HEIDEGGER (13)

 Συνέχεια από: Σάββατο 10 Ιουνίου 2023

HEIDEGGER. 

Enrico Berti.         

4. Η ενότης τού Είναι σάν "αλήθεια"(συνέχεια)

Αλλά δέν καλύψαμε ακόμη τα πάντα! Υπάρχει και μία άλλη πλευρά της φιλοσοφιας τού Αριστοτέλη την οποία οικειοποιείται ο Χάϊντεγκερ στο νεανικό του γραπτό : τήν έννοια της φύσης και της κίνησης η οποία είναι επεξεργασμένη στα τρία πρώτα βιβλία της Φυσικής!

          Ισχυρίζεται λοιπόν ότι στην έρευνα του Αριστοτέλη ήταν ακόμη παρόν και με μεγάλη επιρροή ο τρόπος με τον οποίο οι "αρχαίοι φυσικοί" είχαν δεί, υπολογίσει και κρίνει την "φύση" και αυτό εκφράζεται βασικώς στην έννοια της "κινήσεως" μάλιστα δέ της κινητικότητος, η οποία αποτελεί την βασική διάσταση εκείνης που ο Χάϊντεγκερ ονομάζει "ζωή τελεσφορούσα" δηλαδή πραγματική, καταφανή (τελική) ή την πραγματική!

          Για να κατανοήσουμε την σπουδαιότητα αυτής για τον Χάϊντεγκερ, πρέπει να έχουμε προ οφθαλμών το γεγονός ότι στην εισαγωγή του γραπτού, δηλαδή στο "προοπτική τής ερμηνευτικής καταστάσεως", είχε παρουσιάσει το φιλοσοφικό του σχέδιο σαν "μία ερμηνευτική φαινομενολογία τής πραγματικότητος" της τελεσφορούσης, της αποτελεσματικής, της ευοδούσης, και ότι τα μαθήματα του 1923, τα τελευταία του Χάϊντεγκερ στο Φράϊμπουργκ, σαν βοηθού του Χούσσερλ, είχαν σαν τίτλο "Οντολογία. Ερμηνευτική τής καταφανούς πραγματικότητος". Οι οντολογικές αναλύσεις τις οποίες ανέπτυξε ο Αριστοτέλης στα τρία πρώτα βιβλία της φυσικής, δηλώνει ο Χάϊντεγκερ, "όχι μόνον έχουν ξεπεραστεί μέχρι σήμερα, αλλά ούτε κάν έχουν κατανοηθεί και έχουν γίνει αποδεκτές στην αξία τους".

          [Οι όροι Das Faktische και faktizität έχουν αποδοθεί στα γαλλικά σαν ανδρεικελο και προσποίηση! ]

          Αυτή η κατανόηση της πραγματικότητος σαν φύση και κινητικότης σκιάζεται όμως σύμφωνα με τον Χάϊντεκερ, απο την αριστοτελική οντολογία, η οποία αποδίδει σαν βασική σημασία του Είναι, το Είναι-προϊόν και επομένως εμποδίζει την φύση να τίθεται σαν σημασία-οδηγός του προβλήματος του Είναι. Θα δούμε στην συνέχεια πώς ο Χάϊντεγκερ θα ξανασκεφτεί αυτό το σημείο και θα αναγνωρίσει στο Είναι σαν δύναμις και ενέργεια, δηλαδή σαν κινητικότης και επομένως σαν φύσις, την βασική σημασία του Είναι που ανακάλυψε ο Αριστοτέλης!

          Τώρα όμως οφείλουμε να ακολουθήσουμε την ανάπτυξη της θέσης τής ενότητος του Είναι σαν αλήθεια στα μαθήματα του Μαρβούργου. Τα μαθήματα του χειμερινού εξαμήνου 1925-26, Λογική. Το πρόβλημα της αλήθειας, μετά την εισαγωγή -όπου ο Χάϊντεγκερ ασκεί κριτική στην παραδοσιακή κριτική, δηλαδή την τυπική (Φορμάλε), η οποία κατά τον ίδιο κατάγεται από την Σχολαστική και προτείνει σαν εναλλακτική σ'αυτή μία "φιλοσοφούσα λογική", εμπνευσμένη από τις Λογικές έρευνες του Χούσσερλ- και έναν εισαγωγικό στοχασμό, όπου παρουσιάζει την κριτική του Χούσσερλ στον ψυχολογισμό, περιέχει ένα πρώτο μέρος εξολοκλήρου αφιερωμένο στο πρόβλημα της αλήθειας στον Αριστοτέλη και ένα δεύτερο μέρος αφιερωμένο στην σχέση ανάμεσα στην αλήθεια και την χρονικότητα, ιδιαιτέρως στον Κάντ. Στο πρώτο μέρος ο Χάϊντεγκερ πρώτα απ'όλα αρνείται ότι για τον Αριστοτέλη ο τόπος τής αλήθειας είναι ο λόγος εννοημένος σαν κρίση, όπως ισχυριζόταν ο H. Maier στο βιβλίο του για τον αριστοτελικό συλλογισμό (1896-1900) και δηλώνει ότι αυτός ο τόπος είναι ο λόγος εννοημένος σαν απόφανσις, δηλαδή σαν φανέρωση, το ξεσκέπασμα.

          Και στην συνέχεια αντιμετωπίζει άμεσα την αριστοτελική έκφραση τού Είναι σαν αλήθεια, ελευθερωνόμενος ταχύτατα απο τα χωρία στα οποία ο Αριστοτέλης κάνει λόγο για την αλήθεια και το ψεύδος στην κρίση (Μετφ. Γ7 και Ε4 και περί ερμηνείας) και συγκεντρώνοντας όλη του την προσοχή στο χωρίο στο οποίο ο Αριστοτέλης μιλά για το αληθινό αντικείμενο της νοήσεως, δηλαδή Μετφ. Θ 10. Σχετικά μ'αυτό το κεφάλαιο, το οποίο όρισε ο ίδιος το "θεμέλιο του προβλήματος της αλήθειας", το σημείο δηλαδή στο οποίο "κατακτήθηκε η πιό ψηλή κορυφή των οντολογικών θεμελιωδών υπολογισμών", ο Χάϊντεγκερ εισέρχεται σε διαμάχη με τον Jaeger διότι στο πρώτο του βιβλίο, Οι Σπουδές του 1912, είχε αμφισβητήσει ότι αποτελεί μέρος του βιβλίου Θ, και αναγνωρίζει αντιθέτως τον Bonitz ο οποίος στο σχόλιο του στην Μεταφυσική, «αποδεικνύει περισσότερο ένστικτο από τους άλλους, διότι ακολούθησε την οπτική γωνία του Ακινάτη, όπως την ακολούθησε επίσης και ο Ιησουΐτης και Θωμιστής Ισπανός Σουάρεζ, χάρη στον στοχασμό του οποίου "ο προβληματισμός και η οντολογική εννοιολόγηση εισήλθαν στην μοντέρνα εποχή"».

          Ο ίδιος ο Jaeger -συνεχίζει ο Χάϊντεγκερ- στην μεγάλη του έκδοση "Αριστοτέλης. Πρώτες γραμμές μιας ιστορίας της Πνευματικής του εξέλιξης", 1923 σελ 211... εγκατέλειψε κατά βάθος σιωπηλά την προηγούμενη θέσι του για να συμφωνήσει με την γνώμη του Bonitz, χωρίς να μας προσφέρει όμως κάποια αιτιολόγηση. Αυτή η στροφή πρέπει να κατανοηθεί βάσει του γεγονότος ότι τώρα ο Jaeger προσπαθεί μία ανοικοδόμηση της ουσιώδους ανάπτυξης του Αριστοτέλη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αλήθεια είναι ένας βαθμός του Είναι ακόμη και της "πράξης", της ενέργειας, παραμένει εδώ πολύ λίγο ξεκαθαρισμένη όσο ακριβώς παρέμεινε προηγουμένως ο λόγος για τον οποίο δέν υπάρχει μία αύξηση βαθμιαία του οντολογικού περιεχομένου. Έτσι το ξεκαθάρισμα αυτού του προβλήματος δέν ξεπέρασε τα όρια τα οποία έθεσε ο Bonitz, μάλιστα δέ ο Ακινάτης (Λογική, τόμος 21).

          Αυτό είναι το πρώτο σημείο μιας πολεμικής εναντίον του Αριστοτέλη του Jaeger, τον οποίο είχε μόλις διαβάσει, την οποία δέν θα σταματήσει ποτέ, κατηγορώντας τον όπως είδαμε ήδη, για νεοκαντισμό και προτιμώντας του καθαρά την σχολαστική ερμηνεία του Αριστοτέλη, την οποία ανανέωσε ο Bonitz (και ο Brentano), παρότι δέ, όπως είδαμε επίσης, θα φτάσει καί αυτός ο ίδιος σε συμπεράσματα παραπλήσια τού Jaeger!

Συνεχίζεται

Αμέθυστος.