Πιο ακριβό και από το «Τσοβόλα δωσ’ τα όλα» το πακέτο Τσίπρα

Είναι αυτοκτονικό για μια οικονομία σαν την ελληνική να μοιράζει σε παροχές το 2% του ΑΕΠ. Σκεφτείτε ότι ως ποσοστό επί του ΑΕΠ είναι μεγαλύτερο και από εκείνο της προεκλογικής χρονιάς του 1988, της χρονιά του "Τσοβόλα δως τα όλα”, λέει στο liberal.gr, ο Μιχάλης Αργυρού, αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Cardiff. 

Εξηγεί γιατί η ελληνική οικονομία είναι αδύνατο να σηκώσει αυτό το θηριώδες κονδύλι παροχών ύψους 3,6 δισ (αναστολή περικοπών στις συντάξεις, μέτρα Τσίπρα, αναδρομικά σε ενστόλους), και ότι η κίνηση αυτή δείχνει κάλπες και σύντομα. "Διότι μια κυβέρνηση με στοιχειώδη οικονομική γνώση, αντιλαμβάνεται ότι όταν παίρνει τέτοια ρίσκα, όσο περισσότερο χρόνο δώσει στις αγορές να αντιδράσουν, τόσο μεγαλύτερη ζημιά αυτές θα προκαλέσουν στην οικονομία της χώρας", όπως τονίζει ο κ. Αργυρού. 

Εκφράζει μάλιστα το φόβο ότι αν οι εταίροι δεν δώσουν στη κυβέρνηση αυτό που ζητά στις συντάξεις, γεγονός που τώρα έχει περισσότερες πιθανότητες να συμβεί μετά και την "αποδυνάμωση" Μέρκελ, τότε θα μπορούσαμε να δούμε ακόμη και μια άμεση ρήξη με τους δανειστές, γεγονός που θα αποτελούσε τεράστιο λάθος. 

Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη

- Σχολιάστε μας καταρχήν, την έκθεση “Doing Business 2019” της Παγκόσμιας Τράπεζας που δείχνουν βουτιά της Ελλάδας στη παγκόσμια κατάταξη κατά πέντε ολόκληρες θέσεις, από την 67η πέρυσι στην 72η φέτος ανάμεσα σε 190 χώρες και ένα επιχειρηματικό περιβάλλον παρόμοιο με του Ουζμπεκιστάν και της Ινδονησίας. 
Ο δείκτης αυτός που είναι ο παγκοσμίως πιο αναγνωρίσιμος για το επιχειρηματικό κλίμα σε μια χώρα καταδεικνύει τη πλήρη αποτυχία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να προωθήσει τις απαιραίτητες τομές και μεταρρυθμίσεις στην ελληνική οικονομία. Διαψεύδει πλήρως την εικονική πραγματικότητα που προβάλει ο Πρωθυπουργός στις πρόσφατες ομιλίες του, και επιβεβαιώνει τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας τα επόμενα χρόνια.

Εκείνο που πρέπει να προβληματίσει ιδιαίτερα είναι ότι η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πιο κάτω στη σχετική λίστα έναντι όχι μόνο όλων των χωρών της Ευρωζώνης, όλων συνολικά των χωρών της γειτονιάς μας. Από την Αλβανία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, και τη Τουρκία έως τα Σκόπια που μάλιστα κατέχουν τη… 10η καλύτερη θέση στη κατάταξη, όλες οι χώρες βαθμολογούνται με πολύ καλύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον απ' ότι εμείς. Αυτό λέει από μόνο του πολλά.

- Είναι επομένως σε τέτοια θέση η ελληνική οικονομία, ώστε η κυβέρνηση να ανοίξει το πουγκί και να αρχίσει να μοιράζει λεφτά; Το ρωτώ γιατί ο Πρωθυπουργός επιμένει να διαφημίζει τη πλήρη αναστολή των περικοπών των συντάξεων (κόστους 2,065 δισ. ευρώ) και ταυτοχρόνως την εφαρμογή των πρόσθετων μέτρων, όπως η μείωση εισφορών και ΕΝΦΙΑ (κόστους 766 εκατ. ευρώ), παρ’ ότι οι Βρυξέλλες διαφωνούν...

Όχι, προφανώς και δεν αντέχει σε αυτή τη φάση η ελληνική οικονομία να σηκώσει τέτοια κονδύλια. Σε μεγάλο βαθμό μιλάμε για πολύχρονες δεσμεύσεις και όχι εφάπαξ παροχές, στηριγμένες σε ένα προσωρινό και εύθραυστο δημοσιονομικό αποτέλεσμα που εύκολα ανατρέπεται. 

Τι κάνει η κυβέρνηση; Στοχεύει να χρηματοδοτήσει μόνιμες παροχές που στηρίζονται πάνω σε προσωρινά έσοδα μιας πολιτικής υπερφορολόγησης που δεν είναι διατηρήσιμη, αφού τα ίδια τα νούμερα δείχνουν ότι πολίτες και επιχειρήσεις έχουν φτάσει στο όριο της αντοχής τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι έχουμε το μεγαλύτερο λόγο έμμεσων προς άμεσων φόρων.

Χαρακτηριστική επίσης είναι η επανεμφάνιση του μαύρου χρήματος. Χιλιάδες επιχειρήσεις, κυρίως μικρομεσαίες αλλά και ελεύθεροι επαγγελματίες, στρέφονται με αυξανόμενους ρυθμούς στη μαύρη οικονομία, αφού πλέον η επιχειρηματική τους δραστηριότητα δεν παράγει αξία, παρά φορολογία και ασφαλιστικές εισφορές.

- Τα ρωτώ αυτά γιατί τους επόμενους μήνες πρόκειται να δούμε ένα μπαράζ παροχών, ξεκινώντας με τη καταβολή 800 εκατ ευρώ σε όσους αμείβονται με ειδικά μισθολόγια και δικαιώθηκαν από το ΣτΕ, ποσό που θα βαρύνει τον φετινό προϋπολογισμό. Αν αθροίσει κανείς όλα τα παραπάνω προκύπτει ένα κονδύλι ύψους 3,6 δισ ευρώ…

Ξέρετε με τι ισοδυναμεί αυτό το κονδύλι ; Με το 2% του ΑΕΠ μιας χώρας με τα γνωστά προβλήματα ανταγωνιστικότητας. Είναι αυτοκτονικό για μια οικονομία σαν την ελληνική με χρέος 180% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στην Ευρωζώνη, και τα μεγάλα προβλήματα στη πλευρά της προσφοράς που παρουσιάζει, να μοιράζει σε παροχές το 2% του ΑΕΠ. Σκεφτείτε ότι σαν ποσοστό είναι αντίστοιχο ή μεγαλύτερο με τις παροχές που έδιναν λόγω εκλογών τη δεκαετία του 1980 οι ελληνικές κυβέρνήσεις. Το ποσοστό των παροχών επί του ΑΕΠ για το οποίο μιλάμε είναι μεγαλύτερο από εκείνο της προεκλογικής χρονιάς του 1988, της χρονιά του "Τσοβόλα δως τα όλα".

 - Εννοείτε ότι τέτοιες πολιτικές υπονομεύουν όχι μόνο το σήμερα αλλά κυρίως την επόμενη ημέρα της οικονομίας, σωστά; 

Καταρχήν η ελληνική οικονομία πολύ δύσκολα θα αντέξει ένα τέτοιο κονδύλι. Έπειτα οι αγορές θα ερμηνεύσουν όλα τα παραπάνω όχι μόνο σαν ξήλωμα των μεταρρυθμίσεων αλλά σαν επιστροφή στις παλιές "κακές συνήθειες".

Προφανώς και δεν θα ανταποκριθούν θετικά, η πρόσβαση της χώρας σε αυτές θα μετατεθεί ακόμη πιο πίσω στο χρόνο, οι επενδύσεις δεν θα έλθουν, το σχέδιο των Ευρωπαίων να στηριχθεί κάποια στιγμή στα πόδια της θα έχει αποτύχει, και θα εμφανιστεί ξανά μπροστά τους, ο εφιάλτης ότι θα πρέπει να κληθούν να συνδράμουν την Ελλάδα για άλλη μια φορά με ένα νέο δάνειο και μνημόνιο.

Εκεί οδηγούν τέτοιες πολιτικές. Διότι σας επαναλαμβάνω ότι σε μεγάλο βαθμό οι παραπάνω παροχές, με εξαίρεση τα κονδύλια για τα αναδρομικά των ενστόλων, έχουν μόνιμο χαρακτήρα. 

Τα χρήματα αυτά η κυβέρνηση, αφού η κυβέρνηση δεν μπορεί να τα δανειστεί από τις αγορές που έχουν "κλείσει" για την Ελλάδα, και δεν μπορεί να τα δημιουργήσει η πολύ περιορισμένη οικονομική ανάπτυξη, θα επιδιώξει να τα πάρει ξανά από την υπερφορολόγηση. ‘Όπως λέγαμε νωρίτερα, αυτή η πολιτική είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Ένας ατελείωτος φαύλος κύκλος. Υπονομεύει επομένως η πολιτική αυτή όχι μόνο την επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές αλλά και το δημοσιονομικό τοπίο της επόμενης κυβέρνησης. 

- Δείχνει κάλπες και σύντομα, όλη αυτή η στόχευση;

Ασφαλώς και δείχνει κάλπες πολύ σύντομα. Διότι μια κυβέρνηση με στοιχειώδη οικονομική γνώση, αντιλαμβάνεται ότι όταν παίρνει τέτοια ρίσκα, όσο περισσότερο χρόνο δώσει στις αγορές να αντιδράσουν, τόσο μεγαλύτερη ζημιά αυτές θα προκαλέσουν στην οικονομία της χώρας. 

Αυτού του μεγέθους οι κινήσεις δείχνουν καθαρά βραχυπρόθεσμη πολιτική στόχευση, η κυβέρνηση ξέρει ότι δεν είναι διατηρήσιμες, όμως το κάνει απλά γιατί το λογαριασμό των επιλογών της θα τον πληρώσει η επόμενη κυβέρνηση.

 - Πιστεύετε ότι μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να επιμείνει στο πακέτο παροχών, ακόμη και αν στο Eurogroup του Δεκεμβρίου οι Βρυξέλλες της βάλουν φρένο; Το ρωτώ καθώς ενόψει των Ευρωεκλογών, διαμορφώνεται σε κάποιες χώρες ένα γενικότερο κλίμα "αντάρτικου" με πρωταγωνιστή την Ιταλία, κάτι το οποίο ενισχύεται μετά την ανακοίνωση "συνταξιοδότησης" της Μέρκελ.

Αντιλαμβάνομαι το σενάριο για το οποίο μιλάτε, ωστόσο δεν το θεωρώ πολύ πιθανό, αφού η αποτυχία μιας τέτοιας ενέργειας είναι προδιαγεγραμμένη. Έστω ότι η Ελλάδα αποφασίζει να ξαναπαίξει το έργο του 2015, και μάλιστα σε μια περίοδο όπου το κλίμα στις πιστώτριες χώρες του Βορρά στρέφεται όλο και περισσότερο προς τα πιο δεξιά και συντηρητικά. Το αποτέλεσμα θα είναι αυτοκτονικό. Η αντίδραση των αγορών θα τινάξει στον αέρα οτιδήποτε έχει κτιστεί με κόπο τα τελευταία χρόνια. Το μήνυμα της ελληνικής κυβέρνησης θα είναι ότι "στη πράξη παραμένω η κυβέρνηση του 2015". Σκεφτείτε ότι τα πράγματα τώρα θα είναι πολύ πιο άγρια απ' ότι τότε.

- Αν σας ζητούσα να τολμήσετε μια πρόβλεψη σχετικά με το πόσο θα τραβήξει το σκοινί η κυβέρνηση ως προς το πακέτο παροχών, ποια θα ήταν αυτή ; 

Η κυβέρνηση έχει κάποια "μίνιμουμ" που θέλει να παρουσιάσει ενόψει των εκλογών. Τα "μίνιμουμ" αυτά είναι περισσότερα από εκείνα που θέλουν να της δώσουν οι Ευρωπαίοι. εν πάση περιπτώσει το απόλυτο "μίνιμουμ" για τη κυβέρνηση είναι οι συντάξεις, και αν πάρει εκεί κάτι ικανοποιητικό, δεν θα οδηγηθεί σε αντιπαράθεση μαζί τους για τα υπόλοιπα. 

Εάν όμως δει ότι οι εταίροι δεν της δίνουν αυτό που ζητά στις συντάξεις, γεγονός που τώρα έχει περισσότερες πιθανότητες να συμβεί μετά και την "αποδυνάμωση" Μέρκελ, τότε θα μπορούσαμε να δούμε ακόμη και μια άμεση ρήξη της κυβέρνησης με τους δανειστές. Επαναλαμβάνω ότι αυτό θα ήταν τεράστιο λάθος, πολύ μεγάλη βλακεία και ανευθυνότητα για τη κυβέρνηση να επαναλάβει το 2015. Εκτιμώ επομένως ότι παρ' ότι  αυτή η κυβέρνηση έχει συνηθίσει να μας εκπλήσσει αρνητικά, εντούτοις ακόμη και αν δεν πάρει όλα όσα ζητά, δεν θα αποτολμήσει ένα σκηνικό  ρήξης.

- Δίχως να μιλάμε με όρους ρήξης, και εφόσον τα πράγματα συνεχιστούν με τους σημερινούς ρυθμούς, βλέπετε μέσα στους επόμενους μήνες και μέσα στο 2019 ότι μπορεί η οικονομία να σηκώσει κεφάλι;

Οχι δεν θα σηκώσει κεφάλι, γι’ αυτό και πολλοί αναλυτές επιμένουν καιρό τώρα ότι το πρόβλημα της οικονομίας είναι πολιτικό. Το σημερινό μοντέλο πολιτικής δεν πάει πουθενά, είναι προφανές. Φαίνεται στους ρυθμούς ανάπτυξης, στα στοχεία για την ανταγωνιστικότητα, τις άμεσες ξένες επενδύσεις, παντού. Το ζήτημα είναι αν η πολιτική αλλαγή θα έλθει υπό συνθήκες ομαλότητας ή θα πάμε σε μια πολιτική αλλαγή μέσα από εκρηκτικές συνθήκες.

*Ο κ. Μιχάλης Αργυρού είναι αναπληρωτής καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Cardiff.

liberal