ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ (33)

Συνέχεια από: Τετάρτη 24 Ιουνίου 2020

ΤΟ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ 

Η Ιεραρχικη δομή τού κόσμου σύμφωνα με τόν ψευδο Διονύσιο Αρεοπαγίτη.

Του Rene Roques.

                                               ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

                                        Οι νοητές Ιεραρχίες ή ο αγγελικός κόσμος.

                             

Α) Η πρώτη ουράνια Ιεραρχία: Σεραφείμ, Χερουβείμ, Θρόνοι!( συνέχεια)        

          

Πιστός στην ετυμολογική του μέθοδο, ο Διονύσιος προτείνει δύο ορισμούς των χερουβείμ: μάζα γνώσης ή διάχυσιν σοφίας (Ούρ. Ιερ. 205 Β) : την δε ονομασίαν χερουβείμ πλήθος γνώσεως ή χύσιν σοφίας). Εδώ χαρακτηρίζεται η ουσία τους, πάνω απ’όλα θεωρητική και τελείως ανοιχτή στα δώρα της σοφίας που τους έρxονται από τον Θεό. (Ούρ Ιερ. 205 C): το γνωστικόν αυτών και Θεοπτικόν και τής υπερτάτης φωτοδοσίας δεκτικόν,  και θεωρητικόν εν πρωτουργώ δυνάμει… και της σοφοποιού μεταδώσεως αναπεπλησμένον! Όπως η τάξις τών Σεραφείμ, εκείνο τών Χερουβείμ είναι σε άμεση επικοινωνία με τον Θεό! (Ούρ. Ιερ. 241 B/C: Εζεκιήλ Χ). Και η σοφία και η γνώση αυτής τής αγγελικής τάξεως  ξεπερνούν εκείνες τών κατώτερων τάξεων τής ιεραρχίας. Έτσι λοιπόν, ίση τελειότης στα Σεραφείμ και στα Χερουβείμ με την μικρή διαφορά ότι η τελειότης τών πρώτων συνίσταται στην πύρινη πνευματική τους φλόγα και εκείνη τών δεύτερων στην πληρότητα τής σοφίας τους και γνώσεως.

          Οι θρόνοι συνιστούν την Τρίτη τάξη τής πρώτης Ιεραρχίας. Αντλούν το όνομά τους από την λειτουργικότητά τους, η οποία είναι η υποδοχή και η διακονία τού Θεού σαν Θρόνος. (Ούρ. Ιερ. 205 D: της θεαρχικής επιφοιτήσεως εν απαθεία πάση και αϋλία δεκτικόν, και το θεοφόρον και θεραπευτικώς επί τας Θείας υποδοχάς αναπεπταμένον. Πλησιάζει πάντως το χωρίο τού Πρόκλου, Θεολ. Πλατ. (VI, 24), Θρόνοι τάς εν τοις πρωτίστοις στερεώμασιν υποδοχάς. Ο Διονύσιος μάς προειδοποιεί επίσης να μην ερμηνεύσουμε υλικά αυτό το σύμβολο και να πιστέψουμε ότι οι ουράνιοι και Θεόμορφοι νόες είναι υλικοί θρόνοι (θρόνους υλαίους) προορισμένοι για την ξεκούραση τής Θεαρχίας!). Αυτή η αξιοπρέπεια τούς τοποθετεί με τα Σεραφείμ και τα Χερουβείμ, στην κορυφή τής ουράνιας Ιεραρχίας! Συνεπώς “απωθούν χωρίς συμβιβασμούς κάθε πεζότητος, τείνουν απολύτως προς τα υψηλά, με μία ένταση άγνωστη στον κόσμο μας (τό προς άναντες υπερκοσμίως ανωφερές) και διατηρούνται με όλη τους την δύναμη με έναν τρόπο αδάμαστο και εύτακτο (ακατασείστως και ευσταθώς) γύρω σ’Αυτόν, ο οποίος με όλη την σημασία τής λέξεως, είναι ο “Ύψιστος (τον όντως Ύψιστον)”. Αυτή η ολοκληρωτική προσχώρηση και η αμεσότητά της επαναπροσεγγίζει ιδιαιτέρως τούς θρόνους στα Σεραφείμ και γι’αυτό ο Διονύσιος χρησιμοποιεί ένα χωρίο τού Δανιήλ (VII, 9), όπου δηλώνει ότι και οι θρόνοι είναι πυρακτωμένοι όπως και τα Σεραφείμ. Αλλά ο ιδιαίτερος χαρακτήρας τών θρόνων παραμένει εκείνος τής δεκτικότητος σε σχέση με την χάρη τού Υπερβατικού (δεκτικόν, θεοφόρον).

          Αυτά είναι τα βασικά χαρακτηριστικά, τα οποία συνιστούν τις τρείς πρώτες τάξεις τών αγγέλων σε μία μοναδική και την ίδια τριάδα (ούρ. Ιερ. 201 Α: τον τριαδικόν ούν τούτον διάκοσμον, ώς ένα και ομοταγή και όντως πρώτην Ιεραρχίαν). Τα Χερουβείμ και τα Σεραφείμ και οι Θρόνοι έχουν σύμφωνα με διαφορετικούς τρόπους το αποκλειστικό και κοινό προνόμιο να είναι αμέσως κοντινοί στον Θεό και να διατηρούν μ’Αυτόν άμεσες σχέσεις!

         
Β) Η δεύτερη ουράνια Ιεραρχία: Κυριότητες, Δυνάμεις, Εξουσίες! 

Η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις τριάδες τής ουράνιας Ιεραρχίας, είναι ότι η πρώτη επικοινωνεί άμεσα με τον Θεό, ενώ οι άλλες δύο δεν εισέρχονται σε σχέση μ’Αυτόν παρά μόνον μέσω τής μεσολαβήσεως τής πρώτης, εάν πρόκειται για την δεύτερη, της πρώτης και της δεύτερης εάν πρόκειται για την Τρίτη. (Η Εκκλησιαστική Ιεραρχία βρίσκεται ακόμη χαμηλότερα στην αμεσότητα επικοινωνίας με τον Θεό). Πέραν αυτής τής σημείωσης η οποία είναι η μόνη σπουδαία, η εξέταση τών έξι αγγελικών τάξεων τής δεύτερης και της τρίτης Ιεραρχίας δεν θα μας φέρει κάτι το ουσιώδες. Σε διαφορετικούς βαθμούς οι μέν και οι δε πραγματοποιούν τον ίδιο βασικό ορισμό: Θεία ομοιότης, πνευματικότης, αγνότης, φωτισμός, τελειότης! Θα συνεχίζουμε όμως την λεπτομερή τους μελέτη για να τα δούμε καθαρά: Οι Κυριότητες, όπως ονομάζονται λόγω της “ορμής τους που τούς ελευθέρωσε από κάθε δουλεία” (Ούρ. Ιερ. 237 C : πάσης υποπεζίας υφέσεως ελευθέραν αναγωγήν…) προς την ομοιότητα τού Δασκάλου! Συνιστούν την πρώτη τάξη τής δεύτερης Ιεραρχίας. Αυτή η αντίθεση δούλος-κύριος, περιέργως εφαρμοσμένη εδώ στον ορισμό τών Κυριοτήτων, εντάσσεται πλήρως στην ελληνική παράδοση, η οποία συνέλαβε πάντοτε την ελευθερία σαν ένα ξεσκλάβωμα και σαν απελευθέρωση. Ελευθερωμένος όσο κι ‘αν είναι, αυτή η έννοια δεν έχασε ποτέ της τίς ιστορικές της και τίς κοινωνικές της αναφορές. Και η απελευθέρωση για έναν αρχαίο, ήταν πάντοτε το να γίνει περισσότερο ή λιγότερο παρόμοιος με έναν κύριο. Οι Κυριότητες ενεργώντας τήν μεταστροφή τους στο Ένα, αφομοιώνονται στον αληθινό και μόνο Διδάσκαλο. Και αυτή η αφομοίωση τις ελευθερώνει σαν συνέπεια από κάθε δουλοποιΐα καθαρίζοντάς τες από την τυραννία τής ανομοιότητος (τών τυραννικών ανομοιοτήτων). [Ο Διονύσιος δεν δίνει ποτέ τον τίτλο του Τυράννου στόν Σατανά. Όμως η τυραννική δύναμις (τυραννικού κράτους) η οποία ασκείται σε όλους εμάς και από την οποία μάς ελευθέρωσε η Θεία αγαθότης (Εκκλ. Ιερ. 557 Β) δεν μπορεί να μην είναι παρά τού Σατανά].

          Το όνομα Δύναμις σημαίνει την ανδρεία (το κουράγιο) με την οποία αυτές οι ουσίες αποκτούν “τήν μίμηση τής υπερουσίου Δυνάμεως, πηγής κάθε δυνάμεως και αρετής” (Ούρ. Ιερ. 240 Α: υπερούσιον και δυναμοποιόν δύναμιν). Επειδή όμως ο Διονύσιος θέλει να τονίσει πριν απ’όλα το χαρακτηριστικό της ανδρείας (ακατάσειστον ανδρίαν, 237 D και με αρνητικό τρόπο: ούκ απολείπουσιν εαυτήν ανανδρία την θεοειδήν κίνησιν, 240 Α βλέπουμε ότι είναι πολύ σημαντικό στοιχείο για τον Διονύσιο]. Αυτός ο όρος προσφέρεται εύκολα σ’αυτή την ηθική σημασία, κάτι που ο όρος Εξουσίες, με μία σημασία πιο πιστή, αφήνει μερικώς να του διαφύγει.

          Η Τρίτη τάξη της δευτέρας Ιεραρχίας των αγγέλων είναι εκείνη των Εξουσιών (εξουσίας). Αυτές μιμούνται καθότι υπάρχει σ’αυτές η Θεία Δύναμις [ούρ. Ιερ. Αφομοιούμενες στην αρχή κάθε δυνάμεως, αιτίου κάθε δυνάμεως (εξουσιοποιόν εξουσιαρχίαν)]. Το πραγματοποιούν με την εύκοσμον και ασύμφυρτον περί τας Θείας υποδοχάς ευταξίαν (ούρ. Ιερ. 240 Α). Δεν χρησιμοποιούν τυραννικώς τις δυνάμεις τους για το κακό (ού τυραννικώς επί τα χείρω), αλλά για την αρμονική τους ανάβαση και χωρίς πίεση προς τα Θεία πράγματα (ακρατήτως επί τα Θεία μετ’ευταξίας αναγομένης). Με το παράδειγμα τού Αγαθού (αγαθοειδώς, δηλαδή χωρίς πίεση και καταναγκασμό) συμπεριλαμβάνουν στο άλμα τους τις κατώτερες τάξεις (ούρ. Ιερ. 240 Β) και επιτρέπουν στην Αρχή να ακτινοβολεί σ’αυτές κάθε δύναμις στο μέτρο της δυνάμεώς τους (εουρσιαρχίαν… αναλαμπούσης).

          “Μ ‘αυτούς τούς χαρακτήρες που τους δίνουν την Θεία ομοιότητα, η μεσαία Ιεραρχία των ουρανίων νόων καθαίρεται, φωτίζεται και τελειούται (θεώνεται), με τον τρόπο που παρουσιάσθηκε, μέσω των θεαρχικών ελλάμψεων που τους μεταφέρει, σε έναν δεύτερο χρόνο (δευτέρως), τήν πρώτη ουράνιο Ιεραρχία και έτσι φανερώνονται μέσω αυτής τής δεύτερης Ιεραρχίας στην δεύτερή τους λάμψη (και διά μέσης εκείνης δευτεροφανώς διαπορθευομένων)!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.