Χωρίς παρελθόν, χωρίς μέλλον

του Marcello Veneziani

Εδώ είναι μια επιλογή από πρόσφατες συνεντεύξεις για το βιβλίο Senza eredi

Χωρίς κληρονόμους – Πορτρέτα πραγματικών, υποτιθέμενων και αμφιλεγόμενων δασκάλων σε μια εποχή που τους διαγράφει: τι σας έκανε να πείτε ότι είμαστε μια κοινωνία χωρίς κληρονόμους;

Η παρατήρηση της πραγματικότητας, τίποτα άλλο από την πραγματικότητα. Ζούμε σε μια κοινωνία που απορρίπτει αφεντικά, πατέρες, ιστορική μνήμη και δεν αναγνωρίζει καμία κληρονομιά. Όχι μόνο σε πολιτιστικό επίπεδο, αλλά και στην πρακτική ζωή. Το νήμα της συνέχειας μεταξύ των γενεών έχει σπάσει, όλοι θεωρούμε τους εαυτούς μας αυτάρκεις αν όχι αυτοδημιούργητους.

Πώς επιλέξατε τα εβδομήντα περίπου «δοκίμια» που εμφανίζονται στο κείμενο;

Δεν υπάρχει κριτήριο, είναι τα γούστα και οι αναγνωστικές συστάσεις ενός κριτικού αναγνώστη. Είναι πολύ διαφορετικοί συγγραφείς σε εποχές και προσανατολισμούς, άλλοι είναι στοχαστές, άλλοι συγγραφείς, ποιητές, υπάρχουν κάποιοι επιστήμονες και κάποιοι δημοσιογράφοι. Η έλλειψη κληρονόμων δεν αφορά μόνο αυτούς αλλά όλους τους συγγραφείς του παρελθόντος, ξεκινώντας από τους κλασικούς. Στην πραγματικότητα γυρνάμε την πλάτη μας στην ιδέα της κουλτούρας, του πολιτισμού, της παράδοσης, που βασίζονται στον απαραίτητο δεσμό μεταξύ κυρίων και κληρονόμων και στο να ανήκεις σε ένα κοινό νήμα.

'Όχι όλα αξιοθαύμαστα, όχι όλα αξιαγάπητα': σε ποιον αναφέρεται;

Ανάμεσα στους συγγραφείς για τους οποίους γράφω, υπάρχουν επίσης κάποιοι «κακοί δάσκαλοι» ή πολύ αμφιλεγόμενοι και κάποιοι ακόμη λιγότερο από αξιαγάπητοι συγγραφείς. Και εξερευνώ επίσης σκοτεινές ή άγνωστες πλευρές σπουδαίων, άξιων συγγραφέων. Αλλά φτάνω στο σημείο να πω ότι είναι καλύτερο να διαβάζεις κακούς δασκάλους, ίσως με κριτική αίσθηση, παρά να μην διαβάζεις καθόλου. Ακόμα και οι κακοί δάσκαλοι είναι καλύτεροι από τους influencer.  Επειδή οι πρώτοι εξακολουθούν να είναι πολιτιστικές αναφορές, οι δεύτεροι καθοδηγούν μόνο τις καταναλωτικές τάσεις.

Γράφετε: «Δεν είμαστε κληρονόμοι και δεν αφήνουμε κληρονόμους, είμαστε όλοι σύγχρονοι το πολύ συγκάτοικοι»: λοιπόν τι θα γίνει με εμάς;

Μια κοινωνία που ζει ολοκληρωτικά βυθισμένη στο παρόν δεν πάει πουθενά, γυρίζει μόνη της, δεν αφήνει ίχνη. Χάνεται στον μηδενισμό της, στην κυνική της άγνοια. Εξ ου και η ανάγκη να σκεφτούμε πέρα ​​από αυτή την καταστροφική νοοτροπία και να επανασυνδεθούμε με το παρελθόν, το μέλλον, τον πολιτισμό. Υπό αυτή την έννοια, η αναγγελία μιας ανθρωπιστικής επιστροφής στα σχολεία μου φάνηκε ως ένα παρήγορο σημάδι αντίθετης τάσης.

Γιατί τόσο απαισιόδοξο βιβλίο, πού βλέπεις την ελπίδα;

Δεν είναι ένα απαισιόδοξο βιβλίο, περιγράφω μια πραγματική κατάσταση και στο τελευταίο κεφάλαιο ελπίζω σε μια αφύπνιση, μια ανάκαμψη της συνείδησης, τη γέννηση μιας νέας σκέψης. την ανάγκη αφενός να «διαφυλάξουμε» την κληρονομική κληρονομιά και αφετέρου να «φέρουμε στον κόσμο» μια νέα σκέψη.

Παραμένοντας αγκυροβολημένοι στα τρέχοντα γεγονότα, πού θα τοποθετούσατε τον Τραμπ;

Ο Τραμπ δεν έχει καμία σχέση με αυτό, δεν μιλάμε για πολιτική, δεξιά, αριστερά ή κυβερνήσεις. αλλά εναντιούμενος στην αφυπνισμένη ιδεολογία, την πολιτική ορθότητα και την ακυρωτική κουλτούρα, ο Τραμπ πολεμά με τον δικό του τρόπο την ξεχασμένη και ξεριζωμένη κοινωνία, χωρίς κληρονόμους.

Γιατί βρισκόμαστε στην πρώτη εποχή χωρίς κληρονόμους; ανάμεσα στα κίνητρα, υπάρχει και ο φόβος για την ίδια την κληρονομιά -ανθρώπινη, πολιτιστική, ιστορική, αξίες...- και για το βάρος που αυτή συνεπάγεται;

Γιατί στην εποχή μας θριαμβεύει ο ατομικισμός και η λατρεία του παρόντος. Οι σύγχρονοι έχουν απελευθερωθεί από το βάρος της κληρονομιάς, αισθάνονται αυτοδημιούργητοι και αποδίδουν όλο και λιγότερη σημασία στην ιστορική μνήμη, στα μαθήματα των δασκάλων και στην παράδοση.

Σημασία έχει η τρέχουσα στιγμή, οι τάσεις του σήμερα, τα πράγματα που χρειάζονται άμεσα. Και αυτό σκοτώνει κάθε γόνιμη και διαρκή σχέση με τις προηγούμενες γενιές και την κληρονομιά τους.

Κατά τη γνώμη σας, το γεγονός της μη αναγνώρισης των κληρονομιών που έλαβε δεν είναι τελικά το «κακό» κάθε εποχής; γιατί αυτό συγκεκριμένα;

Πολλές εποχές του παρελθόντος αμφισβήτησαν τους πατέρες, τους αφέντες, χωρίς όμως να τους σβήσουν. Και εξακολουθούσαν να προβάλλονται στο μέλλον, πίστευαν ότι άφηναν μια κληρονομιά για τις επόμενες γενιές. Είναι η πρώτη εποχή που δεν αναγνωρίζει κληρονομιά και δεν αφήνει κληρονομιά, απελευθερώνεται τόσο από το παρελθόν όσο και από το μέλλον. Σε αυτήν την εγωκεντρική και παρουσιαστική, ναρκισσιστική και ωφελιμιστική τάση προστίθεται το ιδεολογικό πλαίσιο της κουλτούρας ακύρωσης και του αφυπνιστικού παραλήρημα, που εξαλείφει οτιδήποτε δεν συμμορφώνεται με το σήμερα ή θεωρείται ακατάλληλο ή πολιτικά λανθασμένο.

Σε αυτή τη συζήτηση, τι σχέση έχει ο σύγχρονος άνθρωπος με τον χρόνο, ανάμεσα στα social media, την Τεχνητή Νοημοσύνη και τη Μνήμη;

Απελευθερώνοντας τον εαυτό τους από τη μνήμη, οι σύγχρονοι επιλέγουν την Τεχνητή Νοημοσύνη ως τον παγκόσμιο κληρονόμο κάθε γνώσης, που συλλέγεται σε μια τεράστια αποθήκη δεδομένων. αλλά είναι πληροφορία, όχι γνώση, συγκέντρωση δεδομένων, όχι πολιτισμός. είναι σαν η πολιτιστική κληρονομιά να είχε παγώσει και να συσσωρευτεί σε ένα γιγάντιο σύννεφο, το σύννεφο. Η εμμονή να απολαμβάνεις τα πάντα στη στιγμή και η αυξανόμενη επιτάχυνση της τεχνολογίας επιδεινώνει την κατάσταση, σε ένα είδος φαστ φουντ της κουλτούρας, τα πάντα καταναλώνονται γρήγορα.

Ποια είναι η πιο ζωντανή πνευματική κληρονομιά που αφήνουν στον άνθρωπο του σήμερα οι συγγραφείς που αναφέρετε στο βιβλίο;

Είναι το έργο τους, οι σκέψεις τους, τα αριστουργήματά τους αλλά και η μαρτυρία τους. Αμφιλεγόμενες κληρονομιές, που θα υποβληθούν σε κριτική και αναθεώρηση. Πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε τους Δασκάλους, αυτούς δηλαδή που αφήνουν σημάδι, που σε μεταμορφώνουν αφού τους διαβάσεις, ξεκινώντας από τους Κλασικούς. Οι συγγραφείς που υποδύομαι στο Senza eredi είναι γύρω στους εβδομήντα, ανήκουν σε διαφορετικές εποχές και τομείς, αλλά αφήνουν πίσω τους ευεργετικά μαθήματα. Ακόμα και οι κακοί δάσκαλοι μπορούν να μας πουν κάτι αν ξέρουμε να τους διαβάζουμε και να τους ερμηνεύουμε. Με την αφαίρεσή τους, όμως, είμαστε καταδικασμένοι στην απομόνωση, στο να το κάνεις μόνος σου. Χωρίς τους δασκάλους, οι influencers παραμένουν.

Μιλάτε για την υποχώρηση της Ανθρώπινης Νοημοσύνης: μπορούν οι νέοι, η νέα γενιά, να μας βοηθήσουν να νικήσουμε αυτήν την υποχώρηση;

Δεν είναι η πρόοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης που είναι ανησυχητική, καθώς είναι μια ευκαιρία που μπορούμε να αξιοποιήσουμε, πέρα ​​από την άμεση και «ζωντανή» ανάγνωση της κληρονομιάς τους. Αλλά όταν η Ανθρώπινη Νοημοσύνη υποχωρεί, δεν μπορείτε να εξισορροπήσετε την ανάπτυξη της τεχνολογίας με την κριτική γνώση, μια νοημοσύνη που ξέρει πώς να φιλτράρει, να δίνει όραμα, να συγκρίνει εμπειρίες και ιδέες, εκμεταλλευόμενος το παρελθόν. Ένα σημάδι αυτής της επίγνωσης είναι η πρόταση να επαναφέρουμε στα σχολεία την ιστορία, τη γεωγραφία, τα κλασικά, την ποίηση από καρδιάς, τη Βίβλο και τα Λατινικά. Έτσι, οι νέες γενιές θα μπορέσουν να αντιστρέψουν αυτήν την τάση διαγραφής του πολιτισμού και να βρουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ της τεχνολογικής πρακτικής και της ανθρωπιστικής γνώσης. Αλλά είναι υπομονετική, σε βάθος δουλειά. γιατί οι νέες γενιές συχνά στερούνται τους κώδικες, τις βάσεις, τις γνώσεις, τις γλώσσες για να έχουν πρόσβαση σε αυτή τη γνώση. Επομένως, υποστηρίζω ότι χωρίς τη «νεογέννητη» σκέψη, ακόμα παιδί μιας στρωματοποιημένης ιστορίας και κληρονομιάς, είναι προορισμένοι να χάσουν την επίγνωση του πολιτισμού. Και νά γίνουν όμηροι της εξουσίας, των διαφημιστικών αποπλανήσεων, της καταναγκαστικής κατανάλωσης. Είμαστε κοντά σε εκείνο το σημείο χωρίς επιστροφή, πρέπει να ξυπνήσουμε εγκαίρως.

Senza passato, senza futuro - Marcello Veneziani

Ανώνυμος είπε...

Προς Κορινθίους Α

δέδεσαι γυναικί; μὴ ζήτει λύσιν· λέλυσαι ἀπὸ γυναικός; μὴ ζήτει γυναῖκα·

Α Κορ. 7,28        ἐὰν δὲ καὶ γήμῃς, οὐχ ἥμαρτες· καὶ ἐὰν γήμῃ ἡ παρθένος, οὐχ ἥμαρτε· θλῖψιν δὲ τῇ σαρκὶ ἕξουσιν οἱ τοιοῦτοι· ἐγὼ δὲ ὑμῶν φείδομαι.

29 Τοῦτο δέ φημι, ἀδελφοί, ὁ καιρὸς συνεσταλμένος τὸ λοιπόν ἐστιν, ἵνα καὶ οἱ ἔχοντες γυναῖκας ὡς μὴ ἔχοντες ὦσι,
30 καὶ οἱ κλαίοντες ὡς μὴ κλαίοντες, καὶ οἱ χαίροντες ὡς μὴ χαίροντες, καὶ οἱ ἀγοράζοντες ὡς μὴ κατέχοντες,
31 καὶ οἱ χρώμενοι τῷ κόσμῳ τούτῳ ὡς μὴ καταχρώμενοι· παράγει γὰρ τὸ σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου.

ΠΩΣ ΝΑ ΕΡΜΗΝΕΥΣΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΜΑΚΑΒΡΙΑ ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΙΩΝΟΣ ΠΟΥ ΖΟΥΜΕ; 

ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ Ο ΠΟΝΗΡΟΣ ΜΑΣ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΘΕΛΗΣΙ ΜΑΣ;