«Ο ΧΊΛΜΑΝ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΆΣ» Από Μαρτσέλο Βενετσιάνι

 Πριν από δέκα χρόνια, αυτές τις μέρες(2021), πέθανε ο Χίλμαν, ο Γιουνγκιανός και πλατωνικός «ψυχαναλυτής» που ανακάλυψε ξανά τους θεούς.

ΗΟ ILLMAN ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΉΤΟΥ BELLEZZA

ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ ΝΑ ΖΟΥΜΕ ΣΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΟΥ ΑΦΗΝΟΥΜΕ ΣΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ

"Η πολιτική της ομορφιάς"(Λ.Κ.) ήταν ο τίτλος ενός χρυσού κειμένου του James Hillman αφιερωμένου στην ανάγκη για ομορφιά για την ψυχή των πόλεων και των κοινοτήτων. Η σκέψη αυτού του τίτλου στη μέση της δικτατορίας του άσχημου είναι ένα τέχνασμα για να ξεφύγουμε από τις δυστυχίες της πολιτικής. Φυσικά, η πολιτική της ομορφιάς δεν είναι η ομορφιά της πολιτικής, σημαίνει κάτι άλλο: αλλά η σχέση μεταξύ ομορφιάς και πολιτικής είναι μια σχέση φαντασίας και παραληρήματος. Ωστόσο, το παγκόσμιο ρεκόρ της Ιταλίας είναι στην ομορφιά των τεχνών, των ιστορικών κέντρων και του τοπίου.

Πριν από δέκα χρόνια, αυτές τις μέρες, πέθανε ο Χίλμαν, ο Γιουνγκιανός και πλατωνικός «ψυχαναλυτής» που ανακάλυψε ξανά τους θεούς και συνέλαβε το έργο και τη σκέψη του ως μια διαλογισμένη απόδραση από την ασχήμια. Ο Αμερικανός λόγιος είχε μεγάλη διεθνή επιτυχία γιατί πρόσφερε στους αναγνώστες και τους οπαδούς του μια διέξοδο από τις συνθήκες του παρόντος. Ερεύνησε την αγωνία των συγχρόνων και τους έδωσε πίσω τα παιδικά και αιώνια όνειρα και εφιάλτες της ανθρωπότητας: άγγελοι και δαίμονες, θεοί και ψυχές, τέχνη και αλχημεία, κατάθλιψη και αυτοκτονία, ο απών πατέρας, το παιδί που ζει μέσα μας και ο γέρος που βρίσκει λόγους να αγαπά τον εαυτό του ακόμα και σάν senex.

Ο Χίλμαν διέγραψε μια ποπ φιλοσοφία, σαγηνευτική και προσιτή ακόμη και στον μη ειδικό, με το πρόσχημα της ψυχανάλυσης. Ένα όραμα του κόσμου, ξεκινώντας από τη δική του ψυχή. Περισσότερο από μια φιλοσοφία, μια μυθοσοφία που εφαρμόζεται στην ψυχή κάποιου και στις μυστηριώδεις εσοχές της. Για να πει αντίο στην ομορφιά, ο Hillman μας δίνει τώρα, δέκα χρόνια καί, μετά το θάνατό του, έναν μεταθανάτιο διάλογο για την εικόνα, που επιμελήθηκε η Silvia Ronchey Η τελευταία εικόνα, Rizzoli (Λ.Κ.), εμπνευσμένο από τα ψηφιδωτά της Ραβέννας. Εκτός από το ρόλο του ως εκλαϊκευτής, ο Χίλμαν ήταν ο σημαντικός πρωτοπόρος μιας νέας ευαισθησίας, «μιας κινούμενης νοημοσύνης» και «μιας σκέψης της καρδιάς». Είναι ένας αποτελεσματικός μεταφραστής στη σημερινή ορολογία και τις αντιλήψεις, της μυθικής και αρχαίας γνώσης. Η κλασική μυθολογία εισέρχεται στην ψυχανάλυση στο σημείο να πάρει τη θέση της σχεδόν με τη μορφή του παγανισμού.

Οφείλουμε στον Χίλμαν την ανακάλυψη της ψυχής στις μέρες μας. Ο Χίλμαν ξαναβρίσκει την κεντρικότητά του, αλλά δεν τήν τοποθετεί μέσα μας, αν μη τι άλλο είμαστε μέσα της. Η ψυχή μας περιβάλλει, όπως νόμιζε ο Νεοπλατωνισμός, δεν μας κλείνει στην ατομικότητα, αν μη τι άλλο μας ενώνει με την anima mundi. Ο Χίλμαν έγραψε επίσης τον κώδικα, αυτόν τον κώδικα της ψυχής που έγινε μπεστ σέλερ και συγκέντρωσε οπαδούς σε ένα είδος επόμενης εποχής.

Ο Hillman επανασυνδέεται με την πνευματική παράδοση που πηγαίνει από τους Πυθαγόρειους στον Πλάτωνα και τον Πλωτίνο, από τον Marsilio Ficino στον Vico: ο Hillman έφερε στο φως το κόκκινο νήμα αυτής της πνευματικής σκέψης, μεσημβρινής και Μεσογειακής που ρέει μέσα στους αιώνες. Έφερε πίσω τη σκέψη μεταξύ Αιγύπτου, Ελλάδας και Μεγάλης Ελλάδας. Από την Αμερική στη Μεσόγειο, από τήν téchne στον μύθο. Από το υποσυνείδητο στο μετασυνείδητο, να το πω έτσι.

Ο Χίλμαν έχει προχωρήσει πέρα από το συλλογικό ασυνείδητο του Γιουνγκ ανακαλύπτοντας ένα κοινοτιστικό και αρχαϊκό «εμείς» στην καρδιά του εγώ. μια διέξοδο από τον εγωκεντρικό σολιψισμό της Δύσης. Ο Χίλμαν έχει πάρει τον αντίθετο δρόμο από τον Γιουνγκ: ο δάσκαλός του είχε ταξιδέψει από τη μυθολογία στην ψυχοπαθολογία («Οι θεοί έχουν γίνει ασθένειες», λέει ο Γιουνγκ), ενώ ο Χίλμαν μας προσφέρει το ταξίδι της επιστροφής βλέποντας στις καταθλιπτικές ασθένειες της εποχής μας, την απουσία θεών και την απώλεια του μύθου. Το αόρατο δεν είναι αποτέλεσμα αλλοτρίωσης, όπως υποστηρίζει μεγάλο μέρος της σύγχρονης σκέψης, αλλά το αντίθετο, η αλλοτρίωση προκύπτει από την απώλεια επαφής με το αόρατο (υπέρβαση). Το ασυνείδητο επιστρέφει στο πλατωνικό σπήλαιο. Στις βαθιές εσοχές της ψυχής κατοικεί το Μυστήριο, ο θεϊκός οίκος.

Ο Χίλμαν ήλπιζε επίσης σε μια ευτυχισμένη αποανάπτυξη, αλλά όχι με την κοινωνικοοικονομική έννοια του Σερζ Λατούς. Για αυτόν, η ευτυχισμένη αποανάπτυξη οπισθοδρομεί στην παιδική ηλικία, επιστρέφει στην παιδική ηλικία, επιστρέφει στην αγγελική προέλευση. Ο μύθος του Puer aeternus (Π.Ι.) κλείνει το μάτι στις νεανικές ουτοπίες του '68· αλλά σε αυτόν είναι στο μυθικό σημάδι της γοητείας και της αλχημικής μετάλλαξης, στο όνομα του Solve et coagula.

SOLVE ET COAGULA

Ποια είναι λοιπόν η πολιτική ομορφιάς του Hillman; Είναι μια καταγγελία της επικράτησης του άσχημου στην πολιτική, λόγω της ασφυκτικής κυριαρχίας της οικονομίας, της λειτουργικότητας, της χρησιμότητας, του υλισμού και του τεχνο-επιστημονισμού. Η αναισθησία απέναντι στο περιβάλλον, η ανεμελιά της ψυχής όσων ζουν εκεί, αλλά και η ίδια η τέχνη, γι' αυτόν, έχει χάσει την επαφή με την ομορφιά. Χωρίς ομορφιά δεν υπάρχει έρωτας, ούτε αγάπη για την πόλη, για την κοινότητα, τελικά για την πολιτική. Στη συνέχεια, γλιστρούν οι εικόνες των προσπαθειών εισαγωγής της ομορφιάς στην πολιτική. Στον Gabriele D'Annunzio άρεσε να αποκαλεί τον εαυτό του αναπληρωτή της Ομορφιάς. Δεν ήταν άδωνις, αλλά υγιής φορέας ομορφιάς. Ο θεϊκός Γαβριήλ ονειρευόταν να κάνει πολιτική στην ομορφιά, αλλά η επιχείρηση ματαιώθηκε, μετά την αποθέωσή της, στη Ριέκα. Κατάφερε να βιώσει την ομορφιά σε όλους τους τομείς εκτός από την πολιτική: στην ποίηση, στην τέχνη, στη ζωή, στα έπιπλα, στον έρωτα, στον πόλεμο, στην ένδυση, ίσως μερικές φορές στα όρια του κιτς. Αλλά όχι στο Κοινοβούλιο, όχι στην πολιτική. Ίδια μοίρα για τον Drieu La Rochelle (δοκιμιογράφος συγγραφέας Γάλλος) ή για τον Yukio Mishima,(Π.Ι.) εστέτ και αυτοκτονικούς. Παραφράζοντας τον Μακιαβέλι, με τήν ομορφιά δεν κυβερνάμε κράτη. Αλλά θα ήταν ωραίο να αντιτάξουμε στους καλοπροαίρετους τό Κάλλος (ο Sgarbi προσπάθησε, ο οποίος ίδρυσε το Κόμμα της Ομορφιάς). Για τον δανδή, για τον αισθητικό δεν ταιριάζει η πολιτική, η καλοκρατία είναι αδύνατη. Ο μόνος αρχηγός κυβέρνησης που ισχυρίστηκε ότι κυβερνούσε με εγκεφαλικά επεισόδια ομορφιάς κατέληξε τρελός. Ήταν ο Λουδοβίκος της Βαυαρίας, ο βασιλιάς που ακολούθησε, την εποχή που χτίστηκαν οι ουρανοξύστες στο Σικάγο, το όνειρο της αναβίωσης του μυθικού Μεσαίωνα των κάστρων, διακινδυνεύοντας να περάσει στη Disneyland. Ένα συναρπαστικό έργο στα μάτια της τέχνης, παραληρηματικό στα μάτια της πολιτικής. Η ομορφιά θα σώσει την πολιτική; Αλλά ποιος θα σώσει την ομορφιά από την πολιτική; Και εδώ βρίσκεις καταφύγιο με τον Χίλμαν στην τέχνη, στον μύθο, ανάμεσα στους θεούς.

"HILLMAN ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΟΜΟΡΦΙΑΣ" - Black Ink (inchiostronero.it)