Συνέχεια από Δευτέρα, 27 Απριλίου 2020
Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ.
«Οι αιώνιες πρόοδοι των προσώπων είναι η αιτία και ο λόγος όλης της παραγωγής τών πλασμάτων. Έτσι λοιπόν η γέννηση τού Υιού αποτελεί την αιτία όλης τής παραγωγής τών όντων καθότι λέγεται ότι ο Πατήρ έκανε τα πάντα στον Υιό (μέσω του Υιού). Με τον ίδιο τρόπο είναι αναγκαίο η Αγάπη του Πατρός που τείνει πρός τον Υιό σαν πρός το αντικείμενο του, να είναι η αιτία σύμφωνα με την οποία ο Θεός χορηγεί κάθε ενέργεια αγάπης στην κτίση. Γι'αυτό το Άγιο Πνεύμα, που είναι η Αγάπη μέσω της οποίας ο Πατήρ αγαπά τον Υιό, είναι επίσης η Αγάπη μέσω της οποίας Αυτός αγαπά την δημιουργία και την καθιστά συμμέτοχη της τελειότητός του»(In I Sent. d. 14 q. 1 a. 1).
Για όποιον κατανοεί την αξία των λέξεων, αυτή η φράση περιέχει κάτι παράξενο, ιλιγγιώδες, και φοβούμαστε να την μειώσουμε με ένα άστοχο σχόλιο. Εάν στοχαστούμε όμως στο μυστήριο του Θεού και της δημιουργίας του, αυτή η φράση εκφράζει μία αναντίρρητη αλήθεια. Δέν αγαπήσαμε εμείς τον Θεό, αυτός μας αγάπησε πρώτος. Δεδομένου ότι τίποτε εξωτερικό δέν μπορεί να τον υποχρεώσει να δημιουργήσει τον κόσμο ή να ενδιαφερθεί γι'αυτόν, είναι απαραίτητο να βρούμε αυτή την αιτία στο εσωτερικό του ίδιου του Θεού: μόνον η Αγάπη με την οποία ο Πατήρ αγαπά τον Υιό και με την οποία ο Υιός αγαπά τον Πατέρα, και είναι το ίδιο το πρόσωπο του Αγίου Πνεύματος, μπορεί να μας εξηγήσει αυτή την έξοδο του Θεού έξω από τον εαυτό του. Εμείς αγαπώμεθα με την αγάπη με την οποία ο Θεός αγαπάται.
Σχόλιο: [Τό Αγιο Πνεύμα δέν υπάρχει σάν Υπόσταση. Αυτή είναι η συνέπεια τής μειώσεως τών Υποστάσεων σέ Πρόσωπα από τόν Αυγουστίνο καί η μείωση καί ο καθορισμός τών προσώπων σάν σχέσεις. Τό φιλιόκβε αντικατέστησε τόν Χριστό μέ τό Άγιο Πνεύμα τό οποίο όμως δέν υφίσταται, είναι η αγάπη τού Πατρός πρός τόν εαυτό του. Η ταύτιση τής ουσίας τού Θεού μέ τό πρόσωπο τού Πατρός περιείχε ήδη τόν Μονοθεϊσμό τού Ζηζιούλα καί τόν Πολυθεϊσμό τού Γιανναρά]
Ο ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ.
Του Jean-Pierre Torrell.
Κεφάλαιο VIIΙ : Η καρδιά της Εκκλησίας
ΑΓΑΠΩΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ ΑΓΑΠΑΤΑΙ.
ΑΓΑΠΩΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ Ο ΙΔΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ ΑΓΑΠΑΤΑΙ.
Για όποιον κατανοεί την αξία των λέξεων, αυτή η φράση περιέχει κάτι παράξενο, ιλιγγιώδες, και φοβούμαστε να την μειώσουμε με ένα άστοχο σχόλιο. Εάν στοχαστούμε όμως στο μυστήριο του Θεού και της δημιουργίας του, αυτή η φράση εκφράζει μία αναντίρρητη αλήθεια. Δέν αγαπήσαμε εμείς τον Θεό, αυτός μας αγάπησε πρώτος. Δεδομένου ότι τίποτε εξωτερικό δέν μπορεί να τον υποχρεώσει να δημιουργήσει τον κόσμο ή να ενδιαφερθεί γι'αυτόν, είναι απαραίτητο να βρούμε αυτή την αιτία στο εσωτερικό του ίδιου του Θεού: μόνον η Αγάπη με την οποία ο Πατήρ αγαπά τον Υιό και με την οποία ο Υιός αγαπά τον Πατέρα, και είναι το ίδιο το πρόσωπο του Αγίου Πνεύματος, μπορεί να μας εξηγήσει αυτή την έξοδο του Θεού έξω από τον εαυτό του. Εμείς αγαπώμεθα με την αγάπη με την οποία ο Θεός αγαπάται.
Δέν είναι δυνατόν να εξαντλήσουμε αυτή την αλήθεια σε λίγες λέξεις, αλλά θα συμφωνήσουμε όμως ότι ήταν αδύνατον στον Ακινάτη να πεί κάτι πιό δυνατό σχετικά με το Άγιο Πνεύμα και την θέση του, την κατάταξή του στον κόσμο της πίστεως. [Δέν είναι πλέον πίστη στόν Ιησού Χριστό. Αυτονομήθηκε. Ανήκει στό υποκείμενο]. Γι'άλλη μία φορά βρισκόμαστε στο κέντρο της Τριαδικής Θεολογίας και αν είναι αναγκαίο να εξηγήσουμε τους όρους, το δόγμα είναι πολύ ωραίο και βαθύ για να μήν αξίζει μία προσπάθεια. Και πράγματι ας έχουμε υπόψη μας ότι αυτός ο τρόπος κατανοήσεως του Αγίου Πνεύματος μάς επιτρέπει να μιλήσουμε για τον Θεό μ' έναν καινούργιο τρόπο, μάλιστα δέ με πολλούς καινούργιους τρόπους. Για να το κατανοήσουμε, είναι αρκετό να επεξεργαστούμε βαθύτερα ότι περιέχεται στην ιδέα μίας προόδου της αγάπης.
«Επομένως θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε την πρόοδο αυτής της αγάπης με δύο τρόπους: τόσο καθόσον τείνει πρός ένα αιώνιο αντικείμενο και τότε πρόκειται για την αιώνιο πρόοδο, όσο και επειδή προοδεύει σαν αγάπη πρός ένα δημιουργημένο αντικείμενο και τότε, καθόσον μέσω αυτής της Αγάπης ο Θεός προσδίδει κάτι στην δημιουργία, ομιλούμε για χρονική πρόοδο. Και πράγματι λόγω της καινοτομίας αυτού που προσφέρεται γεννιέται ένας νέος τρόπος σχέσεως της κτίσεως με τον Θεό, και λόγω αυτής της νέας σχέσεως ο Θεός μπορεί να ονομασθεί με ένα "νέο όνομα"»(In I Sent. d. 14 q. 1 a. 1).
Υπάρχει και μία διαφορετική έκφραση αυτής της Χριστιανικής προόδου: «Ο Ιωάννης μιλά για την διπλή πρόοδο του Αγίου Πνεύματος και πρώτα απ'όλα την χρονική του πρόοδο, όταν δηλώνει: "Ο παράκλητος που θα σας στείλω απο τον Πατέρα". Πρέπει να γνωρίζουμε ότι όταν λέμε ότι το Άγιο Πνεύμα απεστάλη, δέν σημαίνει ότι μετακινείται τοπικά, αλλά ότι με την χάρη αρχίζει να είναι μ' έναν νέο τρόπο σ'αυτούς που καθιστά Ναούς του Θεού»! [Γιανναράς: τό κτιστό μπορεί νά ζήσει μέ τόν τρόπο τού ακτίστου, διά τού ΧΡΟΝΟΥ].
Αυτή η τελευταία παρατήρηση γενικώς ισχύει για όλα όσα έχουν λεχθεί για τον Θεό χρονικώς. Ο Θεός είναι Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα, από την αιωνιότητα λόγω ακριβώς της υπερεξέχουσας γονιμότητος και ενδοθεϊκής ζωής, αλλά "δημιουργός" δέν είναι παρά μόνον σε σχέση με την δημιουργία. [Τραγική συνέπεια τής ταυτίσεως τής Θείας ουσίας μέ τό Πρόσωπο τού Πατρός. Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μάς λέει: είναι δυνατόν νά πιστεύουμε μιά άγονη ουσία;;]. Έτσι επίσης σε σχέση με μας λέγεται για τον Υιό ότι είναι "Σωτήρ" ή για το Άγιο Πνεύμα ότι είναι "ο Κύριος που δίνει την ζωή" (Το ζωοποιόν) [Έχει καταργηθεί πλήρως η ενσάρκωση. Ήταν ένα παιχνίδι για να αλλάξει τρόπο υπάρξεως το Άγιο Πνεύμα]. Ποιό είναι εδώ λοιπόν το χρονικό αποτέλεσμα που δημιουργήθηκε από την ενέργεια του Θεού, και ιδιαιτέρως από το Άγιο Πνεύμα, αρχής γενομένης από του οποίου γεννάται μία νέα σχέση ανάμεσα στην δημιουργία και στον Δημιουργό της; Προφανέστατα είναι η χάρις η οποία έχει με το Άγιο Πνεύμα μία τόσο ευθεία, άμεση και ξεχωριστή σχέση, ώστε την ονομάζει πάντοτε "η χάρις του Αγίου Πνεύματος" (Το Άγιο Πνεύμα γεμίζει το Σύμπαν (Σοφία 1,7) και στην συνέχεια αλλάζει τον τρόπο αγιασμού πρός τον άνθρωπο). [Εδώ ριζώνει τό Είναι καί Χρόνος τού Χάιντεγκερ]. «Αυτό που είναι το πιό σημαντικό στον νέο νόμο και στο οποίο ενυπάρχει όλη του η δύναμη, είναι η χάρις του Αγίου Πνεύματος η οποία προσφέρεται μέσω της πίστεως στον Χριστό. Ο νέος νόμος συνίσταται λοιπόν κυρίως στην ίδια την χάρη του Αγίου Πνεύματος η οποία προσφέρεται στους πιστούς του Χριστού» (ST Ia IIae q. 106 a. 1). [Δέν υπάρχει λοιπόν άκτιστος Τριάδα. Η δημιουργία είναι συναιώνιος διότι ο Θεός δημιουργός ενυπάρχει στην δημιουργία, η οποία είναι ανάλογος της ενδοτριαδικής ζωής και ξαφνικά από αγάπη, μέσω, διά, του Χριστού, αλλάζει ο τρόπος χορηγήσεως της χάριτος τού Αγίου Πνεύματος και αγιάζει ο άνθρωπος, που πρέπει να αγιάσει τον κόσμο. Εκτός της παιδικής ανοησίας, ας σημειώσουμε το θεμέλιο του πανθεϊσμού της λατινικής Θεολογίας, το οποίο προτίμησε αντί της Θεολογίας των άκτιστων ενεργειών].
Επειδή το Άγιο Πνεύμα ενεργεί στον κόσμο μέσω της χάρης Του, σ'αυτή τελικώς οφείλεται και η δομική παρουσία του Αγίου Πνεύματος στην Θεολογία του Ακινάτη. Για να το κατανοήσουμε αρκεί να αναφερθούμε ξανά στο χωρίο από το σχόλιο στα αποφθέγματα (Sentences), από το οποίο αντλούμε εξάλλου και την "έμπνευσή μας". Ας δούμε την κατευθυντήρια ιδέα: «Επειδή όλα τα πράγματα επιστρέφουν στην Αρχή από την οποία εξήλθαν σαν πρός τον σκοπό τους, μάλλον αυτή η επιστροφή πρός το τέλος πραγματοποιείται σύμφωνα με τις ίδιες αιτίες της εξόδου των από την Αρχή». [Καθαρός Νεοπλατωνισμός]. «Όπως δημιουργηθήκαμε μέσω του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, έτσι μέσω αυτών ενωνόμαστε στον τελικό μας σκοπό». Αυτή η αρχή δέν λειτουργεί λιγότερο όσον αφορά το Άγιο Πνεύμα από όσο λειτούργησε για τον ενσαρκωμένο Λόγο. Η αιτία είναι ωραία και βαθύτατη: Επειδή μέσα στο Άγιο Πνεύμα και μέσω αυτού ο Πατέρας και ο Υιός αγαπιούνται μεταξύ τους και αγαπούν τα δημιουργήματα, έτσι και σ'αυτό (το Αγ. Πνεύμα) και μέσω αυτού πραγματοποιείται η κίνηση της επιστροφής αυτών των τελευταίων πρός τον Πατέρα [Το μονο κλειδί της σκέψης του Ακινάτη είναι η αναλογία, τίποτε άλλο, ο ἀπὸ μηχανῆς θεός].
Με πιό τεχνικούς όρους, το πνεύμα είναι η λογική σύμφωνα με την οποία ο Θεός προσφέρει στα πλάσματα όλες τις ενέργειες της αγάπης του. Λογική θέλει να πεί εδώ ταυτόχρονα το μοντέλο και την αιτία και επομένως και την ερμηνευτική λογική ή νόηση. [Τήν Αιτιώδη αρχή τού υπαρκτού]. Η κίνηση της επιστροφής του πλάσματος πρός τον Πατέρα δέν αρχίζει παρά μόνον με την δωρεά της αγιοποιού χάριτος, με την δωρεά του Αγίου Πνεύματος, και αν αυτό φτάνει στο τέλος του και στον σκοπό του αυτό οφείλεται στην καθοδήγησή του (In I Sent. d. 14 q. 2 a. 2). [Η σύγχρονη εσχατολογία πού έγινε στά χέρια τού Ζηζιούλα, ευχαριστιακή εκκλησιολογία]. Και πράγματι μπορούμε να το επιβεβαιώσουμε με σιγουριά, τίποτε στο σύμπαν της φύσεως ή της χάριτος τού διαφεύγει : απολύτως μοναδικό, πληρεί όλα τα πράγματα. Το γεγονός ότι αυτό συμβαίνει διά της ιδιοποιήσεως (της αναλογίας) δέν αφαιρεί τίποτε από την δύναμη αυτής της εξακριβώσεως. Ας προσπαθήσουμε όμως να εμβαθύνουμε περαιτέρω αυτό που συνεπάγεται για την Χριστιανική ζωή.
Σχόλιο: [Από το πάθος του να μήν δεχθεί την Θεολογία των ακτίστων ενεργειών των Ελλήνων Πατέρων, εξουθένωσε το Άγιο Πνεύμα, βαπτίζοντας τις άκτιστες ενέργειες Άγιο Πνεύμα. Οι σχέσεις εξυπηρετούν ακριβώς αυτή την σκοπιμότητα, αντικαθιστούν δηλαδή καί αντιπροσωπεύουν τις άκτιστες ενέργειες. Διά της αναλογίας λοιπόν, της ιδιοποιήσεως, η λατινική Δύση είχε ήδη κατασκευάσει από εκείνο τον καιρό την εικονική πραγματικότητα].
Συνεχίζεται
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου