Συνέχεια από: Παρασκευή 31 Μαρτίου 2017
Του Hans Joachim Kramer.
Διαλέξεις-μαθήματα στην Νάπολη το 1986.
1. Άμεση και έμμεση πλατωνική παράδοση (συνέχεια).
Οι διάφορες σχέσεις της
"αναμείξεως" των αρχών οδηγούν όλες σε παράγωγες σειρές, όπως είδαμε,
δηλαδή γενικώς στην διάκριση διαφορετικών επιπέδων του Είναι τα οποία μπορούν
να διακρίνονται το Ένα απο το άλλο μέσω ιδιαιτέρων κριτηρίων: Έτσι η σφαίρα τών
αρχών μέσω της ακαθοριστίας της, η ιδανική σφαίρα μέσω της γενικότητος και
καθοριστικότητός της, η σφαίρα του μαθηματικού μέσω της ατομικότητος και το
αισθητό μέσω της πτωτικότητός του! Κάθε βαθμός διαθέτει σε σχέση με τον
προηγούμενο ένα κάτι παραπάνω (plus)
περιεχομένου και ένα κάτι
νέο (novum) κατηγορικό. Κάθε βαθμός προυποθέτει τον προηγούμενο και
όπως λέει ο Πλάτων, υπερβαίνεται μ'αυτόν. Ενυπάρχει λοιπόν μία ασύμμετρη σχέση,
αλλά με πολύ πλατειά μεταβατική έκταση. Πάντως όμως ο πρωταρχικός βαθμός
προσφέρει κάθε φορά στον επόμενο μόνον τις αναγκαίες συνθήκες, όχι όμως και τις
επαρκείς.
Ο Πλάτων χαρακτήρισε οντολογικώς με
την μέγιστη ακρίβεια και ταυτότητα το ιδανικό πεδίο των καθόλου, όχι μόνον στον πλούτο κάθε ξεχωριστής ιδέας, αλλά επίσης και στην ακρίβεια και στην επιμέλεια
τών σχεσεων ανάμεσα στις ιδέες. Κάθε όρος βρίσκεται με κάθε άλλον σε καθορισμένες
με ακρίβεια σχέσεις. Η αριθμητική σύσταση του κόσμου των ιδεών τήν οποία
διαφύλαξε για την προφορική διδασκαλία και η ιδιαίτερη θέση την οποία κατέχουν
οι ιδανικοί αριθμοί αυτό ακριβώς εκφράζουν. Στο βιβλίο μου "Ο Πλάτων και
τα θεμέλια της μεταφυσικής" εξέφρασα την υπόθεση ότι μ'αυτόν τον τρόπο ο
Πλάτων έκανε ένα βήμα μπρός πρός μία θεωρία τής αλήθειας στηριγμένης στην αρχή
τής συνοχής. Εξάλλου οι σχέσεις δείχνουν καθαρά ότι ο Πλάτων χρησιμοποίησε τόσο
στην γενικεύουσα μέθοδο όσο και στην απλοποιούσα μέθοδο έναν τύπο επιχειρήματος
σε διπλή και αντίθετη κατεύθυνση: εκείνον τής αναγωγής- ανιούσας γραμμής σύμφωνα
με την γνωστική νόηση (ratio
cognoscendi) και εκείνον τον
απαγωγικό-κατερχόμενο τής ουσιώδους νοήσεως (ratio essendi) ή
για να το πούμε στην μοντέρνα γλώσσα, την αλληλουχία, τον συσχετισμό αναλυτικής
και συνθετικής μεθόδου, διαλυτικής και συνθετικής ή της εριστικής σύνδεσης και
της δικαιωτικής σύνδεσης. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι και οι τέσσερις αυτοί
τύποι της μεθόδου πρόκειται για εξειδικεύσεις της μοναδικής διαλεκτικής μεθόδου
της Πλατωνικής φιλοσοφίας.
Η θεωρία των αρχών δέν θα'πρεπε να
δώσει μόνον μία τελική οντολογική θεμελίωση, αλλά συνδεδεμένα μία γνωσιολογική
θεμελίωση-θα μπορούσαμε να πούμε μία υπερβατική θεμελίωση-και ακόμη μία αξιολογική
θεμελίωση! Αυτή η εκτεταμένη πολυαξιακή λειτουργικότης, η οποία αποδόθηκε ήδη
στην ιδέα του αγαθού στην Πολιτεία, είχε αναπτυχθεί συγκεκριμένα στο προφορικό
δόγμα κάτω απο τον τίτλο γεμάτο νόημα "Περί του αγαθού": ο Βαθμός τής
συμμετοχής στην καθαυτή ενότητα ήταν αποφασιστικός όχι μόνον οντολογικά όσον
αφορά το Είναι και το μή Είναι, αλλά και γνωσιολογικά όσον αφορά το
αναγνωρίσιμο και το μή-αναγνωρίσιμο και άξιο λογικά, όσον αφορά το καλό και το
κακό. Με τους χαρακτήρες τής ταυτότητος, ενότης και περιορισμός, είχαν δοθεί
ταυτοχρόνως ποιότης τής μορφής σαν τόκος και πλούτος, διάκριση και
αποφασιστικότης που καθιστούσαν το υπαρκτό ικανό για αλήθεια, με την έννοια
εκείνου που αποκαλύπτεται, και επομένως γνωρίζεται! Κάτω απο μία άλλη άποψη το
υπαρκτό ενωτικά περιορισμένο, φανέρωνε τις ποιότητες της τάξεως, του μέτρου, της
συμμετρίας, της αρμονίας, της αναλογίας, όπως επίσης της καταλληλότητος και της
εμπιστοσύνης-διέθετε με άλλα λόγια τις ποιότητες τής ικανότητος και της αρετής.
Ουσία, αρετή και αλήθεια συνδυάζονται επομένως εξ'αρχής μαζί με την ενότητα,
την ταυτότητα και την αποφασιστικότητα (την σιγουριά). Ο Πλάτων είναι και ο
πρόδρομος του δόγματος των υπερβατικών τα οποία εκφράζονται με τις διατυπώσεις,
όν, ένα , αγαθό, αληθινό, ή σάν, κάθε όν είναι αγαθό, αλλά θεμελιώνει πιό βαθειά
την σχέση μέσω της θεωρίας του των αρχών.
Είναι προφανές ότι ο Πλάτων θελησε να
καταστήσει αναγνωρίσιμη την πολλαπλή αξία των αρχών ακόμη και στον διαλεκτικό
ορισμό του Ενός-αγαθού. Αυτός ο Λόγος ηχεί σύμφωνα με τον Πλάτωνα με πολλές
σημασίες. Το ένα θα ήταν ακριβέστατο μέτρο στην τριπλή σημασία της ενότητος του
γνωσεολογικού "μέτρου", "όριο" οντολογικό και αξιολογικός
"κανών". Ένας τέτοιος λόγος εξάλλου, δέν καθορίζει την αρχή-και
έμμεσα την αντιθετική αρχή-με κανονικό τρόπο βάσει ανώτερων κατηγοριών, οι
οποίες στην περίπτωση της αρχής δέν υπάρχουν, αλλά ξεκινά αντιθέτως απο τα
πρωταρχικά, όπως του τα προσέφερε η απλοποιημένη μέθοδος (δηλαδή σαν μέτρο της
πολλαπλότητος). Η θεωρία των αρχών θα έπρεπε επι πλέον να τοποθετηθεί πέραν κάθε
ιδιαιτέρου πεδίου επιχειρημάτων και επιστήμης και μ'αυτόν τον τρόπο να τα
θεμελιώσει. Η Ενότης η ίδια πέραν της λογικής μονάδος, της αριθμητικής,
αισθητής και ιδανικής, όπως επίσης και το μεγάλο και το μικρό πέραν του
περισσότερου και του λιγότερου στο μαθηματικό πεδίο, το ιατρικό ή το
ηθικό-πολιτικό (κατανοημένο σαν πάρα πολύ ή πολύ λίγο) Ή πολυαξία η οποία δέν
ειδικεύεται και η γενικότης φαινομενικώς άδεια και τυπική των αρχών, εξηγεί,
ανάμεσα στα άλλα, την ανάγκη της βαθμιαίας αφομοιώσεως τών προόδων κατανοήσεως
που αργούν να ολοκληρωθούν. Αυτή οδήγησε τον Πλάτωνα στην επεξεργασία μίας
δικής του θεωρίας και πρακτικής, τής διδασκαλίας και της μαθήσεως, για την οποία
διαβάζουμε στο τέλος του Φαίδρου και στην Έβδομη Επιστολή και τον έπεισε να
αφήσει άγραφη την θεωρία των αρχών.
Συνεχίζεται
Αμέθυστος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου