῆς παιδίσκης μετὰ τοῦ υἱοῦ τῆς ἐλευθέρας.

31 ῎Αρα, ἀδελφοί, οὐκ ἐσμὲν παιδίσκης τέκνα, ἀλλὰ τῆς ἐλευθέρας.

amethystos είπε...

Η σημερινή εκκλησία γεννήθηκε από τήν ίδια μήτρα πού γέννησε καί τόν Ζηζιούλα. Η οποία μέ τόν Τρεμπέλα καί τόν Ρώσση καί τούς παν/κούς καθηγητάς έντυσε τόν παπισμό μέ ορθόδοξο ένδυμα καθιστώντας τήν ορθοδοξία μιά δογματική ουνία. Αυτή η διαδικασία ολοκληρώνεται σήμερα μέ τόν οικουμενισμό. Είναι επισκοποκεντρική, μέ προεξάρχοντα τόν κληρικαλισμό, τήν δικτατορική κατοχή καί εξάρτηση τού αγιασμού τής Θ. Ευχαριστίας από τό Αγιο Πνεύμα τού κλήρου. Οι σχισματικοί οργανωσιακοί καί οι αιρετικοί οικουμενιστές, αποστρέφονται τούς Αγιορείτες Αγίους διότι είναι εχθροί τού Ησυχασμού καί τής προσευχής τής μετανοίας. Η μερίδα τών ρωσόφιλων νεοορθοδόξων ενθουσίασαν τήν άγνοια τών Ελλήνων μέ τό σύνθημα τής επιστροφής στούς Ελληνες Πατέρες τού Φλωρόφσκι αλλά δέν κατάλαβαν ότι τό σύνθημα αφορούσε τούς ρώσους τής διασποράς οι οποίοι είχαν καπελωθεί από τόν Αυγουστίνο καί τόν Σέλλινγκ. Καί τί παρήγαγε αυτή η επιστροφή; Τήν σχολαστική τριάδα τού Ρωμανίδη. Κάθαρση, φωτισμός, θέωση. Η οργανωσιακή τυπική ηθική κινεί ακόμη τήν νεοελληνική πίστη.