Συνέχεια απο Τρίτη 22 Μαίου 2018
του HENRI DE LYBAC
Στο γράμμα στον Rozanov, γραμμένο τον Νοέμβριο του 1892, η θρησκεία τού πνεύματος φαίνεται να ομολογείται ξεκάθαρα: «Απέναντι στον φόβο τού παπισμού που κυριαρχεί σε μάς, πίστεψα και πιστεύω πώς είναι αναγκαίο να δείξουμε την θετική σπουδαιότητα τής πέτρας τής Εκκλησίας που ετέθη απο τον ίδιο τον Χριστό. Δέν την εξέλαβα όμως ποτέ για την ίδια την Εκκλησία (την Μία Αγία και Καθολική), δέν εξέλαβα ποτέ τα θεμέλια σαν ολόκληρο το οικοδόμημα. Τα όρια των Λατίνων μού είναι ξένα, όπως και τα Βυζαντινά όρια. Η θρησκεία του Αγίου Πνεύματος την οποία ομολογώ είναι πιό πλατειά και ταυτοχρόνως πιό πλούσια απο όλες τις ξεχωριστές θρησκείες. Δέν είναι ούτε ένα σύνολο, ούτε μία σύνθεση, όπως ο ολόκληρος άνθρωπος δέν είναι ένα σύνολο ή μία σύνθεση των διαφορετικών του οργάνων». [ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΠΕΤΥΧΑΝ ΤΗΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ, ΣΥΜΜΑΧΗΣΑΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΣΑΝ ΣΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΙΣ ΔΥΟ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ. ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕ Η ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ].
Ο ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΙΔΕΑΛΙΣΜΟΥ (14)
του HENRI DE LYBAC
ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΡΙΑ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ.
Στο γράμμα στον Rozanov, γραμμένο τον Νοέμβριο του 1892, η θρησκεία τού πνεύματος φαίνεται να ομολογείται ξεκάθαρα: «Απέναντι στον φόβο τού παπισμού που κυριαρχεί σε μάς, πίστεψα και πιστεύω πώς είναι αναγκαίο να δείξουμε την θετική σπουδαιότητα τής πέτρας τής Εκκλησίας που ετέθη απο τον ίδιο τον Χριστό. Δέν την εξέλαβα όμως ποτέ για την ίδια την Εκκλησία (την Μία Αγία και Καθολική), δέν εξέλαβα ποτέ τα θεμέλια σαν ολόκληρο το οικοδόμημα. Τα όρια των Λατίνων μού είναι ξένα, όπως και τα Βυζαντινά όρια. Η θρησκεία του Αγίου Πνεύματος την οποία ομολογώ είναι πιό πλατειά και ταυτοχρόνως πιό πλούσια απο όλες τις ξεχωριστές θρησκείες. Δέν είναι ούτε ένα σύνολο, ούτε μία σύνθεση, όπως ο ολόκληρος άνθρωπος δέν είναι ένα σύνολο ή μία σύνθεση των διαφορετικών του οργάνων». [ΟΙ ΡΩΣΟΙ ΠΕΤΥΧΑΝ ΤΗΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ, ΣΥΜΜΑΧΗΣΑΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΡΟΤΕΣΤΑΝΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΣΑΝ ΣΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΙΣ ΔΥΟ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ. ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΕ Η ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΖΗΖΙΟΥΛΑ ΚΑΙ Η ΗΘΙΚΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ].
Όπως εξηγεί ο Μπαλτάσαρ, ο Σολόβιεφ φανερώνει εδώ με δύναμη τον οργανωτικό χαρακτήρα της Εκκλησιαστικής Φόρμας. Δέν πρέπει να συγχέουμε την κοίτη του ποταμού με το ρεύμα του Ποταμού. Η Εκκλησία δέν είναι η ολοκληρωμένη Βασιλεία, είναι μόνον το γίγνεσθαι της Βασιλείας. Αλλά η οργάνωση δέν είναι μία πρόχειρη οργάνωση, το ρεύμα του ποταμού έχει πάντοτε την ανάγκη της κοίτης του για να συνεχίσει την πορεία του, το θεμέλιο του Πέτρου δέν είναι ένα απο εκείνα τα Λατινικά όρια, τα οποία όπως και τα Βυζαντινά όρια ή και των άλλων, απειλούν να πνίξουν το πνεύμα. Δέν μπορούμε να κοιτάξουμε σε κανένα μέλλον στο οποίο το οικοδόμημα θα μπορούσε να απαρνηθεί χωρίς περιπέτειες, το θεμέλιο του. Η θρησκεία του Αγίου Πνεύματος είναι εκείνη της Καθολικότητος. Σ’αυτό δέν υπάρχει καμμία ιδέα μίας Βασιλείας του πνεύματος που πρέπει μία μέρα να διαδεχθεί την Βασιλεία του Χριστού [ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ. ΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΚΕΪΜ, ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕ ΣΤΗΝ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ. ΚΑΙ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΕΓΙΝΕ ΘΕΑΝΘΡΩΠΙΝΟ. ΕΝΩΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΚΤΙΣΤΟ ΜΕ ΤΟ ΑΚΤΙΣΤΟ. ΣΕ ΜΙΑ ΝΕΑ ΥΠΟΣΤΑΣΗ. ΤΟΥ ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ, ΣΑΝ ΜΕΛΛΟΝ. ΔΙΟΤΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΛΛΟΣ. Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΑΥΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΘΕΟΛΟΓΙΑ].
Όμως ο ίδιος ο Σολόβιεφ δέν θέλησε να προηγηθεί αυτής της νέας Βασιλείας, στην διάρκεια των χρόνων του 90, όταν αρνήθηκε την συμμετοχή του σε κάθε Ευχαριστία, σαν να εμπρόκειτο για μία τάξη πραγμάτων προορισμένων στην εξαφάνιση, εξαιτίας τής θρησκευτικής προόδου; Βεβαίως ο ίδιος ο Σολόβιεφ προσπαθεί να γλιτώσει ή να ξεφύγει απο αυτές τις υπόνοιες. Έτσι με ειλικρίνεια, γράφει στον πατέρα Martynov, τον Αύγουστο του 1887. «Για να μήν μείνει τίποτε ασαφές, αναγνωρίζω πώς η Ρωμαϊκή Καθολική Εκκλησία, η οποία αντικατέστησε την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία για την αναγεννημένη ανθρωπότητα, είναι προορισμένη απο θέλημα Θεού να ασκήσει μία Οικουμενική εξουσία πάνω στη γή μέχρι το τέλος των αιώνων». Πίστευε επίσης ταυτόχρονα πώς, εάν η Ρωσία είχε κληρονομήσει απο το Βυζάντιο μία κατάσταση σχισματική μέ την Ρώμη, αυτή η κατάσταση δέν συνιστά ένα ουσιώδες σχίσμα και δέν είναι υποχρεωμένος απομένως να αρνηθεί την Ορθοδοξία για να εισέλθει στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας. Έτσι συνέχιζε επίσης στο γράμμα του. «Δηλώνοντας ανοιχτά τις πεποιθήσεις μου, και αφού τίς έχω διακηρύξει και στο περιοδικό μας “Ιησουΐτης παράνομος”, εξομολογούμαι τακτικά σε Ορθοδόξους Ιερείς που γνωρίζουν τον τρόπο της σκέψεως μου, και λαμβάνω τακτικά απο αυτούς την Θ.Κοινωνία». Μόνον πού, αφού συζητήθηκε η περίπτωσίς του, στα 1892, ο Ορθόδοξος Εξομολόγος του αρνήθηκε να τού δώσει την Θ.Ευχαριστία, βασιζόμενες στην μυστική εντολή της Ιεραρχίας του. Και παρ’όλα αυτά όμως δέν ήθελε να περάσει στην Λατινική Εκκλησία. Και έτσι παρέμεινε για τέσσερα χρόνια χωρίς Εξομολόγηση και Κοινωνία. Στα 1896 όμως ένας Ουνίτης παπάς, στην διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ρωσία, μπόρεσε να τον κοινωνήσει, αφού δέχθηκε την εξής δήλωσή του : «Ανήκω στην αληθινή Ορθόδοξη Εκκλησία. Και πράγματι για να ομολογήσω στην ακεραιότητά της την παραδοσιακή Ορθοδοξία, και χωρίς να είμαι λατίνος, αναγνωρίζω την Ρώμη σαν κέντρο τού Οικουμενικού Χριστιανισμού». [ΟΥΝΙΑ Η ΝΕΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΩΝ ΟΥΝΝΩΝ]
Η κύρια αλλαγή που συνέβη στην σκέψη του Σολόβιεφ φανερώνεται στα τελευταία χρόνια τής ζωής του. Είχε πιστέψει για πολλά χρόνια πώς ήταν εφικτή μία πραγματοποίηση αντικειμενική τής Βασιλείας του Θεού στη Γή, λόγω της προόδου μίας ανθρωπότητος Καθοδηγημένης απο την Εκκλησία. Θα εμπρόκειτο για την ενσάρκωση της Θείας Σοφίας (Μία νέα Θεοτόκος) απλωμένης σ’ολόκληρη την κοινωνία. Πρός το τέλος όμως ξύπνησε απο το όνειρό του. Δέν ελπίζει πλέον σε μία «πρόοδο τής ανθρωπότητος και τού Σύμπαντος μέχρι να γίνουν το κοσμικό Σώμα τού Χριστού». Κατάλαβε καλύτερα πώς ο νόμος τής υπάρξεως δέν είναι η πρόοδος, αλλά η μάχη. Ζύγισε καλύτερα τίς δυνάμεις του κακού και την δύναμη τής ψευδαισθήσεως των ανθρώπων. Η νέα του πεποίθηση εκφράστηκε στην «σύντομη αναφορά στον Αντίχριστο» που βρίσκεται σαν επίλογος στις «Τρείς συζητήσεις», οι οποίες εκδόθηκαν το 1899, λίγο πρίν απο τον θάνατό του.
Αντίθετα απο ότι μπορούμε να σκεφτούμε με μία πρώτη ανάγνωση, εδώ μάς προσφέρει μία ακριβέστατη ομοιότητα (μάλλον όμως εξωτερική και εφήμερη) με τον θρυλικό αββά ντα Φιόρε. Αυτός ανακοίνωνε πώς ο Χριστιανισμός θα κατακτάτο απο τους βαρβαρικούς λαούς, όργανα τού διαβόλου, που θα ορμούσαν απο τα τέσσερα σημεία τού ορίζοντος και φοβόταν ιδιαιτέρως την έξοχη στρατιά του Γκόγκ και του Μαγκόγκ. Ο Σολόβιεφ, εντυπωσιασμένος απο την απειλή της Ασίας που βάραινε τότε την Ρωσία, φαντάζεται έναν «πανμογγολισμό» απο τον οποίο θα αναδυθεί ένας μεγάλος αρχηγός, αντίπαλος και νικητής του Χριστού. Αλλά, ενώ ο Ιωακείμ φοβόταν μόνον τις λεηλασίες, ο Σολόβιεφ βλέπει στο έργο τού Αντιχρίστου την νίκη τής απάτης. Ο Χριστιανικός λαός γοητεύεται και εγκαθιδρύεται η Καθολική αποστασία. Μόνον μία μικρή ομάδα αντιστέκεται.
Θα κάναμε μεγάλο λάθος μάλλον να παίρναμε κατα γράμμα αυτόν τον μύθο. Και δέν έχει ούτε ανάγκη ερμηνείας. Θα επιμείνουμε όμως να επαναβεβαιώσουμε πως αυτή η ριζική αλλαγή στο όραμα τού μέλλοντος αφήνει ανέπαφες τις θέσεις ουσίας του Σολόβιεφ γύρω απο την πραγματικότητα τής Εκκλησίας και την σχέση της με τήν Βασιλεία τού Θεου [Όπως και του Ιωακείμ εξάλλου. Πίστευε πώς έγραφε ένα Πατερικό κείμενο, όταν διέλυε την Εκκλησία του Κυρίου. Ποτέ κανένας δέν έγραψε πώς θα νικηθεί ο Κύριος].
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου