Συνέχεια από: Σάββατο, 1 Απριλίου 2017
Η Σύνοδος της
Χαλκηδόνας
Η κεντρική αρχή της Παγκόσμιας Εκκλησίας
είναι το απόρθητο θεμέλιο της κοινωνικής δικαιοσύνης, διότι είναι το αλάθητο
όργανο της θρησκευτικής αλήθειας. Ο Πάπας Λέων είχε διττό στόχο να
εκπληρώσει: είχε όχι μόνο να αποκαταστήσει στην χριστιανική Ανατολή την ηθική
τάξη η οποία είχε ανατραπεί από τα παραπτώματα του Πατριάρχη Αλεξανδρείας, αλλά
και να επιβεβαιώσει τους αδελφούς του, της Ανατολής, στην αληθινή πίστη που
απειλούταν από την αίρεση του Μονοφυσιτισμού. Η ξεχωριστή αλήθεια του
Χριστιανισμού, η αλήθεια του Θεανθρώπου, ήταν σε κίνδυνο. Οι Μονοφυσίτες,
ισχυριζόμενοι ότι η ανθρωπότητα του Ιησού Χριστού απορροφήθηκε εξ ολοκλήρου από
την θεότητά Του και ότι, ως εκ τούτου, μετά την ενσάρκωση ήταν μόνο Θεός,
επέστρεφαν, ασυνείδητα, χωρίς αμφιβολία, στον απάνθρωπο θεό του Ανατολικού
παγανισμού, το θεό ο οποίος καταβροχθίζει όλα αυτά που έχει δημιουργήσει και
δεν είναι τίποτα άλλο, παρά μία άβυσσος ανεξιχνίαστη για το ανθρώπινο πνεύμα. Ο ισχυρισμός τους ήταν τελικά μια
συγκεκαλυμμένη άρνηση οποιασδήποτε μόνιμης αποκάλυψης ή ενσάρκωσης, αλλά
κατέφυγαν πίσω από τη μεγάλη θεολογική φήμη του Αγίου Κυρίλλου, ο οποίος,
υπερασπίζοντας, κατά του Νεστορίου, την ενότητα του προσώπου του Ιησού Χριστού,
είχε αφήσει να πέσει από την πένα του μία ανακριβής φράση: Μία φύσις του Θεού
Λόγου σαρκωμένη. Και ακριβώς επειδή η
άρνηση της πίστης ήταν τόσο συγκαλυμμένη, ήταν απαραίτητο να βρεθεί μια νέα
φόρμουλα για να εκφράσουν με σαφή και ακριβή άποψη την αλήθεια της Θείας
Ανθρωπότητας. Το σύνολο του ορθόδοξου κόσμου ανέμενε μια τέτοια φόρμουλα
από τον διάδοχο του Αγίου Πέτρου. Ο Πάπας Λέων ήταν βαθύς γνώστης της σημασίας
του ζητήματος. «Ο Ιησούς Χριστός, ο Σωτήρας της ανθρωπότητας», λέει, «στην
ίδρυση της πίστης, η οποία ανακαλεί τους ασεβείς στη δικαιοσύνη και τους
νεκρούς στη ζωή, ενστάλαξε μέσα στα μυαλά των μαθητών Του τις παραινέσεις της
διδασκαλίας Του και τα θαύματα των έργων του, ότι ο ένας Χριστός μπορεί να
αναγνωριστεί τόσο ως ο μονογενής Υιός του Θεού όσο και ως ο Υιός του ανθρώπου. Διότι
η μία πίστη χωρίς την άλλη ήταν αλυσιτελής για τη σωτηρία, και ήταν εξίσου
επικίνδυνο να πιστέψουμε ότι ο Κύριος Ιησούς Χριστός είναι Θεός και μόνο και
όχι άνθρωπος, ή να είναι άνθρωπος μόνο και όχι ο Θεός »- δεδομένου ότι η πρώτη
πίστη τον τοποθετεί έξω και μακριά από την αναπηρία μας και η τελευταία τον
καθιστά ανίκανο να επηρεάσει τη σωτηρία μας - «αλλά και οι δύο πρέπει να
ομολογούνται, ακριβώς όπως ισχύει και η ανθρωπότητα υπήρχε στη Θεότητα, έτσι
και η αληθινή Θεότητα υπήρχε στην ανθρώπινη φύση. Προκειμένου, λοιπόν, να
επιβεβαιωθούν στην πιο αυθεντική (saluberrimam) γνώση αυτής της πίστης τους, ο
Κύριος είχε ρωτήσει τους μαθητές: και ο Απόστολος Πέτρος, ξεπερνώντας τα
πράγματα του σώματος και υπερβαίνοντας την ανθρώπινη γνώση με την αποκάλυψη του
Πνεύματος του Πατρός, είδε με τα μάτια του μυαλού του τον Υιό του Θεού του
ζώντος και αναγνώρισε τη δόξα της Θεότητας, διότι δεν κοίταξε μόνο την ουσία
της σάρκας και του αίματος. Και ο Χριστός τόσο ενέκρινε την θεία πίστη του
Πέτρου που Τον αποκάλεσε ευλογημένο και τον προίκισε με την ιερή σταθερότητα της
απαραβίαστης πέτρας πάνω στην οποία η Εκκλησία θα πρέπει να κατασκευαστεί για
να επικρατήσει κατά των πυλών της κόλασης και τα σαγόνια του θανάτου· έτσι ώστε στην απόφαση όλων δεν προκύπτει
τίποτα που πρέπει να επικυρωθεί στον ουρανό, αλλά αυτό που έχει συσταθεί με την
απόφαση του Πέτρου».
Διεκδικώντας,
όπως έκανε αυτός, ότι η πρωταρχική λειτουργία της αρχής της Εκκλησίας—δηλαδή
της βεβαίωσης και της ερμηνείας της χριστιανικής αλήθειας—ανήκει για όλο τον καιρό στον Θρόνο του Αγίου
Πέτρου, τον οποίο αυτός κατέχει, ο Πάπας Λέων θεωρεί ότι είναι καθήκον του να καταπολεμήσει
την νέα αίρεση αναπτύσσοντας εκ νέου την ομολογία του Αποστόλου. Γράφοντας την
περίφημη δογματική επιστολή του προς τον Φλαβιανό, ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του ως τον εμπνευσμένο ερμηνευτή του
πρίγκιπα των Αποστόλων· και ολόκληρη η ορθόδοξη Ανατολή θεώρησε αυτόν υπό το
ίδιο φως. Στο Λειμωνάριον του Αγίου Σωφρονίου, Πατριάρχου Ιεροσολύμων
στον έβδομο αιώνα, θα βρείτε το παρακάτω υπόμνημα: Όταν ο Άγιος Λέων είχε
γράψει την επιστολή του στον Άγιο Φλαβιανό, τον επίσκοπο της Κωνσταντινούπολης,
εναντίον των ασεβών Ευτύχους και
Νεστόριου, αυτός τοποθέτησε αυτήν πάνω από τον τάφο του επικεφαλής
Αποστόλου Πέτρου και με προσευχές, νηστείες και αγρυπνίες ικέτευσε τον κυρίαρχο
Απόστολο με αυτά τα λόγια: «Εάν, λόγω της αδυναμίας της ανθρώπινης φύσης, έχω
διαπράξει σφάλμα, διόρθωσε το εσύ, στον
οποίο ο Ιησούς Χριστός Σωτήρας μας, ο Κύριος και ο Θεός έχει αναθέσει αυτό το
θρόνο και όλη την Εκκλησία, τακτοποίησε κάθε ελάττωμα σε ό, τι έχω γράψει
και αφαιρέσε όλα αυτά που είναι περιττά». Μετά από την παρέλευση σαράντα
ημερών, ο Απόστολος εμφανίστηκε σε αυτόν, ενώ προσευχόταν και του είπε:
«Διάβασα και διόρθωσα αυτήν», Και, σηκώνοντας την επιστολή του από τον τάφο του
οσίου Πέτρου, ο Λέων την άνοιξε και την βρήκε να έχει διορθωθεί με το χέρι του
Αποστόλου.
Ο αυτοκράτορας
Θεοδόσιος Β ', ο πρωταθλητής των δύο αντίθετων αιρέσεων και ο προστάτης των Νεστορίου
και Διόσκορου, μόλις είχε πεθάνει, και με την άνοδο της Πουλχερίας και του
κατ΄όνομα συζύγου της, Μαρκιανού, άρχισε μια σύντομη φάση κατά την οποία η
αυτοκρατορική κυβέρνηση, προφανώς από τη θρησκευτική πεποίθηση, η ίδια
τοποθετήθηκε αποφασιστικά με την πλευρά της αλήθειας. Στην Ανατολή αυτό από
μόνο του ήταν αρκετό για να εμφυσήσει θάρρος στους ορθόδοξους επισκόπους και να
τους στρατολογήσει με την πλευρά της αληθινής πίστεως, την οποία ο νέος
Αυτοκράτορας ομολόγησε φανερά σε όλους εκείνους που είχαν ταχθεί μόνο με την
αίρεση για να ευχαριστήσουν τον προκάτοχό του. Αλλά ο ίδιος ο ορθόδοξος
Αυτοκράτορας είχε λίγη εμπιστοσύνη σε αυτούς τους εύκαμπτους ιεράρχες. Γι
'αυτόν, η ανώτατη αρχή σε θέματα πίστεως ανήκε στον Πάπα. «Σε ό,τι αφορά
την Καθολική θρησκεία και την πίστη των Χριστιανών», διαβάζουμε σε επιστολή του
προς τον Άγιο Λέοντα, «έχουμε σκεφτεί ότι είναι σωστό να προσεγγίσουμε, κατά
πρώτο λόγο, την Αγιότητά σας, η οποία είναι ο εποπτικός φορέας και
θεματοφύλακας της θείας πίστεως (την τε σην άγιωσύνην επισκοπεύουσαν και
αρχουσαν τες θείας πίστεως). Σύμφωνα με την άποψη του Αυτοκράτορα, είναι στην
εξουσία του Πάπα (σου αυθεντουντος) η επικείμενη Σύνοδος να αποκλείσει κάθε
ασέβεια και λάθος από την Εκκλησία και να δημιουργήσει τέλεια ειρήνη μεταξύ όλων
των επισκόπων της Καθολικής πίστης. Και σε άλλη επιστολή, η οποία γράφτηκε λίγο
μετά την πρώτη, ο Αυτοκράτορας υποστηρίζει και πάλι ότι το καθήκον της Συνόδου
θα είναι να αναγνωρίσει και να παραθέσει για την Ανατολή ότι ο Πάπας έχει
θεσπίσει στη Ρώμη. Η Αυτοκράτειρα Πουλχερία χρησιμοποιεί την ίδια γλώσσα στην
διαβεβαίωση της στον Πάπα ότι η Σύνοδος «θα καθορίσει την Καθολική πίστη από
την αρχή σας (σου αυθεντουντος), όπως η χριστιανική πίστη και ευλάβεια
απαιτούν."
Όταν η
οικουμενική σύνοδος είχε συγκληθεί στη Χαλκηδόνα το 451, υπό την προεδρία του Ρωμαίου
λεγάτου, ο επίσκοπος Πασχαλίνος, ο οποίος ήταν ο κύριος λεγάτος, σηκώθηκε και
είπε: «Εμείς έχουμε οδηγίες από τον
ευλογημένο και αποστολικό επίσκοπο της πόλης της Ρώμης, ο οποίος είναι ο
επικεφαλής όλων των Εκκλησιών, που μας απαγορεύουν να επιτρέψουμε την
είσοδο στον Διόσκορο στις εργασίες της Συνόδου. «Και ο δεύτερος απεσταλμένος (λεγάτος), Lucentius, εξήγησε ότι ο
Διόσκορος είχε ήδη καταδικαστεί για αντιποίηση δικαστικών αρμοδιοτήτων και για
σύγκλιση Συνόδου χωρίς τη συγκατάθεση της Αποστολικής Έδρας, ένα πράγμα που δεν
είχε συμβεί ποτέ πριν και ήταν απαγορευμένο (όπερ ουδέποτε γέγονεν ουδε
εξον γενέσθαι)». Μετά από μεγάλη συζήτηση, οι εκπρόσωποι του Αυτοκράτορα
ανακοίνωσαν ότι ο Διόσκορος δεν θα καθίσει ως μέλος της Συνόδου, αλλά θα
εμφανιστεί ως κατηγορούμενος, από τη στιγμή που είχε υποβληθεί εναντίον του
καταγγελία μετά τις νέες κατηγορίες, που προέκυψαν μετά την καταδίκη του από
τον Πάπα. Η απόφαση γι' αυτόν δεν ανακοινώθηκε αμέσως, παρά μόνο μετά την
ανάγνωση της δογματικής επιστολής του Πάπα, η οποία χαιρετίστηκε από τους
ορθόδοξους επισκόπους με κραυγές, όπως: «Ο Πέτρος έχει μιλήσει με το στόμα του
Λέοντα!». Στην επόμενη συνεδρία, αρκετοί κληρικοί της Εκκλησίας της
Αλεξανδρείας παρουσίασαν μια αναφορά που απευθύνόταν «στον πανιερό Λέοντα,
αγαπημένο του Θεού, παγκόσμιο αρχιεπίσκοπο και πατριάρχη της μεγάλης Ρώμης, και
στην ιερή Οικουμενική Σύνοδο στη Χαλκηδόνα». Ήταν μία λίστα κατηγοριών εναντίον
του Διόσκορου ο οποίος, ισχυρίστηκαν οι καταγγέλλοντες, μετά την επικύρωση της
αίρεσης στη «Ληστρική Σύνοδο» και τη δολοφονία του Αγίου Φλαβιανού, «επιχείρησε μια ακόμα μεγαλύτερη κακία»,
τον αφορισμό της πιο ιερής και οσίας Αποστολικής Έδρας της μεγάλης Ρώμης. Η
Σύνοδος θεώρησε ότι δεν ήταν αρμόδια η ίδια να περάσει νέα απόφαση, σχετικά με
έναν επίσκοπο τον οποίο ο Πάπας είχε ήδη κρίνει, και προτάθηκε ότι οι Ρωμαίοι
απεσταλμένοι θα πρέπει να αποφασίσουν σχετικά με το Διόσκορο. Κατά συνέπεια
έπραξαν έτσι, αφού πρώτα απαρίθμησαν όλα τα εγκλήματα του Πατριάρχη
Αλεξανδρείας με αυτούς τους όρους: «Ο
πιο ιερός και ευλογημένος αρχιεπίσκοπος της μεγάλης και της παλαιάς Ρώμης,
Πάπας Λέων, μέσα από εμάς και του ιερού συμβούλιο παρόντος, και μαζί με τον
τρισευλογημένο και πιο ένδοξο Αποστόλο Πέτρο, ο οποίος είναι ο βράχος και η βάση της Καθολικής Εκκλησίας και το
θεμέλιο της ορθόδοξης πίστης, έχει στερήσει από το εν λόγω Διόσκορο του
επισκοπικού καθεστώτος και εξεδίωξε αυτόν εξ ολοκλήρου από το ιερατικό αξίωμα
του».
Η επίσημη
αναγνώριση της υπέρτατης αρχής του Πάπα στη Σύνοδο της Χαλκηδόνας σφραγίστηκε
από το γράμμα των επισκόπων της Ανατολής στον Λέοντα, στην οποία καταλόγισαν σ'
αυτόν την αξία όλων αυτών που είχαν συμβεί στην Σύνοδο. «Είσαι εσύ», έγραψαν, «ο οποίος μέσα από τους
απεσταλμένους σου, καθοδήγησες και κυβέρνησες (ήγεμόνευες) την όλη συγκέντρωση
των Πατέρων, όπως η κεφαλή κυβερνά τα μέλη (ώς κεφαλη μελων), δείχνοντάς
σ΄αυτούς το αληθινό νόημα του δόγματος». Είναι σαφές ότι η απόρριψη της υπεροχής
και της δογματικής αυθεντίας της Ρωμαϊκής Έδρας ως σφετερίστριας και ψευδούς,
δεν συνίσταται απλώς στην κατηγορία του σφετερισμού και της αίρεσης εναντίον
ενός άνδρα του χαρακτήρα του Αγίου Λέοντος του Μέγα· αλλά σημαίνει κατηγορία
της Οικουμενικής Συνόδου της Χαλκηδόνας για αίρεση και άρα κατηγορία για το
σύνολο της Ορθόδοξης Εκκλησίας του πέμπτου αιώνα. Αυτό είναι το συμπέρασμα που προκύπτει αλάνθαστα από τα αυθεντικά στοιχεία, τα οποία ο αναγνώστης είχε στο σύνολο τους ενώπιον του.
ΣτΜ: Η προσπάθεια οικειοποίησης του Πάπα είναι τουλάχιστον
ευφυής. Φυσικά ο Πάπας Λέων είναι από τους πρωτομάστορες του παπικού πρωτείου.
Στην συγκεκριμένη σύνοδο ο παπισμός με όλες του τις φαντασιώσεις ηττήθηκε. Αυτό
μάλλον δεν το χώνεψαν ποτέ τους. Εκεί στη σύνοδο είχαμε και απόδοση των ίσων
και στην Έδρα της Κωνσταντινουπόλεως. Όταν οι ιστορικές συγκυρίες βοήθησαν τα
πράγματα, έπραξαν και αναλόγως. Όσο για την θεολογική επικράτηση του Αγίου
Λέοντα, δεν υφίσταται τέτοιο ζήτημα, διότι είναι γνωστό ότι «Λέων είπε τα
Κυρίλλου. Κελεστίνος τα Κυρίλλου εβεβαίωσε. Ξύστος τα Κυρίλλου εβεβαίωσεν»
όλοι οι Πάπες στοιχίζονται πίσω από τον θεολόγο.
Η έξαρση εδώ από τον Σολόβιεφ
είναι ένας βιασμός γεγονότων και
κειμένων από τον ίδιο για να μπορέσει να οδηγηθεί εκεί που αυτός επιθυμεί. Αντίστοιχα
λειτουργούν, οι αιρετικοί, αλλά και όλοι οι ζηλωτές του γράμματος.
Όσο για την διόρθωση που ο ίδιος ο Απόστολος Πέτρος έκανε
στα κείμενα, έχουμε τις αμφιβολίες μας. Όχι ότι ο Απόστολος δεν είναι σε θέση, αλλά
με τους Πάπες κρατάμε μικρό ή και καθόλου καλάθι πλέον.
Ένας πιστός πήγε κάποτε σε έναν παπά και του έδωσε χίλιες
χρυσές λίρες για το έργο της ενορίας. Ο παπάς ήταν λίγο στριμωγμένος οικονομικά
και έχοντας τις λίρες στα χέρια του δεν είχε ησυχία. Οπότε πάει μέσα στο ιερό
και κάνει το έξης:
--Κύριε, λέει,
γνωρίζεις ότι σε αγαπώ και σε υπηρετώ με την ψυχή μου, επίσης γνωρίζεις
ότι είμαι και δύσκολα οικονομικά. Αυτά τα χρήματα θα με βοηθήσουν αλλά δεν θέλω
να κάνω κάτι χωρίς το θέλημα σου, γι’ αυτό θα ρίξω τα χρήματα στον ουρανό και
όσα νομίζεις εσύ ότι πρέπει να κρατήσεις, κράτησε τα, τα υπόλοιπα που θα
αφήσεις να πέσουν κάτω θα τα πάρω εγώ, εφόσον κι εσύ το επιθυμείς.
Μετάφραση: Γεώργιος Η. Μπόρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου