Ένας Χαϊντεγκεριανός προβληματισμός για την απώθηση της έννοιας του θανάτου
Ντελακρουά, « Ο θάνατος του Σαρδανάπαλου» (1827)ΕΝΑΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΧΩΡΙΣ ΘΑΝΑΤΟ _ _ _
« Ένας Χαϊντεγκεριανός προβληματισμός για την αφαίρεση της έννοιας του θανάτου
Η αληθινή ζωή, για τον Μάρτιν Χάιντεγκερ, ξεκινά όταν ο άνθρωπος αρχίζει να ζει για τον θάνατο.
Προβλέποντάς τον καθημερινά στην καθημερινότητά μας, δίνουμε νόημα σε αυτό που κάνουμε. Είναι ο ορίζοντας του θανάτου που δίνει νόημα στην ύπαρξη.
Για τον Χάιντεγκερ, η ύπαρξη είναι αυθεντική όταν διαποτίζεται από την αγωνία που προκύπτει από την επίγνωση του πεπερασμένου μας: αυτό είναι το «ζωή-για-τόν-θάνατο», το οποίο επομένως έχει μια εξαιρετικά θετική αξία, καθώς κάνει αυθεντικές τίς επιλογές και, μαζί τους, τη ζωή.
Ας σκεφτούμε απλώς τον θάνατο ως ένα στοιχείο που διαφοροποιεί τη ζωή του αφέντη και του υπηρέτη στο εγελιανό πλαίσιο της διαλεκτικής του Πνεύματος: η επιλογή πριν από αυτόν και δυνάμει αυτού καθορίζει την αυτοσυνείδηση.
Αν ο θάνατος δεν υπήρχε ως ορίζοντας, η ζωή μας θα άλλαζε εντελώς τη δυναμική και, ίσως, δεν θα μπορούσαμε πλέον να τον ορίσουμε ως τέτοιο: ποιο θα ήταν το βαθύ νόημα τής πράξης, του ταξιδιού, της αγάπης, των σχέσεων με τους άλλους ή ακόμα και απλώς το να είσαι ελεύθερος;
Το να απαλλαγούμε από το θάνατο θα μας στερούσε την ικανότητα να κατανοήσουμε την έννοια της ελευθερίας.
Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Η Έβδομη Σφραγίδα. Η παρτίδα σκακιού ανάμεσα στον Αντώνιο και τον θάνατο.Υπό αυτή την έννοια, ένα από τα πλεονεκτήματα της «μαλακής» δικτατορίας του κεφαλαίου, παρά τον ολοκληρωτισμό της, είναι ότι έχει σκόπιμα αφαιρέσει τον θάνατο από τον ορίζοντα σε μια κοινωνία όπου δεν μιλάμε αλλά συζητάμε και όπου δεν επιδιώκουμε τη γνώση. αλλά για περιέργεια.
Ο προβληματισμός για τον θάνατο είναι αντίθετα ένας τρόπος να μας υπενθυμίσει το αυθεντικό νόημα της ύπαρξης και πώς αυτό δεν μπορεί να αποδοθεί με κανέναν τρόπο στις οργιαστικές τελετουργίες του καπιταλιστικού κόσμου.
Και η πιο αυθεντική πτυχή της ύπαρξης της μαζικής κοινωνίας έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι ακόμη και ο θάνατος βιώνεται στο «ναι»: δεν πεθαίνω πια, αλλά πεθαίνουμε, σχεδόν σαν να μην μας ενέπλεξε ποτέ ο θάνατος προσωπικά. Παρεμβάλλεται τραγικά στο γενικό «ναι» και, ως εκ τούτου, χάνει την έννοια της δυνατότητας.
Orgiastic Feast of Bacchanalia από πίνακα του Pavel SvedomskyΔεν μπορούμε να δώσουμε πλήρες νόημα στη ζωή αν δεν ασχολούμαστε με τον θάνατο, αν δεν τον κρατάμε συνεχώς στο φόντο των πράξεών μας. και μια από τις αρχέγονες δυνάμεις του καπιταλισμού έγκειται ακριβώς στο ότι κατάφερε να διώξει αυτόν τον μηχανισμό από τον ορίζοντά μας, μετατρέποντας τον θάνατο σε κάτι μακρινό από εμάς, πάντα άλλο και προορισμένο να μην βιωθεί ποτέ από το σκεπτόμενο υποκείμενο.
Ο Χάιντεγκερ, πάνω σε αυτή την ιδέα του θανάτου ως του μοναδικού μέσου για να δώσει νόημα στη ζωή, θα στηρίξει μεγάλο μέρος του υπαρξιστικού του πλαισίου.
Το να υπάρχεις αυθεντικά συνεπάγεται το να έχει κανείς το θάρρος να συλλογιστεί και να αποδεχτεί τη δυνατότητα του μη όντος του, να νιώσει την αγωνία τού είναι-για-τόν-θάνατο.
Η αυθεντική ύπαρξη, πέρα από τους κενούς εξορκισμούς του καταναλωτισμού, σημαίνει την αποδοχή ενός πεπερασμένου, άρα τον σχεδιασμό-προώθηση(προβολή) σε ένα μέλλον όπου η ζωή για τον θάνατο δεν επιτρέπει στον άνθρωπο να κατακλυστεί από τίς κοσμικές δυνατότητες που ανατρέπουν την τάξη τών υπαρξιακών αξιών.
«Ο θάνατος, σάν το τέλος του Dasein, είναι η πιο σίγουρη πιθανότητα του Dasein, χωρίς όρους, βέβαιο και ως εκ τούτου απροσδιόριστο και ανυπέρβλητο». (Μ. Χάιντεγκερ, Είναι και χρόνος)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου