ΜΥΣΤΙΚΙΣΤΕΣ ΜΑΣΣΟΝΟΙ (3)

Συνέχεια από: Τρίτη 8 Μαίου 2018

ΜΥΣΤΙΚΙΣΤΕΣ ΜΑΣΣΟΝΟΙ 

Lessing και Joseph de Maistre.

του Henri de Lubac.

  

        

Βεβαίως η ιδέα τής μετεμψυχώσεως, τόσο στις αρχαίες της μορφές όσο και σ'αυτή τήν νέα της εκδοση, δέν θυμίζει σε τίποτε τον Ιωακειμισμό. Δέν θα ήταν δυνατόν να εκφέρουμε μία  αρνητική κρίση  τόσο απόλυτη σχετικά μ'αυτή τήν "αόρατη Εκκλησία", την οποία θέλει να προωθήσει ο Lessing για κάποιο διάστημα, εμπνεόμενος περισσότερο απο τον μασονισμό παρά απο την λουθηρανική εκκλησιολογία: ή ακριβέστερα, σχετικά μ'αυτή την κρυφή εκκλησία, ημιορατή, εσωτερική, η οποία έπρεπε να είναι ο ίδιος ο μασονισμός, επανόρθωση τού χωρισμού τών ανθρώπων, υποκατάστατο ή ανταλλακτικό μίας Χριστιανικής εκκλησίας αθεράπευτα τραυματισμένης και πάνω απ'όλα ανίκανης να εκμοντερνιστεί, να εξανθρωπίσει! Διότι αυτή ήταν η αληθινή του σκέψη, αρχής γενομένης απο μία ημερομηνία που είναι δύσκολο να καθορισθεί.|" Όταν ένας Μασόνος μιλά για την αόρατη Εκκλησία, σκέφτεται την Μασονία"! Τώρα πλέον ο Lessing είναι μασόνος, και είχε μυηθεί γύρω στα 1770, στην στοά "στα τρία ρόδα". Σε έναν απο τους μασονικούς του διαλόγους, Ernst und Falk, αυτός ο τελευταίος λέει στον φίλο του: Καί εάν οι άνθρωποι δέν είχαν ζησει πάντοτε σε μία διασπορά και απώλεια χωρίς δραστηριότητα; Πάντοτε σε μία Εκκλησία καθαρά αόρατη;" Η προτροπή έχει αποτέλεσμα και έτσι στην τρίτη τους συνάντηση, ο Ernst έγινε μασόνος". Ας θυμηθούμε τους πρώτους ροδόσταυρους οι οποίοι ψάχνουν έναν πρόγονο στο πρόσωπο ενός γέρου μοναχού, μερικοί χαρακτήρες τού οποίου είχαν μεταλλαχθεί απο τον θρύλο τού Ιωακείμ, για να υποκαταστήσουν όπως και εκείνος με μία θρησκεία τού πνεύματος την θρησκεία τού Χριστού.

          Αυτό το αποκολλημένο πνεύμα τού Χριστού, το οποίο αποκαλύπτει τα πιό βαθειά μυστικά, τί θα μπορούσε εν τέλει να δώσει σ'αυτούς τούς ανθρώπους, εφόσον έκριναν πεπερασμένη την θρησκεία τού Χριστού, εκτός απο μία θρησκεία τού ανθρώπου, του ανθρωπίνου πνεύματος, μία θρησκεία τής λογικής του, στεφανωμένη με ένα μυστικό φώς; Αυτό υπήρξε το κοινό ιδανικό τουλάχιστον ενός μέρους τού μασονισμού, το οποίο διεδόθη τον 18ο αιώνα. Αυτή υπήρξε η θρησκεία τών "Φωτών". Ο Lessing προσέλαβε τις ακτίνες. Παρότι την ώθησε καθαυτή πρός το τέλος της, το οποίο είχε ήδη κατορθώσει μία ελίτ, τής προσέφερε μία καινούργια αίγλη, παρουσιάζοντας την σαν το τέλος μιάς προόδου ανάλογης εκείνης η οποία απο έξι αιώνες σχεδόν είχε γοητεύσει τόσους προφήτες! Εκείνο το βασίλειο τού πνεύματος, εκείνη την εποχή τής νοήσεως, εκείνη την τελική κατάσταση η οποία κατείχε πάντοτε το λαμπρό και πολύτιμο όνομα τού αιωνίου Ευαγγελίου!

          Στις εξομολογήσεις πού έκανε στον Jacobi τον Ιούλιο του 1870, ο Lessing αναφερόμενος στον Προμηθέα τού Γκαίτε, ο οποίος είχε επαναστατήσει ενάντια στόν Δία, δήλωσε, γιός τού προμηθέα και αυθεντικός μαθητής τού Σπινόζα! Ο Σπινοζισμός ο οποίος αποτελούσε την βάση τού δόγματός του, είχε τροποποιηθεί μονον επιφανειακά! Απο ένα όραμα δυναμικό και αισιόδοξο τής ιστορίας, στην οποία μπόρεσαν να συνδράμουν άμεσα τα ΝΕΑ ΔΟΚΙΜΙΑ τού Λάιμπνιτς. "Όλα όσα συμβαίνουν στην ανθρωπότητα, όπως και στην φύση, εκφράζοντας αναγκαίως τον Θεό, συστήνουν μία τάξη, όχι μία τάξη σταθερή και αφηρημένη, αλλά μία τάξη κινητή και ζωντανή. Όλα όσα παράγονται υπάγονται σε ένα νόμο τής αναπτύξεως. Αυτή η ιδέα τής ανάπτυξης, στην οποία αναφερόταν ο Σπινοζισμός χωρίς να το αναφέρει καθαρά, εκτίθεται στο έργο τού Λάιμπνιτς. Αυτή η ιδέα εμφανιζόταν στενά δεμένη σε μία καθορισμένη έννοια τών πραγμάτων, στην αρχή τής συνέχειας και στην πεποίθηση ενός ηθικού τέλους τού σύμπαντος". Για τον Lessing η θεία εκπαίδευση δέν είναι παρά μία στυλιστική φιγούρα! Δέν υπάρχει πλέον παρά μόνο μία και σταθερή Θεοφάνεια, η οποία συγχέεται με την ιστορία μίας ανθρωπότητος σε πορεία πρός το Βασίλειο της νοήσεως και τής καθαρής ηθικής. Συμπερασματικά λοιπόν ο Θεός του είναι ακριβώς ο Θεός τού Σπινόζα; Σε κάθε περίπτωση ελπίζει ότι η μέρα, όσο μακρυνή και αν είναι, όλοι οι άνθρωποι θα γίνουν λογικοί, δηλαδή σπινοζιστές! "Σε τί χρειάζονται λοιπόν όλες αυτές οι ιστορικές αλήθειες οι οποίες, όπως η ανάσταση τού Χριστού, ολοκλήρωσαν τον χρόνο τους, και στην εποχή τους ώθησαν το γεγονός τής λογικής. Δέν είναι πλέον παρά στάχτες  και θολές περγαμηνές. Μπορούμε να αφαιρέσουμε τον διάκοσμο, η οικία έχει κατασκευαστεί. Τώρα πιά η αλήθεια φωτίζεται απο μόνη της!" Αυτό λοιπόν θα κατανοήσουν μία μέρα όλοι οι άνθρωποι. Παρά το ότι όμως αυτός ο Ικανός παιδαγωγός έντυσε την σκέψη του με μία γλώσσα φανταστική και διακοσμημένη με κάποια παιδεία, αναρωτιέται κανείς πώς κατέστη δυνατόν οι σύγχρονοί του, οι οποίοι δέν ήταν βλάκες, νά εξαπατήθηκαν τόσο βαθειά! Δέν ομολογούσε αρκετά καθαρά στην εισαγωγή τού βιβλίου του "ο συγγραφέας τοποθετήθηκε στην κορυφή ενός βουνού κ.τ.λ. αλλά δέν προσπαθεί να μεταπείσει τον ταξιδευτή απο τον δρόμο του;" Ένα μεταθανάτιο απόσπασμα, με τον τίτλο "Νέα υπόθεση για τους Ευαγγελιστές", το οποίο θα χρησίμευε σαν εισαγωγή σε ένα νέο του βιβλίο, δείχνει στους Ευαγγελιστές ανώτερους ανθρώπους, ανάλογους των μασόνων, οι οποίοι προσαρμόστηκαν σ'αυτό που μπορούσαν να κατανοήσουν οι σύγχρονοι τους! Ο Σλέγκελ το εξέφρασε: "Κάτω απο την κομψότητα τής γλώσσας και την επιείκεια τής ειρωνείας, ο Lessing ήταν ένα απο εκείνα τα επαναστατημένα πνεύματα, τα οποία απο όποιο μέρος και να γυρίσουν, στο πεδίο τών γνωμών, διαχέουν συνήθειες με την δύναμη ενός χημικού προϊόντος, τους πιό βίαιους αναβρασμούς και τα πιό δυνατά ταρακουνήματα! Στην Θεολογία όπως και στην σκηνή ή στην κριτική, δέν άφησε μόνον εποχή, αλλά δημιουργεί με έναν ιδιαίτερο τρόπο, μία επανάσταση γενική και διαρκείας". Ο Heinrich Heine θα δοξάσει στον Lessing, την υπερηφάνεια και την χαρά κάθε γερμανού και μιμούμενος τον ήρωα του θα φωνάξει: "Ναί, βεβαίως θα έλθει, ο τρίτος ελευθερωτής, ο οποίος θα ολοκληρώσει αυτό που άρχισε ο Λούθηρος και συνέχισε ο Lessing θα έλθει ο τρίτος ελευθερωτής".

          Με έναν τόνο ιστορικού τών ιδεών, ο Ernst Cassirer κάνει την ίδια διάγνωση! O Lessing, συμπεραίνει, υπήρξε απο την αρχή ο μεγάλος ορθολογιστής και παρέμεινε μέχρι τέλους, αλλά στην αναλυτική σύλληψη τής λογικής αντικαθιστά την δική του συνθετική σύλληψη, στο στατικό όραμα, ένα όραμα δυναμικό" (η φιλοσοφία τού διαφωτισμού). Την ίδια διαπίστωση κάνει και ο Ernst Bloch, ο οποίος υπογραμμίζει, λόγω του Μαρξιμού του, αυτό που θεωρεί μία καθοριστική πρόοδο και αυτό που λογαριάζει ακόμη ανέτοιμο!

          Ο Lessing εισάγει την θεωρία του Ιωακείμ τών βαθμών (του βαθμιαίου μυστηρίου) στην λογική σκέψη τής ανοχής τού 18ου αιώνος. Το "Βασικό Βιβλίο" τού Χριστιανισμού αρχίζει να μελετάται, βλέπουμε να γεννάται ένα είδος μεταθρησκείας, η οποία θεμελιώνεται στην νόηση. Η εποχή τών Πατριαρχών ήταν της σκιάς, η εποχή τής Εκκλησίας το κουκούλι τής νοήσεως καί τώρα η αστική Επανάσταση χαιρετίζεται σαν την πεταλούδα!

          Παρά την επικίνδυνη αλλοίωση τής Χριστιανικής εμπειρίας, η αναμονή τής Βασιλείας του Πνεύματος συνιστούσε ακόμη μία ιστορία τής σωτηρίας. Παρέμεινε τέτοια παρότι έτεινε, αλλάζοντας την σημασία τής λέξης "σωτηρία", να μπερδευτεί με την απλή ελπίδα τής ανθρώπινης κουλτούρας. Σ'αυτή την αναμονή ο Lessing υποκατέστησε μιά ιστορία τής θρησκευτικής πίστης. Η ιστορία έγινε γι'αυτόν η ίδια η αποκάλυψη. Αυτή δέν είναι τίποτε αλλο πλέον παρά η επόμενη και συνεχής απελευθέρωση τών ιδίων και ενυπαρχόντων δυνατοτήτων τής ιστορικής ανθρωπότητος! Αλλά χάρη στο συμπλήρωμα τών δυνατοτήτων που προσφέρει η μετεμψύχωση, το ίδιο άτομο, σ'οποιαδήποτε στιγμή τής διάρκειας εισήλθε στην ύπαρξη, θα μπορεί να συγκεντρώσει στην συνέχεια τους καρπούς μίας προόδου την οποία εξ'αρχής δέν γνώρισε! Έτσι εξασφαλίζει, στην κίνηση του χρόνου, έναν τρόπο τής αιωνιότητος. Με τον συγγραφέα τής παιδαγωγικής τού ανθρωπίνου γένους μπορεί να πεί, με μία θριαμβευτική κραυγή. "Όλη η αιωνιότης δέν είναι ίσως δική μου;" [Έγινε η αμαρτία αιώνιος!;]

          Να'μαστε λοιπόν αρκετά απομακρυσμένοι απο τον Ιωακείμ. Απο τον προφήτη τού Μεσαίωνος, στον πρωταγωνιστή τών Φώτων. Ένας δεσμός διαδοχής, ο οποίος θα επιμηκυνθεί κατά την διάρκεια του 19ου και 20 αιώνος!

          Στην παιδαγωγική τού ανθρωπίνου γένους, έγραψε ο Κασσίρερ, ο θρησκευόμενος επανασυνδέεται με τον ιστορικό, έτσι ώστε να αναγνωρίζεται πλέον σαν ένα αναγκαίο γεγονός, μία απαραίτητη στιγμή τού θρησκευόμενου! Η σκέψη τού Lessing όμως δέν εκτείνεται στον καθαρό ιστορικό κόσμο. Χρειάζεται να περιμένουμε τον Herder για να πραγματοποιηθεί αυτό το αποφασιστικό βήμα! "Το έργο του, για όποιον το προσλαμβάνει στην ολότητά του, είναι ασύγκριτο. Δέν γνωρίζει ούτε προετοιμασία, ούτε προηγούμενο στην κουλτούρα τής εποχής! Μοιάζει να'χει πέσει απο τον ουρανό, γεννημένο απο το τίποτα, ξεπηδά απο ένα όραμα τής ιστορίας το οποίο δέν συγκρίνεται όσον αφορά την καθαρότητα και την τελειότητα. Χωρίζει καθοριστικά απο τις στενωπούς τής αναλυτικής σκέψης κ.τ.λ." Ακόμη και αν λάβουμε αυτόν τον πανηγυρικό κατά γράμμα, ότι δέν οφείλει τίποτε στην εποχή του αυτό το έργο, ίσως βρούμε στην συνέχεια έναν πραγματικό δεσμό αυτού του έργου και τής προφητικής κινήσεως τού Ιωακείμ ντα Φιόρε!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.