Η ιστορία της μεγαλύτερης ελληνικής επιχείρησης που υφαρπάζεται σταδιακά, όπως και η χώρα μας, είναι παρόμοια με την ιστορία της Ελλάδας – αφού ακολούθησε διαχρονικά τα ίδια βήματα, με αφετηρία το 1981 που ξεκίνησε η υπερχρέωση της πατρίδας μας και η οικοδόμηση του κομματικού πελατειακού κράτους (του διεφθαρμένου συνδικαλισμού στην περίπτωση της ΔΕΗ, ο οποίος έπληξε καίρια την εταιρεία). Όπως η Ελλάδα δε χρεοκόπησε με την πολιτική των μνημονίων που της επιβλήθηκε, με στόχο να ξεπουληθεί σε εξευτελιστικές τιμές, έτσι και η ΔΕΗ – με τον αποκλεισμό της από κερδοφόρες δραστηριότητες όπως η είσοδος της στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας προς όφελος της εγχώριας ελίτ, με την απαγόρευση ουσιαστικά των επενδύσεων από την Τρόικα κοκ. Κατ’ αναλογία, η αναδιάρθρωση της που όφειλε να είχε δρομολογηθεί από τη δεκαετία του 1990, όπως συνέβη σε άλλες χώρες, είχε ημερομηνία λήξης το 2008 – ενώ έκτοτε η πορεία κατάρρευση της είναι η ίδια με αυτήν της Ελλάδας.
Ανάλυση
Εισαγωγικά, η χρηματοοικονομική κατάσταση της ΔΕΗ έχει χρησιμοποιηθεί από τα πολιτικά κόμματα ως «η αιχμή του δόρατος» κατά των χειρισμών της εκάστοτε κυβέρνησης – όσον αφορά όχι μόνο στην πώληση των μονάδων αλλά και στη γενικότερη αναπτυξιακή πορεία της επιχείρησης. Όμως, το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο από ότι δείχνει – προσθέτοντας πως η επιχείρηση εξαρτάται από τους εξής τρεις κύριους παράγοντες (α) από τη διοίκηση της (β) από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία που παίρνει αποφάσεις για το μέλλον της και (γ) από τις διεθνείς συνθήκες, όπως από την τιμή του πετρελαίου που όταν πριν το 2008 είχε φτάσει στα 147 $ το βαρέλι, της προκάλεσε μεγάλες ζημίες.
Περαιτέρω, από την αρχική εκδήλωση της κρίσης της ελληνικής οικονομίας, το έτος 2010, υπήρξαν σημαντικές πιέσεις προς το Ελληνικό Κράτος για την εκποίηση όχι μόνο λιγνιτικών μονάδων αλλά και υδροηλεκτρικών σταθμών – παρά το ότι ασφαλώς τότε η ΔΕΗ δεν αντιμετώπιζε πρόβλημα ρευστότητας, ενώ είχε κέρδη το 2009 της τάξης του 1 δις €. Επίσης παρά το ότι οι αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για το δίκαιο του ανταγωνισμού στην ελληνική αγορά ενέργειας, αφορούσαν στο λιγνίτη και όχι και στα υδροηλεκτρικά.
Την περίοδο εκείνη η Ελλάδα αντιστάθηκε στις έντονες αυτές πιέσεις, διαχωρίζοντας πλήρως την περίπτωση των λιγνιτικών μονάδων, από την περίπτωση των υδροηλεκτρικών. Μάλιστα, η Ελληνική Κυβέρνηση συντάχθηκε με τη ΔΕΗ στην πρώτη δίκη για το θέμα των λιγνιτών στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία και κέρδισε (το αποτέλεσμα ανετράπη εν συνεχεία κατ’ αναίρεση, σε επόμενη και τελική δίκη).
Στα χρόνια που ακολούθησαν και με την παραμονή της Χώρας σε κρίση επί μακρόν η κατάσταση επιδεινώθηκε – έως ότου η ΔΕΗ απώλεσε σημαντικά περιουσιακά της στοιχεία με ελάχιστα ή και με κανένα αντάλλαγμα (π.χ. περίπτωση ΑΔΜΗΕ, περίπτωση πελατολογίου κλπ.), υπό το καθεστώς πιέσεων συνδεόμενων με τη γενικότερη κατάσταση της Χώρας.
Δεν φαίνεται δε αυτές οι (μη αναστρέψιμες) μεταβιβάσεις περιουσιακών στοιχείων να λειτούργησαν θετικά ή έστω προστατευτικά για τη ΔΕΗ – αντίθετα, εμφανίζονται ιδιαίτερα ζημιογόνες, όπως ακριβώς συμβαίνει με την Ελλάδα που το δημόσιο χρέος της συνεχίζει να ακολουθεί ανοδική πορεία μετά από τρία μνημόνια, ενώ το κόκκινο ιδιωτικό είναι εκτός ελέγχου.
Σε κάθε περίπτωση, η ΔΕΗ διαχρονικά, από τη μετατροπή της σε ανώνυμη εταιρεία πριν είκοσι έτη, αντιμετωπίσθηκε σαν προέκταση του Κράτους. Δεν αποζημιώθηκε για μεγάλες δαπάνες που είχε υποστεί χάριν του γενικού συμφέροντος (ανενεργές επενδύσεις κλπ.), ενώ υποχρεώθηκε να προμηθεύει τρίτους με ηλεκτρική ενέργεια σε τιμές ακόμη και κάτω του δικού της κόστους παραγωγής, όπως στη Μυτιληναίος (ανάλυση). Παρεμποδίσθηκε δε από το να διεισδύσει δυναμικά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ιδίως σε φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα, στην περίοδο της μεγάλης ανάπτυξης και κερδοφορίας τους, παρότι μπορούσε να είναι πρωτοπόρος – ενώ υποχρεώθηκε να αδρανήσει στον κρίσιμο τομέα της παραγωγής ενέργειας από τη γεωθερμία.
Μετά την πτώχευση του Κράτους τώρα το 2010, η ΔΕΗ αρχικώς κλήθηκε να διαδραματίσει ρόλο φοροεισπράκτορα (όπως ιδίως με το ΕΕΤΗΔΕ) – εν συνεχεία δε της επιβλήθηκε να απολέσει μέρος της περιουσίας της χωρίς αντάλλαγμα και τα τελευταία ιδίως έτη υποχρεώθηκε να λειτουργεί σε ένα παράδοξο πλαίσιο (όπως με την ιδιάζουσα περίπτωση της αγοράς ΝΟΜΕ, που όμως δεν ακολουθεί τα ευρωπαϊκά πρότυπα).
Οι συνθήκες αυτές θα ήταν ικανές για να αιτιολογήσουν την κακή πορεία και έλλειψη ρευστότητας οποιασδήποτε επιχείρησης, οσοδήποτε προσοδοφόρας δραστηριότητας. Πολύ περισσότερο όταν συνδυάζονται με τα σταθερά δομικά προβλήματα που αφορούν στην ελληνική αγορά ενέργειας – περιλαμβανομένων των συνεχών κυβερνητικών παρεμβάσεων στη διοίκηση της ΔΕΗ αλλά και στην έλλειψη στιβαρής και ανεξάρτητης εποπτείας από τις αρμόδιες ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές.
Το μέλλον της ΔΕΗ
Συνεχίζοντας, σύμφωνα με την AXIA Research, το επόμενο διάστημα θα υπάρξει μεγάλη άνοδος της μετοχής της ΔΕΗ – επειδή τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση περιγράφουν μια αξιόπιστη πορεία για την αναβίωση της εταιρείας. Υπενθυμίζεται ότι, οι βασικοί άξονες που περιέγραψε ο υπουργός ενέργειας, περιλαμβάνουν: (α) μέτρα στήριξης της ρευστότητας, (β) αναπροσαρμογή των τιμολογίων χωρίς επιβάρυνση των καταναλωτών, (γ) μερική ιδιωτικοποίηση των δικτύων του ΔΕΔΔΗΕ (Διαχειριστής Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας), (δ) πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου των εργαζομένων και (ε) κατάργηση των ΝΟΜΕ (επεξηγήσεις στη δεύτερη σελίδα).
Ειδικά όσον αφορά τη μη επιβάρυνση των καταναλωτών, η αύξηση στα τιμολόγια δεν θα συνδυάζεται με αύξηση στους λογαριασμούς ρεύματος – αφού θα αξιοποιηθούν ως «ισοδύναμα» που θα ισοσκελίσουν το επιπλέον κόστος, η μείωση του ΦΠΑ που έχει εξαγγελθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση χωρίς ακόμη να έχει εφαρμοστεί και η ρεζέρβα των 200 εκ. € από τον ειδικό λογαριασμό ΑΠΕ (ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) – όπου καταλήγει το ΕΤΜΕΑΡ (τέλος μείωσης αερίων ρύπων) και πληρώνονται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Αυτό σημαίνει πως για τους καταναλωτές το αποτέλεσμα θα είναι ουδέτερο – ότι δηλαδή δε θα υπάρξει αύξηση στο συνολικό κόστος του λογαριασμού ρεύματος. Ανοιχτό πάντως παραμένει το ενδεχόμενο ελάφρυνσης των λογαριασμών από την εξαγγελία για μείωση του τέλους για την ΕΡΤ – στο οποίο είχε προεκλογικά αναφερθεί η ΝΔ χωρίς όμως να υπάρξει σχετική μνεία στις προγραμματικές.
Περαιτέρω, από τα μέτρα αυτά η AXIA Research εκτιμά ότι η ΔΕΗ θα ήταν δυνατόν να δει άνοδο των EBITDA (=κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων) κατά 400-600 εκ. € για τα επόμενα 1-2 χρόνια (έναντι EBITDA 260 εκ. € το 2018) – η οποία θα προκληθεί από την αναπροσαρμογή των τιμολογίων, την εθελούσια έξοδο και την κατάργηση των NOME.
Βέβαια, αντίστοιχα κρίσιμη θα είναι η τιτλοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών ύψους 2,7 δις € – από την οποία έχει υπολογιστεί ότι μπορεί να αντληθούν 450 έως 500 εκ. € που θα είναι καθοριστικά για την ενίσχυση της ρευστότητας. Εάν σε αυτά προστεθούν και 700 εκ. € στα οποία υπολογίζονται τα έσοδα από τη μερική ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ, τότε η επιχείρηση πλησιάζει τον στόχο του 1,5 δις € που θεωρείται πως μπορεί να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητά της.
Από την πλευρά της η AXIA Research εκτιμά πως το σχέδιο συνολικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε «απομόχλευση» της τάξης των 2 δις € για τον ισολογισμό της ΔΕΗ. Αναφέρει επίσης την πιθανότητα ενίσχυσης της ρευστότητας κατά 160-200 εκ. €, μετά από «δράσεις» στις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ). Συμφωνεί επί πλέον πως η αναπροσαρμογή των τιμολογίων (υπολογίζεται στο 10%) μπορεί να γίνει χωρίς την επιβάρυνση των καταναλωτών – όπως επίσης η μείωση του ΕΤΜΕΑΡ, εξ αιτίας των ισχυρών προοπτικών για την ελληνική αγορά ΑΠΕ.
Για το σκέλος της εθελουσίας εξόδου, η AXIA Research σημειώνει ότι, το προηγούμενο επιχειρηματικό σχέδιο της ΔΕΗ «αναφερόταν» σε μείωση του προσωπικού κατά 6.000 υπαλλήλους – το οποίο θα προέρχονταν από συνταξιοδοτήσεις, από την πώληση των μονάδων λιγνίτη και από τη λήξη των συμβάσεων ορισμένου χρόνου.
Πάντως, δεδομένου ότι ο αριθμός των εργαζομένων της ΔΕΗ μειώνεται κατά 500-700 άτομα ετησίως λόγω συνταξιοδότησης, μία κοινώς αποδεκτή λύση θα μπορούσε να βρεθεί με τα συνδικάτα για τη διευκόλυνση του σχεδίου – με ένα σχετικό εφάπαξ κόστος, το οποίο ωστόσο θα πρέπει να αφαιρεθεί από τα οφέλη. Πλέον αυτών, η ΔΕΗ θα μπορούσε να διασφαλίσει και ένα ποσόν της τάξης των 100 εκ. € ετησίως – στο οποίο υπολογίζεται το «κόστος» των κλοπών ρεύματος.
Βέβαια, για την εφαρμογή του σχεδιασμού αυτού, θα πρέπει να διευκρινισθεί μια σειρά από «ειδικά σημεία». Ένα από αυτά αφορά την τελική έκβαση στην υπόθεση της αναθεώρησης του μνημονιακού στόχου για το μερίδιο του 50% της ΔΕΗ στην αγορά έως το 2020 – κάτι απόλυτα παράλογο. Ένα άλλο έχει σχέση με την αντίστοιχη «συζήτηση» για την κατάργηση των δημοπρασιών ΝΟΜΕ (που εφαρμόστηκαν ως μέτρο για τη στήριξη της πολιτικής μείωσης των μεριδίων αγοράς με κόστος της τάξης των 200 εκ. € για τη ΔΕΗ) – με περαιτέρω διαρθρωτικά μέτρα ως εναλλακτική λύση. Επιπλέον κρίσιμη για τη ΔΕΗ θα καταστεί τόσο η σύνθεση των μονάδων της στο μέλλον, όσο και η εξασφάλιση των ΑΔΙ (Αποδεικτικών Διαθεσιμότητας Ισχύος).
Αντίστοιχα κρίσιμες όμως θα είναι η μέθοδος και η διαδικασία που θα επιλεγούν για τη μερική ιδιωτικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ – η οποία εν δυνάμει μπορεί, πέραν του εισπρακτικού στόχου, να προσελκύσει και σημαντικό ξένο στρατηγικό εταίρο στα δίκτυα.
Πάντως, με την κεφαλαιοποίηση σήμερα στα 680 εκ. € από κάτω των 300 εκ. € μερικούς μήνες πριν (γράφημα της πτώσης της τιμής της μετοχής από τα 36 € στο 1,16 € τον Οκτώβριο του 2018 και σήμερα στα 2,90 €), η ΔΕΗ κάνει μια εντυπωσιακή «χρηματιστηριακή πρεμιέρα» στη νέα εποχή – η οποία υποστηρίζεται από το κυβερνητικό «σχέδιο μάχης» για τη διάσωσή της. Οι προσεκτικοί επενδυτές έχουν δει βέβαια αρκετές φορές στο παρελθόν τη μετοχή της Επιχείρησης να γίνεται «ασανσέρ» – οπότε είναι αρκετά επιφυλακτικοί.
Επιγραμματικά, τα υπόλοιπα έσοδα που προβλέπει για τη ΔΕΗ το σχέδιο διάσωσης της κυβέρνησης είναι τα εξής:
- 195 εκ. € από τα ΥΚΩ (υπηρεσίες κοινής ωφέλειας – δηλαδή τα κόστη για την ηλεκτροδότηση νησιών και ευπαθών ομάδων) που οφείλει το δημόσιο στη ΔΕΗ και θα καταβληθούν άμεσα.
- 150 εκ. € από την κατάργηση των δημοπρασιών ΝΟΜΕ – επειδή για να μειωθεί το μερίδιο της ΔΕΗ, η εταιρεία αναγκαζόταν να πουλά το ρεύμα κάτω του κόστους σε ανταγωνιστές της.
- 400 εκ. € από το κυνήγι των οφειλετών και από την τιτλοποίηση οφειλών – κατά τις εκτιμήσεις της απερχόμενης διοίκησης της ΔΕΗ
Ολοκληρώνοντας, σημαντικό σημείο είναι η αλλαγή του στόχου για μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ στο 50% (από 76% σήμερα) – ώστε να μη χρειαστεί να χάσει 4 εκ. πελάτες η επιχείρηση. Μεσοπρόθεσμα δε στο ταμείο της ΔΕΗ θα εισρεύσουν τα έσοδα από την πώληση μεριδίου του ΔΕΔΔΗΕ, κατά το πρότυπο της πώλησης μειοψηφικού μεριδίου του ΑΔΜΗΕ, καθώς επίσης η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του ΑΔΜΗΕ – ενώ τα κεφάλαια αυτά θα αξιοποιηθούν για το μετασχηματισμό και για την ανάπτυξη της εταιρείας.
Εκτός όμως από τα έσοδα, το σχέδιο περιλαμβάνει και μείωση εξόδων για τη ΔΕΗ – με βασικό πυλώνα τη μείωση του προσωπικού της εταιρείας με προγράμματα εθελούσιας εξόδου. Θα μπορούσε αλήθεια να θεωρηθεί πως ένα αντίστοιχο σχέδιο εφαρμόζεται και στην Ελλάδα;Η μείωση του «προσωπικού» της με λιγότερες γεννήσεις, περισσότερους θανάτους και εθελούσια μετανάστευση των νέων της; Σε συνδυασμό ίσως με την αντικατάσταση των Ελλήνων από φθηνότερους μετανάστες;
Η συνέχεια ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου