ΤΟ "ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ" (9)

Συνέχεια από: Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2018

ΤΟ "ΚΑΚΟ ΣΤΟΝ ΘΕΟ" 

Του Antonio Stevenazzi.

Ο Pareyson και το κακό (συνέχεια).

          
Σε κάθε περίπτωση, η σχέση τού ανθρώπου πρός αυτόν τον κόσμο τών πνευμάτων είναι και παραμένει χωρίς καμμία επαλήθευση, αλλά ίσως είναι χρήσιμο να στοχαστούμε σε όσα μας λέει για το θέμα ο Μπαλτάσαρ! "Αλλά εάν αυτές οι δυνάμεις και οι εξουσίες παρ'όλα αυτά υπάρχουν, αυτές, όπως διευκρινίζει ο Παύλος, δέν εκμηδενίζονται απο την νίκη τού Χριστού, αλλά αποδυναμώνονται, καταργούνται, σιωπούν (1 Κορ. 15,24), χάνουν την δύναμη τής επηρροής τους! Ο Αύγουστίνος λέει φανταστικά: "αλυσσοδένονται". Αλλά εδώ το παράδοξο τό οποίο αναφέρεται στην Αποκάλυψη μπορεί να φανερωθεί: δηλαδή ότι η αντίθετη δύναμη την οποία είδε ο Ιησούς να πέφτει απο τον ουρανό σαν αστραπή (Λούκ. 10,18), αφού ρίχτηκε στην γή, εμφάνισε μία μεγάλη λύσσα, διότι γνωρίζει πόσο σύντομος είναι ο χρόνος της (Απ. 12,12). Έτσι ώστε οι προτροπές τού Ιησού να αγρυπνούμε και να προσευχόμαστε, οι συμβουλές τού Πέτρου και τού Παύλου να πολεμούμε ενάντια τού διαβόλου με τα όπλα τού Θεού, δέν θα μπορούσαν να είναι απλή μυθολογία! Η οριστική αποδυνάμωση αυτών των δυνάμεων στο παρασκήνιο θα εκφραστεί λοιπόν με την αποδυνάμωση τους στον χρόνο, κάτι που έρχεται σε συμφωνία με τον ρυθμό τής Αποκαλύψεως! (Μπαλτάσαρ, Θεοδραματική, σ. 182). Εδώ όμως βρισκόμαστε μπρός σ'ένα μυστήριο το οποίο υπάρχει πέραν τού ορίζοντά μας, στην άκρη μιας αβύσσου τα βάθη τής οποίας μας είναι σκοτεινά και χωρίς πρόσβαση! Παραπέμπει όμως στο αληθινό Μυστήριο, στον Θεό, τού οποίου η απόλυτη και εκφρασμένη θέληση είναι η σωτηρία τών ανθρώπων στην απόλυτη και καθοριστική απάντηση που είναι ο Λόγος του! Με ποιόν τρόπο αυτή η θέληση είναι συμβιβάσιμη με την ύπαρξη τού κακού και επομένως με την πραγματική δημιουργία, δέν προσδιορίζεται θετικά ούτε είναι μέρος μιάς συνεπούς intelligenzia fidei! Στον χώρο τής πίστεως πέραν τής εναλλακτικής ενός αδύναμου ή κακού Θεού, μπορούμε να αναγνωρίσουμε μόνον ότι ο μοναδικός "λόγος τού σταυρού", αυτή η βιωμένη και ματωμένη λέξη, τόσο αδύναμη και μόλις και μετά βίας αισθητή στην καταιγίδα  τών ερωτημάτων και των κατηγοριών, είναι η απάντηση η οποία έρχεται απο τον Θεό. Μόνον αυτή θα μπορέσει να αγκαλιάσει και θα αγκαλιάσει απο κάθε πλευρά τον πόνο τού κόσμου! Όπως λέει ο Κλωντέλ: "η ερώτηση στον Θεό ήταν τόσο μεγάλη που μόνον ο Υιός του Θεού μπορούσε να απαντήσει, ενώ δώριζε όχι μόνον μία εξήγηση αλλά μία παρουσία, η οποία αντιστοιχούσε στον Ευαγγελικό λόγο σύμφωνα με τον οποίο δέν είχε έλθει για να διαλύσει αμφιβολίες, αλλά για να εκπληρώσει. Το δράμα τού ανθρώπου, όπως λέει ο Μπαλτάσαρ, "αρπάζεται έτσι απο ένα πάθος εντελώς διαφορετικό, απο τό πάθος τού Θεού,  εντελώς διαφορετικό απο το πάθος τού Θεού, όπου πεπερασμένο, χρόνος, θάνατος δέν εξαλείφονται αλλά με έναν ανεξήγητο τρόπο αντιστρέφονται στην αξία τους, όπου το ίδιο το αντιθεϊκό με όλη του τήν άβυσσο δέν καταργείται, αλλά προσλαμβάνεται και μεταμορφώνεται στην εσχατολογική αναμονή "νέων ουρανών και νέας γής".

          Προχωρήσαμε ίσως πολύ μπροστά, όμως αυτές οι διευκρινίσεις μάς φαίνονται σημαντικές για να συλλάβουμε καλύτερα τους όρους τής συζητήσεως και να κατανοήσουμε την βαθειά πρόθεση τού στοχασμού τού Pareyson!

          Έτσι λοιπόν δέν μας εκπλήσσει ότι μπρός σε μία τέτοια άβυσσο τού κακού ο συγγραφεύς μάς δηλώνει την ανεπάρκεια τής ανθρώπινης ελευθερίας σαν την καταγωγή τής υπάρξεως του κακού και μιλά επομένως, για ένα προϋπάρχον καταγωγικό κακό, οντολογικό! Η ερμηνευτική όμως τής βιβλικής αφηγήσεως, η οποία εισάγεται απο αυτόν σαν επιβεβαίωση τής αλήθειας, μάς νομιμοποιεί την χρήση αυτών τών κατηγοριών; Με ποιά έννοια;

          Ο Pareyson συνέλαβε οπωσδήποτε μία βαθειά αλήθεια απο την βιβλική αφήγηση: η προΰπαρξη τού κακού, το γεγονός, δηλαδή ότι ο άνθρωπος, όπως έδειξε ικανοποιητικά ο Ρικέρ, "δέν δίνει τήν αρχή τού κακού, αλλά το βρίσκει. Γι'αυτόν η αρχή είναι στην πραγματικότητα ήδη μία συνέχεια". Μ'αυτή την σημασία "το κακό" έχει ένα παρελθόν, είναι το παρελθόν του, είναι η παράδοσή του". Αλλά η αφήγηση λέει επίσης ότι αυτό το προηγούμενο αντιπροσωπεύεται απο την υψηλά συμβολική μορφή τού φιδιού! Αυτή αντιπροσωπεύει στήν καρδιά την ίδια τού Αδαμιαίου μύθου, το άλλο πρόσωπο τού κακού, εκείνο το οποίο οι άλλοι μύθοι προσπαθούν να αφηγηθούν, δηλαδή το ήδη παρόν κακό, το προηγηθέν κακό, το κακό το οποίο έλκει και γοητεύει τον άνθρωπο. Το φίδι εικονίζει την παράδοση ενός πιό αρχαίου κακού απο αυτόν (τον άνθρωπο). Το φίδι είναι το Άλλο τού ανθρώπινου κακού! Αυτό είναι το τραγικό τού κακού, αυτή είναι η εμπειρία τού ήδη υπάρχοντος κακού, δυνατού στην αδυναμία μου, το οποίο αντιστέκεται σε κάθε μείωση του κακού στην ηθική, για το οποίο πρέπει να μιλήσουμε περί του κακού σαν "ενός μυστηρίου αδικίας, την οποία δέν μπορεί να φορτωθεί ολοκληρωτικώς ο άνθρωπος, απο την στιγμή που η ελευθερία δέν μπορεί να νικήσει εφόσον το βρίσκει ήδη εις εαυτό (αυτονομημένο).

          Προσπαθώντας να προσλάβουμε την πολλαπλή πρόθεση η οποία υπονοείται στην αφήγηση, μπορούμε να πούμε ότι, καθόσον ανθρωπολογική, η πρόθεσή της είναι να δώσει στερεότητα σε μία ριζική καταγωγή τού κακού διακεκριμένης απο την πιό πρωτογενή καταγωγή τού λίαν καλώς  των πραγμάτων, να ερευνήσουμε το σημείο ρωγμής ανάμεσα στο οντολογικό και το ιστορικό. Μία τέτοια διάκριση καθιστά τον άνθρωπο μία αρχή τού κακού στους κόλπους μιας δημιουργίας η οποία έχει ήδη την απόλυτη αρχή της στην δημιουργική πράξη του Θεού! (Ρικέρ). Ο μύθος τής πτώσεως είναι λοιπόν ο μύθος τής αναδύσεως τού κακού σε μία δημιουργία ήδη ολοκληρωμένη και αγαθή! Διπλασιάζοντας έτσι την καταγωγή σε μία καταγωγή τής αγαθότητος τού κτιστού και μία καταγωγή τής βαρβαρότητος τής ιστορίας, ο μύθος τείνει να ικανοποιήσει την διπλή ομολογία τού Ιουδαίου πιστού ο οποίος ομολογεί απο το ένα μέρος την απόλυτη τελειότητα του Θεού και απο το άλλο την ριζική βαρβαρότητα του ανθρώπου! Αυτή είναι η εξομολογητική σκοπιμότητα του Αδαμιαίου μύθου, η οποία εξηγείται απο την πίστη τού Ισραήλ, για την οποία "η δημιουργία δέν είναι πλέον "αγώνας" αλλά "λόγος". Ο Θεός λέει και το πράγμα είναι. Η ζήλεια του Ιαχβέ δέν είναι πιά του τραγικού Θεού σκοτεινιασμένη απο το μεγαλείο τού ήρωος, είναι η ζήλεια τής αγιότητος πρός τα είδωλα, η μονοθεϊστική ζήλεια η οποία αποκαλύπτει την ματαιότητα, το τίποτα των ψεύτικων Θεών. Το όραμα τού Ησαΐα στον ναό μαρτυρεί ταυτόχρονα τόσο την νέα ανακάλυψη του Αγίου Θεού όσο και την δύση του Θεού της Θεογονίας και της Τραγωδίας! Καθότι ο Ιαχβέ βασιλεύει με τον Λόγο του και καθότι ο Θεός είναι Άγιος, πρέπει το κακό να εισέλθει στον κόσμο με ένα είδος καταστροφής τού κτιστού, καταστροφής την οποία ο νέος μύθος θα προσπαθήσει να συγκεντρώσει σε ένα γεγονός και σε μία ιστορία στην οποία η καταγωγική κακία αποσυνδέεται απο την αγαθότητα τής καταγωγής!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.