Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2025

Χρήστος Γιανναράς - ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (17)

 Συνέχεια από: Τρίτη 28 Ιανουαρίου 2025

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

§ 7. Θεσμοποίηση καὶ ἐκκοσμίκευση τῆς Ἐκκλησίας (3η συνέχεια)

Μέσα ἀπὸ αὐτὴ τὴ θεώρηση, ἡ φαινομενολογία τῶν ἱστορικῶν συμπτωμάτων τῆς ἐκκοσμίκευσης δὲν μπορεῖ νὰ ἔχῃ ὁριστικό χαρακτήρα γιὰ τὴν ἐξαγωγή τελεσίδικων συμπερασμάτων, ἀφοῦ οἱ θεσμοὶ καὶ οἱ δομὲς καὶ ἡ ὀργάνωση τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου εἶναι ἀνοιχτὲς πάντοτε δυνατότητες δοκιμασίας τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας (δυνατότητες μεταμόρφωσης τοῦ κοσμικοῦ προσλήμματος ἢ ὑποταγῆς στὸ πρόσλημμα), καὶ ἀρκεῖ ἡ ὀρθὴ βίωση τῆς ἀλήθειας τῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ ἕνα καὶ μόνο πρόσωπο γιὰ νὰ φανερωθῆ ὁ λειτουργικὸς καὶ ἀποκαλυπτικὸς καὶ σωτηριώδης χαρακτήρας τῶν θεσμῶν καὶ τῶν δομῶν.[H OΡΘΗ ΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ  ΣΩΖΕΙ; ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΧΑΡΙΖΕΙ Ο ΚΥΡΙΟΣ; ΑΝ ΤΗΡΟΥΜΕ ΜΕ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΤΑ ΩΡΑΡΙΑ  ΚΑΙ ΤΙΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ;ΠΩΣ ΤΟ ΕΙΧΕ ΠΕΙ Ο ΓΕΡΟ-ΑΝΘΙΜΟΣ; ΟΛΟΙ ΜΑΣ ΠΕΡΙΜΕΝΑΜΕ ΝΑ ΕΡΘΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ. ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΑΡΩΤΗΘΕΙ Ο ΓΙΑΝΝΑΡΑΣ. ΓΙΑΤΙ ΤΩΡΑ ΠΟΥ ΕΙΜΑΙ; ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΣΕ; ΝΑ ΓΙΝΕΙΣ ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ, ΚΛΗΡΙΚΟΣ, ΝΑ ΤΑΥΤΙΣΤΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΟΜΕΣ. ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΥΤΙΣΗ ΑΥΤΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΩΤΗΡΙΑ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΛΗΡΙΚΑΛΙΣΜΟ ΞΕΚΙΝΑ Η ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ.ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΡΧΙΑΣ ΣΕ ΝΟΜΙΚΗ ΦΑΡΙΣΑΙΚΗ ΙΕΡΑΡΧΙΑ. ΦΟΒΕΡΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ Η ΝΕΟΟΡΘΟΔΟΞΙΑ, ΕΒΑΛΕ ΑΠΛΩΣ ΤΟ ΝΕΟ ΚΡΑΣΙ ΣΤΟΥΣ ΠΑΛΗΟΥΣ ΑΣΚΟΥΣ]

Σὲ κάθε καιρὸ καὶ σὲ κάθε τόπο, ἡ ἀναξιότητα, ἀποτυχία ἢ ἀνεπάρκεια τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας – κληρικῶν καὶ λαϊκῶν – ἐκκοσμικεύει τὶς δομὲς καὶ τοὺς θεσμοὺς τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου. Τοὺς ἀποσυνδέει ἀπὸ τὴν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας, τοὺς ὑποτάσσει στὶς συμβατικές σκοπιμότητες καὶ χρησιμοθηρικὲς ἐπιδιώξεις τοῦ κόσμου. Καὶ εἶναι πάντοτε τὰ συμπτώματα τῆς ἐκκοσμίκευσης ὀδύνη καὶ πόνος γιὰ τὴν πτώση τῆς κοινῆς μας φύσης, ἀλλὰ εἶναι καὶ παρηγοριὰ καὶ ἐνίσχυση γιατὶ βεβαιώνουν ὅτι ἡ ἀνθρώπινη ἁμαρτωλότητα δὲν ἀποκλείεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία· ἀντίθετα, ὑπογραμμίζει τὸ θαυμαστὸ «παράδοξο» τῆς[ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ] σωτηρίας.

Ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἐξαντλεῖται στη χρονική διαδοχὴ τῶν συμπτωμάτων τῆς ἐκκοσμίκευσης, ἀλλὰ στὴ διαχρονικὴ ἑνότητα τῆς μαρτυρίας τῶν ἁγίων, στὸν τρόπο ὑπάρξεως τῶν ἁγίων ποὺ διασώζει τὴν ἀλήθεια τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ ζωοποιεῖ τοὺς θεσμοὺς καὶ τὶς δομὲς τοῦ βίου της. Οἱ ἄνθρωποι δὲν σωζόμαστε ἀπὸ τοὺς θεσμοὺς καὶ τὶς δομές, σωζόμαστε ἀπὸ τοὺς ἁγίους, ἀπὸ τὴν πρόσληψη τῆς ἁμαρτίας καὶ ἀποτυχίας μας στὰ ὅρια ζωῆς καὶ κοινωνίας τῶν ἁγίων. Οἱ δομὲς καὶ οἱ θεσμοὶ ἐκκοσμικεύονται στὰ ὅρια τῆς δικῆς μας ἁμαρτωλότητας καὶ ζωοποιοῦνται ἀπὸ τὸν τρόπο ὑπάρξεως τῶν ἁγίων.[ΤΟΤΕ; ΑΝΤΙΦΑΤΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ;]

Ἡ ἁμαρτία τῶν ἀνθρώπων ὑπονομεύει τὴν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας, ὄχι ὅταν οἱ θεσμοὶ ἐκκοσμικεύονται στὰ ὅρια τῆς ἀνθρώπινης ἀδυναμίας, ἀλλὰ μόνο ὅταν ἡ ἐκκοσμίκευση θεσμοποιεῖται, ὅταν ζητάει νὰ ὑποκαταστήση τὴν ἴδια τὴν ἀλήθεια μὲ τὰ μέτρα καὶ τὰ κριτήρια τοῦ ἀνθρώπου τῆς πτώσης. [ΟΤΑΝ Ο ΤΥΠΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΟΥΣΙΑ] Αὐτὴ ἡ ἐπιβουλὴ ἦταν πάντοτε ἡ αἰτία γιὰ τὸν διαχωρισμὸ ἀνάμεσα στὴν Ἐκκλησία καὶ στὴν αἵρεση. Κάθε αἵρεση εἶναι γιὰ τὴν Ἐκκλησία ἕνα δίλημμα ἀνάμεσα στὴν ἀλήθεια της καὶ στὴ θεσμοποιημένη ἐκκοσμίκευση τῆς ἀλήθειας της, μιὰ ἐπιβουλὴ γιὰ τὴν ἀλήθεια ὡς ἑνότητα καὶ τὴν ἑνότητα ὡς ἀλήθεια – μιὰ ὑποκατάσταση τῆς ἀλήθειας ὡς γεγονότος κοινωνίας καὶ σχέσης ἀπὸ τὴν ἰδεολογική, ἠθικὴ καὶ στενὰ θρησκευτικὴ ὁμοείδεια τεμαχισμένων ἀτόμων.[ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΒΙΟ ΣΕ ΙΔΙΟΡΡΥΘΜΟ;]

Καὶ εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι στοὺς ὀκτὼ πρώτους αἰῶνες ἡ πολιτική θεσμοποίηση δὲν ἐμποδίζει τὴν Ἐκκλησία νὰ μάχεται ἀδιάκοπα τὴν ἀπειλὴ τῆς θεσμοποιημένης ἐκκοσμίκευσης ποὺ ἀντιπροσωπεύουν οἱ αἱρέσεις. Δὲν διστάζει ἡ Ἐκκλησία νὰ ἀποκόψη ἀπὸ τὸ σῶμα της τοὺς αἱρετι κούς, ταρ᾿ ὅλα τὰ τεράστια προβλήματα ποὺ δημιουργοῦσε αὐτὴ ἡ ἀποκοπὴ γιὰ τὴν πολιτικὴ ἑνότητα τῆς αὐτοκρατορίας καὶ παρὰ τὶς πιέσεις ἢ καὶ τοὺς διωγμοὺς τῶν ᾿Ορθοδόξων ποὺ δὲν ἤθελαν νὰ συμβιβαστοῦν μὲ τὴν σἵρεση γιὰ χάρη τῆς πολιτικῆς-κοσμικῆς καὶ σὲ βάρος τῆς χαρισματικῆς-ἀποκαλυπτικῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας: Ἡ ἀντίσταση τῆς Ἐκκλησίας στὴν αἵρεση, σὲ ὅλους αὐτοὺς τοὺς αἰῶνες, εἶναι ἕνα τεκμήριο ὅτι ἡ πολιτικὴ θεσμοποίηση δὲν σημαίνει ὁπωσδήποτε καὶ τὴ θεσμοποίηση τῆς ἐκκοσμίκευσης στὰ ὅρια τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου.

Μὲ τὸν Μέγα Κωνσταντίνο καὶ τὴν ἀναγνώριση τοῦ χριστιανισμοῦ ὡς ἐπίσημης θρησκείας τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας παίρνει ὁπωσδήποτε συγκεκριμένες ἱστορικὲς διαστάσεις ἡ πάλη τῆς Ἐκκλησίας στὰ ὅρια τῆς ὑποταγῆς της στὸ κοσμικὸ πρόσλημμα ἢ τῆς μεταμόρφωσης τοῦ προσλήμματος. ᾿Αλλὰ ἡ ὁριστικὴ ὑποταγὴ τῆς Ἐκκλησίας στὴν ἐκκοσμίκευση τόσο τῆς ἀλήθειας της ὅσο καὶ τῶν δομῶν καὶ θεσμῶν τοῦ βίου της κρίνεται σὲ αἰῶνες μεταγενέστερους: Εἶναι ἡ βασικὴ αἰτία γιὰ τὴν τραγικώτερη καὶ σημαντικώτερη σὲ ἱστορικὲς συνέπειες ἀναίρεση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητας, δηλαδὴ γιὰ τὸ Σχίσμα τοῦ 11ου αἰώνα ἀνάμεσα στὴ χριστιανική ᾿Ανατολὴ καὶ στὴ χριστιανική Δύση.[Ή ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΤΟΥ ΣΧΙΣΜΑΤΟΣ;]

Τὸ Σχίσμα ἀπέκοψε τὴν Ἐκκλησία τῆς Ρώμης ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς ἑνότητας τῶν ᾿Ορθόδοξων ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν, ὄχι ὅταν ἡ ρωμαϊκὴ Ἐκκλησία ἔγινε τυχὸν ἁμαρτωλότερη, ἠθικὰ ἀναξιώτερη ἢ περισσότερο ἐκκοσμικευμένη ἀπὸ τὶς Ἐκκλησίες τῆς ᾿Ανατολῆς. ᾿Αλλὰ ὅταν ἡ ἐκκοσμίκευση στη Δύση ἄρχισε νὰ ὑποκαθιστᾶ τὴν ἴδια τὴν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ παγιώνεται σὲ σκληρυμένους θεσμούς καὶ δομὲς ποὺ ἀναιροῦσαν τὸν λειτουργικὸ καὶ ἀποκαλυπτικό χαρακτήρα τῶν δομῶν καὶ θεσμῶν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου.[ ΟΤΑΝ ΕΛΛΕΙΨΑΝ ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ.]

Δεν υπάρχουν σχόλια: