Στα πρόθυρα του χάους

Ελπίζουμε να μην έχει πια ψευδαισθήσεις η ελληνική κυβέρνηση όσον αφορά το ευρωομόλογο και την υπαγωγή στον ESM, αναζητώντας αλλού τις λύσεις που χρειάζεται επειγόντως η πατρίδα μας και φυσικά υπάρχουν – εάν δεν θέλει να βιώσουν οι Έλληνες πρωτόγνωρες, οδυνηρές καταστάσεις. Αυτό θα πρέπει να συμβεί σήμερα, αμέσως – αφού εάν καθυστερήσει θα είναι πολύ αργά. Οφείλει δε να κατανοήσει πως τα προεκλογικά μέτρα που ανακοίνωσε, η καταναλωτική στήριξη δηλαδή με δωρεάν χρήματα χωρίς απολύτως καμία στήριξη της παραγωγής, με το ταυτόχρονο κλείδωμα της Οικονομίας, είναι έγκλημα – ενώ όσο μία χώρα δεν παράγει, βουλιάζει.

Άποψη

Ως οικονομολόγος και όχι επιδημιολόγος, έχω μεν το δικαίωμα να αμφισβητώ τα μέτρα της κυβέρνησης κατά της πανδημίας με κριτήριο τις αναφορές πολλών ειδικών (φωτογραφία κάτω), ειδικά το «κλείδωμα» της οικονομίας, αλλά δεν είναι αυτό που εξετάζω – πιστεύοντας πως εάν προσβληθεί η Ελλάδα από μία οικονομική κρίση ανάλογη με αυτήν της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930 στις Η.Π.Α., θα υπάρξουν πολύ περισσότερα θύματα.

Ξεκινώντας από τον τουρισμό, αφήνοντας εν πρώτοις τις συνέπειες από την κατάρρευση του AIRBNB, το 2019 με ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 1,9% ο τουρισμός συνέβαλε με 31,1 εκ. άτομα και με 18,2 δις € άμεσες εισπράξεις – με διπλάσιες έμμεσες. Σύμφωνα τώρα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού και με τις αναθεωρημένες προβλέψεις του, η μείωση των αφίξεων παγκοσμίως θα είναι 20-30% και των εσόδων περί το 30% (πηγή) – οπότε η Ελλάδα θα δεχθεί τηρουμένων των αναλογιών περί τα 22 εκ. άτομα, με έσοδα σχεδόν 13 δις € άμεσα και τα διπλάσια έμμεσα. Από 36,4 δις € λοιπόν άμεσα και έμμεσα, θα εισπράξει μόλις 26 δις € – οπότε 10 δις € λιγότερα ή πάνω από 5% του ΑΕΠ! Με δεδομένο τώρα το ότι, απασχολούνται στον τουρισμό 400.000 άτομα άμεσα και άλλα 400.000 έμμεσα, θα χαθούν πάνω από 200.000 θέσεις εργασίας – με σοβαρότατες συνέπειες για την κατανάλωση, για τις δημόσιες δαπάνες και για το ασφαλιστικό.

Από την άλλη πλευρά η ναυτιλία δέχεται επίσης μεγάλες πιέσεις, λόγω της υποχώρησης του παγκοσμίου εμπορίου και των προβλημάτων στις διεθνείς αλυσίδες τροφοδοσίας – με πλεονέκτημα την κατακόρυφη πτώση της τιμής του πετρελαίου, οπότε των καυσίμων της. Ο κλάδος (ναυτιλιακό συνάλλαγμα) συμμετέχει με 17,3 δις € στο ΑΕΠ της χώρας μας ή με περίπου 9% – ενώ οι απώλειες που θα υποστεί δεν είναι ακόμη μετρήσιμες, αλλά μάλλον δεν θα είναι χαμηλότερες από το 2% του ΑΕΠ που θα προστεθεί στο 5% του τουρισμού.

Όσον αφορά δε τη μεταποίηση, συμμετέχει στο ΑΕΠ άμεσα και έμμεσα με περίπου 30% (πηγή) – ανάλογα στις θέσεις εργασίας, με 370.000 άμεσες και με 34% υψηλότερες αμοιβές από την υπόλοιπη οικονομία. Εκτός αυτού έχει μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά από τον τουρισμό, ο οποίος επικεντρώνεται σε μόλις πέντε περιφέρειες (85%) – οπότε είναι πιο σημαντική για την Ελλάδα.

Δυστυχώς όμως τα στοιχεία έχουν τεκμηριώσει πως υπάρχει μεγάλη υποχώρηση της, με σημαντική μείωση της παραγωγής σε ολόκληρο τον τομέα των αγαθών – η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί από το απόγειο της κρίσης του 2015. Παράλληλα δε με το κλείσιμο αρκετών εργοστασίων, υπάρχει σημαντική πτώση όχι μόνο της εγχώριας ζήτησης αλλά και της διεθνούς (πηγή) – οπότε των εξαγωγών που το 2019 έφτασαν στα 33,8 δις € ή στο 18% του ΑΕΠ (πηγή – 10,67 δις € τα πετρελαιοειδή).

Επομένως θα προσθέσει τουλάχιστον ένα 4% μείωση επί πλέον του 5% του τουρισμού και του 2% το ελάχιστο της ναυτιλίας – γεγονός που σημαίνει ότι, η ύφεση θα υπερβεί το 10% του ΑΕΠ, το έλλειμμα του προϋπολογισμού θα διαμορφωθεί ανάλογα και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών επίσης, με στήριξη από τα 8 δις $ που θα μειωθεί το κόστος των εισαγωγών του πετρελαίου. Φυσικά δεν θα μείνουν ανεπηρέαστοι οι υπόλοιποι τομείς της οικονομίας μας – οπότε, εάν συνεχιστεί η επιδημία και το κλείδωμα, η ύφεση θα είναι εφιαλτική.

Συνεχίζοντας, με τα δημοσιονομικά μέτρα της κυβέρνησης στα 7,3 δις μέχρι σήμερα ή στο 3,9% του ΑΕΠ (πίνακας), τα οποία θα προκαλέσουν ένα ανάλογο δημοσιονομικό έλλειμμα (το πρωτογενές πλεόνασμα κάλυπτε σχεδόν ίσα-ίσα τους τόκους), το δημόσιο χρέος σε ένα κατά 10% έστω χαμηλότερο ΑΕΠ, θα εκτοξευθεί πάνω από το 215% του ΑΕΠ με τους πιο συντηρητικούς υπολογισμούς – ενώ με τα ταμειακά μέτρα των 15 δις € περίπου που αναγγέλθηκαν, στα οποία θα προστεθούν ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις του δημοσίου αφού θα πληρώνουν όλο και λιγότεροι τις υποχρεώσεις τους, η κατάσταση θα είναι εκτός ελέγχου, μαζί με αυτήν των τραπεζών.

Το πρώτο ερώτημα που προκύπτει εδώ είναι το από πού θα χρηματοδοτηθεί όλο αυτό το χάος, όταν το πραγματικό «μαξιλάρι» είναι της τάξης των 10 δις € – κρίνοντας από τις ασαφείς εξηγήσεις του επικεφαλής του γραφείου προϋπολογισμού της Βουλής, από τις οποίες συμπεράναμε πως το μεγαλύτερο μέρος του μαξιλαριού προέρχεται από τα repos των καταθέσεων των ασφαλιστικών και λοιπών οργανισμών του δημοσίου που ανακυκλώνονται (30 δις €, 950 δις ανακυκλούμενα – γράφημα).

Πιθανολογούμε λοιπόν από τις αποταμιεύσεις των διαφόρων οργανισμών, οι οποίες όμως δεν θα είναι αρκετές εάν σταματήσει ο δανεισμός από τις αγορές  – οπότε στην καλύτερη των περιπτώσεων από το γερμανικό ΔΝΤ, από τον ESM, με πολύ δυσμενείς όρους και με ένα ακόμη πιο ανατριχιαστικό μνημόνιο. Εκτός ίσως εάν πιστεύει η κυβέρνηση πως η Γερμανία θα συναινέσει στην έκδοση ευρωομολόγων, πιεζόμενη από την Ιταλία – η οποία δήλωσε πως απέρριψε τη χρηματοδότηση της από τον ESM, λόγω των όρων που θα συνόδευε κάτι τέτοιο (εκτός του ότι διαθέτει μόνο περί τα 400 δις €). Η Ιταλία υπολογίζει έλλειμμα της τάξης του 6,5% του ΑΕΠ της και δημόσιο χρέος πάνω από το 150% λόγω της τραγωδίας που βιώνει (ανάλυση) – ενώ στις αρνητικές δηλώσεις του Ολλανδού υπουργού οικονομικών που στηρίζει την πολιτική της Γερμανίας, απάντησε τα εξής ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας:

«Αυτή η δήλωση είναι σιχαμερή όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση και το πλαίσιο λειτουργίας της. Κι αυτή είναι ακριβώς η κατάλληλη έκφραση για να τη χαρακτηρίσει – σιχαμερή. Κανείς δεν έχει πλέον χρόνο για να ακούει τους Ολλανδούς υπουργούς Οικονομικών, όπως είχαμε κάνει το 2008, το 2009 και το 2010».

Σχεδόν αμέσως μετά τοποθετήθηκε ο γερμανός υπουργός οικονομικών, λέγοντας αυτά ακριβώς που θα περίμενε κανείς από μία αχόρταγη και αδιόρθωτη χώρα που θέλει να εκμεταλλευθεί ξανά τις υπόλοιπες απομυζώντας τες – τα εξής δηλαδή: «Η γερμανική κυβέρνηση είναι έτοιμη για ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, με την οικονομική ενίσχυση των συστημάτων υγείας και των εθνικών οικονομιών που πλήττονται από τον κορωνοϊό, μέσω των πόρων από τον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισμό, αλλά δεν πρόκειται να στηρίξει την έκδοση ευρωομολόγου».

Λογικά λοιπόν η ελληνική κυβέρνηση δεν θα έχει πια ψευδαισθήσεις, αναζητώντας αλλού τις λύσεις που χρειάζεται η πατρίδα μας – εάν δεν θέλει να βιώσουν οι Έλληνες πρωτόγνωρες, οδυνηρές καταστάσεις. Αυτό θα πρέπει να συμβεί σήμερα, αμέσως – αφού εάν καθυστερήσει θα είναι πολύ αργά. Οφείλει δε να κατανοήσει πως τα προεκλογικά μέτρα που ανακοίνωσε, η καταναλωτική στήριξη δηλαδή με δωρεάν χρήματα χωρίς απολύτως καμία στήριξη της παραγωγής, με το ταυτόχρονο κλείδωμα της Οικονομίας, είναι έγκλημα – ενώ όσο μία χώρα δεν παράγει, βουλιάζει.

Βασίλης Βιλιάρδος1 Απριλίου 2020

https://analyst.gr/2020/04/01/sta-prothira-tou-xaous/