Εγώ. Το παιχνίδι της ζωής (36)

Συνέχεια από :Πέμπτη 27 Αυγούστου 2020

Big Data α

Το «νούμερο2» πετά με ελικόπτερο πάνω από κάθε κεφάλι

Η εταιρία συμβουλευτικής επιχειρήσεων McKinsey, μόλις έχει ανακοινώσει μια νέα φάση του «καπιταλισμού», και για τις αγορές στο κοινωνικό επίπεδο έχει προβλέψει μια μεγάλη έκρηξη στην πληροφορία και ταχύτητα, παρόμοια με αυτήν που ξεκίνησε στις επενδυτικές αγορές το 2004. Η νέα τάση λέγεται «Big Data», ένα πελώριο σύμπαν μεταξύ τών δικτυωμένων δεδομένων, που στα supermarket των δεδομένων πωλούνται και αγοράζονται. Τα δεδομένα αυτά μπορούν να συσχετίσουν τα άστρα, τον πρωινό καφέ, τις δονήσεις, θορύβους, αιματολογικά δεδομένα, κακεντρεχή σχόλια στο ίντερνετ, εν δυνάμει τα πάντα. Ότι έχει καταγραφεί μπορούν να το συνδυάσουν, να ανταλλάξουν πληροφορίες και να τα εκφράσουν με αναλυτικά μοντέλα. Η McKinsey υπολογίζει πως μέχρι το 2018, οι ΗΠΑ θα χρειαστούν τουλάχιστον 200.000 αναλυτές δεδομένων, οι οποίοι να καταλαβαίνουν σε βάθος αυτά τα συστήματα. Σε αυτούς προστίθενται και 1,5 εκατομμύριο έμποροι δεδομένων, που τα αξιοποιούν, διαμορφώνουν και πωλούν²¹¹.

Έτσι ο υπολογιστής προσφέρει την δυνατότητα υπολογισμού τής συμπεριφοράς ολόκληρης της ανθρώπινης κοινωνίας, σαν να ήταν μηχανή. Ας το πούμε διαφορετικά: να προσελκυσθεί μια ολόκληρη κοινωνία στο εσωτερικό τής μηχανής. Ερευνητές εξήγησαν στην «New York Times», πως οι αποθήκες του "Big Data", θα είναι για πρώτη φορά σε θέση να αποκαλύψουν κοινωνιολογικούς νόμους της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Θα δώσουν την δυνατότητα πρόβλεψης πολιτικών κρίσεων, επαναστάσεων και άλλων μορφών εμφάνισης πολιτικών και οικονομικών ασταθειών, με τον ίδιο τρόπο που οι φυσικοί και χημικοί προβλέπουν τα φυσικά φαινόμενα²¹²».
Το τι σημαίνει αυτό, μας το λέει με αξιοσημείωτη σαφήνεια και χαρά, ο καθηγητής κοινωνιολογίας στο Harvard Nicholas Christakis: 

«Αν ρωτούσε κανείς έναν κοινωνιολόγο πριν 20 χρόνια, ποιο είναι το μεγαλύτερο όνειρο του, θα έλεγε: θα ήταν απίστευτο, εάν είχαμε ένα μικροσκοπικό Black-Hawk ελικόπτερο, το οποίο να σας περιτριγυρίζει διαρκώς και νά παρακολουθεί τα πάντα-πού βρίσκεστε, με ποιον μιλάτε, τι αγοράζετε, τι σκέφτεστε. Και να το κάνει αυτό αδιάκοπα σε πραγματικό χρόνο για εκατομμύρια ανθρώπους. Ακριβώς αυτό έχουμε σήμερα²¹³».

Αυτό ακούγεται συναρπαστικό για τεχνοκράτες, αλλά τρομακτικό για τους ανθρωπιστές, που βλέπουν πως μεγαλώνει η σκιά του μεγάλου αδελφού. Μια μαύρη σκιά που μεγαλώνει τόσο γρήγορα, ώστε ένας από τους βασικούς συμμετέχοντες στην κατασκευή της νέας αυτής βιομηχανίας, να επισημάνει, πως ο «George Orwell δεν είχε γράψει με αρκετή φαντασία το 1984».

Ο φόβος όμως για το μέλλον που περιγράφει η επιστημονική φαντασία, υποτιμά την πραγματικότητα στην οποία ζούμε. Φυσικά δεν είναι λάθος να προετοιμάζεται κανείς για τα χειρότερα. Να προετοιμαζόμαστε για την εμφάνιση των stormtroopers, των ανώνυμων μαζών και παγερών μηχανών, με τις οποίες έκανε την διαφήμιση του Macintosh το 1984 η Apple, με το θρυλικό εκείνο κλιπ του Ridley Scott, για να πει πως το 1984 δεν είναι Το «1984» του Orwell. Το θέμα δεν είναι αν ο μεγάλος δικτάτορας θα χτυπήσει και θα μετατρέψει την κοινωνία σε φυλακή. Αυτό με το οποίο έχουμε να κάνουμε είναι μια κοινωνία που πορεύεται προς μια παγίδα από την οποία δεν μπορεί να βγει.

Το να παραπονούμαστε πως τα Big-Data-Computer μειώνουν την συμπεριφορά τού ανθρώπου σε ανεπίτρεπτο βαθμό σε μαθηματικά μοντέλα, λες και οι άνθρωποι είναι μετοχές και οι πράξεις τους συναλλαγές, και το να πούμε πως πρέπει να μπει ένα όριο στον υπολογισμό του ανθρώπου, δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρά το ότι χρειαστήκαμε πολύ καιρό να αντιδράσουμε: σημαίνει ότι αδικούμε τον υπολογιστή και αθωώνουμε την κοινωνία που τον δημιούργησε. Το Big Data θα δουλέψει με συστήματα πολλαπλών πρακτόρων, που δεν μπορούν να κάνουν κάτι άλλο, από το να αναλύουν τον κόσμο στο κοινωνικό επίπεδο, χρησιμοποιώντας το εγώ του «νούμερο 2» και εξισώσεις της θεωρίας των παιγνίων.

Ο νέος μας τεχνολογικός κόσμος αναπαράγει μέχρι λεπτομέρειας την εικόνα του κόσμου που ανέπτυξαν οι νεοκλασικοί και νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι από την δεκαετία του ‘50 και έπειτα. Γιατί αυτό που συμβαίνει σήμερα δεν είναι μια τεχνολογική-επιστημονική επανάσταση. 

Κάθε iPhone, κάθε ιδιοφυής αλγόριθμος, οικονομικός, διαφημιστικός, αναζήτησης, είναι εν πρώτοις ένα γεγονός στα πλαίσια της κοινωνικής φυσικής, και σκοπό έχει την εγκατάσταση του ανθρώπου σε ένα νέο οικονομικό σύστημα. «Το αυτόματο προσομοιώνει τον άνθρωπο, εάν ο άνθρωπος έχει προσομοιωθεί έτσι ώστε να είναι συμβατός με το αυτόματο».

Όποιος διαβάζει αυτό το βιβλίο ως E-Book θα το καταλάβει αμέσως: τα δεδομένα των αναγνωστών του E-Book -υπογραμμίσεις, σελίδες ή κεφάλαια που προσπέρασε χωρίς να διαβάσει, διάρκεια ανάγνωσης- παραπέμπονται στα κέντρα που βγάζουν τα συμπεράσματα τους. Τα συμπεράσματα είναι τόσο συγκεκριμένα, ώστε γράφτηκαν εκ νέου ήδη έτοιμα βιβλία, με βάση το φαινόμενο της ανάδρασης (βάσει δηλαδή των παραπάνω δεδομένων). Ο αναγνώστης ενός E-Book, είναι ένας συναλλασσόμενος πράκτορας σε μια αγορά, από την στιγμή που αρχίζει την ανάγνωση.

Οι νεοφιλελεύθεροι πρωτοπόροι του νέου καπιταλισμού της πληροφορίας, μιλούσαν από την εποχή του Reagan, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο για τον υπολογιστή. Αυτοί κήρυξαν την εποχή της κοινωνικής (κβαντικής) φυσικής, της «υπέρβασης της ύλης» και του «εκμοντερνισμού» της αγοράς, μια αγία τριάδα, που μόνο σκοπό έχει την αποκλειστική βελτιστοποίηση των ευκαιριών κέρδους. 

(Συνεχίζεται)

ΓΙΑ ΝΑ ΛΥΤΡΩΣΕΙ Ο ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ Νο 2 ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ ΣΤΗΝ ΠΡΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΓΝΩΣΗ, ΣΤΗΝ ΠΡΟ ΣΩΚΡΑΤΙΚΗ, ΟΠΟΥ ΤΟ ΨΕΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ ΔΕΝ ΥΦΙΣΤΑΝΤΟ.
Αμέθυστος

Σημειώσεις
211. James Manyika et al., ‘Big Data: The Next Frontier for Innovation, Competition and Productivity’.
212. John Markoff, ‘Government Aims to Build a “Data Eye in the Sky”’.
213. Nicholas A. Christakis, ‘Conversation: Culture: A New Kind of Social Science for the 21st Century’.