Είναι
πλέον 84 ετών, η δύναμη της σκέψης του ωστόσο συνεχίζει επίμονα να
γεννά καινούριες ιδέες. Να διαπιστώνει απτές πραγματικότητες. Να εξηγεί,
και όχι απλώς να προβλέπει το μέλλον που έρχεται, τις περισσότερες
φορές καλπάζοντας.
Ο
Γιούργκεν Χάμπερμας, επιστήμονας της κοινωνικής θεωρίας και της
σύγχρονης σκέψης, επέδρασε καθοριστικά στη διαμόρφωση μιας σειράς από
θεωρίες στη δημόσια σφαίρα, τις τελευταίες δεκαετίες. Και μεταξύ άλλων,
βοήθησε το έθνος του, τη Γερμανία, να ξανασταθεί στα πόδια της μετά τον
Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, να ξεπεράσει τις αυτονόητες δυσκολίες, να
οικοδομήσει από την αρχή μια αξιακή κιβωτό που επέτρεψε στον μέσο
Γερμανό να ζήσει και να προοδεύσει, απενοχοποιημένος. Ξεπερνώντας στην
καθημερινότητά του την αβάσταχτη κληρονομιά του ναζισμού, αλλά και του
γεγονότος ότι από το Βερολίνο ξεκίνησαν οι μόνοι πόλεμοι που
καταγράφηκαν από την Ιστορία ως Παγκόσμιοι.
Ο
διάσημος θεωρητικός από τη Φρανκφούρτη λοιπόν, έρχεται σήμερα να…
πατήσει φρένο στην πολιτική της Άνγκελα Μέρκελ. Στην πολιτική της
σύγχρονης Γερμανίας, που με τη δύναμη της οικονομικής ηγεμονίας
καταφέρνει ότι δεν κατάφερε στα πεδία των μαχών με δυο Παγκοσμίους
Πολέμους. Γιατί ο Χάμπερμας κατανοεί ότι μια τέτοια επικράτηση δεν θα
γίνει… χωρίς αιχμαλώτους. Και η Γερμανία θα έχει χάσει την ψυχή της,
βάζοντας την ίδια στιγμή απέναντί της την ιστορική συνείδηση της
Ευρώπης. Και τις καρδιές των ανθρώπων που συγκροτούν λαούς και έθνη.
Μιλώντας
στο Πανεπιστήμιο του Leuven στα ανατολικά των Βρυξελλών, στην πρώτη
μεγάλη ομιλία του για την κρίση χρέους της ευρωζώνης, ο Γιούργκεν
Χάμπερμας “χαστούκισε” την πολιτική που εφαρμόζει η Γερμανία. Επεσήμανε
ότι η φιλελεύθερη Δημοκρατία που εγκαθιδρύθηκε στη χώρα του μετά τον Β’
Παγκόσμιο Πόλεμο δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως αυτονόητη και
αιώνια, και προειδοποίησε ότι αν δεν αλλάξει κάτι ουσιαστικά στη
σημερινή Ευρώπη, μπορεί να οδηγηθούμε σε μια μεγάλη καταστροφή: Τη
διάλυση της Ευρώπης.
Σύμφωνα
με τον Χάμπερμας, η Ευρώπη θα πρέπει να “ξαναγεννήσει” το όραμα των
ιδρυτών της για μια πολιτική ένωση, μια ένωση λαών με σεβασμό στις
ιστορικές και πολιστικές ιδιαιτερότητες του καθενός, δίνοντας έμφαση στη
συγκρότηση και υπεράσπιση των αναγκαίων θεσμικών δομών.
“Το
να αναβάλλουμε τη Δημοκρατία, είναι μια εξαιρετικά ριψοκίνδυνη κίνηση. Η
διαχείριση αυτής της κρίσης δεν μπορεί να είναι τεχνοκρατική. Πρέπει να
είναι πολιτική. Βαθιά πολιτική.
Η
γερμανική κυβέρνηση κρατάει στα χέρια της το κλειδί για το μέλλον της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το βασικό ερώτημα είναι αν η Γερμανία ενδιαφέρεται να
πάρει την πρωτοβουλία και να αλλάξει την πορεία προς το μέλλον αυτό.
Ο
ηγετικός ρόλος της σημερινής Γερμανίας, ξυπνάει ιστορικά φαντάσματα
παντού γύρω μας. Γι’ αυτό και πρέπει να ξεπεράσουμε τον πειρασμό μιας
Γερμανικής Ευρώπης.
Δυστυχώς,
οι απαντήσεις που έδωσαν μέχρι σήμερα οι ευρωπαϊκές ηγεσίες στην κρίση
υπήρξαν στρεβλωτικές και ανεπαρκείς. Δημιουργήθηκε ένα τεχνοκρατικό
μοντέλο, χωρίς δημοκρατικές ρίζες. Και δεν μπορούμε να γυρίζουμε την
πλάτη μας στη Δημοκρατία. Ούτε να ανεχόμαστε την αναβολή της”, ήταν τα
λόγια του Χάμπερμας.
Ο
διάσημος καθηγητής πάντως δεν περιορίστηκε στα λόγια. Έγινε και πολύ
συγκεκριμένος, ζητώντας από τη γερμανική κυβέρνηση να εγκαταλείψει την
πολιτική λιτότητας που έχει επιβληθεί στο σύνολο της ευρωζώνης,
θυσιάζοντας την κοινωνική συνοχή, και να την αντικαταστήσει με δράσεις
αλληλεγγύης, ευελιξία στην κινητικότητα του χρήματος και των ενισχύσεων
στην Ευρώπη, ενώ πρότεινε και την έκδοση ευρωομολόγων για την αγορά
χρεών προβληματικών οικονομιών.
“Ακόμη
κι αν δεν καταλαβαίναμε από μόνοι μας ότι αυτό πρέπει να κάνουμε, είναι
ιστορική υποχρέωσή μας. Ένα… δάνειο από το παρελθόν προς όλους τους
υπόλοιπους λαούς της Ευρώπης”, σχολίασε ο Γιούργκεν Χάμπερμας. Και όλοι
κατάλαβαν το υπονοούμενο. Ας ελπίσουμε ότι το κατάλαβε και το Βερολίνο.
Πηγή : Ας μιλήσουμε επιτέλους
5 σχόλια:
Χάμπερμας: Είναι απαράδεκτη η απώλεια κυριαρχίας της Ελλάδας
Τα κράτη ένα ένα υποκλίνονται στην κρίση, γίνονται δέσμια της απειλής της εξάπλωσής της. Η ''μόλυνση'' γίνεται ο μεγαλύτερος φόβος των αγορών, των ηγετών, των πολιτών του κόσμου.
Ο Γιούργκεν Χάμπερμας είναι 82 ετών και είναι ένα από τα μεγαλύτερα πνεύματα του περασμένου αιώνα. Στοχαστής, κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, αναλυτής, καθοδηγητής ενός ολόκληρου φιλοσοφικού ρεύματος και πάνω από όλα, όπως ο ίδιος λέει... ''πολίτης'' της Ευρώπης.
Το περιοδικό Spiegel φιλοξενεί σήμερα ένα άρθρο που αναφέρεται στην πρόσφατη εμφάνιση του πραγματιστή φιλόσοφου στο Ινστιτούτο Γκαίτε στο Παρίσι, όπου για ακόμη μία φορά έδειξε πόσο ''θυμωμένος'' είναι με τα όσα συμβαίνουν.
''Είμαι εδώ μιλώντας ως πολίτης...'' λέει στο κοινό του. ''Θα μπορούσα πιστέψτε με να είμαι στο γραφείο μου. Το ευρωπαϊκό σχέδιο δεν μπορεί να συνεχίσει να είναι στα χέρια μιας ελίτ''.
''Σε αυτή την κρίση οι λειτουργικές λύσεις συγκρούονται με εκείνες του συστήματος'', είπε μιλώντας για τις πιέσεις των αγορών. ''Είναι απαράδεκτο, απαράδεκτο'', αναφώνησε μιλώντας για ''το τελεσίγραφο της ΕΕ'' και την ''απώλεια της ελληνικής κυριαρχίας''. ''Στην Ευρώπη τα κράτη διοικούνται από τις αγορές και τελικά ασκούν τόσο μεγάλη επιρροή στις χώρες που διαμορφώνουν ακόμα και κυβερνήσεις... όπως στην Ελλάδα και την Ιταλία''.
''Καταδικάζω τα πολιτικά κόμματα! Είναι ανίκανα, εδώ και πολύ καιρό δεν έχουν καμία φιλοδοξία πέρα από την επανεκλογή τους. Δεν έχουν καμία πολιτική ουσία. Είναι μια πολιτική ελίτ που δεν ενδιαφέρεται καν να εξηγήσει στους πολίτες τι συμβαίνει. Είμαι θυμωμένος με τους πολιτικούς, με την ελίτ, με τα μέσα ενημέρωσης'', λέει.
Ο Χάμπερμας θέλει να κάνει σαφές το μήνυμά του: ''Οι πολιτικοί εναντιώνονται στο Ευρωπαϊκό ιδεώδες''. Το δήλωσε ξεκάθαρα στην Frankfurter Algemeine Zeitung την προηγούμενη εβδομάδα, το αναφέρει και στο νέο του βιβλίο, στο οποίο περιγράφει ένα είδος... ''ήσυχου πραξικοπήματος''.
Περιγράφει πως η δημοκρατία επηρεάζεται από την πίεση των αγορών, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η εξουσία έχει φύγει από τα χέρια των ανθρώπων και έχει δοθεί στο ''αμφισβητούμενης πολιτικής νομιμότητας'' Ευρωπαϊκό συμβούλιο.
Ο Χάμπερμας ονομάζει το σύστημα Μέρκελ - Σαρκοζί ''μεταδημοκρατικό'' και βλέπει ότι η ΕΕ έχει μία περίεργη εξουσία, η οποία πηγάζει από τη συνθήκη της Λισαβόνας και χαρακτηρίζεται ως ''ανωμαλία''. Η ανωμαλία που βλέπει ο Χάμπερμας στο σύστημα πηγάζει από το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση ''δραστηριοποιείται με πολιτικές κυβερνητικές χωρίς να έχει την νομιμοποίηση αυτή''.
ΓΙΟΥΡΓΚΕΝ ΧΑΜΠΕΡΜΑΣ: Ένα όραμα για την Ευρώπη
''Η περαιτέρω εξέλιξη της κρίσης κάνει προφανές το ελάττωμα της ευρωπαϊκής κατασκευής: κάθε χώρα αντιδρά με τα δικά της μέτρα οικονομικής πολιτικής. Επειδή οι αρμοδιότητες, για να το πούμε απλά, είναι έτσι κατανεμημένες ώστε οι Βρυξέλλες και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να επιβάλλουν τις οικονομικές ελευθερίες… δεν υπάρχει σήμερα κοινή πολιτικοοικονομική διαμόρφωση κοινής βούλησης. Τα σημαντικότερα κράτη-μέλη μαλώνουν ακόμα για το πόσο κράτος και πόση αγορά θέλει το καθένα. Και κάθε χώρα ασκεί τη δική της εξωτερική πολιτική, με πρώτη από όλες τη Γερμανία''.
Όχι, ο Γιούργκεν Χάμπερμας δεν ανακάλυψε τον ευρωσκεπτικισμό - κάθε άλλο. Και το δοκίμιό του ''Για ένα Σύνταγμα της Ευρώπης'', που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά, δεν είναι αγγελτήριο προς τους αγανακτισμένους των σύγχρονων καιρών. Πιστός στον ιδεαλισμό του, ο 83χρονος φιλόσοφος προτείνει τον έλεγχο της οικονομικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στέκεται απέναντι στη ''λομπίστρια'' των εθνικών συμφερόντων της Γερμανίας (ναι, την Ανγκελα Μέρκελ εννοεί) και παραπέμπει στη μελλοντική ''κοινή κυριαρχία'', κατά την οποία οι πολίτες της Ένωσης και οι ευρωπαϊκοί λαοί θα εμφανιστούν κάποια μέρα ως ισότιμοι εταίροι σε όλες τις νομοθετικές λειτουργίες.
Προς μεγάλη απογοήτευση των πάσης φύσεως Καμμένων και Καρατζαφέρηδων της Ευρώπης, ο γηραιός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης έχει απάντηση στο ερώτημα ''πόση Ευρώπη θέλουμε;''. Και η απάντηση - σε ελεύθερη απόδοση - είναι ''ακόμη περισσότερη από αυτήν που μπορούμε''. Την ίδια ώρα βέβαια ο Χάμπερμας ανησυχεί, επειδή η ευρωπαϊκή ενοποίηση δεν παύει να είναι ένα πρότζεκτ κομμένο και ραμμένο στα μέτρα των ελίτ, που κινούν τα νήματα χωρίς να βάζουν ποτέ στο κάδρο τη βούληση του ''ευρωπαϊκού δήμου''. Όπως και το Διαδίκτυο, έτσι και η Ευρώπη δεν έχει δημιουργήσει ακόμη μία ''δημόσια σφαίρα'' (μία από τις λέξεις-κλειδιά που ξεκλειδώνουν το φιλοσοφικό του έργο), όπου οι πολίτες της θα μπορούν να εκφράζουν την άποψή τους με απόλυτη ελευθερία και χωρίς περιορισμούς.
Το σύνδρομο του Αϊνστάιν
Έως ένα σημείο ο σημαντικότερος στοχαστής της Γερμανίας έχει πέσει θύμα του ''συνδρόμου του Αϊνστάιν'': πιο πολλά γράφονται για το δυσνόητο ύφος της φιλοσοφίας του, παρά για την ίδια. Κι όμως, οι σελίδες στο νέο βιβλίο υπόσχονται αρκετές συγκινήσεις για το εγχώριο ακροατήριο. Με την κρίση ελληνικού χρέους να προσδιορίζει την ατζέντα, το όνομα Μέρκελ επανέρχεται κάθε τόσο - για να συγκεντρώσει την οργή του -, η αλληλεγγύη αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο μεταξύ των 27 και η Ευρωπαϊκή Ενωση που προκύπτει από τη Συνθήκη της Λισαβώνας ''δεν απέχει πολύ από μια υπερεθνική δημοκρατία, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι επικριτές της''.
Αν επιμείνει κανείς στο δυσνόητο ύφος, θα χάσει προφανώς από το ραντάρ του και ορισμένες αποστροφές που ταιριάζουν γάντι στην ελληνική περίπτωση. Ή, γενικότερα, σε κράτη-μέλη που διακρίνονται για τη συμπλεγματική τους σχέση με την ευρωπαϊκή ιδέα και υποφέρουν από πλειοδοσία ''ανεξαρτησίας'': ''Οι εθνικοί ήρωες ανταγωνίζονται ''τους άλλους'' που υποτίθεται ότι φταίνε για όλα όσα επιβάλλει και απαιτεί από εμάς το τέρας των Βρυξελλών'', γράφει στο παράρτημα για την Ευρώπη της ομοσπονδιακής δημοκρατίας. Αυτό είναι και το καλύτερο timing για να δώσει μία εναλλακτική λύση σχετικά με τη δημοκρατικά νομιμοποιημένη λήψη αποφάσεων: ''Τα καθήκοντα αυτά τα ασκεί η Επιτροπή διά της δημοκρατικής οδού της ''συνήθους νομοθετικής διαδικασίας'', δηλαδή με την έγκριση τόσο του Συμβουλίου όσο και του Κοινοβουλίου. Αυτό βεβαίως θα απαιτούσε την εκχώρηση αρμοδιοτήτων από τα κράτη-μέλη στην Ένωση: μια τόσο αποφασιστική αναθεώρηση της Συνθήκης δεν μοιάζει ρεαλιστική προς το παρόν''.
Πόσο παρήγορο μπορεί να είναι το γεγονός ότι στην πρόσφατη δημόσια συζήτηση η πιο σθεναρή υπεράσπιση του κοινού ευρωπαϊκού οικοδομήματος προέρχεται από δύο ανθρώπους άνω των 80 ετών; Ο Χέλμουτ Σμιτ πρωτοστάτησε στην επικοινωνιακή επίθεση εναντίον της Μέρκελ και υπερθεμάτισε για την ευρωπαϊκή Γερμανία. Το ίδιο μονοπάτι ακολουθεί ο Χάμπερμας που έχει αποδείξει τη μαχητική του διάθεση ήδη από το 1953, όταν εγκαλούσε τον Μάρτιν Χάιντεγκερ για τη φράση ''η εσωτερική αλήθεια και το μεγαλείο του Εθνικοσοσιαλισμού''.
Από μια άποψη, η προσωπική του διαδρομή δεν είναι τίποτε άλλο από μια σειρά συγκρούσεις με τους ''προπάτορές'' του (θεωρείται κληρονόμος των Αντόρνο - Χορκχάιμερ), αλλά και τους επιγόνους. Διατηρώντας για τον εαυτό του τον ρόλο της ''ιστορικής συνείδησης'' στη γερμανική κουλτούρα συμμετείχε καταλυτικά στην περίφημη ''διαμάχη των ιστορικών'' (Historikerstreit) το 1986. Σε πείσμα των δεξιόστροφων συναδέλφων του που θεώρησαν τον ναζισμό ένα αμελητέο διάλειμμα της Ιστορίας, ο Χάμπερμας επέμεινε στην απόδοση ευθυνών για τον γερμανικό λαό. Λίγα χρόνια πριν είχε καταγγείλει τον ''αριστερό φασισμό'' της ακτιβιστικής βίας και λίγα χρόνια αργότερα επιτέθηκε στον ''σοβινισμό της ευημερίας'' που επιβίωνε στη Δυτική Γερμανία μετά την επανένωση.
Στον φιλόσοφο Γιούργκεν Χάμπερμας το βραβείο Ερασμος για τα έργα του με θέμα τη Δημοκρατία
Ενας από τους μεγαλύτερους εν ζωή φιλοσόφους, ο Γιούργκεν Χάμπερμας κέρδισε το φετινό Βραβείο 'Ερασμος (του ομώνυμου ιδρύματος) ''για το σύνολο του συγγραφικού έργου του με θέμα την Δημοκρατία''.
''Για περισσότερο από μισό αιώνα, ο Γιούργκεν Χαμπέρμας αποτελεί δεσπόζουσα μορφή της ιδεολογικής αναζήτησης στα πεδία : πολιτικής, κοινωνιολογίας, φιλοσοφίας. Η ανάλυσή του, έχει οξυδέρκεια κριτικό πνεύμα, διατηρώντας ακέραιη την αισιοδοξία για το μέλλον που έχει η δημοκρατική Ευρώπη'', αναφέρει το πρακτικό της απονομής αυτής της τιμητικής διάκρισης.
Στο διαχρονικό σημαντικό έργο του (με κομβικό σημείο τη δημοσίευση, το 1962, του ''Δομικού Μετασχηματισμού της Δημόσιας Σφαίρας'') ο τιμηθείς φιλόσοφος, 83 ετών σήμερα, αναζητά τον βέλτιστο τρόπο οργάνωσης μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Υπέρμαχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κρίνει εντούτοις ότι αυτή πάσχει τώρα από ένα έλλειμμα Δημοκρατίας, το οποίο ναρκοθετεί την αλληλεγγύη των πολιτών στο όραμά της.
Ο Χάμπερμας γεννήθηκε στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας στις 18 Ιουνίου του 1929. Στο Γκέτινγκεν, στη Ζυρίχη, στη Βόνη διαδοχικά πήρε πτυχία : φιλοσοφίας, ψυχολογίας, γερμανικής λογοτεχνίας, οικονομικών.
Ενάντια στη γερμανική Ευρώπη ο Χάμπερμας
H Γερμανία μέσα στην Ευρώπη…και όχι μια γερμανική Ευρώπη θέλει ο Γύργκεν Χάμπερμας. Ο μεγάλος διανοητής διαφωνεί με την πολιτική διασώσεων, ζητά χαλάρωση της αυστηρής πολιτικής λιτότητας και επενδυτικά προγράμματα.
''Δημοκρατία, αλληλεγγύη και η ευρωπαϊκή κρίση''. Αυτό ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο γερμανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος, Γύργκεν Χάμπερμας στη μεγάλη αίθουσα παραδόσεων του Καθολικού Πανεπιστημίου στην πόλη Λουβέν του Βελγίου. Πάνω από 500 φοιτητές και καθηγητές ήρθαν για να τον ακούσουν, να του θέσουν ερωτήσεις και να ανταλλάξουν απόψεις σε μια κρίσιμη στιγμή για την εξέλιξη της ΕΕ. Παρών και ο προεδρεύων του συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπέι.
Κατά της πολιτικής των διασώσεων
Ο Γύργκεν Χάμπερμας επέκρινε σκληρά την πολιτική διασώσεων των καταχρεωμένων χωρών. Θεωρεί ότι η ΕΕ εκφυλίζεται σε μια ένωση τεχνοκρατών προσαρμοσμένων στις ανάγκες των χρηματαγορών και πιστεύει ότι θα πρέπει να εξελιχθεί σε μια υπερεθνική δημοκρατία, στην οποία τα σημερινά κράτη θα διατηρηθούν, αλλά θα πρέπει να παραχωρήσουν κυριαρχικά δικαιώματα.
''Εάν επιθυμούμε να διατηρήσουμε την νομισματική ένωση δεν φτάνει να δίνουμε δάνεια στις υπερχρεωμένες χώρες δεδομένων των δομικών διαφορών που υπάρχουν'', υποστήριξε ο Γύργκε Χάμπερμας. ''Δεν φτάνει. Αντ'αυτού χρειαζόμαστε αλληλεγγύη και διάθεση συνεργασίας που να τροφοδοτείται από μια κοινή πολιτική προοπτική. Μόνο έτσι θα δημιουργήσουμε ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα στην ευρωζώνη''.
''Στοχοποιημένα επενδυτικά προγράμματα''
Ο γερμανός φιλόσοφος πιστεύει ότι οι συμφωνίες της ΕΕ θα πρέπει να ξαναγραφτούν από μια συντακτική συνέλευση, ότι ο κλειδί των αλλαγών στην Ένωση το κρατά η γερμανική κυβέρνηση, που έχει ''ηγετικό ρόλο μέσα στην Ευρώπη για λόγους δημογραφικούς και οικονομικούς''. Ο Χάμπερμας ωστόσο προειδοποιεί:''Η Γερμανία δεν θα πρέπει να υποκύψει στην πρόκληση να τολμήσει να πορευτεί μόνη της, δεν πρόκειται για μια γερμανική Ευρώπη, αλλά για μια Γερμανία μέσα στην Ευρώπη''. Και καλεί τη Γερμανία και τις χώρες του βορρά να χαλαρώσουν τη αυστηρή πολιτική λιτότητας. ''Θα επέλεγα μια πιο εξισορροπημένη οικονομική πολιτική που να περιλαμβάνει στοχοποιημένα επενδυτικά προγράμματα για περιοχές ή και για χώρες ακόμη, έτσι ώστε να εξουδετερωθούν τάσεις στον τομέα της ανταγωνιστικότητα που κάνουν ακόμη μεγαλύτερες τις διαφορές ανάμεσα στα κράτη μέλη''.
Ο Χέρμαν βαν Ρομπέι στη σύντομη παρέμβασή του δεν συμφώνησε σε όλα τα σημεία και θύμισε ότι η ΕΕ έχει ήδη πάρει ιστορικές αποφάσεις για το μέλλον της. Και οι φοιτητές είχαν την ευκαιρία να εκδηλώσουν την ανησυχία τους για την ευρωπαϊκή πολιτική και τον τρόπο που οδηγεί την Ευρώπη.
Δημοσίευση σχολίου