Τι είναι ένα ανθρώπινο ον; Θεολογία, νευροβιολογία του ασυνειδήτου και τεχνητή νοημοσύνη β

 Συνέχεια από : Κυριακή 19 Ιανουαρίου 2025

Απομαγνητοφώνηση της ομιλίας του π. Ν. Λουδοβίκου

από εδώ: https://www.youtube.com/live/kIoEpLpB...

Τι είναι ένα ανθρώπινο ον; Θεολογία, νευροβιολογία του ασυνειδήτου και τεχνητή νοημοσύνη β

Εφόσον η ψυχή είναι κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, πνεύμα λεπτόσωμον, δεν έχει δυσκολία να κοινωνεί με το υλικό σώμα. Δηλαδή η ψυχή είναι η κλήση της ύπαρξης, σε ένα διαρκές, και γι’ αυτό τελικά θεοειδές νόημα. Και μάλιστα ένα νόημα ελάχιστα ιδιωτικό, αφού αφορά ανυπερθέτως και όλους τους άλλους. Παραγόμενο μάλιστα μαζί τους, ως κοινή, όπως το λέω εγώ, διεννοημάτωση, παραγωγή νοήματος των πάντων. Μια διαδικασία διαλογικής αμοιβαιότητας, που παρέχει μια εσχατολογική αναλογική ταυτότητα στα υποκείμενα, κατά συνεργητική μετοχή βεβαίως, και εν Χριστώ. (10:54) [ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΕΡΧΕΤΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΙΜΗΣ Σ' ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΘΕΛΗΣΕ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ]

10:54

Έτσι παραδόξως ο άνθρωπος, το φαινομενικά φυσικό αυτό ον, βρίσκεται, όπως είπε - ο Αγιος μαζί μέ  (ακατανόητο), τέτοιους κανόνες της ψυχής, ταυτοχρόνως και στη σφαίρα μιας υπερφυσικής, άκτιστης κλήσης. Και βέβαια αυτού του είδους ακριβώς η ελευθερία ή κλήση δεν μπορεί να υπάρξει στην τεχνητή νοημοσύνη. Μένει να διαπραγματευθούμε το θέμα του νευροβιολογικού ασυνειδήτου. Η προέλευση του ασυνειδήτου, είναι ως κατάλοιπο νοήματος, στην περί ανθρώπου συζήτηση, στην αρχαία ελληνική μεταφυσκή, θεματοποιούμενο ήδη στον Πλάτωνα, και ιδίως στον Πλωτίνο, διαγραφόμενο καθαρά μες στην σκέψη του Ντεκάρτ, του Σπινόζα, και ιδίως του Leibniz και του Schelling, ήδη πριν από τον Eduard von Hartmann, που το κατονομάζει πρώτος, αμέσως πριν από τον Freud, δεν μπορεί να προσεγγισθεί μες στα πενιχρά όρια αυτής της εισήγησης. Όπως έχω υποστηρίξει στο παρελθόν, το ασυνείδητο αποτελεί ουσιώδες χαρακτηριστικό μιας ανθρωπολογικής ερμηνευτικής που εστιάζει στη διυποκειμενικότητα, τη διαλεκτική και κοινωνική φύση της ανθρώπινης επιθυμίας, αφενός, και σε μια υπέρλογη ανάγκη για πληρότητα, καθολικότητα του εαυτού, αφ’ ετέρου. Στην πραγματικότητα αυτό ακριβώς αποτελεί και την αιτία των πολλαπλών ερμηνειών του περιεχομένου του ασυνειδήτου. Δηλαδή είναι κάτι που το ερμηνεύει κάποιος άλλος, το δικό μου ασυνείδητο. Είναι κάτι που το ερμηνεύει ο πνευματικός, ή ο ψυχοθεραπευτής, και όχι εγώ, μόνος. Καθώς εκεί κρύβεται η ολοκλήρωση του νοήματος της ύπαρξης του υποκειμένου, το πραγματικό του δηλαδή υπαρξιακό πεπρωμένο, με την έννοια που έχει ο όρος στην αρχαία τραγωδία, πεπρωμένο, ως πλήρωση και εξιλέωση μαζί. Η παρεμβολή της νευροβιολογικής εκδοχής του ασυνειδήτου λοιπόν, δεν αποτελεί παρά την απόδειξη, ότι ο άνθρωπος, όπως θα δούμε, κατοικείται και στην κυριολεξία και σωματικά από το νόημα. Και μάλιστα νόημα υπερβατικό, ήδη στη βιολογική του εκδοχή, όπως θα δούμε. Προτού το αναζητήσει και το εκφράσει. Το σώμα είναι γεμάτο νόημα, ήδη από μόνο του. Λοιπόν, η ύπαρξη βρίσκεται εγγενώς στον τόπο του νοήματος, και μιας υποκείμενης λογικότητος, προτού ήδη το ανακαλύψει αυτό ο άνθρωπος στη διάρκεια μιας αυτογνωστικής ή ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Όπως είπαμε, από τους ειδικούς, μιλώντας για το νευροβιολογικό ασυνείδητο, μιλάμε για την πειραματικά αποδεικνυόμενη μυστηριώδη ικανότητα του εγκεφάλου να αντιλαμβάνεται νοήματα, λέξεις, αριθμούς, αντικείμενα, αποφάσεις και καταστάσεις προτού υπάρξει η συνειδητή τους αντίληψη. Πρόκειται δηλαδή για μια βαθύτατα ανθρώπινη ιδιότητα, μη συναντόμενη στα ζώα, ούτε στην τεχνητή νοημοσύνη. Στην πραγματικότητα προσωπικά θεωρώ, πως αυτό αποτελεί άλλη μια φυσική απόδειξη, για την ύπαρξη ψυχής, μέσα από μια προκατανόηση των πραγμάτων, προερχόμενη από μια συνείδηση υπερβατική, πολύ βαθύτερη από οποιαδήποτε μαθηματική ή αλγοριθμική της απεικόνιση. Είναι ιδίαιτερα σημαντικό, ότι πιο διαπρεπείς σήμερα ειδικοί, από τον Penrose ως τον Φωκά, τον Έλληνα, συμφωνούν πως οι αλγόριθμοι, πάνω στους οποίους στηρίζεται η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, δεν επαρκούν για να περιγράψουν την ανθρώπινη συνείδηση. Γιατί άραγε; Μήπως γιατί η ουσία της ανθρώπινης συνείδησης είναι ακριβώς όπως είπαμε η ελευθερία; Και δε θα βρεθεί ποτέ η βιοχημεία αυτής της ελευθερίας. Ακριβώς γιατί αυτή αποτελεί αυτό που ονομάστηκε εικόνα του Θεού στον άνθρωπο. Είναι μάλιστα ακριβώς στην προοπτική αυτή, που ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, στην περίφημη ομιλία του στα Εισόδια της Θεοτόκου, που εκφωνήθηκε σαν σήμερα, παρουσιάζει την Παναγία στον ναό, ως την πρώτη ησυχάστρια, που ανακαλύπτει ακριβώς την νοερά προσευχή, την κάθοδο του νοός στην καρδιά, καθώς αναζητεί τρόπους βαθιάς λατρείας του Θεού. Το σημαντικό από ανθρωπολογικής πλευράς εδώ είναι ακριβώς το γεγονός, ότι με την προσευχή ο άνθρωπος ανακαλύπτει κατά κάποιον τρόπο την ίδια την ύπαρξη της ψυχής του, και μάλιστα του νου, ως κατεξοχήν τόπου ελευθερίας και δεξίωσης του Θεού, καθώς μάλιστα δεν έχει ανάγκη για τη λειτουργία του την σωματικότητα. Οι ειδικοί βέβαια θα αναζητήσουν να τον συσχετίσουν με την έννοια του ποιητικού ή θύραθεν νου του Αριστοτέλη, ο οποίος μάλιστα υπάρχει θεοειδής και ελεύθερος, από τη σωματικότητα προσδιορίζοντας τις λειτουργίες του παθητικού νοός, παραμένοντας ταυτόχρονα υπερβατικά ελεύθερος προς αυτόν. Όπως όμως παρατηρούν οι ειδικοί, ο θύραθεν νους αυτός αποτελεί γνωστό πλατωνικό κατάλοιπο στον Αριστοτέλη, και είναι ακριβώς με πλατωνικό τρόπο, οντολογικά συγγενής του Θεού, αποτελώντας όριο μεταξύ θεού και κόσμου. Στον Παλαμά, πρώτον, καμιά οντολογική συγγένεια δεν υφίσταται μεταξύ του Θεού και του ανθρώπινου νοός,[ΑΥΤΟ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑ] αφενός, αλλά ταυτόχρονα αφετέρου, μέ τόν Χριστό, ο κτιστός νους μπορεί να χωρέσει πράγματι κατά χάρη το Θεό δια των ακτίστων ενεργειών του.[ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΠΡΙΝ; ΜΕΣΟΛΑΒΕΙ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ; ΤΑΥΤΙΖΕΤΑΙ Η ΧΑΡΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΟΥ ΑΚΙΝΔΥΝΟΥ;]Δεύτερον, ο παλαμικός νους κατέρχεται προς το σώμα και εγκατοικεί σ’ αυτό, κομίζοντας την πλήρη αγιαστική και άκτιστη χάρη του Θεού στο τελευταίο, κάτι παντελώς αδιανόητο για τον Αριστοτέλη ή τον Πλάτωνα.[ΦΥΣΙΚΟ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΝΘΡΩΠΙΣΗ. ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΑΘΑΡΜΟΥΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΚΑΘΑΡΊΣΟΥΝ ΤΌ ΣΏΜΑ ΑΠΌ ΤΌΝ ΦΌΒΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ] Έτσι στο λογικό σώμα ενοικίζεται η επισκοπή του νου, και αυτό επιφέρει την πλήρη λογικοποίηση κάθε δύναμης της ψυχής και κάθε μέλους του σώματος. Λογικοποίηση εδώ σημαίνει αγιασμός, ευφροσύνη και πνευματική χαρά, η οποία διαχέεται και στο σώμα δια της ψυχής.[ΜΟΝΟ ΔΙΑ ΤΗΣ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ ΔΙΟΤΙ Η ΨΥΧΗ ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΚΑΙ ΣΩΖΕΤΑΙ. ΠΙΣΤΕΥΕΙ ΤΟ ΣΩΜΑ;] Δηλαδή ο Θεός ολόκληρος, προσφερόμενος σε όλους;;;[ΤΟΥΣ ΒΑΠΤΙΣΜΕΝΟΥΣ ΕΝ ΥΔΑΤΙ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙ. ΤΟΥΤΕΣΤΙΝ Η ΧΑΡΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ] μεθεκτικά, γίνεται ψυχή [ΤΩΝ ΕΝΤΟΛΩΝ] της ψυχής, και μέσω αυτής θεουργεί το σώμα, μεταποιώντας το σε αθανασία, χωρίς φυσικά να χρειάζεται εδώ καθόλου η πλατωνική θεία και συνεπώς οντολογική παρέκσταση και υπερβατικότητα της ψυχής. Η οποία ψυχή για τους πατέρες όπως είδαμε είναι απλώς μέρος του κατ’ εικόνα και καθόλου δεν είναι οντολογικά ας το πούμε διάφορη. Σε κάθε περίπτωση, ο βιβλικός πατερικός ορισμός του ανθρώπου, δεν είναι η ψυχή και μόνο, αλλά το είδος της επαμφότερης σχέσεως, δηλαδή των δυο. Όπως έχω εκθέσει αλλού, συνοψίζοντας ως κύρια σημεία της νέας αυτής περί σωματοψυχής της χριστιανικής διδασκαλίας, τα εξής. Πρώτον, η θεώρηση της ψυχής ως μη θείας και άκτιστης, αλλά κτιστής, δημιουργημένης και όχι άυλης, μαζί με το σώμα, από το Θεό και κατ’ εικόνα Του, με τη δυνατότητα τής κατά χάριν μετοχή της θεοποιούς άκτιστης ενέργειας Του.[Η ΟΠΟΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΧΑΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ, ΟΠΩΣ ΚΑΙ Ο ΝΟΥΣ ΔΙΟΤΙ Η ΘΕΟΠΟΙΟΣ ΑΚΤΙΣΤΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΔΕΝ ΕΝΥΠΟΣΤΑΤΕΙ] Κάθε φιλοσοφικός δυαλισμός, που αναζητά δυο ξεχωριστές ουσίες;;[ΤΑ ΣΥΜΒΕΒΗΚΟΤΑ. ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΗ ΟΥΣΙΑ ΕΙΧΕ ΗΔΗ ΑΡΝΗΘΕΙ Ο ΠΛΩΤΙΝΟΣ] σε ένα ανθρώπινο πρόσωπο, εξαφανίζεται. Είναι μια η σωματοψυχή ουσία ή είδος του ανθρώπου. Δεύτερο, το τονισμό της σταθερότητας και πραγματικότητας της απόλυτης ατομικής ψυχής, ανόμοιας και ανεπανάληπτης, σε απόλυτη σχέση με ένα ανόμοιο και ανεπανάληπτο σώμα, με αρχή στο χρόνο και προοπτικές τόσο το να μην υποστεί την άμεση φθορά την οποία υπόκειται το σώμα. Παρά ταύτα, δεν πρόκειται για μεταφυσική ψυχή, μέρος του Θεού δηλαδή, ή εν δυνάμει πνευματική ουσία, αλλά για κτιστή, βιολογική, μη παντελώς άυλη ψυχή, η οποία επιβιώνει, χάριτι Θεού, του θανάτου του σώματος, χωρίς να αγνοεί την έλλειψη του, και παρηγορούμενη από το Άγιο Πνεύμα μέχρι την τελική ανάσταση των νεκρών, γεγονός το οποίο αυτοί διατηρούν, οι μετά θάνατον, χρησιμεύει ως εκμαγείο.[ΟΧΙ ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΝ ΕΤΕΡΑ ΜΟΡΦΗ] Πρέπει να υποθέσουμε πως μετά το θάνατο και πριν την ανάσταση των νεκρών, η ψυχή υφίσταται και δρα, πάλι χάριτι Θεού και μόνο, με άλλες πνευματικές, αν και όχι άυλες αισθήσεις όπως οι άγγελοι.[ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ] Αλλά μόνο η ανάσταση των νεκρών αποκαθιστά την πληρότητα στο ανθρώπινο πρόσωπο, σε πλήρη επαφή δηλαδή με τον αισθητό και πνευματικό μαζί κόσμο. Τρίτο, την οντολογική καταξίωση για πρώτη φορά στην ιστορία όλων ανεξαιρέτως των δυνάμεων της ψυχής, τελειώνω. Ακριβώς, δηλαδή, και όχι μόνο του νοός, σε μια δυνατότητα εσχατολογικού συναφθαρτισμού εν Θεώ, μαζί όμως με το σώμα, δια του οποίου και οι δυνάμεις αυτές ενεργούνται. Αφήνω τα υπόλοιπα, και πάμε λίγο στην τελευταία παράγραφο, και να μιλήσουμε στο σημείο αυτό, για την τελευταία …και αποκλειστικά γνωσιολογική ιδιότητα του ανθρώπου, μόνιμα στον άνθρωπο, αυτή με την οποία ο άνθρωπος μπορεί να κατασκευάζει μεταναπαραστάσεις. Κατά τους ειδικούς πρόκειται για την ειδική μας, εγγενή μας προδιάθεση, να κατασκευάζουμε πραγματικές εκδοχές των νοητικών μας εικόνων, καθώς και των νοητικών μας αναπαραστάσεων και να τους αποδίδουμε συγκεκριμένα σύμβολα. Και δημιουργείται μια πληθώρα νέων συσχετίσεων, που με τη σειρά τους οδηγεί σε πλήθος νέων και απρόσμενων διανοητικών, καλλιτεχνικών, επιστημονικών και τεχνικών, όχι απλώς συνδυασμών και ανακαλύψεων, αλλά και εφευρέσεων. Η πληθώρα των θρησκειών και των φιλοσοφιών συνδέεται επίσης με τις μεταναπαραστάσεις, γι’ αυτό και μόνο η αυταποκάλυψη του Θεού μπορεί να σταματήσει την νευροβιολογική παραγωγή θρησκειών και φιλοσοφιών, που έχουν αξία βέβαια σαν ανθρώπινες αναζητήσεις αλήθειας, οδηγούν όμως, όταν απολυτοποιούνται στην αναίρεση της. Τελείωσα, μόνο μια φράση θα πω. Ότι όλο αυτό που είπαμε για την ουσία ως ελευθερία της ψυχής, σημαίνει ότι όλη η συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη, θα πρέπει να είναι μια συζήτηση για την ανθρώπινη επιθυμία, την ανθρώπινη θέληση. Το πως θα καταλάβουμε την ανθρώπινη θέληση.[ΔΕΝ ΤΑΥΤΙΖΟΝΤΑΙ. Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΟ ΝΟΥ, Η ΘΕΛΗΣΗ ΟΧΙ.] Με δυο τρόπους. Είτε υπερβατικά προς τη φύση, διαχεόμενη στο άπειρο της δύναμης, ως θέληση για δύναμη, είτε θα γίνει ως φυσικό θέλημα, όπως είναι στον Άγιο Μάξιμο ή στον Παλαμά, δηλαδή ως ένα αίτημα να πληρωθεί, και εμπιστοσύνη ταυτόχρονα, στην ουσία του ανθρώπου, όπως είπε ο προλαλήσας, ούτως ώστε αυτή η θέληση να δουλεύει στην ολοκλήρωση της φύσεως εν Θεώ.[ΞΕΧΑΣΑΜΕ ΤΗΝ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ; ΦΥΣΙΚΑ ΑΦΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΗΣΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΜΕ ΤΙΣ ΑΚΤΙΣΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΙ ΕΣΧΑΤΩΣ ΜΕ ΤΟ ΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ] Όλη η συζήτηση στα επόμενα χρόνια, είτε θέλουμε είτε όχι, θα περάσει από το τι είναι η ανθρώπινη θέληση, γιατί αυτό είναι που θα προσδιορίσει, και πως δουλεύει η ανθρώπινη θέληση, αυτό θα προσδιορίσει και το πως ακριβώς θα χρησιμοποιηθεί η τεχνητή νοημοσύνη. Ευχαριστώ πολύ. (20:35) (ΠΑΛΑΜΆΚΙΑ)

Ερωτήσεις 21:12

Μια διευκρίνηση από τον πατέρα Λουδοβίκο. Αναφέρατε τις διάφορες θεωρίες, και μεταξύ αυτών, τον ψυχοφυσικό παραλληλισμό. Ορθώς, πριν τον Jung. Ο Jung μαζί με τον Pauli, δεκαετία ’50, πρότειναν τον ψυχοφυσικό παραλληλισμό αφενός, ως ερμηνεία της κβαντομηχανικής, αφετέρου άφησαν ανοικτό το ερώτημα για τη φύση του ψυχό-μέρους, δηλαδή αυτή η ερμηνεία που έχει βγει σε διάφορα βιβλία, δεν συνεπάγεται αυτό το οποίο υποθέσατε, ή κατάλαβα εγώ ότι υποθέσατε ότι συνεπάγεται.

Απάντηση: Εγώ δε συμφωνώ μ’ αυτό, είναι του Leibniz αυτό όπως ξέρετε. Το ανέφερα απλώς ως μια από τις οκτώ θεωρίες που είναι κωδικοποιημένες οι σχέσεις μεταξύ ψυχής και σώματος. Δε λέω ότι συμφωνώ σ’ αυτό το πράγμα. Θεωρώ ότι όλες αυτές σήμερα, αν διαβάζω σωστά τους νευροβιολόγους, δεν πείθουν. Το θέμα είναι ότι όλα αυτά δεν μπορούν να αποδειχθούν πειραματικά. Ότι υπάρχουν δυο όντα τα οποία σαν δυο ρολόγια κουρδισμένα ταυτόχρονα παράγουν το ίδιο αποτέλεσμα, λέει ο Leibniz, και δείχνουν την ίδια ώρα την ίδια στιγμή. Αυτά όλα είναι πράγματα τα οποία τα υπέθεσαν οι φιλόσοφοι, για να μπορέσουν να γεφυρώσουν την μεγάλη πλατωνική παράδοση[ΚΑΙ Ο ΚΑΡΤΕΣΙΟΣ;Ο ΣΠΙΝΟΖΑ; ΜΗΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΕΝΑΝ ΕΠΙΜΟΝΟ ΠΛΑΤΩΝΟΕΙΔΗ ΕΦΙΑΛΤΗ;], για τη Δύση ο κορμός ανθρωπολογίας πάντοτε, με τα νεότερα δεδομένα της επιστήμης. Σήμερα πιο επίκαιρη μου φαίνεται η ιστορία που κάνουν, που βγάζει ο Δαμασκηνός στη φόρα, ακριβώς αυτά τα πράγματα δηλαδή, ότι η ελευθερία είναι η εναντίωση στο φυσικό η χρήση αντί να χρησιμοποιείται από, πιο πολύ είναι αυτό. Ή το άλλο, ότι δεν έχει η ψυχή αλγορίθμους. Δηλαδή δεν μπορούμε στη συνείδηση μας να εφαρμόσουμε αλγορίθμους. Το λένε οι μεγάλοι, ο Penrose και ο Φωκάς, αυτό σημαίνει ότι αυτό που συμβαίνει στον άνθρωπο είναι ριζικά απρόβλεπτο. Όπως το λέω εγώ, δεν υπάρχει βιοχημεία της ελευθερίας.[Ο ΛΕΝΙΝ;] Και ότι δεν πρόκειται να υπάρξει βιοχημεία της ελευθερίας. Δεν έχουμε καμία ένδειξη ότι θα υπάρξει βιοχημεία της ελευθερίας. Ίσα ίσα όλες οι ενδείξεις δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Με αφορμή την τεχνητή νοημοσύνη τίθενται όλα (τα θέματα).

Είπατε πάτερ Λουδοβίκε για την ανθρώπινη θέληση, και πολύ σωστά το αναλύσατε, και την ίδια στιγμή ακούμε ότι όλη η woke agenda βασίζεται στο έτσι αισθάνομαι, έτσι θέλω. Αυτό είναι ο ακρογωνιαίος λίθος στον οποίο βασίζονται όλα. Με τι τρόπο θα αποφύγουμε το επιχείρημα να επικαλεστούν εκείνοι, που υποστηρίζουν τη woke agenda, ναι βασίζεται στο ανθρώπινο θέλημα, ότι έτσι είναι ο άνθρωπος, και είναι το θέλημα μου, γιατί να μην το σεβαστείτε. Πως θα αποφύγουμε αυτή την παγίδα;

Απάντηση: Είναι ακριβώς η πρώτη περίπτωση της ερμηνείας της θέλησης. Δηλαδή εδώ η θέληση στο woke κίνημα είναι αυτό που έχω ονομάσει εγώ «ηθική του γούστου». Κατάρρευση κάθε έννοιας φύσεως, οπότε η ηθική δεν μπορεί να πατήσει σε μια οντολογία, οπότε αυτό το οποίο επιθυμώ, είναι σωστό επειδή εγώ το επιθυμώ. Είναι μια ταυτολογία. Αυτό δουλεύει με τη θέληση για δύναμη πάντοτε. Δηλαδή έχω τη δυνατότητα να επιβάλω το θέλημα μου σε κάποιον άλλο, οπότε.. αυτά τα έχει αναλύσει ένας πολύ μεγάλος φιλόσοφος στη Δύση, και Χριστιανός ταυτόχρονα, ο McIntire, έτσι, είναι πολύ σημαντικά. Είναι ακριβώς το πρώτο είδος θέλησης. Ενώ το άλλο είδος θέλησης θα μας βάλει σε άλλα πράγματα. Θα λάβει υπόψιν τη φύση, ότι θέλει να είναι ενοποιημένη, ότι η φύση θέλει να είναι ολόκληρη, ότι η φύση δεν είναι μόνο νους, και πολλά πολλά άλλα, τα οποία μας βάζει σε ένα κόσμο. Γι’ αυτό και η έκτη Οικουμενική Σύνοδος πρέπει να διαβαστεί με πάρα πολύ μεγάλη προσοχή και με πολλή ευγνωμοσύνη. Είναι στην πραγματικότητα πηγή για μια ανθρωπολογία, η οποία θα δώσει απαντήσεις σε πάρα πολλά από τα προβλήματα, τα οποία μας θέτει η σημερινή εποχή, και τα οποία είναι συγκεκαλυμμένα προβλήματα θέλησης για δύναμη.[ΦΙΛΑΚΙΑ. Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ]

Τέλος

" ....Ο σοφός (των στωϊκών) είναι ένα ιδανικό, δηλαδή ένας άνθρωπος ο οποίος ζεί απλώς στην σκέψη, και είναι παρ'όλα αυτά και πλήρως ταιριαγμένος στην ιδέα της σοφίας. Με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η ιδέα προσφέρει τον κανόνα, έτσι και το ιδανικό χρησιμεύει σ ' αυτή την περίπτωση σαν αρχέτυπο για τον ολοκληρωμένο προσδιορισμό του ζεύγους. Και εμείς δέν διαθέτουμε κανένα άλλο μέτρο τών πράξεών μας, παρά μόνον την συμπεριφορά αυτού του θεϊκού ανθρώπου μέσα μας, αναφορικά με τον οποίο εμείς συγκρινόμαστε και κρινόμαστε, και μέσω του οποίου γινόμαστε καλύτεροι, παρότι δέν μπορούμε ποτέ να τον φτάσουμε . Αυτά τα ιδανικά προσφέρουν περισσότερο ένα απαραίτητο κριτήριο στην νόηση, η οποία απαιτεί την έννοια για να αξιολογήσει και να μετρήσει βάσει αυτού, τον βαθμό και τα λάθη αυτού που είναι ατελές. Αλλά η βούληση να πραγματοποιήσουμε το ιδανικό σ'ένα παράδειγμα, δηλαδή στο φαινόμενο-παρουσιάζοντας για παράδειγμα τον σοφό σ'ένα μυθιστόρημα-είναι μία αδύνατη προσπάθεια (Β 597-598).
Ο Κάντ αναφέρεται στον στωϊκό σοφό, ένα μοντέλλο αρετής και αταραξίας, αλλά σκέπτεται τον Χριστό, τον "θεικό άνθρωπο". Όλο το κείμενο για την θρησκεία χωρίζεται ανάμεσα στην ανησυχία να διατηρηθεί άθικτη στην σφαίρα της η Idea Christi ή το ιδανικό, ο ιδεαλισμός, και στην φροντίδα να αναγνωρίσει πλήρως τον θεμελιωτή του Χριστιανισμού και τίς Χριστολογικές του συνέπειες.

ΑΣ ΘΥΜΗΘΟΥΜΕ ΤΙ ΛΕΕΙ Ο ΡΑΜΦΟΣ

"Τὸ ἀδιέξοδο αἴρεται ἂν ἀξιοποιήσωμε ανθρωπολογικῶς τὸ ἐνυπόστατον, ἐν γνώσει ὅτι ἡ χριστολογία ἀνοίγει ἐμπειρικὰ τὸν δρόμο τῶν ἀκτίστων ἐνεργειῶν πρὸς τὴν κτίσι. Γιὰ τὰ περὶ ἐνυποστάτου παραπέμπω τὸν ἐνδιαφερόμενο στο σύνολο τοῦ «Ὡς ἀστραπὴ τῶν ἔσχατων», ὅπου καὶ ἐκθέτω τὶς ἀντιλήψεις τῶν Λεοντίου Βυζαντίου καὶ Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ χωρὶς νὰ ὑπεισέρχωμαι στὰ εἰδικώτερα ζητήματα περὶ ὠριγενισμοῦ τοῦ πρώτου, ποὺ ἀναπτύσσει σὲ ἀξιοσημείωτη μελέτη του ὁ Μπῆτσερ Έβανς (βλ. David Beecher Evans: Leontius of Byzantium, an origenist christology, Dumbarton Oaks, 1970), διότι μὲ ἀπασχολεῖ ἀποκλειστικὰ ἡ ἔννοια τοῦ ἐνυποστάτου ὅπως ἐπέρασε στὴν ὀρθόδοξη θεολογική σκέψι;;;. Ἐὰν λοιπὸν εἰσαγάγωμε στην προβληματικὴ τῶν ἀκτίστων θείων ἐνεργειῶν τὸ ἐνυπόστατο τοῦ προσώπου, την δυνατότητα ἑνὸς ἐμμενοῦς καὶ ὑπερβατικοῦ συγχρόνως ἑαυτοῦ ποὺ ἀνάγει σὲ ταυτότητα τὴν ὑποστατική μου καθολικότητα, τὸ κατ' εἰκόνα Θεοῦ χάριν τοῦ ὁποίου ὁ καθείς μας ὑπάρχει ὡς δοχεῖο τῆς οὐσιώδους καὶ ὑποστατικῆς πλέον δωρεᾶς, τότε ὁ ἄνθρωπος θὰ βιώσῃ τὴν ἀπειρία τοῦ θεοῦ σὲ μιὰ πρᾶξι ποιητικὴ ὅπου ὁ ἴδιος δημιουργεῖται.[EAN..!] Άνευ τοῦ λεοντινιανοῦ ἐνυποστάτου τὸ αἴτημα τῆς δημιουργίας θὰ παρέμενε ἀνέφικτο καὶ ἡ σχέσι μὲ τὸν σύγχρονο κόσμο θὰ ἐπέτασσε βαθειὰ ῥήξι μὲ τὴν παράδοσι, ἀφοῦ μοναδική νόμιμη ενέργεια θὰ ἦταν ἡ προσευχὴ τοῦ πιστοῦ στὴν θεία ὁλότητα. Μὲ τὸ ἐνυπόστατο καθίσταται ἐφικτὴ ἡ ἀνθρώπινη παρέμβασι στὸ νόημα καὶ στὴν ἱστορία.

Στὸ ἐνυπόστατο διαβάζουμε τὸ πρόσωπο ὡς εὐρύτερη δική μας ἐπιφάνεια μεταξὺ τοῦ ἀτομικοῦ Ἐγὼ καὶ τοῦ ἄλλου ἀνθρώπου. Τοῦτο ἐνθαρρύνει μιὰν ἐσωτερικὴ ἀντοψία καὶ οἰκοδομεῖ νέον ὁρίζοντα ὑπάρξεως, διὰ τοῦ ὁποίου εἰσερχόμεθα στὸν ἱστορικὸ χρόνο χωρὶς νὰ τραυματίζωμε τὸν ἑαυτό μας καὶ τὴν παράδοσι, ἐπιτρέπει να σκεφθοῦμε μιὰν ἐσωτερικότητα διάπλατη πρῶτα στην πληρότητα τοῦ εὖ ζῆν καὶ δευτερευόντως μόνο στην ηθική του χρέους. Μ' ἄλλα λόγια: Μπορούμε νὰ ὑπολογίζουμε ἀντὶ τῆς παραδοσίμου ἀποχῆς καὶ στερήσεως, ἑδραζομένης εἰς τὴν τάχα ἐγγενῆ ἁμαρτωλότητα τοῦ Ἐγώ, σὲ μιὰ ἀσκητικὴ τῆς πλησμονῆς, ἡ ὁποία νὰ προϋποθέτη σε καλλιέργεια μορφῶν ἀνθρωπίνης ἐκφράσεως, ὅπου ἡ συνείδησι βαθαίνει τὸν κόσμο της ἀξιώνοντας ἀπαύστως τὸ ἀληθινό. Δὲν ἐννοῶ τὴν αἴσθησι πληρότητος ὡς τέλος καὶ σκοπὸ τῆς ἀσκητικῆς ἀλλὰ ὡς γεγονὸς ἀποδεοντολογισμοῦ τῆς συνειδήσεως. Ἡ ἀσκητικὴ τῆς πλησμονῆς σ' ἕνα κόσμο ἀναλουμένης ἀφθονίας καὶ ἀπολαύσεως νοεῖται ὡς δημιουργὸς ἀφθονία, ὡς στροφὴ ἀπὸ τὴν μερικότητα στην καθολικότητα τοῦ προσωπικοῦ ἑαυτοῦ καὶ ὡς ἀναβαπτισμὸς στὸν πλοῦτο τοῦ βάθους του. Απέχουμε πολὺ ἀπὸ τὴν ἠθικὴ τῆς ἀπορρίψεως εἴτε ὑπερβάσεως τῶν ἐνστίκτων: Ἡ ἀσκητικὴ καὶ ἠθικὴ τῆς πλησμονῆς δὲν ἀντιπαρατίθεται στὸ ἔνστικτο• τὴν ἐνδιαφέρει μᾶλλον πὼς τὸ ἔνστικτο λόγου χάριν τῆς αὐτοσυντηρήσεως δὲν ἀτροφεῖ οὔτε ἀφανίζεται ἀλλὰ τρέπεται συχνότατα σὲ ὄρεξι ἀλήθειας καὶ ὀμορφιᾶς, σὲ δύναμι ἀξιώσεως τοῦ εἶναι."

ΜΟΝΟ ΜΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΔΕΝ ΕΙΧΑΝ ΕΓΩ, ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ. ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΠΙΝΟΗΣΕ ΔΙΑ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΣΕΩΣ Ο ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ.