Πέμπτη 10 Μαΐου 2018

H OIKONOMIA TOY ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ--Η ΝΕΑ ΑΙΡΕΣΗ ΠΟΥ ΔΙΑΛΥΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ (6)

Συνέχεια από Τετάρτη 9 Μαΐου 2018

του HENRI DE LYBAC
                    
Hegel

Τι είναι ο Χέγκελ λοιπόν; Κινείται απλώς από την εσωτερική λογική του Χριστιανικού Λουθηρανισμού; Ακολουθεί απλώς, με ένα πιο περιεκτικό διαλεκτικό δίκτυο, την εκκοσμίκευση που χάραξε ο Λέσσινγκ; Είναι ο συνειδητός αντίπαλος της χριστιανικής πίστεως και ο αντιφατικός αρνητής της, την οποία άρνηση στην συνέχεια θα αποκαλύψουν ο Φόιερμπαχ, ο Μαρξ και ο Ένγκελς, φανερώνοντας την κρυμμένη του πρόθεση;

Δεν ψάχνει αντιθέτως μια γνώση της πίστεως, αν όχι με τον τρόπο των σχολαστικών, τουλάχιστον με εκείνο του Αυγουστίνου;

Είναι μια προδοσία της σκέψης του μάλλον, να εμμείνουμε στην μία ή στην άλλη εκδοχή και να τον υποπτευόμαστε για ασυνέπεια από την στιγμή που ο ίδιος έθεσε σαν σκοπό του την επανένωση όλων των αντιθέτων και την συμπερίληψή τους στα βάθη του πνεύματος. Εάν βλέπει στην φιλοσοφία την ολοκλήρωση τής θρησκείας, είναι γεγονός επίσης πως εκτιμά αυτή την ολοκλήρωση η οποία τίθεται ήδη από την ίδια την χριστιανική θρησκεία, όσο και από την κίνηση τής νοησιαρχικής σκέψης.
Και πάλι είναι αδύνατον να δεχθούμε επίσης πως απέρριψε εντελώς να διαχωρίσει τις ιστορικές αναπαραστάσεις τής πίστεως και την λογική τους κατανόηση! Είναι αδύνατον να κρύψουμε το γεγονός πως ο Χέγκελ κηρύττει το ξεπέρασμα του Χριστού στο πνεύμα, το άνοιγμα δηλαδή στο μέλλον και τον θάνατο του Πατρός.

Ο Φόϊερμπαχ παρόλες τις υπερβολές του δεν είχε δει άραγε σωστά, πως ορίζοντας την φιλοσοφία του σαν μια μεγαλειώδη προσπάθεια ταυτίσεως της αρνήσεως του χριστιανισμού με τον ίδιο τον χριστιανισμό!, προσπαθούσε να ξεπεράσει με τον στοχασμό τον χριστιανισμό; Δηλαδή να βάλει κατά μέρος την πίστη του στον Χριστό από την στιγμή που θα είχε παίξει τον ιστορικό του ρόλο, στο όνομα ενός πνεύματος το οποίο δεν θα ήταν πλέον το πνεύμα του Ιησού, ούτε το πνεύμα του πατρός, αλλά το πνεύμα του κόσμου; Μεταφράζοντας την χριστιανική θρησκεία σε φιλοσοφία ο Χέγκελ, δεν έτεινε τυπικώς να εκκοσμικεύσει την χριστιανική ελπίδα; Κηρύσσοντας σε όλη του την φιλοσοφία πως η φιλοσοφία περιλαμβάνει την θρησκεία αλλά αυτή δεν περιλαμβάνει εκείνη, και πως η έμπνευση της Τριάδος είναι το όνειρο που η αυτοσυνειδησία κάνει για τον εαυτό της, αυτός ο ίδιος δεν καταστρέφει κάθε δυνατότητα αποκαταστάσεως της πίστης του;

Ο φιλόσοφος ενδιαφέρεται περισσότερο για τον χριστιανισμό παρά για τον Χριστό.
Σήμερα οι περισσότεροι ερμηνευτές έχουν παρασυρθεί από την ερμηνεία και την πολεμική των επιγόνων του Χέγκελ. Μόνον που όπως απεδείχθη είναι αντιχεγκελιανοί, δεν είναι μαθητές. Κάθε προσπάθεια λοιπόν να εκλαϊκεύσουμε τον Χέγκελ, για να αποθεολογικοποιήσουμε την σκέψη του, γλιστρώντας για παράδειγμα από τον αυτοκαθορισμό της θείας και αιωνίου ιδέας, σε κάποια απρόσωπη αυτοτοποθέτηση του νοήματος, συγκρούεται με τα κείμενα.

Για τον Χέγκελ η οντολογική πραγματικότης, εννοιολογική καθεαυτή, της απολύτου θείας ιδέας, είναι απολύτως ενική στον Χριστό, στο άτομο Ιησού, με παρουσία εφήμερη και ενική στην Ιστορία. Μάλιστα δε σ' αυτό το πρόσωπο, στην ενικότητα και μοναδικότητα αυτή, ενεργεί ο αβυσσαλέος και υπέρτατος σύνδεσμος του Απολύτου και της Ιστορίας. Έτσι η αποκάλυψη της Τριάδος δεν βρίσκει τις πιο αποφασιστικές της αναφορές στο γεγονός του Ευαγγελίου, στο οποίο θα αντικατοπτριζόταν συμβολικά η νοητή πατρότης του θεού, αλλά στην έλευση του πνεύματος στο οποίο αναγνωρίζεται στοχαστικώς η αναγωγική ολοκλήρωση του χριστιανικού γίγνεσθαι.

Απολύτως περιεχόμενος λοιπόν ο Ιησούς, στο Χεγκελιανό σύστημα, θα μεταστραφεί στον Χεγκελιανισμό!

Ο πατήρ Gaston Fessard, θα συνοψίσει την απέραντη γνώση του Εγελιανού συστήματος ως εξής: Ότι η ουσιώδης επιθυμία της ανθρώπινης συνειδήσεως είναι να αντιληφθεί την αιώνια Ιστορία του θεού και του ανθρώπου, την κίνηση του θεού που γίνεται άνθρωπος και του ανθρώπου που γίνεται θεός και αντιλαμβανόμενος την ιστορία αυτή να κερδίζει τη συνείδηση του εαυτού του στην Ιστορία. Και ο Χέγκελ λοιπόν δεν έκανε και τόσο μεγάλο λάθος,σ' αυτό το σημείο, να το απαιτήσει. Ούτε και η δήλωσή του ότι το άτομο πρέπει να ξαναδιαβεί στον εαυτό του τους σταθμούς αυτής της προόδου για να γίνει μέλος του καθολικού πνεύματος που φανερώνεται, είναι τόσο μεγάλο λάθος, διότι αυτό επιτρέπει την λατρεία. Παρότι όμως αυτές οι δηλώσεις είναι δικαιολογημένες, στην πραγματικότητα γέννησαν μόνον ένα αλαζονικό σύστημα, ολότελα παράλογο. Και πράγματι, εγκαταλείποντας, ορμώμενος από την καθολική πραγματικότητα, δηλαδή την καθολική εκκλησία, την χριστιανική κοινότητα και την ευχαριστιακή λατρεία, ο Χέγκελ κατόρθωσε τελικώς να μειώσει την θρησκεία που ήθελε να συμπεριλάβει και έκανε τελικώς την φιλοσοφία την μόνη αληθινή λατρεία, μια αιώνια και συνεχή λατρεία. Και έτσι έφτασε να αντικαταστήσει τον Χριστό με τον εαυτό του και να προτείνει το σύστημά του σαν την τελευταία αποκάλυψη της θείας αλήθειας. Απαίτησε τελικώς να αποκαλύψει πως η ζωή του πνεύματος θα μπορούσε να παραμείνει αλυσοδεμένη σ' αυτόν τον λόγο που είναι απλώς ανθρώπινος, και μαζί με αυτή την ζωή του πνεύματος θα μπορούσε να ενωθεί και η ζωή και η αλήθεια της Ιστορίας και της απλής ανθρώπινης φύσεως.

Παράλληλα λοιπόν ο Χέγκελ είναι αναγκασμένος να σχεδιάσει την διαγραφή της Εκκλησίας του Χριστού στην Ιστορική και ορατή δομή, διότι η ολοκληρωμένη παρουσία του πνεύματος βρίσκεται αλλού. Μια συνείδηση πιστή στον Χριστό και κοινοτική δοξολογία σε μια ορατή Εκκλησία αλληλοαναιρούνται λόγω του δυναμισμού τους, στο μέτρο που οι εποχές ωριμάζουν και ο στοχασμός βαθαίνει. Αναιρούνται εξαιτίας των απαιτήσεων του στοχαστικού πνεύματος, δηλαδή εξαιτίας της απολύτου ενεργείας του πνεύματος.

Δεν είναι δυνατόν πλέον να μιλήσουμε για μια τυπική πίστη η οποία θα προσπαθούσε να πλησιάσει κάποιο εξωτερικό αντικείμενο, διότι να επιθυμούμε να εισάγουμε μια νέα αρχή στην ουσιώδη ζωή του ανθρώπου θα ήταν παράλογο, λόγω της πληρότητός της!

Η λατρεία δεν μπορεί να είναι άλλο από την αιώνια πρόοδο του υποκειμένου προκειμένου να ταυτιστεί με την ουσία του. Μια πρόοδος η οποία τελειούται στην απόλυτη γνώση.

Αυτή η απόλυτη γνώση είναι το υποκατάστατο του Χέγγελ, του καθαρού διαλογισμού, της καθαρής θεωρίας, πέραν των Μυστηρίων, που αναγγέλθηκε από τον Ιωακείμ ντα Φιόρε!

Και εδώ έχουμε την ίδια μείωση στην κοινωνία. Δεν υπάρχει πλέον διάκριση ανάμεσα στο χρονικό και στο πνευματικό. Η Εκκλησία αφομοιώνεται από το κράτος. Και πραγματικά εάν πρέπει να πούμε πως το κράτος θεμελιώνεται στην θρησκεία, πως βρίσκει τις ρίζες του, αυτό σημαίνει στην ουσία πως εξήλθε, πως εξέρχεται τώρα και πάντοτε, πως οι αρχές του κράτους αναγνωρίζονται και αυτές σαν προσδιορισμοί της θείας φύσεως.

Ο διάσημος Jean Hyppolite εδώ ακριβώς είδε ένα από τα πιο εκπληκτικά πράγματα στην ιστορία της σκέψης. Ίσως μείωνε λίγο τον ενθουσιασμό του εάν γνώριζε από κοντά όχι μόνον την ιστορία της λουθηρανικής παραδόσεως, αλλά πολύ περισσότερο εκείνη της προσπάθειας διαχωρισμού του Χριστού από το πνεύμα, ανάμεσα στην Εκκλησία του Χριστού και την κοινωνία τού πνεύματος, που κατάγεται από τον Ιωακείμ ντα Φιόρε.

Μετά από δύο αιώνες που πέρασαν τόσο γρήγορα, η φιλοσοφία του Χέγκελ συνεχίζει να ασκεί την γοητεία της. Οπωσδήποτε ο Χέγκελ προσπάθησε να πει μόνον ένα πράγμα. Να είναι συνεπής και μονοσήμαντος. Αλλά αυτό που είπε είναι πολύ σύνθετο. Χωρίς αμφιβολία στηρίζεται πολύ στο ιστορικό γεγονός. Αλλά η γνώση του θεού, τονίζεται τόσο πολύ, που η ενυπάρχουσα Τριάδα φαίνεται κάποιες στιγμές να χάνεται πίσω από την βιωμένη γνώση. Η θεωρία της Τριάδος και ο Ίδιος ο Χριστός πίσω από την Χριστολογία.

[Εάν δεν βλέπουμε καθαρά ήδη τα παραληρήματα των Οικουμενιστών από που κατάγονται, δεν έχουμε άλλη ελπίδα. Εάν δεν καταλαβαίνουμε ακόμη η γλωσσολαλία του Γιαγκάζογλου, περί χριστολογίας και πνευματολογίας και εκκλησιολογίας, τί σκοπό έχει, ας εγκαταλείψουμε την προσπάθεια.]

Συνεχίζεται

4 σχόλια:

Μαρία Π. είπε...

Λέει το κείμενο:"..ο ίδιος έθεσε σαν σκοπό του την επανένωση όλων των αντιθέτων και την συμπερίληψή τους στα βάθη του πνεύματος...Ο Φόϊερμπαχ παρόλες τις υπερβολές του δεν είχε δει άραγε σωστά, πως ορίζοντας την φιλοσοφία του σαν μια μεγαλειώδη προσπάθεια ταυτίσεως της αρνήσεως του χριστιανισμού με τον ίδιο τον χριστιανισμό!, προσπαθούσε να ξεπεράσει με τον στοχασμό τον χριστιανισμό; Δηλαδή να βάλει κατά μέρος την πίστη του στον Χριστό από την στιγμή που θα είχε παίξει τον ιστορικό του ρόλο, στο όνομα ενός πνεύματος το οποίο δεν θα ήταν πλέον το πνεύμα του Ιησού, ούτε το πνεύμα του πατρός, αλλά το πνεύμα του κόσμου;.. "

Ένα σχετικό απόσπασμα για τον Χέγκελ από εδώ:
https://sciencearchives.wordpress.com/2015/08/13/ή-έ-ό-2/

"..Όταν ο Χέγκελ μιλάει για Παγκόσμιο Πνεύμα ή για "Παγκόσμιο Λόγο", τότε εννοεί το σύνολο, το άθροισμα όλων των εκφράσεων του ανθρώπου. Γιατί μόνο ο άνθρωπος διέθετε πνεύμα. M’ αυτή την έννοια, μπορεί και να μιλήσει για την πορεία του Παγκόσμιου Πνεύματος, έτσι όπως διαγράφεται στην ιστορία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι με αυτό εννοεί τη ζωή των ανθρώπων, τις σκέψεις των ανθρώπων και τον πολιτισμό των ανθρώπων.

Παρόλο που ο Καντ δεν παραδεχόταν ότι ο άνθρωπος μπορεί να γνωρίσει πέρα για πέρα τα εσώτερα μυστήρια της φύσης, συμφωνούσε, ωστόσο, ότι υπήρχε ένα είδος απρόσιτης αλήθειας. O Χέγκελ, τώρα, έρχεται και λέει ότι η αλήθεια είναι κατά βάση ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ και διαφωνεί με την ύπαρξη κάποιας άλλης αλήθειας έξω ή πάνω από την ανθρώπινη αντίληψη. Κάθε γνώση είναι γνώση του ανθρώπου, έλεγε.
Όλα τα φιλοσοφικά συστήματα προ του Χέγκελ είχαν προσπαθήσει να θεσπίσουν σταθερά και αιώνια κριτήρια ως βάση της ανθρώπινης γνώσης. Και μίλησαν για ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ προϋποθέσεις.

Ο Χέγκελ από την άλλη θεώρησε ότι είναι αδύνατο να βρεθούν τέτοιες διαχρονικές προϋποθέσεις. Υποστήριξε ότι το θεμέλιο της ανθρώπινης γνώσης αλλάζει από γενιά σε γενιά, εξελίσσεται. Γι’ αυτό και, κατά τη γνώμη του, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΙΩΝΙΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ.Δεν υπάρχει διαχρονικός λόγος. Το μόνο σταθερό κι ακίνητο σημείο, πάνω στο οποίο μπορεί ένας φιλόσοφος να χτίσει τη σκέψη του, είναι η ίδια η ιστορία.
Και η ιστορία της σκέψης – ή του λόγου – είναι σαν ένα ποτάμι. Περιέχει όλες τις σκέψεις, όλες τις ιδέες, που οι παλαιότερες γενιές, η μία μετά την άλλη, εισέφεραν στην ανθρώπινη διάνοια και οι οποίες καθορίζουν τη δική μας σκέψη και τις αντιλήψεις για τη ζωή που έχει υιοθετήσει η δική μας εποχή. Γι’ αυτό και δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι μια συγκεκριμένη ιδέα είναι αιώνια σωστή. Μπορεί να είναι σωστή στο ιστορικό σημείο που στεκόμαστε.Οι ιδέες κι οι σκέψεις μπορούν να κριθούν μόνο σε σχέση με μια συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα.

Ο λόγος, λέει ο Χέγκελ, είναι επίσης κάτι δυναμικό - μια εξελικτική διαδικασία.
ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΗ ΑΚΡΙΒΩΣ Η ΕΞΕΛΙΞΗ.
Γιατί δεν υπάρχουν κριτήρια έξω από την πορεία της Ιστορίας, που θα μπορούσαν ν’ αποφασίσουν τι είναι πιο σωστό ή τι είναι πιο αληθινό.
Το Παγκόσμιο Πνεύμα κινείται διαρκώς για όλο και πλατύτερη, όλο και διαυγέστερη συνείδηση του εαυτού του.Το ζήτημα είναι να φτάσει σιγά σιγά το Παγκόσμιο Πνεύμα στην απόλυτη συνείδηση του εαυτού του.

Μαρία Π. είπε...

Η Ιστορία είναι για τον Χέγκελ μια μακριά κι αδιάκοπη αλυσίδα σκέψεων και μάλιστα οι κρίκοι της δεν έρχονται να δεθούν τυχαία ο ένας με τον άλλο, αλλά ακολουθούν ορισμένους κανόνες. Μόλις διατυπωθεί μια νέα σκέψη, δε θ’ αργήσουν ν’ ακουστούν και οι πρώτες αντιρρήσεις. Κατ’ αυτό τον τρόπο, υπάρχουν πάντα δύο αντίθετοι πόλοι, κι ανάμεσα τους δημιουργείται μια τρίτη σκέψη, η οποία κρατάει από τα δύο αντίθετα άκρα και συνεχίζει την πορεία προς τα εμπρός.
O Χέγκελ ονόμασε αυτή την εξέλιξη διαλεκτική εξέλιξη που οδηγεί στη γνώση: θέση, αντίθεση, σύνθεση.
Δεν είναι πάντα εύκολο να διακρίνουμε ποιο είναι το καλό και ποιό το κακό. Γι αυτό και πρέπει να αφήσουμε την Ιστορία να μας πει για το σωστό και το λάθος, γιατί μόνο ό,τι είναι λογικό μπορεί να επιβιώσει.
Η Λογική του Χέγκελ είναι, μια δυναμική λογική..
Το "Είναι" και το "Μη Είναι", συνδυάζονται με την έννοια "Γίγνεσθαι".
Γιατί αυτό που γίνεται σημαίνει πως είναι τώρα ή θα είναι αργότερα,
αλλά δε θα είναι για πάντα..."


Hκατάληξη του αποσπάσματος είναι αυτό ακριβώς που λέει το κείμενο:

"..Για τον Χέγκελ η οντολογική πραγματικότης, εννοιολογική καθεαυτή, της απολύτου θείας ιδέας, είναι απολύτως ενική στον Χριστό, στο άτομο Ιησού, με παρουσία εφήμερη και ενική στην Ιστορία. Μάλιστα δε σ' αυτό το πρόσωπο, στην ενικότητα και μοναδικότητα αυτή, ενεργεί ο αβυσσαλέος και υπέρτατος σύνδεσμος του Απολύτου και της Ιστορίας. Έτσι η αποκάλυψη της Τριάδος δεν βρίσκει τις πιο αποφασιστικές της αναφορές στο γεγονός του Ευαγγελίου, στο οποίο θα αντικατοπτριζόταν συμβολικά η νοητή πατρότης του θεού, αλλά στην έλευση του πνεύματος στο οποίο αναγνωρίζεται στοχαστικώς η αναγωγική ολοκλήρωση του χριστιανικού γίγνεσθαι..

Παράλληλα λοιπόν ο Χέγκελ είναι αναγκασμένος να σχεδιάσει την διαγραφή της Εκκλησίας του Χριστού στην Ιστορική και ορατή δομή, διότι η ολοκληρωμένη παρουσία του πνεύματος βρίσκεται αλλού.."

amethystos είπε...

Θά μπορούσαμε νά πούμε λοιπόν ότι η φιλοσοφία τού Χέγκελ είναι παναίρεση καί παναλήθεια ταυτόχρονα. Παρότι είναι πολύ δύσκολο ακόμη γιά μάς νά κυριαρχήσουμε έστω μέ κάποια επάρκεια τίς έννοιες πού μάς κυκλώνουν από παντού, εάν δέν μετρήσουμε τόν καρπό τους. Καί σήμερα κάτι έχει αρχίσει νά δένει.

Μαρία Π. είπε...

Επειδή κι εγώ δεν έχω εμβαθύνει πολύ σε αυτά, και επειδή τα κείμενα είναι δύσκολα αν δεν ξέρεις τουλάχιστον τα στοιχειώδη, γι αυτό αντέγραψα το άλλο κείμενο (γιατί με βοήθησε κι εμένα να καταλάβω περισσότερο το κείμενο της ανάρτησης). Αυτές είναι όντως οι ρίζες του οικουμενισμού από την εποχή του γερμανικού ιδεαλισμού.
Σχετικά με τον Σέλλινγκ και αυτό που λέει ότι:
"O Θεός δέν είναι ένα αναγκαίο Είναι, αλλά η αιώνια ελευθερία. Αυτό δέν σημαίνει πώς υποχρεώθηκε ποτέ να γίνει πραγματικός, αλλά από όλη την αιωνιότητα η ανάγκη υπήρξε πάντοτε υποταγμένη στην ελευθερία. Σαν εικόνα του Θεού, ο άνθρωπος είναι ελεύθερος. Γι’αυτόν όπως και για τον Θεό μπορούμε να πούμε πώς είναι η υπερχειλίζουσα ελευθερία του η οποία συστήνει το αυθεντικό του Εγώ.."
Αυτό μας παραπέμπει στον Γιανναρά (αυτό ακριβώς λέει), και γενικότερα στη θεολογία του προσώπου: https://amethystosbooks.blogspot.gr/2016/03/10_22.html

"... Τα παραπάνω συγκεφαλαιώνουν και όλη την Θεολογία του Προσώπου. Ο καθηγητής κ. Χρυσόστομος Σταμούλης[8] στην κριτική του προσέγγιση, θεωρεί ότι δύο είναι οι προβληματικοί πυρήνες της συγκεκριμένης σύνθεσης: 1. η ανερμάτιστη ταύτιση τόσο σε θεολογικό, όσο και σε ανθρωπολογικό επίπεδο της φύσης με την ανάγκη και του προσώπου με την ελευθερία. 2. η ακατανόητη κειμενικά ταύτιση υποστάσεως και όντος στον Θεό και η εικονική προβολή της στον άνθρωπο. Σχολιάζοντας, ο Σταμούλης, τα παραπάνω κάνει λόγο για εισαγωγή διαλεκτικής στις σχέσεις φύσεως και προσώπου, και συμπεραίνει ότι η οντολογική προτεραιότητα οδηγεί στην διάλυση του όντος[9]. Η παραπάνω ερμηνευτική εκτροπή εισέρευσε πολλά δεινά. Η οντολογική προτεραιότητα του προσώπου που επιστρατεύτηκε για να αποτελέσει έρεισμα για την μοναρχία[10] του Πατρός λειτούργησε εις βάρος του ομοουσίου και άρα λησμόνησε και όσα απορέουν από αυτό.."