Ένα τρίτο στοιχείο είναι το να καταλάβουμε πως είμαστε στην ουσία μόνοι μας, οπότε να μην περιμένουμε πολλά πράγματα από την ΕΕ – με κριτήριο το πλέον επαίσχυντο επεισόδιο σχετικά με τις ενδοευρωπαϊκές σχέσεις, από την έναρξη της επιδημίας. Εν προκειμένω, εννοούμε την άρνηση της Γερμανίας να εξάγει μάσκες προστασίας της αναπνοής και αναπνευστήρες στην Ιταλία, όταν η ιταλική κυβέρνηση απεύθυνε έκκληση στην ΕΕ για βοήθεια – όπου αντί η Γερμανία να επιδείξει την αλληλεγγύη που υποτίθεται πως αποτελεί τα θεμέλια της ΕΕ, απαγόρευσε την εξαγωγή του εξοπλισμού! Mε βάση τώρα τα μέτρα που ανακοινώθηκαν, κυρίως όμως με τη σωστή χρήση τους, μπορούμε να τα καταφέρουμε – διατηρώντας έναν αξιοπρεπή ρυθμό ανάπτυξης που δεν θα μας προκαλούσε προβλήματα στο μέλλον, μετά το τέλος της πανδημίας. Η μοναδική μας επιφύλαξη είναι η μη σαφήνεια σχετικά με το πού θα βρει τα 10 δις € που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, καθώς επίσης η σωστή χρήση τους – τονίζοντας πως αυτό που έχει σημασία δεν είναι οι τηλεοπτικές δηλώσεις, αλλά η εφαρμογή τους στην πράξη.
Ανάλυση
Όπως έχουμε αναφέρει σε προηγούμενη ανάλυση μας (πηγή), η οποία επιβεβαιώνεται από αρκετά διεθνή ΜΜΕ, η πανδημία του κορώνα ιού που θα είχε αποφευχθεί εάν η Κίνα είχε αντιδράσει τρεις εβδομάδες πριν πάρει τα πρώτα μέτρα, μπορεί να διαρκέσει έως 18 μήνες με ενδιάμεσα διαλείμματα. Επομένως οφείλουμε διατηρώντας την ψυχραιμία μας (α) να είμαστε προετοιμασμένοι για κάτι τέτοιο και (β) να πάρουμε ως άτομα, επιχειρήσεις και κράτος μέτρα μεσοπρόθεσμου χαρακτήρα, τα οποία να μπορούμε να τα χρηματοδοτήσουμε και να τα εφαρμόσουμε.
Ένα τρίτο στοιχείο είναι να καταλάβουμε πως είμαστε στην ουσία μόνοι μας, οπότε να μην περιμένουμε πολλά πράγματα από την ΕΕ – με κριτήριο το πλέον επαίσχυντο επεισόδιο σχετικά με τις ενδοευρωπαϊκές σχέσεις, από την έναρξη της επιδημίας. Εν προκειμένω, εννοούμε την άρνηση της Γερμανίας να εξάγει μάσκες προστασίας της αναπνοής και αναπνευστήρες στην Ιταλία, όταν η ιταλική κυβέρνηση απεύθυνε έκκληση στην ΕΕ για βοήθεια (πηγή) – όπου αντί η Γερμανία να επιδείξει την αλληλεγγύη που υποτίθεται πως αποτελεί τα θεμέλια της ΕΕ, απαγόρευσε την εξαγωγή του εξοπλισμού!
Το γεγονός δε ότι, πολλά Ευρωπαϊκά κράτη δρομολόγησαν μονομερείς ενέργειες κλείνοντας τα σύνορα τους στα γειτονικά, με αποτέλεσμα τη δημιουργία τεράστιων ουρών αυτοκινήτων όπως στην περίπτωση της Πολωνίας (41 χιλιόμετρα μποτιλιάρισμα), αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο που επιβεβαιώνει πως το κάθε ένα ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του – όπως στην περίπτωση της μεταναστευτικής εισβολής που εξελίσσεται στα σύνορα μας, παράλληλα με το βίαιο εποικισμό των νησιών μας, με υποκινητή την Τουρκία.
Εδώ οι Ευρωπαίοι μας βοηθούν όσο το δυνατόν λιγότερο και με απόλυτη υστεροβουλία, αφού έχουν κλειστά τα δικά τους σύνορα και δεν παίρνουν τις ποσοστώσεις προσφύγων που μας έχουν υποσχεθεί – ενώ μας χρησιμοποιούν ως ανάχωμα απέναντι στις απειλές της Τουρκίας να πλημμυρίσει την ΕΕ με μετανάστες. Όσον αφορά δε την οικονομία, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μας έστειλαν το ΔΝΤ το 2010 αντί να μας στηρίξουν με τα μόλις 20 δις € που απαιτούνταν τότε, μας χρεοκόπησαν το 2012 για να διασώσουν τις γερμανικές και γαλλικές τράπεζες, ενώ μας υποχρέωσαν το 2015 να μεταφέρουμε ότι έχουμε και δεν έχουμε στο δικό τους ΥΠΕΡΤΑΜΕΙΟ που ίδρυσαν το 2016, καθώς επίσης να ξεπουλάμε τα πάντα.
Είμαστε μόνοι μας λοιπόν με κάποια πενιχρή στήριξη της ΕΕ, η Γερμανία θα πάρει τα μέτρα που θα αφορούν κυρίως την ίδια (το ΑΕΠ της εξαρτάται κατά 50% από τις εξαγωγές, οπότε εκεί θα επικεντρώσει το δήθεν κοινό πρόγραμμα), οφείλουμε να το καταλάβουμε και μπορούμε να τα καταφέρουμε – αρκεί να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα ως ευκαιρία και να πάρουμε τα σωστά μέτρα.
Όσον αφορά τα 750 δις € που ανήγγειλε η ΕΚΤ, ένα νέο QE δηλαδή μέσω της αγοράς κρατικών και εταιρικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, στο οποίο μας επέτρεψε να συμμετέχουμε μόλις με 12 δις €, η μοναδική στήριξη που θα μας παρέχει είναι η διατήρηση των επιτοκίων δανεισμού μας σε χαμηλά επίπεδα – όπως ήδη φάνηκε, από την υποχώρηση τους στο 2,38% έναντι σχεδόν 4% προηγουμένως (γράφημα).
Στην ουσία βέβαια πρόκειται για μία θεωρητική επιτυχία, επειδή (α) δεν πρόκειται να δανεισθούμε νέα χρήματα, αφού δεν αφορά νέα ομόλογα που ενδεχομένως θα εκδίδαμε για τη χρηματοδότηση της οικονομίας μας και (β) με το ρυθμό ανάπτυξης μας να έχει υποχωρήσει στο 1% το τέταρτο τρίμηνο του 2019, πριν τις συνέπειες του BREXIT, της χρεοκοπίας της Thomas Cook και της επιδημίας, το 2,38% είναι μη βιώσιμο – με την έννοια πως αυξάνει τα χρέη μας αφού είναι υψηλότερο από το 1%. Εν τούτοις βοηθάει τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις, όσον αφορά το δικό τους δανεισμό – αφού διαφορετικά θα ήταν αδύνατος.
Περαιτέρω ο πρωθυπουργός, με δική μας παρότρυνση αφού ο υπουργός οικονομικών είχε ήδη δηλώσει πως τα μέτρα θα ήταν της τάξης των 2 δις € συν 1,8 δις € από την ΕΕ, ενώ θα καταργούσε το δώρο του Πάσχα (έτσι θα μείωνε εγκληματικά την κατανάλωση και θα δημιουργούσε μεγάλη ανασφάλεια στους Πολίτες), αναίρεσε την κατάργηση του δώρου και αύξησε το ποσόν της στήριξης της οικονομίας μας στα 10 δις € – όσα ακριβώς είχαμε προτείνει (εικόνα). Εκτός αυτού το υπουργείο ανάπτυξης ανακοίνωσε τη θέσπιση εγγυήσεων για τις επιχειρήσεις ύψους 3 συν 3 δις € – ενώ το υπουργείο εργασίας διεύρυνε τη στήριξη στους ελεύθερους επαγγελματίες κλπ., όπως επίσης είχαμε προτείνει, συν τη δυνατότητα αναστολής των εργατικών συμβάσεων.
Το βασικό θέμα τώρα, υποθέτοντας πως θα εξασφαλίσει τα 10 δις € (αν και η αναφορά του υπουργού οικονομικών σε νέο προϋπολογισμό, με τη δημιουργία αποθέματος 4 δις € δεν ήταν κατανοητή), καθώς επίσης πως θα πρόκειται πράγματι για ολόκληρο το ποσόν χωρίς ΕΣΠΑ, μόχλευση ή άλλου είδους τεχνάσματα, είναι το πώς θα χρησιμοποιηθούν τα χρήματα αυτά, καθώς επίσης η άμεση διάθεση τους επειδή διαφορετικά θα είναι δώρο άδωρο – όπου ναι μεν πρέπει να στηριχθούν οι Πολίτες και οι επιχειρήσεις που έκλεισαν ή υπολειτουργούν (το ποσόν τοποθετήθηκε στα 2 δις €), καθώς επίσης το διαλυμένο από τα μνημόνια σύστημα Υγείας για να ανταπεξέλθει με τα κρούσματα που προβλέπονται, αλλά ασφαλώς μόνο ένα μέρος τους.
Το συντριπτικά μεγαλύτερο πρέπει να χρησιμοποιηθεί για μεσοπρόθεσμα μέτρα στήριξης του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας μας, για να μην προκύψει ύφεση και για να μη δημιουργηθούν ελλείμματα που αυξάνουν τα χρέη – τα οποία θα ήταν θανατηφόρα, με το δημόσιο χρέος μας στο 183% του ΑΕΠ. Πόσο μάλλον με την ύφεση που προβλέπεται για την ΕΕ από την Deutsche Bank (-24% στο δεύτερο τρίμηνο του 2020, πηγή) και ειδικά για τη Γερμανία (-28%), καθώς επίσης με την κατακόρυφη πτώση του τουρισμού και της ναυτιλίας.
Το μοναδικό θετικό στην όλη κατάσταση είναι η ραγδαία υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου (αν και από τα 21 $ χθες αυξήθηκε σήμερα στα 28, εμφανίζοντας απίστευτες διακυμάνσεις) τόσο για τη ναυτιλία, τη βιομηχανία, τις αεροπορικές εταιρείες κλπ., όσο και για τον πληθωρισμό – όπου ο μεγαλύτερος φόβος μας οφείλουν να είναι οι συνθήκες δημιουργίας στασιμοπληθωρισμού, μεταξύ άλλων λόγω κερδοσκοπικών ενεργειών με την υπερβολική αύξηση των τιμών των ειδών πρώτης ανάγκης (κάτι που διαπιστώνεται ήδη στην ελληνική αγορά).
Μεταξύ των μεσοπρόθεσμων μέτρων στήριξης το σημαντικότερο είναι η άμεση αύξηση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ, ερμηνεία) για τη δημιουργία ΑΕΠ και θέσεων εργασίας – αφού το θέμα δεν είναι να επιδοτεί κανείς ανέργους, αλλά να τους προσφέρει τη δυνατότητα αξιοπρεπούς εργασίας. Εν προκειμένω, τη βασικότερη ευθύνη την έχει το υπουργείο ανάπτυξης – το οποίο πρέπει να εντείνει τις προσπάθειες του, ειδικά επειδή στο πρόσφατο παρελθόν δεν έχει να επιδείξει τίποτα το πραγματικά αποτελεσματικό.
Μεγάλη ευθύνη έχει επίσης το υπουργείο γεωργίας που σήμερα θα έπρεπε να συμμετείχε στην ανακοίνωση μέτρων, αφού το επίκεντρο τους οφείλει να είναι ο πρωτογενής τομέας – στον οποίο η Ελλάδα έχει τεράστιες δυνατότητες, ενώ είναι απαραίτητος για την επιβίωση μας υπό τις νέες συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί. Εδώ μας δίνεται μία πολύ μεγάλη ευκαιρία που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χαθεί – ειδικά όσον αφορά τα γεωργικά προϊόντα που μέσω εξαγωγών θα μπορούσαν να καλύψουν ένα μέρος των τουριστικών μας απωλειών.
Σε κάθε περίπτωση, ένα σωστό ΠΔΕ μπορεί να διπλασιάσει το ποσόν που θα διατεθεί, αφού λειτουργεί με ελάχιστο πολλαπλασιαστή το 2 – δηλαδή από κάθε ένα ευρώ που δαπανάται, αυξάνεται το ΑΕΠ κατά δύο ευρώ.
Σε διεθνές επίπεδο τώρα, μόνο τον τελευταίο μήνα έχουν χαθεί περί τα 25 τρις $ από τις αγορές μετοχών και ομολόγων (γράφημα) – ενώ όσον αφορά τα μεγάλα χρηματιστήρια, το γερμανικό είχε τις μεγαλύτερες απώλειες. Ενδεχομένως δεν ξεφούσκωσε απλά η τεράστια φούσκα που είχε δημιουργηθεί, αλλά έσπασε το λάστιχο – με μεγάλους κινδύνους για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και για την ειρήνη, με κριτήριο όσον αφορά την τελευταία τον πόλεμο του πετρελαίου (ανάλυση).
Ο δείκτης διακύμανσης πάντως ή δείκτης τρόμου των αγορών, όπως αποκαλείται, ο VIX δηλαδή που θεωρείται ήδη υψηλός όταν υπερβεί το 20, αφού εκτοξεύθηκε σε πρωτοφανή επίπεδα πάνω από το 80, περισσότερο από την κρίση του 2008, σήμερα υποχώρησε στο 65,51 – τεκμηριώνοντας πως μετά τις συντονισμένες προσπάθειες κρατών και κεντρικών τραπεζών, με τη διάθεση τεράστιων ποσών, οι ανησυχίες των αγορών μετριάζονται. Βέβαια το θέμα δεν είναι οι αγορές, αλλά η πραγματική οικονομία – όπου το κλείσιμο των συνόρων, η διακοπή των αλυσίδων εφοδιασμού και η πτώση της παραγωγής προοιωνίζουν ένα πολύ δύσκολο 2020.
Ολοκληρώνοντας, με βάση τα μέτρα που ανακοινώθηκαν, κυρίως όμως με τη σωστή χρήση τους, μπορούμε να τα καταφέρουμε – διατηρώντας έναν αξιοπρεπή ρυθμό ανάπτυξης που δεν θα μας προκαλούσε προβλήματα στο μέλλον, μετά το τέλος της πανδημίας. Η μοναδική μας επιφύλαξη είναι η μη σαφήνεια σχετικά με το πού θα βρει τα 10 δις € που ανακοίνωσε η κυβέρνηση – τονίζοντας πως αυτό που έχει σημασία δεν είναι οι τηλεοπτικές δηλώσεις, αλλά η εφαρμογή τους στην πράξη.
Βασίλης Βιλιάρδος20 Μαρτίου 2020
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου