.
Ανάλυση
Περαιτέρω, όπου και αν κοιτάξει κανείς θα διαπιστώσει πως υπάρχει σύγχυση, χάος και πόλεμος – με αμερικανική ευθύνη στις περισσότερες των περιπτώσεων. Οι ΗΠΑ κατάφεραν να δημιουργήσουν προβλήματα σε ολόκληρο τον πλανήτη – καθώς επίσης να διχάσουν την ΕΕ μέσω του πολέμου της Ουκρανίας. Παράλληλα ληστεύουν την Ευρώπη μέσω των πωλήσεων και της εξάρτησης της από το LNG (ανάλυση), βυθίζοντας την στην ύφεση – ενώ μετά την αποτυχία των αλλαγών καθεστώτος στη Βενεζουέλα, στο Ιράν, στη Συρία και στη Λευκορωσία, έχουν θέσει επί του παρόντος στο στόχαστρο τους τη Γεωργία και τη Μολδαβία.
Η διαδικασία αλλαγών καθεστώτος είναι αυτή που χρησιμοποιήθηκε στην Ουκρανία: η δυσαρέσκεια δηλαδή των Πολιτών και ο ενθουσιασμός τους για την είσοδο των χωρών τους στην ΕΕ, χρησιμοποιούνται με τη βοήθεια «ακτιβιστών παρέμβασης» για να προκαλέσουν αναταραχές που τελικά οδηγούν σε μία αλλαγή της κυβέρνησης. Αυτό ακριβώς συνέβη στην Ουκρανία το 2014 – ενώ έκτοτε η δύστυχη χώρα θυσιάζει τους Πολίτες της, για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Ο Αμερικανός πρόεδρος τώρα, μάλλον έχει πάψει να πιστεύει ότι πέτυχε το μεγάλο στόχο του – την από δεκαετίες προσπάθεια της χώρας του να υποτάξει τη Ρωσία, στις δυτικές επιθυμίες και στρατηγικά συμφέροντα. Εύλογα, αφού η Ρωσία είναι μία μεγάλη πυρηνική δύναμη που δεν θα επέτρεπε ποτέ την ήττα της – η οποία θα είχε ως αποτέλεσμα την υποτέλεια και το διαμελισμό της.
Η υπόθεση μας αυτή βασίζεται στο ότι, ο Biden σταμάτησε να στηρίζει όσο στήριζε την Ουκρανία, ενώ είναι εξαιρετικά πιθανόν να την εγκαταλείψουν μελλοντικά οι ΗΠΑ στην τύχη της – σημειώνοντας πως ο βασικός στόχος τους, η απομάκρυνση της Ευρώπης από τη Ρωσία, ακόμη καλύτερα η χρήση της Ουκρανίας ως «σφήνα» μεταξύ της Ρωσίας και της Γερμανίας, (ανάλυση), έχει πετύχει.
Η Γερμανία βέβαια φοβάται σε μεγάλο βαθμό τυχόν συμβάν που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πυρηνικό πόλεμο – αφού σε μία τέτοια περίπτωση θα εξαφανιζόταν από το χάρτη, επειδή οι αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις που φιλοξενεί ευρίσκονται στο στόχαστρο των ρωσικών πυραύλων. Δεν είναι όμως σε θέση να κάνει κάτι, αφού η κυβέρνηση της υπηρετεί πιστά τις ΗΠΑ – όπως φάνηκε καθαρά από την ανατίναξη των αγωγών Nord Stream όπου, αντί να αντιδράσει στο γεγονός, το συγκάλυψε. Εν προκειμένω, έχουμε γράψει τα εξής:
«Η κατάσταση της Γερμανίας επιδεινώνεται συνεχώς – λόγω του πολέμου της Ουκρανίας και της έλλειψης φθηνής ρωσικής ενέργειας/πρώτων υλών. Όπως γράφεται όμως στα δικά της ΜΜΕ, «ο καγκελάριος Scholz φοβάται περισσότερο να εξοργίσει τους Αμερικανούς, παρά τους ψηφοφόρους του».
Το σίγουρο είναι πάντως πως η Γερμανία αποβιομηχανοποιείται, το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού της καταρρέει, ενώ η δυσαρέσκεια των Πολιτών της για την κατάσταση και την πολιτική φαίνεται καθαρά στα νούμερα των δημοσκοπήσεων – όπου το AfD πλησιάζει το 25%, ενώ η SPD του καγκελαρίου βυθίζεται προς το 12%. Εν τούτοις, η κυβέρνηση της συνεχίζει όπως πριν – ενώ ασφαλώς η κατάσταση της Γερμανίας θα επηρεάσει ολόκληρη την ήπειρο μας.
Από την άλλη πλευρά, ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, ο D. Cameron, ταξίδεψε προσωπικά στην Ευρώπη για να εμψυχώσει τους συναδέλφους του – οι οποίοι είχαν αποθαρρυνθεί σε σχέση με τη Ρωσία. Ο Cameron τους περιέγραψε την κατάσταση στην Ουκρανία ως ένα παιχνίδι τεσσάρων πράξεων, όπου στις δύο πρώτες η Ρωσία ηττήθηκε: Όπως ο ίδιος συμπλήρωσε, «Φυσικά η τρίτη πράξη αποδείχτηκε δύσκολη στο πεδίο της μάχης, αλλά η τέταρτη πράξη πρέπει ακόμη να γραφτεί. Και πρέπει να βεβαιωθούμε ότι θα γραφτεί με το σωστό τρόπο, από φίλους, εταίρους και το δυτικό κόσμο».
Αντίθετα, ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας είπε ότι, «Μπορούμε να ρίξουμε όλα τα όπλα του κόσμου στην Ουκρανία, όλα τα χρήματα, αλλά η Ρωσία δεν θα ηττηθεί ποτέ στρατιωτικά. Μεταβαίνοντας από το 2023 στο 2024, θα διαπιστώσουμε ότι η Ρωσία θα αρχίσει να υπαγορεύει τους όρους αυτής της σύγκρουσης.
Πραγματικά δύσκολη η συγκυρία για την ΕΕ – ενώ αυτά που συμβαίνουν στο Σουέζ και στην Ερυθρά Θάλασσα, όπου έχουν αποκλεισθεί από μία μικρή ομάδα όπως οι Houthi, τεκμηριώνουν πως οι ΗΠΑ δεν είναι πλέον σε θέση να κυριαρχήσουν στρατιωτικά στον πλανήτη. Έτσι οι προβλέψεις για το 2024 δεν είναι καθόλου ρόδινες – τουλάχιστον όσον αφορά την Ευρώπη».
Συνεχίζοντας, το 2014 ο πρόεδρος Biden είχε πει σε μία ομιλία του ότι, οι ΗΠΑ σκόπευαν να καταστρέψουν τη Ρωσία – ενώ ο πρόεδρος Obama είχε ουσιαστικά αναγκάσει τους Ευρωπαίους να συνεργασθούν μαζί του, για την επίτευξη των στόχων του. Ως αιχμή του δόρατος στην Ευρώπη, χρησιμοποιείται η Γερμανία εναντίον της Ρωσίας, με την ΕΕ υποχείριο της Γερμανίδας επικεφαλής της Κομισιόν – της κυρίας Von der Leyen, υπεύθυνης μεταξύ άλλων για το σκάνδαλο της Pfizer (ανάλυση).
Στην πλευρά του Ειρηνικού, αιχμή του δόρατος είναι η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία, εναντίον της Κίνας – ενώ ο βασικός στόχος των ΗΠΑ είναι να πολεμούν προς όφελος της παγκόσμιας κυριαρχίας τους, με ξένους στρατιώτες, σε ξένα εδάφη. Η χρησιμοποίηση εδώ της Ταιβάν, όπως της Ουκρανίας, είναι ξεκάθαρη – με ένα αντίστοιχο σενάριο (ανάλυση).
Η Κίνα βέβαια, όπως άλλωστε και η Ρωσία, έχουν αρχίσει να αποσυνδέονται από τη Δύση – να εξερευνούν νέους δρόμους με νέους εταίρους και να αμύνονται ενάντια στην επιθετική πολιτική των ΗΠΑ. Δεν είναι δε μόνες τους, αφού περισσότερο από το ήμισυ της ανθρωπότητας δεν θέλει πλέον να ανέχεται τις παράλογες απαιτήσεις και την καταπίεση των ΗΠΑ – γεγονός που τεκμηριώνεται από το ότι, οι BRICS εξελίσσονται σε BRICS+ (ανάλυση), ενώ ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης γίνεται όλο και πιο δημοφιλής.
Σε κάθε περίπτωση, η μετάβαση από έναν μονοπολικό πλανήτη σε έναν πολυπολικό, έχει ξεκινήσει προ πολλού – ενώ αμφισβητείται πια η κυριαρχία του δολαρίου ως παγκόσμιου συναλλακτικού και αποθεματικού νομίσματος. Η αμφισβήτηση αυτή όμως θα οδηγήσει σε ακόμη περισσότερες, άκρως επικίνδυνες συγκρούσεις – επειδή η απώλεια της παντοκρατορίας του δολαρίου θα προκαλούσε τη χρεοκοπία των ΗΠΑ που ασφαλώς δεν πρόκειται να επιτρέψουν, χωρίς να αντισταθούν, διαθέτοντας τη μεγαλύτερη στρατιωτική ισχύ στον πλανήτη.
Στα πλαίσια αυτά, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι που συνδέονται με προβλέψεις για το 2024, ελπίζοντας να μην ξεσπάσει ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος που μάλλον θα ήταν ο τελευταίος, είναι οι εξής:
Οι αμερικανικές εκλογές
Εν προκειμένω, το χάσμα μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών είναι πιθανότατα μεγαλύτερο, από οποιαδήποτε άλλη εποχή στην ιστορία των ΗΠΑ – μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Λογικά λοιπόν υπάρχουν φόβοι ξεσπάσματος ενός νέου εμφυλίου πολέμου – ο οποίος, σε μία χώρα με βαριά οπλισμένους Πολίτες, θα μπορούσε να οδηγήσει σε απρόβλεπτες καταστάσεις που ασφαλώς θα είχαν συνέπειες σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Σε σχέση τώρα με τους Δημοκρατικούς, μάλλον δεν θα είναι ο Biden υποψήφιος για πρόεδρος – αφού το πρόβλημα του δεν είναι μόνο η ηλικία αλλά το ότι, έχει σοβαρά διανοητικά και σωματικά προβλήματα. Με την Kamala Harris μάλλον να αποκλείεται, θα πρέπει κάποιος να τον αντικαταστήσει – όπου όμως υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι που πιθανότατα θα διχάσουν τους Δημοκρατικούς, προς όφελος των Ρεπουμπλικάνων.
Από την πλευρά των Ρεπουμπλικάνων, ο Trump φαίνεται πως θα είναι ο υποψήφιος – αφού έχει ήδη μεγάλο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, ενώ προηγείται ακόμη και του Biden. Αντιμετωπίζει όμως περισσότερες από 90 κατηγορίες κακουργήματος σε τέσσερα διαφορετικά αδικήματα – σε δύο πολιτειακά δικαστήρια και σε δύο ομοσπονδιακά.
Εν τούτοις, οι ποινικές κατηγορίες αυξάνουν τη δημοτικότητα του, επειδή έχουν ξεκάθαρα πολιτικά κίνητρα – ενώ μία ποινική καταδίκη, θα εδραιώσει περαιτέρω την εκλογική του δύναμη. Μπορεί πάντως ο Trump να ευρίσκεται στη φυλακή την ημέρα των εκλογών – κάτι που όμως δεν απαγορεύει την εκλογή του. Σε κάθε περίπτωση, όπως όλα δείχνουν, ο Trump θα κερδίσει τις αμερικανικές εκλογές του 2024 – κάτι που θα άλλαζε πάρα πολλά στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα το 2025.
Εν προκειμένω, το χάσμα μεταξύ Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών είναι πιθανότατα μεγαλύτερο, από οποιαδήποτε άλλη εποχή στην ιστορία των ΗΠΑ – μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Λογικά λοιπόν υπάρχουν φόβοι ξεσπάσματος ενός νέου εμφυλίου πολέμου – ο οποίος, σε μία χώρα με βαριά οπλισμένους Πολίτες, θα μπορούσε να οδηγήσει σε απρόβλεπτες καταστάσεις που ασφαλώς θα είχαν συνέπειες σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Σε σχέση τώρα με τους Δημοκρατικούς, μάλλον δεν θα είναι ο Biden υποψήφιος για πρόεδρος – αφού το πρόβλημα του δεν είναι μόνο η ηλικία αλλά το ότι, έχει σοβαρά διανοητικά και σωματικά προβλήματα. Με την Kamala Harris μάλλον να αποκλείεται, θα πρέπει κάποιος να τον αντικαταστήσει – όπου όμως υπάρχουν πολλοί υποψήφιοι που πιθανότατα θα διχάσουν τους Δημοκρατικούς, προς όφελος των Ρεπουμπλικάνων.
Από την πλευρά των Ρεπουμπλικάνων, ο Trump φαίνεται πως θα είναι ο υποψήφιος – αφού έχει ήδη μεγάλο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις, ενώ προηγείται ακόμη και του Biden. Αντιμετωπίζει όμως περισσότερες από 90 κατηγορίες κακουργήματος σε τέσσερα διαφορετικά αδικήματα – σε δύο πολιτειακά δικαστήρια και σε δύο ομοσπονδιακά.
Εν τούτοις, οι ποινικές κατηγορίες αυξάνουν τη δημοτικότητα του, επειδή έχουν ξεκάθαρα πολιτικά κίνητρα – ενώ μία ποινική καταδίκη, θα εδραιώσει περαιτέρω την εκλογική του δύναμη. Μπορεί πάντως ο Trump να ευρίσκεται στη φυλακή την ημέρα των εκλογών – κάτι που όμως δεν απαγορεύει την εκλογή του. Σε κάθε περίπτωση, όπως όλα δείχνουν, ο Trump θα κερδίσει τις αμερικανικές εκλογές του 2024 – κάτι που θα άλλαζε πάρα πολλά στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα το 2025.
Η παγκόσμια ύφεση
Οι δύο «ατμομηχανές» του πλανήτη είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα – όπου ο ρυθμός ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας είναι πλέον αρκετά χαμηλός, στο 4% περίπου, από διψήφιος την περίοδο 1994 έως 2008. Η Κίνα έχει δύο αποτυχημένες «επανεκκινήσεις» – μία μετά την πανδημία το 2022 και μία ως αποτέλεσμα της πολιτικής στήριξης της οικονομίας της το 2023.
Διαπιστώνεται μεν μία μικρή ώθηση από τη χαλαρή δημοσιονομική και νομισματική πολιτική που εφαρμόζει, αλλά δεν πρόκειται να έχει συνέχεια – λόγω των υπερβολικά μεγάλων χρεών της, καθώς επίσης των χρηματοπιστωτικών πιέσεων που της ασκούνται, με υποκινητή τις ΗΠΑ. Με δεδομένο δε το ότι, οι επενδυτές φοβούνται ανάλογες εξελίξεις με τη Ρωσία (αποκλεισμός τους κλπ.), η μαζική αποχώρηση τους αύξησε κατά πολύ τις πιέσεις.
Οι ΗΠΑ τώρα αντιμετωπίζουν τα δικά τους οικονομικά προβλήματα – λόγω του ότι η Fed αύξησε το βασικό της επιτόκιο στο 5,5% από 0% μέσα σε μόλις 20 μήνες, ενώ μείωσε τον Ισολογισμό της πάνω από 1 τρις $ την ίδια χρονική περίοδο. Εδώ πρόκειται για μία ακόμη πιο αυστηρή νομισματική πολιτική, από αυτήν που εφάρμοσε ο P. Volcker την περίοδο 1979 έως 1981 – οπότε θα έχει δυσμενή αποτελέσματα στο ρυθμό ανάπτυξης.
Η δημοσιονομική πολιτική τους έχει γίνει αυστηρότερη, αφού οι περίοδοι χάριτος για τα φοιτητικά δάνεια έχει τελειώσει, όπως επίσης τα φοιτητικά δάνεια – ενώ θα γίνει ακόμη πιο αυστηρή, επειδή οι Ρεπουμπλικάνοι κυριαρχούν πλέον στη Βουλή. Εκτός αυτών, υπάρχουν πολλές ενδείξεις μίας επερχόμενης ύφεσης – όπως οι αντεστραμμένες καμπύλες αποδόσεων των ομολόγων, η αύξηση των χρεοκοπιών των εμπορικών ακινήτων, η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, ο περιορισμός της δημιουργίας θέσεων εργασίας και η μείωση των τραπεζικών δανείων.
Μεγάλο πρόβλημα είναι επίσης το χρέος τους, δημόσιο και ιδιωτικό – τα οποία αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Με δημόσιο χρέος πάνω από τα 33 τρις $ ή στο 130% σχεδόν του ΑΕΠ τους, είναι δύσκολο να συνεχίζουν να στηρίζουν την οικονομία τους με διαρκή ελλείμματα – ακόμη και αν το επέτρεπαν οι Ρεπουμπλικάνοι.
Με τις ΗΠΑ και την Κίνα λοιπόν να οδηγούνται σε ύφεση, την Ιαπωνία επίσης, ενώ η ΕΕ είναι ήδη βυθισμένη στην ύφεση μαζί με τη γερμανική ατμομηχανή της, δεν μπορεί κανείς παρά να προβλέψει μία παγκόσμια ύφεση μετά τα μέσα του 2024 – η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την άνοδο των χρεών ως προς το ΑΕΠ και μεγάλα προβλήματα για υπερχρεωμένα κράτη, τράπεζες επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Οι δύο «ατμομηχανές» του πλανήτη είναι οι ΗΠΑ και η Κίνα – όπου ο ρυθμός ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας είναι πλέον αρκετά χαμηλός, στο 4% περίπου, από διψήφιος την περίοδο 1994 έως 2008. Η Κίνα έχει δύο αποτυχημένες «επανεκκινήσεις» – μία μετά την πανδημία το 2022 και μία ως αποτέλεσμα της πολιτικής στήριξης της οικονομίας της το 2023.
Διαπιστώνεται μεν μία μικρή ώθηση από τη χαλαρή δημοσιονομική και νομισματική πολιτική που εφαρμόζει, αλλά δεν πρόκειται να έχει συνέχεια – λόγω των υπερβολικά μεγάλων χρεών της, καθώς επίσης των χρηματοπιστωτικών πιέσεων που της ασκούνται, με υποκινητή τις ΗΠΑ. Με δεδομένο δε το ότι, οι επενδυτές φοβούνται ανάλογες εξελίξεις με τη Ρωσία (αποκλεισμός τους κλπ.), η μαζική αποχώρηση τους αύξησε κατά πολύ τις πιέσεις.
Οι ΗΠΑ τώρα αντιμετωπίζουν τα δικά τους οικονομικά προβλήματα – λόγω του ότι η Fed αύξησε το βασικό της επιτόκιο στο 5,5% από 0% μέσα σε μόλις 20 μήνες, ενώ μείωσε τον Ισολογισμό της πάνω από 1 τρις $ την ίδια χρονική περίοδο. Εδώ πρόκειται για μία ακόμη πιο αυστηρή νομισματική πολιτική, από αυτήν που εφάρμοσε ο P. Volcker την περίοδο 1979 έως 1981 – οπότε θα έχει δυσμενή αποτελέσματα στο ρυθμό ανάπτυξης.
Η δημοσιονομική πολιτική τους έχει γίνει αυστηρότερη, αφού οι περίοδοι χάριτος για τα φοιτητικά δάνεια έχει τελειώσει, όπως επίσης τα φοιτητικά δάνεια – ενώ θα γίνει ακόμη πιο αυστηρή, επειδή οι Ρεπουμπλικάνοι κυριαρχούν πλέον στη Βουλή. Εκτός αυτών, υπάρχουν πολλές ενδείξεις μίας επερχόμενης ύφεσης – όπως οι αντεστραμμένες καμπύλες αποδόσεων των ομολόγων, η αύξηση των χρεοκοπιών των εμπορικών ακινήτων, η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής, ο περιορισμός της δημιουργίας θέσεων εργασίας και η μείωση των τραπεζικών δανείων.
Μεγάλο πρόβλημα είναι επίσης το χρέος τους, δημόσιο και ιδιωτικό – τα οποία αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη. Με δημόσιο χρέος πάνω από τα 33 τρις $ ή στο 130% σχεδόν του ΑΕΠ τους, είναι δύσκολο να συνεχίζουν να στηρίζουν την οικονομία τους με διαρκή ελλείμματα – ακόμη και αν το επέτρεπαν οι Ρεπουμπλικάνοι.
Με τις ΗΠΑ και την Κίνα λοιπόν να οδηγούνται σε ύφεση, την Ιαπωνία επίσης, ενώ η ΕΕ είναι ήδη βυθισμένη στην ύφεση μαζί με τη γερμανική ατμομηχανή της, δεν μπορεί κανείς παρά να προβλέψει μία παγκόσμια ύφεση μετά τα μέσα του 2024 – η οποία θα έχει ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, την άνοδο των χρεών ως προς το ΑΕΠ και μεγάλα προβλήματα για υπερχρεωμένα κράτη, τράπεζες επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Ο πόλεμος της Ουκρανίας
Αν και έχουμε αναφερθεί ήδη, η Δύση και η Ουκρανία δεν έχουν δείξει καμία διάθεση διαπραγμάτευσης – ενώ δεν υπάρχει σήμερα λόγος για τη Ρωσία να διαπραγματευθεί, αφού κερδίζει τις μάχες. Οι Ρώσοι πάντως δεν αναμένουν να τελειώσει ο πόλεμος έως το 2025 – οπότε δεν είναι απίθανο να παραδώσουν οι ΗΠΑ υπό τον Biden μαχητικά αεροσκάφη F-16, περισσότερα χρήματα και drones, ιπτάμενα και θαλάσσια, για να επιτεθούν οι Ουκρανοί σε ρωσικά σκάφη στη Μαύρη Θάλασσα και στη γέφυρα του Kerch (Κριμαία).
Εάν συμβεί, η Ρωσία θα ανταποκριθεί σίγουρα (έχει ήδη ξεκινήσει), προσπαθώντας να καταρρίψει τα F-16 και αυξάνοντας τις πυραυλικές επιθέσεις της στις πόλεις της Ουκρανίας – καθώς επίσης στις ενεργειακές υποδομές της χώρας, για να μην έχει θέρμανση και ηλεκτρισμό το χειμώνα. Σε γενικές γραμμές πάντως προβλέπεται πως δεν θα υποχωρήσει ούτε ο Biden άμεσα, ούτε ο Putin ποτέ – οπότε δεν είναι απίθανο να προκύψει η χρήση πυρηνικών όπλων, αν και δεν είναι αναμενόμενη.
Αν και έχουμε αναφερθεί ήδη, η Δύση και η Ουκρανία δεν έχουν δείξει καμία διάθεση διαπραγμάτευσης – ενώ δεν υπάρχει σήμερα λόγος για τη Ρωσία να διαπραγματευθεί, αφού κερδίζει τις μάχες. Οι Ρώσοι πάντως δεν αναμένουν να τελειώσει ο πόλεμος έως το 2025 – οπότε δεν είναι απίθανο να παραδώσουν οι ΗΠΑ υπό τον Biden μαχητικά αεροσκάφη F-16, περισσότερα χρήματα και drones, ιπτάμενα και θαλάσσια, για να επιτεθούν οι Ουκρανοί σε ρωσικά σκάφη στη Μαύρη Θάλασσα και στη γέφυρα του Kerch (Κριμαία).
Εάν συμβεί, η Ρωσία θα ανταποκριθεί σίγουρα (έχει ήδη ξεκινήσει), προσπαθώντας να καταρρίψει τα F-16 και αυξάνοντας τις πυραυλικές επιθέσεις της στις πόλεις της Ουκρανίας – καθώς επίσης στις ενεργειακές υποδομές της χώρας, για να μην έχει θέρμανση και ηλεκτρισμό το χειμώνα. Σε γενικές γραμμές πάντως προβλέπεται πως δεν θα υποχωρήσει ούτε ο Biden άμεσα, ούτε ο Putin ποτέ – οπότε δεν είναι απίθανο να προκύψει η χρήση πυρηνικών όπλων, αν και δεν είναι αναμενόμενη.
Ο πόλεμος της Γάζας
Συνεχίζοντας, ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς έχει τους δικούς του κινδύνους κλιμάκωσης. Μέχρι στιγμής περιορίζεται δίπλα στα σύνορα του Ισραήλ – αλλά η χώρα αντιμετωπίζει έναν εχθρό δέκα φορές πιο ισχυρό από τη Χαμάς. Πρόκειται για την Χεζμπολάχ που εδρεύει στο χρεοκοπημένο Λίβανο, στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ – η οποία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από το Ιράν, όσον αφορά τα χρήματα, τα όπλα και τις πληροφορίες.
Η Χεζμπολάχ έχει εξαπολύσει ορισμένες πυραυλικές επιθέσεις από το Λίβανο στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ, αλλά δεν ήταν εκτεταμένες – ενώ οι πληροφορίες σχετικά με τη διάσταση της Χαμάς με το Ιράν, οπότε και με τη Χεζμπολάχ, είναι συγκεχυμένες. Εκτός όμως από τη Χεζμπολάχ, οι αντάρτες των Houthis στην Υεμένη εκτοξεύουν πυραύλους εναντίον του Ισραήλ – ενώ μπορεί μεν να συνεργάζονται με το Ιράν κατά της Σαουδικής Αραβίας, αλλά είναι σε θέση να πλήξουν επίσης το Ισραήλ.
Εάν λοιπόν οι επιθέσεις της Χεζμπολάχ και των Houthis στο Ισραήλ κλιμακωθούν, το Ισραήλ θα αναγκασθεί να επιτεθεί στη ρίζα του προβλήματος – στο Ιράν. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε το Ιράν να εκτοξεύσει πυραύλους εναντίον του Ισραήλ και να κλείσει τα στερνά του Hormuz – με αποτέλεσμα την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου πάνω από τα 150 $ το βαρέλι, προκαλώντας στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη μία ύφεση χειρότερη από αυτήν του 2008 και του πετρελαϊκού σοκ του 1974.
Μέχρι στιγμής πάντως, η Houthis έχουν καταφέρει να εμποδίσουν τη διέλευση πλοίων από το Σουέζ – από το οποίο διακινείται το 12% περίπου του παγκοσμίου εμπορίου. Ήδη το γεγονός αυτό, εκτός του ότι αναδεικνύει την αδυναμία των ΗΠΑ να το προστατεύσουν, κοστίζει τεράστια ποσά – αφού τα πλοία αναγκάζονται να περιπλεύσουν την Αφρική, με καθυστερήσεις άνω των 11 ημερών και με ανάλογο κόστος.
Έτσι πυροδοτείται περαιτέρω ο πληθωρισμός σε συνθήκες ύφεσης – οπότε ο κίνδυνος να βυθιστεί ολόκληρος ο πλανήτης σε στασιμοπληθωρισμό (ανάλυση), σε μία πραγματικά θανατηφόρα οικονομική ασθένεια ή, ακόμη χειρότερα, σε μία βαθιά ύφεση με υψηλό πληθωρισμό, είναι πολύ μεγάλος.
Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, η οποία έχει πλέον υπερχρεωμένο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ενώ χαρακτηρίζεται από τη φτωχοποίηση μεγάλων μερίδων του πληθυσμού, με την οικονομία της εντελώς ανοχύρωτη, ο κίνδυνος είναι κυριολεκτικά υπαρξιακός – ελπίζοντας να μην επαληθευθούν αυτές οι προβλέψεις.
Συνεχίζοντας, ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς έχει τους δικούς του κινδύνους κλιμάκωσης. Μέχρι στιγμής περιορίζεται δίπλα στα σύνορα του Ισραήλ – αλλά η χώρα αντιμετωπίζει έναν εχθρό δέκα φορές πιο ισχυρό από τη Χαμάς. Πρόκειται για την Χεζμπολάχ που εδρεύει στο χρεοκοπημένο Λίβανο, στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ – η οποία στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από το Ιράν, όσον αφορά τα χρήματα, τα όπλα και τις πληροφορίες.
Η Χεζμπολάχ έχει εξαπολύσει ορισμένες πυραυλικές επιθέσεις από το Λίβανο στα βόρεια σύνορα του Ισραήλ, αλλά δεν ήταν εκτεταμένες – ενώ οι πληροφορίες σχετικά με τη διάσταση της Χαμάς με το Ιράν, οπότε και με τη Χεζμπολάχ, είναι συγκεχυμένες. Εκτός όμως από τη Χεζμπολάχ, οι αντάρτες των Houthis στην Υεμένη εκτοξεύουν πυραύλους εναντίον του Ισραήλ – ενώ μπορεί μεν να συνεργάζονται με το Ιράν κατά της Σαουδικής Αραβίας, αλλά είναι σε θέση να πλήξουν επίσης το Ισραήλ.
Εάν λοιπόν οι επιθέσεις της Χεζμπολάχ και των Houthis στο Ισραήλ κλιμακωθούν, το Ισραήλ θα αναγκασθεί να επιτεθεί στη ρίζα του προβλήματος – στο Ιράν. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε το Ιράν να εκτοξεύσει πυραύλους εναντίον του Ισραήλ και να κλείσει τα στερνά του Hormuz – με αποτέλεσμα την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου πάνω από τα 150 $ το βαρέλι, προκαλώντας στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη μία ύφεση χειρότερη από αυτήν του 2008 και του πετρελαϊκού σοκ του 1974.
Μέχρι στιγμής πάντως, η Houthis έχουν καταφέρει να εμποδίσουν τη διέλευση πλοίων από το Σουέζ – από το οποίο διακινείται το 12% περίπου του παγκοσμίου εμπορίου. Ήδη το γεγονός αυτό, εκτός του ότι αναδεικνύει την αδυναμία των ΗΠΑ να το προστατεύσουν, κοστίζει τεράστια ποσά – αφού τα πλοία αναγκάζονται να περιπλεύσουν την Αφρική, με καθυστερήσεις άνω των 11 ημερών και με ανάλογο κόστος.
Έτσι πυροδοτείται περαιτέρω ο πληθωρισμός σε συνθήκες ύφεσης – οπότε ο κίνδυνος να βυθιστεί ολόκληρος ο πλανήτης σε στασιμοπληθωρισμό (ανάλυση), σε μία πραγματικά θανατηφόρα οικονομική ασθένεια ή, ακόμη χειρότερα, σε μία βαθιά ύφεση με υψηλό πληθωρισμό, είναι πολύ μεγάλος.
Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, η οποία έχει πλέον υπερχρεωμένο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, ενώ χαρακτηρίζεται από τη φτωχοποίηση μεγάλων μερίδων του πληθυσμού, με την οικονομία της εντελώς ανοχύρωτη, ο κίνδυνος είναι κυριολεκτικά υπαρξιακός – ελπίζοντας να μην επαληθευθούν αυτές οι προβλέψεις.
Τραπεζική κρίση
Σε λιγότερο από δύο μήνες, από τις αρχές Μαρτίου έως τις αρχές Μάϊου, συνέβησαν διαδοχικές χρεοκοπίες τραπεζών – των Silvergate Bank, Silicon Valley Bank, Signature Bank, First Republic και Credit Suisse. Με την τελευταία να έχει διασωθεί από την UBS, σε συνεργασία με το ελβετικό κράτος, οι αμερικανικές διασώθηκαν από την FDIC – με τη μητέρα όλων των προγραμμάτων διάσωσης.
Ο αμερικανικός οργανισμός εγγυήθηκε όλες τις καταθέσεις και συμφώνησε να χρηματοδοτήσει κάθε ομόλογο στην ονομαστική του αξία – οπότε το μόνο που του απομένει είναι η εθνικοποίηση των τραπεζών, εάν προκύψει μία επόμενη κρίση που θα ήταν σίγουρη, στην περίπτωση ύφεσης.
Μπορεί τώρα να είναι όλοι ήσυχοι, πιστεύοντας πως η τραπεζική κρίση έχει τελειώσει, αλλά πρόκειται για μεγάλο λάθος – αφού αυτού του είδους οι κρίσεις εκτυλίσσονται σταδιακά, ενώ μεσολαβεί μία ήσυχη περίοδος μεταξύ του αρχικού και του κρίσιμου σταδίου. Ακόμη λοιπόν και εάν δεν επικρατήσει το σενάριο του στασιμοπληθωρισμού, προβλέπεται πως στις ΗΠΑ θα υπάρξει μία όξυνση της τραπεζικής κρίσης που θα επικεντρωθεί σε περίπου είκοσι τράπεζες, με περιουσιακά στοιχεία μεταξύ 200 και 900 δις $ – στις μεσαίου μεγέθους περιφερειακές τράπεζες που δεν είναι πολύ μεγάλες για να χρεοκοπήσουν.
Κρίσεις αυτού του είδους ανατροφοδοτούνται από μόνες τους και είναι δυνατόν να προκαλέσουν ζημίες που υπερβαίνουν κατά πολύ τις συγκεκριμένες τράπεζες, οι οποίες ενδεχομένως είναι ευάλωτες – ενώ έχουν συνέπειες σε παγκόσμιο επίπεδο, με την έννοια πως μπορούν να προκαλέσουν μία διεθνή οικονομική κρίση. Στην περίπτωση βέβαια του στασιμοπληθωρισμού, οι τραπεζικές κρίσεις είναι ο κανόνας – ενώ σε μία εποχή που οι κεντρικές τράπεζες είναι σε πολύ άσχημη θέση, λόγω της πολιτικής των επιτοκίων, με πολλές να εγγράφουν ζημίες, η αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Σε λιγότερο από δύο μήνες, από τις αρχές Μαρτίου έως τις αρχές Μάϊου, συνέβησαν διαδοχικές χρεοκοπίες τραπεζών – των Silvergate Bank, Silicon Valley Bank, Signature Bank, First Republic και Credit Suisse. Με την τελευταία να έχει διασωθεί από την UBS, σε συνεργασία με το ελβετικό κράτος, οι αμερικανικές διασώθηκαν από την FDIC – με τη μητέρα όλων των προγραμμάτων διάσωσης.
Ο αμερικανικός οργανισμός εγγυήθηκε όλες τις καταθέσεις και συμφώνησε να χρηματοδοτήσει κάθε ομόλογο στην ονομαστική του αξία – οπότε το μόνο που του απομένει είναι η εθνικοποίηση των τραπεζών, εάν προκύψει μία επόμενη κρίση που θα ήταν σίγουρη, στην περίπτωση ύφεσης.
Μπορεί τώρα να είναι όλοι ήσυχοι, πιστεύοντας πως η τραπεζική κρίση έχει τελειώσει, αλλά πρόκειται για μεγάλο λάθος – αφού αυτού του είδους οι κρίσεις εκτυλίσσονται σταδιακά, ενώ μεσολαβεί μία ήσυχη περίοδος μεταξύ του αρχικού και του κρίσιμου σταδίου. Ακόμη λοιπόν και εάν δεν επικρατήσει το σενάριο του στασιμοπληθωρισμού, προβλέπεται πως στις ΗΠΑ θα υπάρξει μία όξυνση της τραπεζικής κρίσης που θα επικεντρωθεί σε περίπου είκοσι τράπεζες, με περιουσιακά στοιχεία μεταξύ 200 και 900 δις $ – στις μεσαίου μεγέθους περιφερειακές τράπεζες που δεν είναι πολύ μεγάλες για να χρεοκοπήσουν.
Κρίσεις αυτού του είδους ανατροφοδοτούνται από μόνες τους και είναι δυνατόν να προκαλέσουν ζημίες που υπερβαίνουν κατά πολύ τις συγκεκριμένες τράπεζες, οι οποίες ενδεχομένως είναι ευάλωτες – ενώ έχουν συνέπειες σε παγκόσμιο επίπεδο, με την έννοια πως μπορούν να προκαλέσουν μία διεθνή οικονομική κρίση. Στην περίπτωση βέβαια του στασιμοπληθωρισμού, οι τραπεζικές κρίσεις είναι ο κανόνας – ενώ σε μία εποχή που οι κεντρικές τράπεζες είναι σε πολύ άσχημη θέση, λόγω της πολιτικής των επιτοκίων, με πολλές να εγγράφουν ζημίες, η αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Χρηματοπιστωτικές αγορές
Τέλος, στην περίπτωση ύφεσης τα χρηματιστήρια θα μπορούσαν να υποχωρήσουν τουλάχιστον κατά 30% – ενώ πάνω από 50% εάν κλιμακωθεί είτε ο πόλεμος της Ουκρανίας, είτε του Ισραήλ, είτε υπάρξει μία παγκόσμια οικονομική κρίση. Η ενέργεια όμως, η άμυνα και η γεωργία, είναι δυνατόν να έχουν καλύτερες αποδόσεις – καθώς επίσης τα κρατικά ομόλογα, λόγω της προβλεπόμενης πτώσης των βασικών επιτοκίων.
Την ίδια στιγμή, τα βασικά εμπορεύματα (χαλκός, άνθρακας κλπ.) θα υποχωρήσουν παράλληλα με την ύφεση – ενώ η ενέργεια θα είναι ασταθής, επηρεαζόμενη καθοδικά από την ύφεση και ανοδικά από τις γεωπολιτικές απειλές. Γεωπολιτικά θα στηρίζεται επίσης το δολάριο, ενώ το ευρώ θα είναι πιο αδύναμο – ειδικά στην περίπτωση κλιμάκωσης των δύο πολέμων.
Μπορεί βέβαια να στηριχθεί το ευρώ, εάν όπως φαίνεται η Fed μειώσει πρώτη τα επιτόκια, αλλά μακροπρόθεσμα η ισοτιμία του θα κριθεί από τις γεωπολιτικές εξελίξεις – οι οποίες είναι υπέρ του δολαρίου.
Τέλος, στην περίπτωση ύφεσης τα χρηματιστήρια θα μπορούσαν να υποχωρήσουν τουλάχιστον κατά 30% – ενώ πάνω από 50% εάν κλιμακωθεί είτε ο πόλεμος της Ουκρανίας, είτε του Ισραήλ, είτε υπάρξει μία παγκόσμια οικονομική κρίση. Η ενέργεια όμως, η άμυνα και η γεωργία, είναι δυνατόν να έχουν καλύτερες αποδόσεις – καθώς επίσης τα κρατικά ομόλογα, λόγω της προβλεπόμενης πτώσης των βασικών επιτοκίων.
Την ίδια στιγμή, τα βασικά εμπορεύματα (χαλκός, άνθρακας κλπ.) θα υποχωρήσουν παράλληλα με την ύφεση – ενώ η ενέργεια θα είναι ασταθής, επηρεαζόμενη καθοδικά από την ύφεση και ανοδικά από τις γεωπολιτικές απειλές. Γεωπολιτικά θα στηρίζεται επίσης το δολάριο, ενώ το ευρώ θα είναι πιο αδύναμο – ειδικά στην περίπτωση κλιμάκωσης των δύο πολέμων.
Μπορεί βέβαια να στηριχθεί το ευρώ, εάν όπως φαίνεται η Fed μειώσει πρώτη τα επιτόκια, αλλά μακροπρόθεσμα η ισοτιμία του θα κριθεί από τις γεωπολιτικές εξελίξεις – οι οποίες είναι υπέρ του δολαρίου.
Επίλογος
Ολοκληρώνοντας, το 2024 θα είναι μία πολύ δύσκολη χρονιά – πόσο μάλλον όταν η χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε το 2008 δεν έχει στην ουσία ποτέ καταπολεμηθεί, αλλά μετατεθεί διογκούμενη στο μέλλον. Εν τω μεταξύ έχουν μεσολαβήσει πολλές άλλες κρίσεις – ξεκινώντας από την ευρωπαϊκή κρίση χρέους και φτάνοντας έως την πανδημία, την ενεργειακή κρίση, τον πόλεμο της Ουκρανίας και τώρα του Ισραήλ. Εύλογα λοιπόν ο τίτλος του 2024 θα ήταν «προσδεθείτε» – ελπίζοντας να πρόκειται μόνο για αναταράξεις και όχι για συντριβή.
Ειδικά για το θέμα της εξέλιξης των βασικών επιτοκίων, από τα οποία εξαρτάται η βιωσιμότητα πολλών τραπεζών (όταν είναι υψηλά κερδίζουν μεν οι τράπεζες, αλλά χάνουν οι επιχειρήσεις, ενώ προκαλούν μεγάλες ζημίες στις κεντρικές), θα μπορούσε να γραφτεί μία ιδιαίτερη ανάλυση – σημειώνοντας πως οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ωφεληθεί με ένα ποσόν της τάξης των 100 δις €, από την πολιτική των υψηλών επιτοκίων.
Ολοκληρώνοντας, το 2024 θα είναι μία πολύ δύσκολη χρονιά – πόσο μάλλον όταν η χρηματοπιστωτική κρίση που ξεκίνησε το 2008 δεν έχει στην ουσία ποτέ καταπολεμηθεί, αλλά μετατεθεί διογκούμενη στο μέλλον. Εν τω μεταξύ έχουν μεσολαβήσει πολλές άλλες κρίσεις – ξεκινώντας από την ευρωπαϊκή κρίση χρέους και φτάνοντας έως την πανδημία, την ενεργειακή κρίση, τον πόλεμο της Ουκρανίας και τώρα του Ισραήλ. Εύλογα λοιπόν ο τίτλος του 2024 θα ήταν «προσδεθείτε» – ελπίζοντας να πρόκειται μόνο για αναταράξεις και όχι για συντριβή.
Ειδικά για το θέμα της εξέλιξης των βασικών επιτοκίων, από τα οποία εξαρτάται η βιωσιμότητα πολλών τραπεζών (όταν είναι υψηλά κερδίζουν μεν οι τράπεζες, αλλά χάνουν οι επιχειρήσεις, ενώ προκαλούν μεγάλες ζημίες στις κεντρικές), θα μπορούσε να γραφτεί μία ιδιαίτερη ανάλυση – σημειώνοντας πως οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν ωφεληθεί με ένα ποσόν της τάξης των 100 δις €, από την πολιτική των υψηλών επιτοκίων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου