Ερώτηση: Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για τη θετική και την αρνητική νήψη;
Αρχιμ. Ζαχαρίας: Αρνητική νήψη είναι όταν αντιστεκόμαστε στους κακούς λογισμούς που μας προσβάλλουν. Μόλις εμφανισθούν, υψώνουμε τον νου μας στον Θεό και Του λέμε: «Κύριε, ήρθαν οι εχθροί μου, υπεράσπισέ με εναντίον τους» και προσπαθούμε να μην αφήσουμε τον νου μας να παραδωθεί σε αυτούς τους λογισμούς. Ο Γέροντας Σωφρόνιος είχε ένα λόγο: «Μην δώσεις τον νου σου (не дай ума)», δηλαδή στους λογισμούς του εχθρού που σε προσβάλλουν. Αυτή είναι η αρνητική νήψη να λέμε «μη» σε κάθε κακό λογισμό που μας προσεγγίζει. Έλεγε ο Γέροντας ότι όλοι οι κακοί λογισμοί θα περάσουν από μέσα μας, για να πούμε σε όλους «όχι» και στο τέλος να μείνει μόνο ο Θεός. Δεν είμαστε αφελείς να μην ξέρουμε τους λογισμούς του εχθρού. Ο ίδιος ο απ. Παύλος λέει: «Ου γαρ τα νοήματα αυτού αγνοούμεν» (Β’ Κορ. 2,11), τα γνωρίζουμε, αλλά δεν τα δεχόμαστε.
Θετική νήψη είναι όσα κάνουμε για να ενδυθούμε με δύναμη εξ ύψους, ώστε να γίνουμε φοβεροί για τους υπεναντίους, να μην μπορούν να μας προσσεγγίσουν καν. Εάν ζούμε με ζέουσα μετάνοια και η καρδιά μας είναι ζεστή από τη μετάνοια, από τα δάκρυα, από τους οδυρμούς, από την ελεεινολογία του εαυτού μας, αν η καρδιά μας είναι ζεστή, ο εχθρός δεν προσεγγίζει καν και χαιρόμαστε την ελευθερία μας. Ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος λέει ότι, όταν έχουμε συντριβή, δεν ανεβαίνει στον νου ή στο στόμα μας λογισμός του εχθρού. Ο λογισμός πνίγεται στο λαιμό. Θετική νήψη σημαίνει να οικοδομήσουμε «τα τείχη Ιερουσαλήμ» (Ψαλμ. 50,18), δηλαδή να μένουμε μέσα σε αυτά τα τείχη ασφαλείς• να χτίσουμε πνευματική κατάσταση που να μας δίνει τη δύναμη να απωθούμε τον εχθρό και «εν ριπή οφθαλμού» να μπορούμε να διώχνουμε τους λογισμούς που μας προσβάλλουν από τον εχθρό. Αυτή η πνευματική κατάσταση γίνεται μια δύναμη εσωτερική και αποκτούμε την δύναμη αυτή με την μετάνοια.
Σε τέτοια κατάσταση, αν δεχθούμε επίθεση από ένα κακό λογισμό, αισθανόμαστε την προσέγγιση του λογισμού, πριν ακόμη αποκρυσταλλωθεί η μορφή του, πριν γνωρίσουμε από ποιό συγκεκριμένο πάθος προέρχεται. Αισθανόμαστε ότι πλησιάζει ξένη και εχθρική ενέργεια και, αν κλείσουμε τη θύρα, δεν βλέπουμε καν αν ήταν λογισμός υπερηφάνιας ή ακαθαρσίας ή οτιδήποτε άλλο. Ο Γέροντας Σωφρόνιος λέει ότι αυτό είναι ένδειξη ότι ο νους είναι ενωμένος με την καρδιά. Αυτή είναι η φυσική κατάσταση του ανθρώπου που ζει σύμφωνα με τις εντολές του Θεού. Έτσι, οι μοναχοί πάντοτε αισθάνονται την προσέγγιση των λογισμών, πριν να δουν την καθαρή τους μορφή, και αυτή είναι η τέλεια νήψη.
Τον 4ο αιώνα οι ερημίτες της Αιγύπτου προσεύχονταν συνεχώς να τους δοθεί πνεύμα μετανοίας, επειδή γνώριζαν ότι, αν το έχουν, είναι ασφαλείς και φοβεροί για τους εχθρούς τους. Στις ανατολίτικες θρησκείες ο αγώνας έγκειται στο να απεκδυθούν από κάθε λογισμό και από κάθε σχετική μορφή υπάρξεως. Σε μας αυτό είναι μόνο το πρώτο και λιγότερο σημαντικό μέρος: δεν προσπαθούμε μόνο να απεκδυθούμε τον παλαιό άνθρωπο «συν τοις παθήμασι και ταις επιθυμίαις» (Γαλ. 5,24), αλλά προπαντώς να ενδυθούμε τον νέο άνθρωπο εξ’ ουρανού, τον αναγεννημένο άνθρωπο, δηλαδή να ενδυθούμε την άφθαρτη χάρη του Θεού που χτίζει για μας κατοικητήριο στον ουρανό. Οικοδομούμε την κατάσταση αυτή της εσωτερικής δύναμης εναντίον του εχθρού στη σχέση μας με τον προσωπικό Θεό, που είναι για μας αιωνιότητα, Παράδεισος. Όπως λέει ο Απόστολος, η ζωή μας κέκρυπται στο Πρόσωπο του Χριστού (πρβλ. Κολ. 3,3). Η μεγαλύτερη αρετή για μας είναι η ταπείνωση που συντηρεί την αγάπη, η οποία είναι ο σύνδεσμός μας με τον προσωπικό Θεό.
Ερώτηση: Τι βοηθάει να έχουμε νήψη, όταν κάτι μας ταράσσει;
Αρχιμ. Ζαχαρίας: Αυτό που λέει ο Ψαλμός: «Ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην» (Ψαλμ. 118,60). Αν μαλώσω με έναν αδελφό, όλη την ημέρα το σκέφτομαι συνέχεια και βράζω μέσα μου, πως να εκδικηθώ πιο αποτελεσματικά. Το ίδιο συμβαίνει με τη θετική άποψη αυτού του φαινομένου: αν αρχίσουμε την ημέρα μας εκχέοντας την καρδιά μας ενώπιον του Θεού και κλάψουμε μέχρι κόρου και δεχθούμε την άφθαρτη παρηγοριά του Πνεύματός Του, τότε σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, ο,τι και να κάνουμε, όπου και να είμαστε, ξέρουμε ότι υπάρχει μέσα μας ένα φωτεινό κέντρο, μια φλόγα που καίει, και δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ότι ρίξαμε άγκυρα στον ουρανό. Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακας λεέι ότι, εκείνοι που έχουν μάθει να ζουν συνεχώς με το κλάμα της μετανοίας, μόλις πάει να τους προσβάλει μία επιθυμία, αμέσως ακούν μια φωνή μέσα τους, που είναι η δύναμη του Θεού στη καρδιά τους, να λέει: «Πρόσεχε, αν δεχθείς αυτό τον λογισμό, αν ενδώσεις στην αμαρτωλή αυτή επιθυμία, θα σε εγκαταλείψω». Και βεβαίως, κανένας δεν είναι τόσο τρελλός για να αφήσει την άφθαρτη παρηγοριά και τη χαρά που φέρνει το κλάμα της μετανοίας. Επομένως, μπορούμε να έχουμε τη συνεχή αυτή νήψη, όταν η καρδιά μας είναι τετρωμένη. Όπως δύο νέοι ερωτευμένοι δεν μπορούν να ξεχάσουν ο ένας τον άλλο, έτσι και αυτός που έχει τετρωμένη την καρδιά από το πένθος, δεν μπορεί να ξεχάσει ούτε δευτερόλεπτο τον Χριστό, την Κεφαλή του Σώματος του οποίου είναι μέλος: «Προωρώμην τον Κύριον ενώπιόν μου διαπαντός, ότι εκ δεξιών μου εστιν, ίνα μη σαλευθώ» (Ψαλμ. 15,8).
Υπάρχει τρόπος να φυλάξουμε τη νήψη. Ο Ψαλμός λέει: «Ητοιμάσθην και ουκ εταράχθην» (Ψαλμ. 118,60). Πως ετοιμαζόμαστε; Στα Μοναστήρια υπάρχει η παράδοση οι μοναχοί να κάνουν κανόνα προσευχής το πρωί. Αυτό μας βοηθάει να ετοιμαζόμαστε και να οικοδομούμε πνευματική κατάσταση μέσα μας, ώστε να μην είμαστε ευάλωτοι σε λογισμούς, αλλά δυνατοί μπροστά στον εχθρό. Αν ο άνθρωπος καλλιεργεί το πνευματικό πένθος, σίγουρα θα αποκτήσει πνευματική κατάσταση και δεν θα απατάται, όταν τον πλησιάζει εχθρικός λογισμός, ακόμη κι αν έρχεται με μανδύα προβάτου, ακόμη κι αν μοιάζει με καλό λογισμό. Αν ο λογισμός είναι του εχθρού, δεν φέρει καλή ενέργεια και ο ασκητής διαθέτει εσωτερική γεύση που τον κάνει να «ενεργοποιήσει τον συναγερμό του» και να κλείσει τη θύρα. Ο Γέροντας Σωφρόνιος γράφει στο βιβλίο του αγίου Σιλουανού ότι διαθέτουμε αληθινή διάκριση και νήψη, όταν αποκτήσουμε την εσωτερική αυτή αίσθηση γεύσεως.
Ο Γέροντας Σωφρόνιος δεν μας έδινε κανόνα προσευχής, αλλά πάντοτε μας τόνιζε να προσευχόμαστε αδιαλείπτως. Έλεγε ότι το αληθινό μοναχικό πνεύμα είναι να προσπαθούμε να κρατάμε τη μνήμη του Θεού και την προσευχή αδιαλείπτως. Αν κάποιος το τηρεί αυτό, ζει με θαυμάσιο τρόπο: βλέπει τη ζωή του σε μια ευθεία, είτε κοιμάται είτε είναι ξύπνιος. Γι’ αυτόν νήψη σημαίνει ότι, αν βρεθεί μια πέτρα στον δρόμο του, την κλωτσάει και συνεχίζει ευθεία. Η καλύτερη νήψη επιτελείται, όταν το Όνομα του Χριστού κολλήσει στην αναπνοή του ανθρώπου. Τότε, όλοι οι αλλότριοι λογισμοί, όλα τα αλλότρια αισθήματα μένουν έξω από τη φωτεινή και ευθεία αυτή οδό, την οποία ακολουθεί ο άνθρωπος του Θεού. Αν κάποιος ζει με τη συνεχή επίκληση του Ονόματος του Χριστού, δεν χρειάζεται να ασκεί καν τη νήψη: η ίδια η επίκληση του Ονόματος τον κρατά ελεύθερο από κάθε αλλότρια σκέψη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου